ویکی‌پدیا

خیزش ۱۴۰۱ ایران

اعتراضاتی در سراسر ایران
(تغییرمسیر از اعتراضات پس از کشته شدنِ مهسا امینی)
«خیزش زن، زندگی، آزادی» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای جنبشی با همین نام، جنبش زن، زندگی، آزادی را ببینید.

خیزش ۱۴۰۱ ایران، که همچنین با نام‌های انقلاب مهسا[۲۴][۲۵] یا انقلاب زن، زندگی، آزادی[۲۶] نیز شناخته می‌شود، خیزشی سراسری و همه‌گیر در ایران بود که در پی کشته‌شدن مهسا (ژینا) امینی[۲۷][۲۸] در بازداشتگاهِ گشتِ ارشاد بر اثرِ ضرب و شتم آغاز شد. نخستین تجمع‌های اعتراضی این خیزش ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در مقابل بیمارستان محل درگذشت مهسا امینی (بیمارستان کسری) در تهران شکل گرفت و روزهای بعد به همهٔ ۳۱ استان‌[۲۹] ایران گسترش یافت و بیش از چهار ماه تداوم داشت. حکومت هیچگاه این اعتراضات را به رسمیت نشناخت[۳۰] و معترضان را با کشتن صدها نفر و زخمی‌کردن هزاران تن دیگر سرکوب کرد. بر اساس تحقیقات کمیتهٔ حقیقت‌یاب سازمان ملل، جمهوری اسلامی برای سرکوب معترضان به جرائمی نظیر قتل، شکنجه و تجاوز جنسی متوسل و مرتکب جنایت علیه بشریت شد.[۳۱]

خیزش ۱۴۰۱ ایران
بخشی از کنار گذاشتن حجاب در ایران
و پیامدهای کشته‌شدن مهسا امینی
از بالا به پایین: جوانان معترض در بلوار کشاورز - تجمع حمایتی معترضان ایرانی در ملبورن - تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه امیرکبیر
تاریخاز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱[۱]
به‌مدت چند ماه[۲]
موقعیت
ایران
علت(ها)کشته‌شدن مهسا امینی
اهدافبراندازی نظام جمهوری اسلامی
روش‌ها
طرف‌های مدنی درگیر
شخصیت‌های پیشرو
مردمی، خودجوش و بدون ساختار رهبری سید علی خامنه‌ای
و دیگر مقامات نظام جمهوری اسلامی
تلفات و کشته‌ها

کشته‌شدگان:
دست‌کم ۵۱۱ تن (گزارش بی‌بی‌سی)،[۷]
دست‌کم ۵۲۹ نفر (هرانا)،[۸]
۵۳۷ تن (صدای آمریکا)،[۹]
دست‌کم ۵۷۰ تن (رادیو فردا)[۱۰][۱۱]
دست‌کم ۶۳۲ نفر (کانون حقوق بشر ایران)،[۱۲]
بیش از ۱٫۵۰۰ تن (طبق بولتن محرمانه سپاه)[۱۳]
از جمله، ۷۱ کودک و نوجوان[۱۴] (غیر از اعدام‌شدگان)

کشته‌شده بر اثر شکنجه یا نرسیدن دارو: دست‌کم ۱۵ تن[۱۵]

در خطر اعدام: دست‌کم ۱۰۹ تن[۱۶]

زخمی‌شدگان: در کردستان، بیش از ۸٫۰۰۰ هزار نفر[۱۷] (آمار سایر نقاط در دسترس نیست)

بازداشت‌شدگان: دست‌کم ۱۹٫۷۰۰ تن (هرانا)،[۱۸]
دست‌کم ۲۲٫۰۰۰ تن (قوه قضاییه)،[۱۹]
دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ تن (صدای آمریکا)[۲۰]

کشته‌شدگان:
۶۸ نفر (هرانا)،[۲۱]
بیش از ۹۰ نفر (ایرنا)[۲۲]

زخمی‌شدگان: بیش از ۲٫۰۰۰ نفر[۲۳]

در این خیزش، ایران شاهد گسترده‌ترین و طولانی‌ترین تظاهرات علیه جمهوری اسلامی بود که از حمایت وسیع ایرانیان خارج از کشور و همبستگی دولت‌ها و شخصیت‌های برجسته سیاسی، اجتماعی، علمی و هنری سراسر جهان برخوردار شد.[۳۲] به گفتهٔ گاردین، این اعتراضات بزرگ‌ترین تهدید برای حکومت از زمان انقلاب ۱۳۵۷ بوده است.[۳۳] سرکوب خیزش توسط حکومت ایران — که از آن به‌عنوان «اغتشاش» یاد می‌کند — باعث محکومیت و اقدامات مجامع بین‌المللی از جمله نشست ویژه شورای امنیت سازمان ملل، تشکیل هیئت حقیقت یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل برای بررسی نقض حقوق معترضان و لغو عضویت جمهوری اسلامی ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل شد.[۳۲] معترضان در خارج از کشور در بیش از ۱۵۰ شهر جهان تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند.[۳۴]

در جریان برخورد خشونت‌آمیز نیروهای مسلح حکومتی با معترضان، چند صد نفر کشته و چندین هزار نفر بازداشت و زندانی شدند. این برخوردها در سیستان و بلوچستان و نواحی کردنشین مرگبارتر از سایر مناطق ایران بود.[۳۲] بنا بر گزارش سازمان غیرانتفاعی حقوق بشر ایران، تا ۲۶ آذر، دست‌کم ۴۹۶ نفر، از جمله ۶۸ کودک، از سوی نظام جمهوری اسلامی کشته شدند.[۳۵] در جمعه خونین زاهدان حدود ۹۰ نفر کشته شدند.[۳۶] این خیزش خون‌بارترین اعتراض ضدحکومتی در ایران از زمان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ بود که منجر به کشته‌شدن بیش از ۱۵۰۰ نفر شده بود. دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی به‌طور گسترده‌ای استفاده از خشونت شدید توسط جمهوری اسلامی در مقابله با معترضان، مانند تیراندازیِ مستقیم نظامیان و شبه‌نظامیان به آن‌ها را در شهرهای مختلف محکوم کردند و واکنش‌های بسیاری نشان دادند. اینترنت و رسانه‌های اجتماعی، به‌طور گسترده از دسترس خارج یا فیلتر شدند. فعالان سیاسی و اجتماعی، دانشجویان، هنرمندان و ورزشکاران متعددی در ایران دستگیر شدند و مورد تهدید و فشار روانی قرار گرفتند.[۳۷] حکومت نیروهای کودک-سرباز نیز برای سرکوب معترضان به‌کار گرفت.[۳۸]

زنان، جوانان و دانشجویان در خط مقدم این خیزش قرار داشتند[۳۲] و زنان ایرانی نیروی محرک آن شدند.[۳۹][۴۰] نقش محوری که مسئلهٔ حقوق زنان در این خیزش دارد، سبب شده از آن به عنوان نقطه عطفی یاد شود. اگرچه زنان در انقلاب‌های گذشته مانند انقلاب فرانسه، انقلاب مشروطه و انقلاب ۱۳۵۷ حضوری فعال داشته‌اند، اما این نخستین مرتبه‌ای است که خواسته‌ها و حقوق زنان در انقلابی محوریت داشت.[۴۱] «زن زندگی آزادی» که اولین بار در خاکسپاری مهسا امینی در سقز سر داده شد، شعار اصلی این خیزش است. همچنین، «مرگ بر خامنه‌ای» از دیگر شعارهای مرسوم آن است.

این خیزش اعتراضی پس از سرکوبِ آن، به «جنبش زن، زندگی، آزادی» بدل شد که در تداوم حرکت انقلابی‌اش، زمینه‌های یک انقلاب را پی می‌گیرد.[۴۲] خصلت اساسی این جنبش، دموکراتیک بودن آن است و در آن، خواستهٔ برابری و آزادی با محوریتِ مقابله با حجاب اجباری برجسته است.

پیش‌زمینه

همچنین ببینید: اعتراضات ۱۴۰۱ ایران

به‌دنبال اعتراضات آبان ۱۳۹۸ که به گزارش رویترز در آن بیش از ۱٫۵۰۰ نفر کشته شدند،[۴۳] جامعه ایران وضعیت اعتراضی خود را حفظ کرد اما هیچ‌کدام از اعتراضاتی که در این مدت انجام شد منجر به یک خیزش سراسری نشد. اعتراضات کشاورزان اصفهان، اعتراضات به مدیریت آب در خوزستان، اعتراضات به فروریختن ساختمان متروپل در آبادان و اعتراضات صنفی و کارگری در مناطق مختلف ایران تنها بخشی از اعتراضاتی است که در این مدت رخ دادند و هر کدام هم به‌طور جداگانه سرکوب شدند اما کشته‌شدن مهسا امینی تمام اعتراضات پراکنده را به هم مربوط کرد.[۴۴]

مدت کوتاهی پس از انقلاب ۱۳۵۷، زنان ایران از لحاظ قانونی موظف به رعایت حجاب شدند. در خرداد ۱۳۷۵ نیز طرح «مبارزه با بدحجابی» در تهران از سوی وزارت کشور اجرا شد.[۴۵] تجمع ۲۲ خرداد ۱۳۸۵ از مواردی بود که در اعتراض به نقض حقوق زنان در ایران برگزار شد.[۴۶] در تابستان ۱۳۸۵ مقامات نیروی انتظامی آغاز فعالیت گشت ارشاد را اعلام کردند و گفتند که این گشت‌ها تنها وظیفه تذکر دادن به افراد «بی‌حجاب» را دارند. اما در ماه‌های بعد رویه تغییر کرد و مقامات نیروی انتظامی از بازداشت تعدادی از زنان نیز خبر دادند. پس از آن نیز طرح‌های مختلف «امنیت اجتماعی» در نقاط مختلف از جمله تفرجگاه‌ها اجرا شد.[۴۵] فعالیت این طرح در زمان ریاست‌جمهوری حسن روحانی رو به کاهش بود اما با آغاز ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی افزایش یافت.[۴۷]

مهسا امینی دختر ۲۲ سالهٔ ایرانی بود که گشت ارشاد او را در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ بازداشت کرد و بر اثر ضرب‌وشتم و آسیب به جمجمه، دچار مرگ مغزی شد و در ۲۵ شهریور درگذشت.[۴۸] پس از انتشار این خبر، بلافاصله نخستین تجمع در مقابل بیمارستان کسری آغاز شد. پس از برگزاری مراسم خاکسپاری وی در زادگاهش سقّز، در جاهای مختلفی از ایران اعتراضاتی انجام شد؛ سپس فراخوانی برای برگزاری اعتصاب سراسری از استان کردستان تا تهران در روز دوشنبه ۲۸ شهریور اعلام شد. در نخستین ساعات پس از پخش خبر درگذشت مهسا امینی، برخی از چهره‌های سرشناس اینترنتی در ایران به این قتل واکنش نشان دادند.[۴۹] مرکز همکاری احزاب کردستان ایران و فعالان مدنی و سیاسی کردستان، دوشنبه را روز اعتصاب عمومی اعلام کردند.[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵]

گاه‌شمار

مقالهٔ اصلی: گاه‌شمار خیزش ۱۴۰۱ ایران
همچنین ببینید: گاه‌شمار شهریور و مهر، گاه‌شمار آبان، گاه‌شمار آذر، و گاه‌شمار دی

ساعاتی پس از کشته‌شدن مهسا امینی گروهی از مردم در اعتراض به قتل او در نزدیکی بیمارستان کسری تجمع کردند و شعارهای «مرگ بر دیکتاتور»، «گشت ارشاد: گشت کشتار»، «می‌کشم می‌کشم، کسی که خواهرم کشت»، «قسم به خون مهسا، ایران می‌گردد آزاد»، «خامنه‌ای قاتله، حکومتش باطله» و «از کردستان تا تهران، ستم علیه زنان» سردادند. این اعتراضات با سرکوب و بازداشت معترضان مواجه شد. شماری از زنان در واکنش به هجوم نیروهای ضد شورش، روسری خود را برداشتند و شعار «بی‌شرف داعشی» سردادند.[۵۶] برخی مردم در خیابان‌ها صدای بوق خودروهایشان را به نشانهٔ اعتراض به صدا درآوردند.[۵۷] همچنین مردم تهران با تجمع شبانه حوالی میدان آرژانتین شعارهایی علیه حجاب اجباری و حکومت جمهوری اسلامی سردادند. از سوی دیگر، گروهی از زنان در تجمع شبانهٔ دیگری با برداشتن روسری‌های خود خطاب به مأموران شعار می‌دادند. فیلم‌های منتشر شده حاکی از بازداشت برخی از تجمع‌کنندگان همراه با برخورد خشن است.

صبح روز ۲۶ شهریور پیکر او در گورستان «آیچی» سقز به خاک سپرده شد. نخستین ویدیوها از سقز نشان می‌داد مردم این شهر بعد از مراسم خاکسپاری مقابل فرمانداری تجمع کرده‌اند و عده‌ای بر اثر تیراندازی مجروح شده‌اند. پس از آن، اعتراضات به سنندج نیز کشیده شد. در تهران برای دومین روز پیاپی تجمع اعتراضی با شعارهای علیه حاکمیت در میدان آرژانتین برگزار شد.[۴۹][۵۸] در روز سوم، اعتراضات از صبح در دانشگاه تهران آغاز شد و تا شب در نقاط مختلف و مهم شهر ادامه پیدا کرد. در این روز، اعتراضات در رشت، اصفهان، سنندج و مشهد و برخی شهرهای دیگر نیز شکل گرفت.[۵۹][۴۹] از روز چهارم، اعتراضات در نقاط مختلف کشور گسترده شد.[۴۹]

در آغاز سومین هفته، اعتراضات زودتر، گسترده‌تر و با جمعیت بیشتری به ویژه در تهران و شهرهای بزرگ شروع شد. اعتراضات از دانشگاه‌های سراسر ایران که در اعتصاب بودند و برخلاف روزهای قبلی، پیش از غروب آفتاب آغاز شد.[۶۰] در هجدهمین روز، سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بعد از غیبتی طولانی، در جمع نیروهای مسلح حاضر شد و معترضان را اغتشاشگر نامید و خواهان تنبیه نوجوانان و جوانان معترض شد.[۶۱] ولی دانش‌آموزان برخی مدارس دخترانه با حضور در خیابان‌ها حجاب از سر برداشتند و از مردم حاضر در صحنه دعوت کردند تا به آنها بپیوندند.[۶۲] به دنبال فراخوان گروه‌های مختلف برای تجمعات خیابانی در روز شنبه ۱۶ مهر، اعتراضات سراسری در نقاط مختلف ایران وارد هفته چهارم شد و کسبه و بازاریان نیز در برخی نقاط ایران دست به اعتصاب زدند.[۶۳] با گسترش اعتراضات، محسن منصوری استاندار تهران، اذعان کرد دولت قادر به مهار اعتراضات نیست.[۶۴]

با وجود سرکوب شدید حکومتی، خیزش اعتراضی در ایران همچنان تداوم یافت و از روز شنبه ۲۶ آذر ماه وارد چهارمین ماه خود شد،[۶۵] در آستانه شب یلدا برای همدردی با خانواده‌های کشته‌شدگان شعار «امسال یلدا نداریم» سرداده شد[۶۶] و شنبه سوم دی ماه مصادف با صدمین روز شروع خیزش سراسری ایران، مردم در میان برف و باران در برخی از شهرهای ایران از جمله تهران، کرج، اصفهان و مشهد دست به راهپیمایی زدند.[۳۲]

گستره جغرافیایی

مقالهٔ اصلی: گستره جغرافیایی خیزش ۱۴۰۱ ایران
 
موقعیت شهرهایی که در طول اعتراضات سراسری، تجمع اعتراضی در آنها برپا شد. (آخرین بروزرسانی: ۲۸ آبان ۱۴۰۱)


داخل کشور

اعتراض‌های سراسری در پی کشته‌شدن مهسا امینی از سقز شروع شد و در عرض چند روز به تمام ۳۱ استان[۶۷] و به بیش از ۱۰۰ شهر[۶۸] ایران گسترش یافت.

خارج از کشور

در خارج از ایران نیز در روز ۳۱ شهریور از استانبول تا بیروت، کلن و نیویورک و تورنتو شمار زیادی از ایرانیان به خیابان آمدند تا همزمان در اعتراض به سفر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به سازمان ملل و مرگ مهسا امینی تجمع کنند.[۶۹]

در روز یکشنبه ۳ مهر در مقابل سفارت‌های ایران در پاریس و لندن تجمعاتی با هدف محکومیت جان‌باختن مهسا امینی برگزار شد که به درگیری با پلیس انجامید.[۷۰] روز پنجشنبه ۷ مهر نیز زنان افغانستانی در مقابل سفارت ایران در کابل، تجمعات اعتراضی در همبستگی با معترضان ایرانی برپا کردند که با شلیک هوایی طالبان معترضان افغانستانی متفرق شدند.[۷۱]

روز شنبه ۹ مهر معترضان در خارج از کشور، دست‌کم در ۱۵۱ شهر در ایالات متحده آمریکا، اتریش، اسپانیا، اسلوونی، لهستان، سوئیس، بلژیک، فرانسه، هلند، جمهوری چک، بریتانیا، سوئد، اسکاتلند، ایرلند، فنلاند، مجارستان، آلمان، بلغارستان، ایتالیا، کره‌جنوبی، ژاپن، استرالیا و نیوزیلند در حمایت از خیزش مردم ایران تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند.[۷۲]

طبق گزارش پلیس کانادا بیش از ۵۰ هزار نفر روز شنبه ۹ مهر در تظاهرات بزرگ تورنتو که در حمایت از اعتراضات ایران برگزار شد، شرکت کردند.[۷۳] در روز ۳۰ مهرماه برابر با ۲۲ اکتبر، به دنبال فراخوانِ حامد اسماعیلیون، ایرانیان از سراسر اروپا و خارج از اروپا در تظاهراتی عظیم، به گفته برگزارکنندگان ۱۰۰ هزار نفری، و به گفته پلیس برلین ۸۰ هزار نفری، در مرکز شهر برلین شرکت کردند.[۷۴] در ۲۲ بهمن، با حضور ایرانیانی از سراسر آمریکا، بزرگ‌ترین تظاهرات تاریخ ایرانیان در آمریکا با حدود ۸۰ هزار نفر در لس‌آنجلس برگزار شد.[۷۵]

آمار کشته‌ها، زخمیان و بازداشت‌شدگان

مقاله‌های اصلی: کشته‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران، کودکان کشته‌شده در خیزش ۱۴۰۱ ایران، احکام اعدام در خیزش ۱۴۰۱ ایران، بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران، و خودکشی بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران
همچنین ببینید: سرکوب خیزش ۱۴۰۱ شهرهای کردنشین ایران § آمار کشته‌ها، زخمی‌ها، ربوده‌شدگان و بازداشت‌شدگان
 
 
تعداد کشته‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ براساس استان و شهرستان.

به دلیل ادامه‌دار بودن این رویداد در شهرهای مختلف ایران هنوز آمار دقیق و ثابتی وجود ندارد؛ با این حال، از ۲۵ شهریور تا ۱۵ بهمن ۱۴۰۱، آمارهای زیر در برخی منابع رسمی منتشر شده است:

معترضان:

  • کشته‌شده: دست‌کم ۵۱۱ تن (گزارش بی‌بی‌سی)،[۷۶] ۵۲۹ نفر (هرانا)،[۷۷] ۵۳۷ تن (صدای آمریکا)،[۷۸] دست‌کم ۵۷۰[۷۹][۸۰] (رادیو فردا)، دست‌کم ۶۳۲ نفر (گزارش iranhrs);[۸۱] ولی طبق بولتن محرمانه فارس (سپاه): بسیار بیشتر از آمار کشته‌شدگان اعتراضات آبان یعنی بیش از ۱٫۵۰۰ تن (گزارش رادیو فردا)،[۸۲] از جمله، ۷۵ زن و دختر[۸۳] و نیز ۷۱ کودک و نوجوان.[۸۴]
  • کشته‌شده بر اثر شکنجه یا نرسیدن دارو: دست‌کم ۱۵ تن.[۸۵]
  • محکوم به اعدام: دست‌کم ۱۰۹ تن.[۸۶]
  • خودکشی یا مرگ مشکوک پس از آزادی: تعدادی از افراد بازداشت‌شده (از جمله، برخی از زندانیان زیر ۱۸ سال) پس از آزادی از زندان جمهوری اسلامی خودکشی کرده یا به طرز مشکوکی درگذشتند.[۸۷]
  • زخمی‌شده: بیش از ۸٫۰۰۰ هزار نفر (آمار فقط یک استان)؛[۸۸] از جمله، دست‌کم ۵۸۰ نفر آسیب دیده از ناحیه چشم.[۸۹]
  • ربوده‌شده: تعداد قابل توجهی، از جمله، ۱۸۶ کودک و نوجوان (۱۵۴ پسر و ۳۲ دختر).[۹۰]
  • بازداشت‌شده: دست‌کم ۱۹٫۷۰۰ تن (گزارش هرانا)،[۹۱] دست‌کم ۲۲٫۰۰۰ تن (گزارش قوه قضاییه)،[۹۲] دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ تن (گزارش صدای آمریکا)،[۹۳] از جمله، ۷۰۸ دانشجو[۹۴] و ۷۳ خبرنگار و روزنامه‌نگار[۹۵] و بیش از ۱۰۰ هنرمند[۹۶] و نیز (تا ۱۷ آبان ۱۴۰۱) دست‌کم ۱۵ وکیل.[۹۷]
  • تعداد تجمع اعتراضی: ۱٫۱۰۵.[۹۸]
  • تعداد شهرهای معترض: ۱۶۳ شهر.[۹۴]
  • تعداد دانشگاه‌های معترض: ۱۴۴ شهر.[۹۹]

حکومتی‌ها:

  • کشته‌شده: ۶۸ نفر (گزارش هرانا)،[۱۰۰] بیش از ۹۰ تن (گزارش ایرنا)[۱۰۱]
  • زخمی‌شده: بیش از ۲٫۰۰۰ نفر[۱۰۲]

گستره جغرافیایی کشته‌شدگان

بنا به گزارش سازمان حقوق بشر ایران، بیشترین آمار کشته‌ها به‌ترتیب، در این استان‌ها بوده است:

  1. استان سیستان و بلوچستان
  2. استان کردستان
  3. استان تهران
  4. استان آذربایجان غربی
  5. استان مازندران
  6. استان گیلان
  7. استان البرز
  8. استان کرمانشاه[۱۰۳]

گزارش‌های تفصیلی

  • ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (هرانا) یکی از مراکزی است که دربارهٔ (فقط) نزدیک به ۳ ماه از خیزش ۱۴۰۱ ایران، گزارشی تفصیلی منتشر کرده است.[۱۰۴]

معترضان

دانشجویان

مقاله‌های اصلی: اعتراضات ۱۴۰۱ دانشجویان ایران و روزشمار اعتراضات ۱۴۰۱ دانشجویان ایران
 
دانشجویان دانشگاه امیرکبیر

اولین تجمع اعتراضی دانشجویان با تحصن جمعی از دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران و سپس تجمع اعتراضی در پردیس مرکزی این دانشگاه در ۲۷ شهریور شکل گرفت.[۱۰۵] ۲۸ شهریور اما این تجمع با جمعیت بیشتر دانشجویان در دانشگاه‌های بزرگ تهران برگزار شد و از ۲۹ شهریور دانشگاه‌های سایر شهرها نیز به این اعتراضات پیوستند.[۱۰۶] طبق روزشمار این اعتراضات، در تمامی روزها و بدون وقفه، تجمع و تحصن‌های اعتراضی دانشجویان در دانشکده‌ها، خوابگاه و سلف‌های دانشجویی ادامه داشته و متوقف نشده است. تعداد دانشگاه‌های معترض تاکنون به ۱۴۳ شهر رسیده است.

بازداشت گسترده دانشجویان

مقالهٔ اصلی: دانشجویان بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

بنابر ادعای هرانا خبرگزاری مجموعهٔ فعالان حقوق بشر در ایران از ۲۶ شهریور تا ۲۴ آذر، ۶۳۷ دانشجو در جریان اعتراضات بازداشت شده‌اند.[۱۰۷]

ممنوع‌الورودی دانشجویان

مقالهٔ اصلی: ممنوع‌الورود شدن دانشجویان در خیزش ۱۴۰۱ ایران

با گسترده شدن اعتراضات دانشجویی طبق مجوز شورای امنیت کشور، به دانشگاه‌ها برای ممنوع‌الورود کردن دانشجویان به دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها اجازه داده شد.[۱۰۸] تاکنون آمار دقیقی از تعداد دانشجویان ممنوع‌الورود منتشر نشده است.

حمله به دانشگاه صنعتی شریف

مقالهٔ اصلی: حمله به دانشگاه صنعتی شریف

در ادامهٔ سرکوب اعتراضات سراسری به دانشگاه صنعتی شریف حمله شد. نیروهای امنیتی همراه با شمار بسیاری از نیروهای موسوم به لباس‌شخصی در شامگاه یکشنبه ۱۰ مهر با محاصره دانشگاه صنعتی شریف تهران و حمله به دانشجویان، ضمن ضرب‌وشتم و تیراندازی، شمار نامعلومی از دانشجویان را زخمی یا بازداشت و به مکان‌های نامعلومی انتقال دادند.[۱۰۹][۱۱۰][۱۱۱] حداقل ۳۰ تا ۴۰ دانشجو بازداشت شده و به مکان نامعلومی منتقل شده‌اند[۱۱۲] و وضعیت به‌قدری بحرانی بود که وزیر علوم، زلفی‌گل، به دانشگاه رفت. حمله و تیراندازی به خوابگاه‌های دانشگاه شریف[۱۱۳] و همچنین حمله و تیراندازی در پارکینگ دانشگاه نیز گزارش شده است.[۱۱۴]

دانش آموزان

مقالهٔ اصلی: دانش‌آموزان در خیزش ۱۴۰۱ ایران

اعتراضات دانش آموزان و پس از آن اوج گرفت که شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان فراخوانی برای اعتصاب در مدارس اعلام کرد و با انتشار بیانیه‌ای از معلمان و دانش‌آموزان در سراسر کشور خواست تا در «همبستگی با معترضان جان به‌لب آمده» در کلاس‌ها حضور پیدا نکنند و به این وسیله اعتراض خود را به «بی‌عدالتی‌های حاکمیت» نشان دهند.[۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷][۱۱۸][۱۱۹]

دبیرستان شاهد اردبیل

مقالهٔ اصلی: حمله به دبیرستان شاهد اردبیل

در روز ۲۰ مهر ۱۴۰۱ به این دبیرستان حمله شد. خبر این حادثه دو روز بعد در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، شعار «مرگ بر دیکتاتور» از سوی دانش‌آموزان، حضور نیروهای لباس شخصی در دبیرستان و حضور آمبولانس در مقابل دبیرستان در ویدئوهای این شبکه‌ها مشاهده می‌شد. در جریان این حمله که مأموران امنیتی لباس شخصی انجام دادند، یکی از دانش‌آموزان به نام اسراء پناهی کشته و تعدادی دیگری از دانش‌آموزان زخمی و بازداشت شدند.[۱۲۰]

هنرستان صدر تهران

مقالهٔ اصلی: حمله به هنرستان صدر تهران

حمله به این هنرستان در ۲ آبان ۱۴۰۱ اتفاق افتاد. در این حادثه نیروهای امنیتی به هنرستان دخترانه صدر در خیابان کارون تهران حمله کردند. مردم در حمایت از دانش‌آموزان این خیابان را مسدود کردند.[۱۲۱][۱۲۲][۱۲۳][۱۲۴][۱۲۵]

معلمان و استادان

همچنین ببینید: استادان دانشگاه و فرهنگیان بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

در آبان ۱۴۰۱ بیش از ۱۰۰ تن از استادان دانشگاه، خواهان آزادی افراد بازداشت‌شده و برچیدن‌شدن فضای امنیتی در دانشگاه‌ها شدند.[۱۲۶]

نویسندگان و شاعران

مقالهٔ اصلی: نویسندگان و شاعران بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

وکیلان و حقوق‌دانان

مقالهٔ اصلی: وکیلان و حقوق‌دانان بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

تا تاریخ ۱۷ آبان ۱۴۰۱، دست‌کم ۱۵ وکیل بازداشت شدند.[۱۲۷]

روزنامه‌نگاران و خبرنگاران

مقالهٔ اصلی: روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران، بیش از ۵۰ خبرنگار و روزنامه‌نگار بازداشت شده‌اند.[۱۲۸]

ورزشکاران

مقالهٔ اصلی: ورزشکاران بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران
همچنین ببینید: نقض حقوق ورزشکاران در جمهوری اسلامی ایران

وزارت اطلاعات برخی از ورزشکاران را همچون: اشراق نجف‌آبادی، مربی دوچرخه‌سواری، محمد خیوه، کوهنورد و طبیعت‌گرد، حسام موسوی، مربی سنگ‌نوردی، دنا شیبانی، مربی اسنوبرد و گرافیست، و امیر ارسلان مهدوی، مربی اسنوبرد، بازداشت کردند.[۱۲۹]

کارگران و کارکنان

بسیاری از کارگران و کارکنان در صنایع ایران در اعتراض و حمایت از اعتراضات سراسری دست به اعتصاب و تجمع زدند. پیش از این نیز کارگران بارها دست به اعتصاب زده‌اند که عمدتاً اهداف صنفی داشت. همزمانی و حمایت اعتصاب‌های کارگری با اعتراض سیاسی در سال‌های اخیر کم‌سابقه بوده است.[۱۳۰] به گزارش یورونیوز اعتصاب و اعتراض کارکنان و کارگران صنعت نفت و پتروشیمی، اولین بار پس از انقلاب۵۷ است که کارگران به جز مطالبات حقوقی و صنفی خود، همگام با معترضان به کشته‌شدن مهسا امینی در ایران شعارهایی سیاسی سر دادند.[۱۳۱]

اعتراضات در هفتم و چهلم کشته‌شدگان

مراسم چهلم شماری از کشته‌شدگان سرکوب اعتراضات، از جمله حدیث نجفی و پارسا رضادوست، مراسم هفتمین روز کشته شدن مهرشاد شهیدی، جوان ۱۹ ساله، در اراک برگزار شد. مردم در این مراسم شعارهای ضد حکومتی از قبیل: «امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه»، «هیز تویی هرزه تویی، زن آزاده منم»، «آزادی، آزادی، آزادی» سر دادند.[۱۳۲]

ایرانیان مقیم خارج

مقالهٔ اصلی: اعتراضات ۱۴۰۱ ایرانیان مقیم خارج
 
تجمع اعتراضی ایرانیان در برلین

ایرانیان مقیم خارج و مردم آن کشورها تظاهرات جهانی را در حمایت از اعتراضات سراسری برای اعلام همبستگی با مردم ایران در بیش از ۱۵۰ شهر از کشورهای جهان برگزار کردند.[۱۳۳][۱۳۴][۱۳۵]

تجمع اعتراضی ایرانیان در تورنتو

مقالهٔ اصلی: تجمع اعتراضی ایرانیان در تورنتو

در تورنتو بنا بر برآورد پلیس ۵۰ هزار نفر به خیابان‌ها آمدند.[۱۳۶][۱۳۷]

تجمع اعتراضی در برلین

مقالهٔ اصلی: تجمع اعتراضی ایرانیان در برلین

ایرانیان پرشماری از شهرهای مختلف آلمان و دیگر کشورهای اروپا برای شرکت در این تجمع به برلین رفتند.[۱۳۸] شمار زیادی از ایرانیان از نقاط مختلف جهان، به ویژه ایرانیان ساکن اروپا، برای حضور در تجمع بزرگ برلین، با هواپیما، قطار، اتوبوس و خودروهای شخصی، عازم برلین شدند.[۱۳۹] تجمع بزرگ ایرانیان برابر با شنبه ۳۰ مهرماه ۱۴۰۱ (۲۲ اکتبر ۲۰۲۲) در برلین به دعوت «حامد اسماعیلیون» سخنگوی انجمن خانواده‌های بازماندگان پرواز پی‌اس ۷۵۲ داده شد است.[۱۴۰][۱۴۱] پلیس آلمان روز چهارشنبه ۲۷ مهر اعلام کرد که برای این تظاهرات حضور ۵۰ هزار نفر تخمین زده شده است. برگزارکنندگان با شعار «زن، زندگی، آزادی» در صددند تا حمایت خود را از اعتراضات علیه سرکوب و تبعیض در ایران ابراز کنند.[۱۴۲] یورونیوز از این تجمع با عنوان «بزرگ‌ترین تظاهرات ایرانی‌ها در اروپا» یاد کرده است. پلیس آلمان برای این تظاهرات و تجمع ایرانیان، تدابیر شدید امنیتی اتخاذ کرده است.[۱۴۳] برلین روز اول مهر نیز شاهد یکی از بزرگ‌ترین تظاهرات پشتیبانی از اعتراضات مردم ایران بود. پس از آتش‌سوزی در زندان اوین نیز ایرانیان در مقابل سفارت ایران در برلین دست به اعتراض زدند.[۱۴۴][۱۴۵]

  •  
    تجمع ایرانیان در ملبورن
  •  
    تجمع ایرانیان در برلین
  •  
    تجمع ایرانیان در اتاوا
  •  
    ایرانیان مقیم هلند

واکنش‌های حکومت

همچنین ببینید: نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران

حکومت ایران این اعتراضات را «اغتشاش» و «آشوب» خواند و آن را اقداماتی «سازمان‌یافته» با «دخالت کشورهای خارجی» توصیف کرد و با توسل به خشونت مرگبار، بازداشت روزنامه‌نگاران، وکلا، کنشگران و معترضان و همچنین محدودیت شدید اینترنت و رسانه‌های اجتماعی آن را سرکوب کرد.[۱۴۶]

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برنامه گفتگو محوری تحت عنوان شیوه از شبکه چهار پخش کرد و با کارشناسان دربارهٔ مسائل اجتماعی ایران بحث و گفتگو کرد. در این برنامه مناظره‌های دو نفره بین بیژن عبدالکریمی و شهریار زرشناس، محمد فاضلی و سعید حاجی ناصری، تقی آزاد ارمکی و ابراهیم فیاض، سعید شریعتی و جلیل محبی، و شهاب طباطبایی و علی خضریان انجام شد.[۱۴۷]

دهم مهرماه همزمان با ادامه اعتراضات، دانشگاه تهران جلسه‌ای با استادان دانشکده‌های مختلف دربارهٔ وضعیت جاری جامعه ایران برگزار کرد. محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران تلویحاً از بازداشت دانشجویان دفاع کرد. در این جلسه لعیا جنیدی، محمد جواد ظریف، مهدی سنایی، غلامعلی حداد عادل، پیروز حناچی، تقی آزاد ارمکی، صادق زیباکلام، الهه کولائی و علی طیب‌نیا سخنرانی کردند.[۱۴۸]

سازمان هنری رسانه‌ای اوج، وابسته به سپاه پاسداران، پوستری بزرگ تحت عنوان «زنان سرزمین من» در میدان ولی‌عصر تهران نصب کرد که با اعتراض بسیاری از صاحبان چهره‌های روی آن از جمله فاطمه معتمد آریا، مرضیه برومند و پروانه کاظمی مواجه و روز بعد برچیده شد.[۱۴۹]

سید ابراهیم رئیسی ادعا کرد که «دشمنان می‌خواهند با سوار شدن بر موج مطالبات معیشتی و اقتصادی مردم، فتنه جدید درست کنند؛ اما مردم هوشیار هستند و ضمن اینکه مطالبات خود را مطرح می‌کنند اجازه سوء استفاده نخواهند داد.»[۱۵۰]

صدور دستور سرکوب فوری

سید علی خامنه‌ای در ۲۸ آبان ۱۴۰۱ در یک سخنرانی، دستور سرکوب معترضان را صادر کرد و در پی آن، سید ابراهیم رئیسی، رئیس دولت جمهوری اسلامی و عضو هیئت مرگ اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷، در روز سی‌ام، به دستگاه‌های مسئول، دستور داد که معترضان را «فوری» سرکوب کنند.[۱۵۱]

بعد از صدور دستور سرکوب فوری، خامنه‌ای در دی ۱۴۰۱ نیز گفت: «کار را به هنگام باید انجام داد. نباید غفلت کنیم…؛ باید بدون تأخیر وارد میدان بشویم؛ نباید تأخیر داشته باشیم» و همین چراغ سبز وی باعث تسریع بیشتر صدور احکام کیفری، از جمله، اعدام بر ضد معترضان بازداشت‌شده شد.[۱۵۲]

همچنین غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه گفت: «برای عناصر و مسببان اصلی اغتشاشات اخیر، هیچ جای ارفاق وجود ندارد.»[۱۵۳]

درخواست نمایندگان مجلس برای اعدام بازداشت‌شدگان

در ۱۵ آبان ۱۴۰۱، ۲۲۷ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای در خطاب به قوه قضاییه و با محارب خواندن معترضان در ایران، خواستار قصاص (اعدام) معترضان شدند.[۱۵۴] تعداد معترضان بازداشت‌شده تا ۲۷ آبان ۱۴۰۱ دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ نفر[۱۵۵] است.

درخواست روحانیان برای تداوم اعدام

در دی ۱۴۰۱، جامعه مدرسان حوزه علمیه قم ضمن سپاس از اقدامات قوه قضاییه، با صدور بیانیه‌ای خواستار تداوم جدی‌تر اعدام بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران، تحت عنوان محارب و مفسد باغی شد و نیز روحانیان مخالف با اعدام آنان را ورشکسته سیاسی نامید.[۱۵۶]

تهدید فرمانده سپاه

یک مقام بلندپایه سپاه پاسداران تهدید کرد که برای براندازی رژیم جمهوری اسلامی «باید از دریای خون گذشت».[۱۵۷]

سرکوب اعتراضات

مقالهٔ اصلی: سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران

سید علی خامنه‌ای، رهبر، این اعتراضات را «طراحی آمریکا، رژیم صهیونیستی و دنباله‌روهای»شان نامید. او به خواسته‌های معترضان اهمیتی نداد و دستور سرکوب آن‌ها را صادر کرد.[۱۵۸] مقامات جمهوری اسلامی مانند اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران با قتل، دستگیری و شکنجه، دست به سرکوب معترضان زدند. نیروهایی از نیروی انتظامی، سپاه پاسداران و نیروی زمینی ارتش که زیر مجموعه ستاد کل نیروهای مسلح هستند در سرکوب معترضان نقش دارند. از نیروی انتظامی، پلیس پیشگیری، پلیس آگاهی، پلیس امنیت عمومی، فتا، یگان ویژه ناجا و نوپو در سرکوب معترضان دست دارند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جدای از نیروهای خودش از نیروهای بسیج نیز استفاده کرده است. همچنین از لباس‌شخصی‌ها[۱۵۹] و گروهی به نام نیروهای خودجوش سرزمین‌های اسلامی نیز استفاده شده است.[۱۲۱]

حکومت برای سرکوب اعتراضات از ترفندهایی همچون رعب و تهدید، پرونده‌سازی، اعترافات تلویزیونی، بازی‌های رسانه‌ای، تحقیر و تمسخر، نازل کردن خواسته‌های معترضان به تمایلات جنسی و هیجانی استفاده می‌کند.[۱۶۰]

نیروهای سرکوب جمهوری اسلامی برای سرکوب شهروندان در این اعتراضات از باتون،[۱۶۱] باتون برقی،[۱۶۲] ماشین آب‌پاش،[۱۶۳] گاز اشک‌آور،[۱۶۴] تفنگ پینت‌بال،[۱۶۵] تفنگ ساچمه‌زنی،[۱۶۶] اسلحه دستی[۱۶۷] و تفنگ جنگی[۱۶۸] و همچنین از خشونت، یورش به منازل مسکونی، شلیک مستقیم به شهروندان، آسیب رساندن به اموال عمومی و خصوصی مردم از جمله خودروها و مغازه‌ها و همچنین تعرض جنسی به زنان استفاده می‌کند.[۱۶۹]

در اعتراضات علاوه بر آمبولانس، از کودکان و نوجوانان نیز در سرکوب معترضان استفاده شده است. بر پایه دیوان کیفری بین‌المللی بر مبنای اساسنامه رم، استفاده از کودکان زیر ۱۵ سال برای شرکت در فعالیت‌های خصمانه، در دسته‌بندی جنایات جنگی محسوب می‌شود.[۱۷۰] همچنین سپاه پاسداران دانش‌آموزان پسر دبیرستانی را برای سرکوب تطمیع و تجهیز کرده است.[۱۷۱]

ربودن کودکان و نوجوانان

سازمان حقوق بشری هه‌نگاو اسامی ۱۸۶ کودک و نوجوان کُرد (۱۵۴ پسر و ۳۲ دختر) را که در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ربوده شده‌اند منتشر کرد که برخی از آنان به چند سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق و نیز جریمه مالی محکوم شدند.[۱۷۲]

تجاوز جنسی به کودکان و جوانان

مقالهٔ اصلی: آزار جنسی معترضان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران

بنا به گزارش برخی منابع، هم‌زمان با بازداشت گسترده معترضان توسط حکومت جمهوری اسلامی، و سکوت رسانه‌ها (ی داخلی)، میزان خشونت و حتی تجاوز جنسی سرکوبگران حکومتی به دختران و پسران حتی کم‌سن (۱۴–۱۳ ساله) افزایش یافته است.[۱۷۳]

شبکه سی‌ان‌ان، پس از یک بررسی دوماهه (مهر و آبان ۱۴۰۱) و در گزارشی تحقیقی، تأیید کرده است که پسران و دختران بازداشت‌شده در ایران، مورد خشونت جنسی قرار می‌گیرند و در برخی موارد در زندان به آن‌ها «تجاوز» می‌شود. ضرب و شتم و آزار جنسی زندانیان دخترِ به‌ویژه زیبا شدیدتر است.[۱۷۴]

به‌گفته یکی از دختران بازداشت‌شده، در بازداشتگاه، یک «اتاق خصوصی بازجویی» وجود دارد که افسر بازجو، دختری زیبا را به تنهایی با خود به آن اتاق برده و به او تعرض جنسی می‌کند.[۱۷۵] یکی از کسانی که بارها مورد تجاوز جنسی و حتی پارگی اندام‌ها قرار گرفت آرمیتا عباسی است.[۱۷۶]

فیلم گرفتن از صحنه تجاوز جنسی برای باج‌گیری

سی‌ان‌ان به نقل از منابع مطلعی که با قربانیان گفت‌وگو کرده‌اند، گزارش داده که مأموران جمهوری اسلامی از صحنه‌های خشونت‌آمیز تعرض جنسی فیلم تهیه کرده‌اند و آن فیلم‌ها را به ابزاری برای باج‌گیری از معترضان یا وادار کردنشان به سکوت تبدیل کرده‌اند.[۱۷۷]

بر اساس برخی تحقیقات راستی‌آزمایی‌شده، حکومت جمهوری اسلامی از تعرض و تجاوز جنسی به‌عنوان یکی از ابزارهای سرکوب و برای تحت فشار گذاشتن، ناامیدکردن، اخاذی و دریافت حق‌سکوت از معترضان قربانی‌شده، استفاده می‌کند.[۱۷۸]

نابیناکردن سیستماتیک معترضان

سازمان حقوق بشر ایران در گزارشی شلیک نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی به صورت و چشم تعداد قابل توجهی از معترضان مأموران را «سیستماتیک» و «هدفمند» اعلام کرد.[۱۷۹] آمار دقیقی از معترضانی که چشمانشان آسیب دیده، در دست نیست؛ ولی بنا به گزارش روزنامه نیویورک تایمز در ۲ آذر ۱۴۰۱، دست‌کم ۵۸۰ نفر معترض از ناحیه چشم، آسیب دیده‌اند.[۱۸۰]

تحریف علت کشتار

مسئولان حکومت جمهوری اسلامی دلیل کشته‌شدن معترضان را خودکشی، بیماری زمینه‌ای، گاز گرفتن سگ… و حتی شلیک معترضان به یکدیگر اعلام می‌کنند.[۱۸۱]

اتهام کشته‌سازی حکومت به معترضان

مقالهٔ اصلی: پروژه کشته‌سازی

مشکل‌تراشی در تحویل پیکر کشته‌شدگان

حکومت جمهوری اسلامی در تحویل دادن پیکرهای کشته‌شدگان، اشکال‌تراشی و تأخیر انجام داده و حتی با سناریوسازی برای دلیل مرگشان باعث خشم مردم می‌شود.[۱۸۲]

اختلال گسترده اینترنت

مقالهٔ اصلی: اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)

در روزهای ابتدایی اتصال‌ها به اینترنت در ایران به ۶۷ درصد میزان معمول کاهش داده شد.[۱۸۳] در روزهای بعد اینترنت موبایل و خطوط تلفن همراه در بخش‌های گسترده‌ای از ایران قطع شد.[۱۸۴] رسانه اجتماعی اینستاگرام و پیام‌رسان واتس‌اپ نیز در ۳۰ شهریور فیلتر شدند.[۱۸۵]

در ۳۰ شهریور، وزارت ارتباطات حکومت جمهوری اسلامی با هدف آگاه نشدن مردم و معترضان از اخبار تازه اعتراضات، واتس‌اپ و اینستاگرام را هم فیلتر کرد.[۱۸۶][۱۸۷] گوگل نیز از دسترس خارج شد که پس از دو روز رفع فیلتر شد.[۱۸۸] همچنین اختلال گسترده‌ای در دسترسی به اینترنت رخ داد که به گزارش نت‌بلاکس بزرگ‌ترین اختلال در اینترنت ایران از زمان قطعی کامل اینترنت در ۱۳۹۸ بود.[۱۸۹][۱۹۰]

بیلبورد میدان ولی‌عصر

مقالهٔ اصلی: زنان سرزمین من

زنان سرزمین من بیلبوردی بود که توسط سازمان هنری رسانه‌ای اوج، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روز ۲۱ مهر ۱۴۰۱ و همزمان با روز جهانی دختر در میدان ولی‌عصر تهران نصب شد.[۱۹۱] این بیلبورد که با اعتراضات سراسری علیه حجاب اجباری در ایران همزمان شده بود، یک روز بعد و با اعتراض بسیاری از صاحبان چهره‌های روی آن برچیده شد.

همکاری با کشورهای خارجی برای سرکوب مردم

در حالی که مردم ایران در حال اعتراض به نقض حقوق بشر و آزادی‌های اساسی‌شان هستند حکومت جمهوری اسلامی به حکومت‌هایی مثل حکومت روسیه اجازه همکاری در سرکوب اعتراضات ایران را می‌دهد.[۱۹۲]

اعدام معترضان

مقالهٔ اصلی: احکام اعدام در خیزش ۱۴۰۱ ایران

از ابتدای این خیزش اعتراضی، قوه قضائیه ایران برای شماری از معترضان دستگیر شده احکام اعدام صادر کرده است. عنوان مجرمانه عمده این احکام «محاربه» و «افساد فی الارض» است.[۱۹۳] اما حقوقدانان و و کلای دادگستری و بعضی از روحانیون حوزه علمیه قم به احکام صادره از نظر حقوقی اعتراض کردند و خواهان توقف صدور احکام محاربه و افساد فی‌الارض برای معترضان شدند.[۱۹۴][۱۹۵]

محسن شکاری، اولین بازداشتی این خیزش اعتراضی بود که حکم اعدام او به اتهام محاربه پنجشنبه ۱۷ آذر اجرا شد. اعدام او درحالی صورت گرفت که تنها ۷۵ روز از بازداشت او سپری شده بود و درجریان دادرسی و محاکمه به وکیل اختیاری دسترسی نداشت.[۱۹۶] مجیدرضا رهنورد معترضی دیگری بود که دوشنبه ۲۱ آذر و ۲۳ روز پس از دستگیری، «در ملاء عام» در خیابانی در مشهد به دار آویخته شد. به گفته قوه قضائیه او به کشتن دو نفر از مأموران شبه نظامی بسیج، با سلاح سرد متهم شده بود. پیش از اعدام اعتراف اجباری او از سوی رسانه‌های حکومتی با دست شکسته و در گچ منتشر شده بود.[۱۹۳]

متهمان نقض حقوق بشر در سرکوب خیزش ۱۴۰۱ ایران

مقاله‌های اصلی: متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران و مسئولان تحریم‌شده توسط کشورهای غربی به دلیل سرکوب خیزش ۱۴۰۱ ایران

روش‌های اعتراض

مقالهٔ اصلی: روش‌های اعتراض در خیزش ۱۴۰۱ ایران
 
دیوار نویسی، به کی زنگ بزنیم وقتی قاتل خودش پلیسه؟

اعتراضات خیابانی

معترضان حاضر در خیابان به دو دسته تقسیم می‌شوند. هسته فعال در حال شعار دادن و به کار بستن مجموعه‌ای از اقدامات همچون آتش افروختن، پرتاب سنگ، سوزاندن روسری، بریدن گیس، کندن تابلو، حمله به بیلبوردها و کانکس‌های انتظامی و هسته ناظر که در حال تماشا و به وجد آمدن از تحرکات و اقدامات هسته فعال، در حال فیلم‌برداری هستند.[۱۹۷] حدود سنی هسته فعال ۱۵ تا ۳۵ سال و حدود سنی هسته ناظر ۳۵ به بالا است. حدود ۸۰ درصد هسته فعال متولدان دهه ۷۵ تا ۸۵ هستند.[۱۹۷]

اعتصابات سراسری

مقالهٔ اصلی: اعتصابات ۱۴۰۱ ایران

در حمایت از اعتراضات سراسری مردم این اعتصابات صورت گرفت. در ششمین هفته اعتراضات، در شماری از شهرهای ایران گروهی از اصناف، از جمله کسبه و بازاریان، کارگران و معلمان اعتصاب کردند.

اعتراضات اینترنتی

هشتگ مهسا

مقالهٔ اصلی: مهسا امینی (هشتگ)
#مهسا_امینی

استفاده از #مهسا_امینی در اعتراض به کشته‌شدن او رکورد استفاده از یک هشتگ در توییتر را شکست. تا ۲۴ مهر ۱۴۰۱ این هشتگ بیش از ۲۷۵ میلیون بار استفاده شد.[۱۹۸]

گیسوبری و روسری‌سوزی

مقاله‌های اصلی: گیسوبران و روسری‌سوزان
 
گیسوبران در تجمع اعتراضی سانتا باربارا، کالیفرنیا

شماری از زنان ایرانی در اعتراض به جان‌باختن مهسا امینی در حرکتی نمادین، با ابراز خشم و سوگ، موهای خود را قیچی کردند. آیین گیسوبران از رسوم دیرینه ایرانیان باستان است.[۱۹۹] کارزار آتش‌زدن روسری به عنوان نماد حجاب به نشانه مخالفت با حجاب اجباری در اعتراضات پس از کشته‌شدن مهسا امینی رخ داد. این حرکت نمادین با واکنش‌ها بسیاری مواجه شده است. شمار بسیاری از زنان در اعتراضات روسری از سر برداشتند و برخی روسری خود را آتش زدند.[۲۰۰][۲۰۱]

عمامه‌پرانی

مقالهٔ اصلی: عمامه‌پرانی

عمامه‌پرانی شامل انداختن و برداشتن عمامه از سر آخوندها شکل دیگری از حرکت اعتراضی برخی از معترضان بوده است.[۲۰۲][۲۰۳][۲۰۴]

هنر اعتراضی

در زمان اعتراضات تعداد زیادی هنر اعتراضی از قبیل نقاشی، ترانه و پرفورمانس به یاد مهسا امینی و برای وصف حال یک ملت عزادار تولید شد.[۲۰۵] مردم برای بیان اعتراض از شعارنویسی، شابلون‌نویسی و خط کشیدن بر عکس مقامات ایران نیز استفاده می‌کنند.[۲۰۶]

پیامدها و رویدادها

جمعه خونین زاهدان

مقالهٔ اصلی: جمعه خونین زاهدان

جمعه سیاه زاهدان به درگیری‌های ۸ مهر ۱۴۰۱ بین مردم معترض زاهدان و نیروهای سرکوبگر به‌دنبال تجاوز فرماندهٔ انتظامی به دختری بلوچ در میانهٔ اعتراضات گفته می‌شود. بین روایت جمهوری اسلامی و روایت منابع محلی، دربارهٔ وقایع این روز تفاوت‌های کلیدی وجود دارد.[۲۱۸] در این درگیری بر اساس آمار «کارزار فعالان بلوچ» و همچنین «وبگاه حال‌وش» ۹۱ نفر[۲۱۹] و بر اساس آمار مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی ۱۹ نفر کشته شدند.[۲۲۰]

حمله به دانشگاه شریف

مقالهٔ اصلی: حمله به دانشگاه صنعتی شریف

شامگاه یکشنبه ۱۰ مهر، نیروهای امنیتی همراه با شمار بسیاری از نیروهای موسوم به لباس شخصی در با محاصره دانشگاه صنعتی شریف تهران و حمله به دانشجویان، ضمن ضرب‌وشتم و تیراندازی، شمار نامعلومی از دانشجویان را زخمی یا بازداشت و به مکان‌های نامعلومی انتقال دادند. با ادامه اعتراضات تیراندازی به دانشجویان آغاز و درهای دانشگاه بسته می‌شود و دانشجویان در محاصرهٔ نیروهای امنیتی و لباس شخصی قرار می‌گیرند.[۲۲۱][۲۲۲][۲۲۳]

شورش زندان لاکان رشت

مقالهٔ اصلی: شورش زندان لاکان رشت

یکشنبه ۱۷ مهر بین گارد ضدشورش زندان لاکان رشت و زندانیان درگیری می‌شود و شماری از زندانیان کشته و زخمی شدند. حکومت و مخالفان دو روایت متفاوت از درگیری‌ها ارائه می‌دهند. شمار دقیق تلفات درگیری در این زندان مشخص نیست. خبر درگیری و شورش در این زندان پس از آن به رسانه‌ها درز پیدا کرد که ستون دودی بر فراز این زندان دیده شد.[۲۲۴]

درگیری‌های ۱۴۰۱ سنندج

مقالهٔ اصلی: درگیری‌های ۱۴۰۱ سنندج

در اواخر مهرماه، اعتراضات مردمی در سنندج شدت گرفت به طوری که یک شهروند سنندجی در داخل خودروی شخصی پراید و پشت فرمان هدف اصابت مستقیم گلوله از ناحیه سر قرار گرفته و کشته شد. رسانه‌های داخلی این قتل را به افراد ناشناس نسبت می‌دادند اما شاهدان در صحنه ادعا می‌کنند که وی به‌وسیله گلوله‌های جنگی نیروهای ضد شورش هدف قرار گرفته است.

درگیری‌های ۱۴۰۱ مهاباد

مقالهٔ اصلی: درگیری‌های ۱۴۰۱ مهاباد

آتش‌سوزی زندان اوین

مقالهٔ اصلی: آتش‌سوزی زندان اوین

۲۳ مهر، در میانه اعتراضات سراسری در زندان اوین آتش‌سوزی مشکوکی رخ داد. به گفتهٔ رسانه قوه قضاییه در این حادثه هشت زندانی کشته و دست‌کم ۶۱ نفر مجروح شدند. همچنین مردم در خیابان‌های اطراف زندان تجمع و علیه حاکمیت ایران شعار دادند.

جمعه خونین خاش

مقالهٔ اصلی: جمعه خونین خاش

۱۳ آبان در پی تیراندازی نیروهای امنیتی به معترضان بین شش تا ده تن شامل کودکان کشته و ده‌ها تن دیگر زخمی شدند. یونس سلحشوران از جمله کشته‌شدگان اعتراضات روز جمعه در خاش بود که هویت آن مشخص شد. مولوی عبدالحمید از کشته شدن «دست‌کم ۱۶ نفر» در اعتراضات خاش خبر داد.

کشتار کردهای ایران

مقالهٔ اصلی: کشتار در مناطق کردنشین توسط جمهوری اسلامی ایران (۱۴۰۱)

در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ (به‌ویژه در اواخر آبان و اوایل آذر ۱۴۰۱) بعد از سخنرانی خامنه‌ای در ۲۸ آبان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بعد از اعلام حکومت نظامی، با دوشکا،[۲۲۵] تیربار سنگین W85،[۲۲۶] خودروهای نظامی، تانک[۵۳] و هلیکوپتر…[۲۲۷] به مناطق کردنشین ایران (استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و ایلام) حمله کرده و تعداد چشمگیری از مردم معترض را کشتند.[۲۲۸][۲۲۹] سپاه در این سرکوب، از گاز شیمیایی فلج‌کننده اعصاب یعنی هگزاکلرواتان نیز استفاده کرده است.[۲۳۰]

حملات سپاه به مقر احزاب کرد

مقالهٔ اصلی: حملات ۱۴۰۱ سپاه پاسداران به اقلیم کردستان
 
تصویری از حملات سپاه پاسداران به مقر احزاب کرد

طبق ادعای سپاه پاسداران این حمله پاسخی به دلیل حمایت احزاب کرد از اعتراضات سراسری بود. در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پایگاه‌های احزاب کرد ایرانی در کوی‌سنجق، آلتون کوپری و زرگویز در اقلیم کردستان را با استفاده از پهپادهای انتحاری و موشک‌های زمین به زمین بمباران کرد.[۲۳۱][۲۳۲] این حملات منجر به کشته شدن حداقل سیزده نفر از جمله زنان (که یکی باردار بود) و کودکان و زخمی شدن ۵۸ نفر شد.[۲۳۳] احزاب کردستان ایران ادعا کردند که جمهوری اسلامی در خیابان‌های داخل کشور از طرف مردم پاسخ این حملات را دریافت خواهد کرد.[۲۳۴]

مسمومیت‌های زنجیره‌ای دانش‌آموزان در مدارس

مقالهٔ اصلی: مسمومیت زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران

مسمومیت‌های دنباله‌دار دانش‌آموزان مدرسه‌های مخصوصاً دخترانه از ۹ آذر ۱۴۰۱، شروع شد[۲۳۵] و در طی چند ماه (و بلکه به مدت یک سال: از آذر ۱۴۰۱ تا آبان ۱۴۰۲) به گونه زنجیره‌ای،[۲۳۶][۲۳۷] هزاران[۲۳۸][۲۳۹][۲۴۰] دانش‌آموز (به ویژه) دختر در بیش از ۵۰۰ مدرسه[۲۴۱][۲۴۲] و در ۲۵ استان[۲۴۳] و در بیش از ۱۱۰ شهر،[۲۴۱] مسموم شدند. در برخی از مدرسه‌ها چند بار، مسمومیت ایجاد شد.[۲۴۴]

درخواست اخراج سفیران جمهوری اسلامی

کارزار اینترنتی خطاب به سران کشورهای گروه ۷، هفت کشور صنعتی جهان، برای اخراج مقامات جمهوری اسلامی راه افتاده است. این کارزار تا ۲۵ مهر نزدیک به ۱۸۰ هزار امضا داشته است.[۲۴۵] این کارزار در کمتر از چهار روز، از مرز ۴۰۰ هزار امضا عبور کرد.[۲۴۶] اعضای گروه ایرانیان مدافع عدالت و حقوق بشر عصر یکشنبه، ۲۴ مهر، با انتشار دادخواستی در وب‌سایت بین‌المللی Change.org، نگرانی عمیق خود را از وقایع پنج هفته گذشته در ایران اعلام کردند و از کشورهای عضو گروه جی۷ شامل آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، ایالات‌متحده آمریکا و کانادا، خواستند در اعتراض به «رفتار غیرقانونی و غیرانسانی» با معترضان در ایران، سفرای جمهوری اسلامی و نمایندگان آن‌ها را از سازمان‌های بین‌المللی اخراج کنند.[۲۴۷][۲۴۸][۲۴۹]

ریزش و کمبود نیروهای حکومتی

به گزارش بعضی منابع، کمبود نیرو برای سرکوب و نیز گریختن تعداد زیادی سرباز از خدمت، باعث شده که حکومت جمهوری اسلامی از افسران ارشد حتی در سطح سرهنگ (سپاه) استفاده کند که بعضی از آن‌ها همچون: سرهنگ حمیدرضا هاشمی (با نام مستعار سید علی موسوی)،[۲۵۰] معاون اطلاعات سپاه سلمان استان سیستان و بلوچستان[۲۵۱] و سرهنگ نادر بیرامی، رئیس اطلاعات سپاه شهرستان صحنه،[۲۵۲] در درگیری با مردم معترض کشته شدند.[۲۵۳]

نشست غیررسمی شورای امنیت

چهارشنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۱، جلسه‌ای غیررسمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد به میزبانی ایالات متحده و آلبانی با موضوع سرکوب خشن زنان و معترضان در ایران برگزار شد. این جلسه با سخنرانی جاوید رحمان، گزارشگر ویژه ایران در سازمان ملل متحد آغاز شد و در ادامه شیرین عبادی، حقوق‌دان ایرانی و برنده جایزه صلح نوبل و نازنین بنیادی، بازیگر سینما و فعال حقوق بشر نیز سخنرانی کردند.[۲۵۴]

لیندا توماس گرینفیلد، سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد و نمایندگان ۱۳ عضو دیگر شورای امنیت هم هر کدام بیانیه و مواضع خود دربارهٔ سرکوب اعتراضات و نقض حقوق زنان در ایران را عنوان کردند. به جز چین و روسیه بیانیه دیگر اعضای شورای امنیت در حمایت از معترضان و محکومیت سرکوب خشن اعتراضات در ایران بود.[۲۵۵]

نشست اضطراری شورای حقوق بشر

مقالهٔ اصلی: قطعنامه S35/L1 شورای حقوق بشر

در نشست اضطراری که شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ۳ آذر ۱۴۰۱ برگزار کرد، فولکر تورک، کمیسر عالی این شورا، اعلام کرد اکنون «یک بحران حقوق بشری تمام عیار» در ایران وجود دارد و از جمهوری اسلامی خواست به استفاده غیرضروری زور علیه معترضان پایان دهد. همچنین جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران، از مقام‌های جمهوری اسلامی انتقاد کرد که در هیچ موردی حاضر به گفت‌وگو با معترضان نشده‌اند.[۲۵۶]

شورای حقوق بشر سازمان ملل در این نشست با تصویب قطعنامه‌ای، سازوکاری ویژه برای راستی‌آزمایی و حقیقت‌یابی دربارهٔ کشتار و سرکوب معترضان تعیین کرد. بر اساس این مصوبه، رئیس شورای حقوق بشر موظف شد که به شکل مستقل، کار تحقیق و ثبت موارد نقض حقوق بشر در ایران را از روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ را برعهده بگیرد.[۲۵۷]

کمیسیون مقام زن ملل متحد

مقالهٔ اصلی: اخراج ایران از کمیسیون مقام زن ملل متحد

شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد در ۲۳ آذر ۱۴۰۱ با اکثریت آرا ایران را از کمیسیون مقام زن ملل متحد اخراج کردند. قطعنامه پیشنهادی برای این امر از سوی ایالات متحده ارائه شده بود و ۲۹ عضو این شورای از قطعنامه پیشنهادی حمایت کردند.[۲۵۸]

این اقدام برای نخستین بار در تاریخ این کمیسیون سازمان ملل متحد روی داد و واکنشی از سوی جامعه جهانی به سرکوب اعتراضات زنان در طول خیزش اعتراضی بود که با کشته‌شدن مهسا امینی آغاز شد.[۲۵۹] همزمان با استقبال برخی از شهروندان و فعالان سیاسی مخالف جمهوری اسلامی از اخراج ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل، سخنگوی وزارت خارجه ایران این اقدام را «غیرقانونی» خواند و یکی از مقام‌های معاونت امور خانواده رئیس‌جمهور ایران نیز گفت که این تصمیم «بی‌طرفی کمیسیون مقام زن» را خدشه‌دار کرد.[۲۶۰]

کنفرانس امنیتی مونیخ

نشست کنفرانس امنیتی مونیخ در ۲۸ بهمن ۱۴۰۱ بدون حضور مقامات جمهوری اسلامی برگزار شد؛ به جای مقام‌های حکومت جمهوری اسلامی، بر خی از چهره‌های نشست آینده جنبش دموکراسی ایران، همچون: رضا پهلوی، مسیح علی‌نژاد و نازنین بنیادی دعوت شدند.[۲۶۱]

کریستوف هویسگن، رئیس جدید کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «[حکومت جمهوری اسلامی] ایران همواره یک چالش بود؛ چون موجودیت اسرائیل را نفی می‌کرد و با قدم‌برداشتن در مسیر سلاح هسته‌ای، حقوق بین‌الملل را نقض می‌کرد. در زمان مذاکرات اتمی، تصمیم سلَفِ من این بود که آن‌ها را دعوت کند؛ اما بعد از نقض حقوق بین‌الملل و حمله وحشیانه سپاه پاسداران و پلیس به مردم خود، ما از ایران دعوت نکردیم.»[۲۶۱]

شعارها

مقالهٔ اصلی: شعارهای اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران
ژینا جان تو نمی‌میری. نامت رمز می‌شود.
 
«زن، زندگی، آزادی»؛ از اصلی‌ترین شعارهای اعتراضات

در پی اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران در شهرهای مختلف ایران شعارهای مختلفی توسط معترضان سر داده شد. تعدادی از این شعارها متمرکز بر موضوع حجاب اجباری در ایران و مسئلهٔ زنان و برخی دیگر متمرکز بر مخالفت معترضان با حکومت وقت ایران است. شعار «زن، زندگی، آزادی» یکی از اصلی‌ترین شعارها از شروع این اعتراضات بود که از روز اول اعتراضات در شهرهای مختلف سر داده شد.[۲۶۲] شعارهایی که در اعتراضات سراسری در ایران توسط مردم در خیابان‌ها گفته شده، بسیار ساختارشکنانه و پیشرو بوده‌اند و در آن‌ها به حقوق زنان و آزادی‌های فردی بسیار زیاد نگاه شده است اما شعارهای معیشتی اصلاً شنیده نشده‌اند.[۲۶۳]

برخی از اصلی‌ترین شعارها (فهرست کامل):

نمادها

سوزاندن روسری و بریدن یا کوتاه کردن مو از نخستین نمادهای این اعتراضات بود. ترانه اعتراضی برای… اثر شروین حاجی‌پور نیز تبدیل به نمادهای اعتراضات شد.[۲۶۹] مردم ایران در خیابان‌ها، کافه‌ها و رستوران‌ها با همخوانی و پخش این ترانه، اعتراض خود را نشان دادند. ایرانیان مقیم خارج نیز این ترانه را در تجمعات اعتراضی خود بازخوانی کردند. حاجی‌پور متن این ترانه را بر اساس توئیت‌های اعتراضی با موضوع «برای…» ساخته است.[۲۷۰] ویدئوی این ترانه بعد از بازداشت او توسط مأموران امنیتی جمهوری اسلامی حذف شد.[۲۷۱][۲۷۲]

برخی از نمادها اعتراضات:

همراهی‌کنندگان

چهره‌ها

مقالهٔ اصلی: حمایت چهره‌ها از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران

. . . مردم ایران در دهه‌های گذشته به دلیل سرکوب بی‌رحمانه متحمل رنج زیادی شدند اما دستگیری مهسا امینی و قتل او در بازداشت بار دیگر به طغیان اعتراضات دامن زد. مردم ایران سزاوار دستیابی به آزادی و عدالت‌اند. . . .

نوآم چامسکی، ۲ مهرِ ۱۴۰۱[۲۷۳]

شمار زیادی از سلبریتی‌های شناخته‌شده ایران به صف حامیان معترضان پیوستند که باعث فشارهای حکومت ایران به شکل تهدید، تبلیغات منفی و مصاحبه و اقدام قضایی علیه آنان شد. شمار بازیگرانی که از معترضان حمایت کرده‌اند به اندازه‌ای است که صدا و سیمای ایران برای پخش و بازپخش بیش از ۲۰ مجموعه تلویزیونی دچار مشکل خواهد شد.[۲۷۴] عده زیادی از چهره‌های سرشناس هنری، فرهنگی و ورزشی دنیا هم با مردم معترض در ایران ابراز همبستگی کردند.[۲۷۵]

علی کریمی

مقالهٔ اصلی: فعالیت‌های غیر ورزشی علی کریمی § حمایت از خیزش ۱۴۰۱ ایران

. . . یه سری‌ها سال ۵۷ فهمیدن
یه سری‌ها سال ۶۷ فهمیدن
یه سری‌ها سال ۸۸ فهمیدن
یه سری‌ها سال ۹۶ فهمیدن
یه سری‌ها سال ۹۸ فهمیدن
یه سری‌ها سال ۱۴۰۰ فهمیدن
وای به حال اونایی که هنوز نفهمیدن . . .

علی کریمی، ۲۷ شهریورِ ۱۴۰۱[۲۷۶]

در میان واکنش‌ها به کشته‌شدن مهسا امینی و اعتراضات پس از آن، علی کریمی، فوتبالیست سابق تیم ملی فوتبال ایران نه تنها مواضع‌اش را روشن گفت بلکه با معترضان همنوا شد و گاهی یک قدم از آنها نیز جلوتر رفت و در پیام‌هایی که می‌داد پیشنهاد و راهکار نیز به معترضان ارائه می‌کرد.[۲۷۷] رسانه‌های نزدیک به حکومت و طرفداران نظام او را «اغتشاشگر» و «ضدانقلاب» مورد خطاب قرار داده‌اند و خواهان تعقیب قضایی و حتی مصادره اموال او شده‌اند.[۲۷۸][۲۷۹][۲۸۰][۲۸۱]

تیم‌های ملی

همچنین ببینید: شادی معترضان بعد از حذف تیم فوتبال ایران از جام جهانی ۲۰۲۲

در جریان اعتراضات برخی از تیم‌های ملی در اعتراض از خواندن سرود ملی خودداری کردند. بازیکنان تیم ملی فوتبال ساحلی ایران، اعضای تیم ملی واترپلوی ایران از همخوانی سرود جمهوری اسلامی خودداری کردند و تلویزیون دولتی ایران پخش زنده برنامه را قطع کرد.[۲۸۲][۲۸۳] در ادامه بازیکنان تیم ملی بسکتبال ایران در مراسم آغازین بازی مقابل تیم ملی چین در سالن بسکتبال آزادی، به نشان همراهی با اعتراضات در ایران از همخوانی سرود رسمی جمهوری اسلامی خودداری کردند.[۲۸۴]

بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران در جریان مسابقات فوتبال جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ از خواندن سرود ملی در بازی مقابل انگلیس خودداری کردند. گاردین در مقاله‌ای در واکنش به این حرکت نوشت: «سکوت یک تیم گویای همه چیز است».[۲۸۵]

تماشاگران ایرانی حاضر در جام جهانی ۲۰۲۲؛ با نوشته مهسا امینی، شعار «زن، زندگی، آزادی»، تصاویری از کشته‌شدگان اعتراضات و حمایت از علی کریمی

گروه‌های هکری

مقالهٔ اصلی: حمایت گروه‌های هکری از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران

برخی از گروه‌های هکری چون انانیموس با حمله به وبگاه‌های متعلق به حکومت در اعتراضات سراسری با مردم همراهی کردند.

  • انانیموس

در ۲۹ شهریور ۱۴۰۱، گروه هکری انانیموس سرشناس‌ترین گروه هک در دنیا، در پیامی ویدئویی پس از مرگ مهسا امینی خطاب به مردم ایران گفته که در کنار آنها است. او ابراهیم رئیسی و حکومت را دیکتاتور خواند. گزارش شده که این گروه شماری از وبسایت‌های اصلی جمهوری اسلامی را هک کرده است. همچنین وبسایت دولت جمهوری اسلامی ایران، وبگاه خبرگذاری صدا و سیما و درگاه ملی دولت هوشمند، حمله دی‌داس خورده و بارها قطع و وصل شدند.[۲۸۶][۲۸۷][۲۸۸]

این گروه با انتشار ویدئویی در رسانه‌های اجتماعی تصاویر مهسا امینی و سرکوب معترضان در شهرهای مختلف ایران را منتشر کرده و گفته اجازه نمی‌دهد که سرکوب برای خاموش کردن مردم ادامه پیدا کند و همچنین نمی‌گذارد حکومت ایران در اینترنت زنده بماند.

گروه هکری انانیموس روز چهارشنبه ۳۰ شهریور ۱۴۰۱، همزمان با گسترش اعتراضات و تلاش جمهوری اسلامی برای قطع دسترسی به اینترنت در ایران، در حساب کاربری توییتر خود به شهروندان ایرانی توصیه کرده که از نرم‌افزار آزاد تور استفاده کنند تا بتوانند به وب‌سایت‌های فیلتر شده دسترسی پیدا کنند و همچنین ناشناس بمانند.[۲۸۹]

وبگاه سید علی خامنه‌ای،[۲۹۰] وبگاه ریاست جمهوری،[۲۹۱] و همچنین ۱۰۰۰ دوربین مداربسته امنیتی و انتظامی توسط انانیموس هک شد.[۲۹۲]

  • بختک

گروه «بختک» روز شنبه ۲ مهر با انتشار بخشی از اطلاعات محرمانه اتوماسیون اداری آستان قدس رضوی که زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود اعلام کرد: «این حمله سایبری را در اعتراض به قتل مهسا امینی، دزدی و اختلاس و ندادن مالیات از سوی آستان قدس رضوی انجام داده است».[۲۹۳][۲۹۴]

  • عدالت علی

در ساعت ۹ و ۳۳ دقیقه شنبه‌شب ۱۶ مهر ۱۴۰۱ و در جریانِ اعتراضات سراسری، شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی برای لحظاتی توسط گروه عدالت علی هک شد و به جای تصاویر و سخنان سید علی خامنه‌ای، شعار «زن، زندگی، آزادی» پخش شد. علاوه بر این شعار، تصویری از خامنه‌ای که در آتش می‌سوزد به نمایش درآمد که در کنارش «چوپان دروغگو» نوشته شده بود.[۲۹۵]

  • بکدور (3ackd0or)

در تاریخ ۱۰ مهر ۱۴۰۱ گروه بکدور هویت مأموران بازداشت‌کننده مهسا امینی را افشا کرد.[۲۹۶]

  • بلک ریوارد

گروه هکری بلک ریوارد در ۲۹ مهر اعلام کرد که سامانهٔ ایمیل شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران را هک کرده و تهدید که اگر حکومت «زندانی‌ها سیاسی، عقیدتی و بازداشت‌شدگان اعتراضات» را تا ۲۴ ساعت بعد آزاد نکند، این اسناد را منتشر می‌کند.[۲۹۷][۲۹۸] این گروه پیش از این نیز در ۲۳ مهر ایمیل‌های کارکنان شبکهٔ پرس تی‌وی را هک کرده بود و با ارسال ایمیلی انبوه از آنان خواسته بود صدای مردم باشند.[۲۹۹] بلک ریوارد در روز ۳۰ مهر حدود ۵۰ گیگابایت از اطلاعات این شرکت را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد.[۳۰۰][۳۰۱]

واکنش‌ها

همچنین ببینید: حمایت چهره‌ها از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران

شماری از چهره‌های ایران و فراتر از ایران از اعتراضات سراسری حمایت کردند. شمار بازیگرانی که از معترضان حمایت کرده‌اند به اندازه‌ای است که صدا و سیمای ایران برای پخش و بازپخش تعداد زیادی از مجموعه‌های و فیلم‌های تلویزیونی دچار مشکل خواهد شد.[۲۱۸] تعدادی از چهره‌های سرشناس هنری، فرهنگی و ورزشی دنیا هم از معترضان در ایران حمایت کردند.[۳۰۲]

بیانیه گروه‌ها و سازمان‌ها

بیست و دو چهره سرشناس ایرانی در بیانیه‌ای با نام «انقلاب زن، زندگی، آزادی» از اعتراضات مردم ایران حمایت کردند. در متن این اطلاعیه با اشاره به «حرکت پرتوان و سراسری زنان و جوانان» به قتل مهسا امینی آمده است: «این جنبش ملی کلیت نظام را به چالش کشیده و می‌رود تا آن را سرنگون سازد.» امضاکنندگان این بیانیه در پایان تأکید کردند: «ایران خانه همه ایرانیان است و به دست همه ما ساخته خواهد شد. زمان آن رسیده است تا برای نجات ایران، فرهنگ و تمدن آن دست به دست همدیگر دهیم.»[۳۰۳]

مهرماه بیانیه‌ای منسوب به «جمعی از طلاب و مدرسان حوزه‌های علمیه قم، مشهد و تهران» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که این طلاب از ارسال نامه از دفتر قمِ سید علی خامنه‌ای، تحت مدیریت مجتبی خامنه‌ای، به دفتر مراجع تقلید خبر داده و گفته‌اند که در این نامه مراجع تهدید شده‌اند که به حوادث جاری «واکنش انتقادی» نشان ندهند و با «حربه نخ‌نماشده توهین به مقدسات» از مراجع علیه اعتراضات بیانیه بگیرند.[۳۰۴][۳۰۵]

واکنش‌های خارجی

  • با اینکه حسن کرمی، فرمانده یگان‌های ویژه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی (فراجا) ادعا کرد که هیچ انسانی در اعتراضات (خیزش ۱۴۰۱ ایران) بر اثر خطا کشته نشده و اگر کسی بتواند این را اثبات کند جایزه خواهد گرفت، سازمان دیده‌بان حقوق بشر در اواخر دی ۱۴۰۱ با انتشار گزارش سالانه خود دربارهٔ وضعیت جهانی حقوق بشر در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که مأموران جمهوری اسلامی برای سرکوب اعتراضات سراسری مردم ایران از «نیروی قهریه کُشنده و بیش از حد» و از شات‌گان، تفنگ جنگی، هفت‌تیر... حتی در اعتراضات مسالمت‌آمیز و در جاهای پرجمعیت استفاده کرده‌اند. در بخش دیگری از گزارش این سازمان آمده است: «با سرکوب عمومی، انتخابات ناعادلانه، و فساد و سوءمدیریت آشکار، حکومت خودکامه [جمهوری اسلامی] ایران با تنها چیزی که باقی مانده است حکومت می‌کند: نیروی بی‌رحمانه.»[۳۰۶] همچنین این سازمان در گزارشی در روز سه‌شنبه ۵ اردیبهشت با جزئیات یافته‌های خود در این رابطه، اعلام کرد که نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در خلال سرکوب اعتراضات گسترده اخیر، کودکان را به‌طور سیستماتیک و غیرقانونی شکنجه کرده، کشته، به آنها تجاوز جنسی کرده و آنها را مفقودالاثر کرده‌اند.[۳۰۷]
  • وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا در واکنش به سرکوب اعتراضات ایران روز چهار شنبه ۳۰ آذر افرادی را که در سرکوب وحشیانه مردم ایران نقش داشتند، شامل: حسن حسن‌زاده، فرمانده سپاه محمد رسول‌الله، سیدصادق حسینی، فرمانده سپاه کردستان، حسین معروفی معاون هماهنگ‌کننده سازمان بسیج مستضعفین و مسلم معین، رئیس سازمان فضای مجازی بسیج، همراه با محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور، را مورد تحریم قرار داد.[۳۰۸][۳۰۹][۳۱۰]
  • آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در همین رابطه روز چهارشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۱ گفت: «این تحریم‌ها سرکوبگران اعتراضات مردم در ایران را مورد هدف قرار دادند.»[۳۰۸]
  • به گزارش برخی منابع، رهبران آلمان به این نتیجه رسیده‌اند که امکان دارد که رژیم اسلامی ایران در هفته‌های آینده سقوط کند. مجید گلپور، مشاور اتحادیه اروپا گفت:

    «رهبران آلمان به این نتیجه رسیده‌اند که بازیگران قدرت [جمهوری اسلامی] در ایران نمی‌توانند در مقابل موج نوزایی-که با خیزش جاری در این کشور آغاز شده-مقاومت کنند. ریزش اخیر بورس، میزان فرار سرمایه صاحبان قدرت و بی‌اعتمادی رژیم ایران نسبت به آینده خود را نشان داد. در این چرخش دیاسپورای ایرانی به ویژه راهپیمایی ده‌ها هزار نفری در برلین-که میلیون‌ها رأی در اروپا را جابه‌جا کرد-نقش کلیدی داشته است.»[۳۱۱][۳۱۲]

  • جو بایدن رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا که در جریان یک گردهمایی انتخاباتی در ایالت کالیفرنیا حضور داشت، در واکنش به اعتراضات افرادی که پلاکاردهایی در حمایت از اعتراضات سراسری ایران در دست داشتند اظهار کرد: «نگران نباشید، ایران را آزاد خواهیم کرد. آنها خودشان به زودی ایران را آزاد خواهند کرد».[۳۱۳]‏[۳۱۴]
  • امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه در روز جمعه ۲۰ آبان ماه ۱۴۰۱، در کاخ الیزه با مسیح علی‌نژاد و شیما بابایی، لادن برومند و رؤیا پیرایی دختر مینو مجیدی از دیگر فعالان ایرانی حقوق زنان دیدار کرد.[۳۱۵]وی خیزش جاری در ایران را انقلاب خواند که واکنش سخنگوی وزارت خارجه نظام جمهوری اسلامی را در پی داشت.[۳۱۶]
  • در روز ۲۵ آبان ماه ۱۴۰۱ و در روز دوم پس از فراخوان اعتصابات در سومین سالگرد آبان خونین، گوگل پلی اپلیکیشن‌های اسنپ، تپسی، و پیام‌رسان‌های ایرانی سروش، آی‌گپ و بله را در راستای تحریم‌ها علیه ایران به دلیل سرکوب خیزش ۱۴۰۱ حذف و اکانت‌های مرتبط با این شرکت‌ها را نیز پاک کرد.[۳۱۷]
  • فرانک والتر اشتاین‌مایر رئیس‌جمهور آلمان در ۳۰ آذر ۱۴۰۱؛ با انتشار عکسی از دیدار خود با علی کریمی در آلمان، از سرکوب اعتراضات مردمی ایران انتقاد کرد و گفت: «ما نباید صدای خود را علیه خشونت‌های غیرانسانی که رژیم ایران اعمال می‌کند متوقف کنیم. مهم است که نقض اخیر حقوق بشر در ایران توسط کارشناسان مستقل بررسی شود تا عوامل آن روزی پاسخگو باشند.»[۳۱۸]

واکنش‌های مقامات جمهوری اسلامی

  • در آذر ۱۴۰۱، پس از هک خبرگزاری فارس، در متن یکی از بولتن‌های محرمانه (افشا شده) که برای فرمانده کل سپاه پاسداران تهیه شده، آمده است که مردم ایران در وضعیت انقلابی قرار گرفته‌اند و ۸۴ درصد مردم از اعتراضات پشتیبانی می‌کنند.[۳۱۹]
  • یکی از فرماندهان سپاه در دیدار با برخی از امامان جمعه، ضمن تأکید بر لزوم تکرار سناریوی کشتار معترضان ایذه در ماهشهر، گفت که اگر نیروهای امنیتی، کاری نکنند (اعتراضات را سرکوب نکنند)، با وجود شدت و دامنه اعتراضات کنونی، نظام تا بهمن امسال (۱۴۰۱) دوام نخواهد یافت.[۳۲۰]
  • سید محمد خاتمی یکی از رؤسای جمهور سابق جمهوری اسلامی هشدار داد که ادامه وضعیت کنونی به فروپاشی اجتماعی کشور می‌انجامد.[۳۲۱]

نظرسنجی‌ها

  • نظرسنجی مؤسسه تونی بلر برای تغییرات جهانی در سال ۲۰۲۲ میلادی نشان داد که ۸۴ درصد از ایرانیان از تغییر حکومت جمهوری اسلامی حمایت می‌کنند. همچنین، این بررسی نشان داده که جامعه ایران سکولارتر شده است. بیش از سه‌چهارم شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، دین را در زندگی‌شان «بی‌اهمیت» خوانده و گفته‌اند که زندگی سکولارتر را ترجیح می‌دهند.[۳۲۲]
  • بر اساس نتایج تازه‌ترین نظرسنجی «مؤسسه گمان»، بیش از ۸۰ درصد از ایرانیان با حکومت جمهوری اسلامی، مخالف بوده و تنها ۱۵ درصد از ایرانیان در داخل کشور به جمهوری اسلامی، آری گفته‌اند. در این نظرسنجی، رضا پهلوی، بیشترین رأی و نیز مریم رجوی کمترین رأی را برای تشکیل ائتلاف مخالفان جمهوری اسلامی به دست آوردند.[۳۲۳][۳۲۴][۳۲۵][۳۲۶][۳۲۷]

جنبش‌ها

جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران

جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران به سلسلهٔ اقداماتی اطلاق می‌شود که در آن معترضان به حجاب اجباری، وحشیگری نیروی انتظامی، ربودن مخالفان سیاسی و همچنین اعتراضات معیشتی و دیگر سیاست‌های نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران و ناقض حقوق مدنی و سیاسی مردم ایران، خواهان برکناری و محاکمه رهبری و مسئولان حکومت به قدرت رسیده پس از انقلاب ۱۳۵۷ و سقوط نظام جمهوری اسلامی ایران هستند.[۳۲۸][۳۲۹][۳۳۰]

این جنبش پس از کشته‌شدن مهسا امینی و واکنش‌ها و اعتراضات به این رویداد و پیوستن معترضان در سرتاسر ایران با شدت بیشتری خواسته‌های خود را دنبال می‌کند.[۳۳۱][۳۳۲][۳۳۳][۳۳۴][۳۳۵][۳۳۶][۳۳۷][۳۳۸][۳۳۹][۳۴۰]

جنبش زن، زندگی، آزادی

مقالهٔ اصلی: جنبش زن، زندگی، آزادی

جنبش زن، زندگی، آزادی، جنبشی اعتراضی انقلابی است که با وقوع این خیزش آغاز شد. این جنبش در تداوم حرکت انقلابی‌اش، زمینه‌های یک انقلاب را پی می‌گیرد.[۳۴۱] شعار شاخص این جنبش «زن، زندگی، آزادی» است که بیشتر شهرهای ایران را فراگرفت و لایه‌های جمعیتی مختلفی به آن پیوستند. خصلت اساسی این جنبش، دموکراتیک است و در آن، خواست برابری و آزادی با محوریتِ مقابله با حجاب اجباری برجسته است. کردستان با تجربه مبارزاتی پربارش به آن شتاب داده و همه کانون‌های مبارزه و مقاومت در تلاش‌اند به آن نیرو دهند.[۳۴۲]

آینده جنبش دموکراسی ایران

نشست آینده جنبش دموکراسی ایران با حضور ۸ تن از چهره‌های سرشناس مخالف حکومت جمهوری اسلامی: حامد اسماعیلیون، دبیر و سخنگوی انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲، نازنین بنیادی، فعال حقوق بشر و هنرپیشه، رضا پهلوی، فعال سیاسی، شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، گلشیفته فراهانی، هنرپیشه و فعال حقوق بشر، علی کریمی، ملی‌پوش پیشین فوتبال ایران و فعال حقوق بشر و نیز عبدالله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران برگزار شد.[۳۴۳]

شورای انقلابی دادخواهان

در ۲۴ بهمن ۱۴۰۱[۱۱۲] گروهی به نام شورای انقلابی دادخواهان برای دستیابی به این هدف‌ها اعلام موجودیت کرد:[۹۸]

منشور همبستگی

مقالهٔ اصلی: منشور همبستگی

کانون مدافعان حقوق بشر ایران

نرگس محمدی، سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر در ایران بار دیگر برای شهادت دادن دربارهٔ «تعرض و آزار جنسی زنان زندانی» اعلام آمادگی کرد.[۳۴۵][۳۴۶] وی که در زندان به‌سر می‌برد آنچه به نام «عفو رهبری» خوانده می‌شود را نمایشی برای فریب دولت‌های غربی دانست و از مجامع بین‌المللی خواست مردم ایران را برای خاتمه دادن به حکومت جمهوری اسلامی کمک کنند.[۳۴۵][۳۴۶] نرگس محمدی تا کنون بارها دستگیر و زندانی شده است و آخرین بار به ۱۰ سال و هشت ماه زندان و ۱۵۴ ضربه شلاق محکوم شد.[۳۴۵]

انقلاب ۱۴۰۱ ایران

روزنامه دی ولت آلمان در اواخر اکتبر ۲۰۲۲ در گزارشی نوشت مردم مانند گذشته خواهان اصلاحات نیستند، بلکه خواستار پایان رژیم هستند.[۳۴۷] همچنین برخی از رسانه‌ها اعتراضات را انقلاب عنوان کرده‌اند.[۳۴۸][۳۴۹] از جمله شعارهایی که مردم در خیزش سراسری ایران سر می‌دهند «بهش نگین اعتراض، اسمش شده انقلاب» است. به باور برخی از تحلیل گران مهم‌ترین دلیلی که به این جنبش ویژگی انقلابی بخشیده، ماهیت غافلگیرکننده و بروز طوفانی آن است.[۳۵۰]

امانوئل مکرون نیز در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲ از این اعتراضات به عنوان انقلاب یاد کرد[۳۵۱][۳۵۲] که وزارت خارجه جمهوری اسلامی نسبت به آن واکنش نشان داد.[۳۵۳] جک گلدستون، مدیر مرکز «مطالعات تغییرات اجتماعی، نهادها و سیاست‌ها» در دانشگاه جرج میسون آمریکا و یکی از متخصصان جنبش‌های اجتماعی و روندهای انقلابی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ در گفتگو با یورونیوز می‌گوید که هنوز جامعه ایران تا وقوع یک انقلاب فاصله دارد و اقداماتی چون تظاهرات بزرگ‌تر و گسترده‌تر به همراه معترضان بیشتر و البته پیوستن گروه‌های دیگر جمعیتی به ویژه افراد ۲۵ تا ۴۰ سال به جمع معترضان برای موفقیت اعتراضات در ایران ضروری است.[۳۵۴]

در نشست علمی «بررسی، تحلیل و آینده پژوهی اعتراضات ۱۴۰۱» که توسط انجمن علوم سیاسی ایران در آبان ماه ۱۴۰۱ برگزار شد، ابوالفضل دلاوری، استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت «گرچه این اعتراضات برخی سویه‌های انقلابی دارد اما ساختار آن هنوز به گونه‌ای نیست که بتوان آن را یک جنبش انقلابی نامید که ایران را وارد وضعیت انقلابی کند زیرا هنوز فاقد ایدئولوژی مشخص، سازمان و رهبری متمرکز است.»[۳۵۵]

رخدادهای سالگرد خیزش ۱۴۰۱

به گزارش خبرگزاری هرانا حکومت جمهوری اسلامی برای جلوگیری از برگزاری سالگرد کشته‌شدن مهسا امینی (و خیزش ۱۴۰۱ ایران) و پیشگیری از احتمال بروز اعتراضات، دست‌کم ۲۹۲ معترض و فعال مدنی را در سراسر ایران بازداشت کرده و نیز بیش از ۳٫۱۲۶ دانشجو و ۳۱ استاد دانشگاه را به‌دلیل همراهی با اعتصابات و تظاهرات مسالمت‌آمیز در یک‌سال اخیر، با روش‌های مختلفی همچون: احضار، ممنوعیت از ورود به دانشگاه، محرومیت از تحصیل و اخراج، تنبیه کرد.[۳۵۶]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ «ادامه اعتراضات در ایران؛ مأموران به تجمع اعتراضی دانشگاه کردستان حمله کردند». بخش فارسی صدای آمریکا.
  2. ↑ «شش ماه تلاش برای سرنگونی حکومت ایران؛ آیا جدال به پایان رسید؟». BBC NEWS فارسی.
  3. ↑ «نقش لباس‌شخصی‌ها در اعتراضات؛ از سال ۷۶ تا امروز». آفتاب‌نیوز. ۲۳ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۲ آذر ۱۴۰۲.
  4. ↑ صادق امامی (۳۰ آبان ۱۴۰۱). «پیشمرگ‌های مسلمان کُرد علیه تجزیه‌طلبان». فرهیختگان (۳۷۳۹). دریافت‌شده در ۳۰ آبان ۱۴۰۱.
  5. ↑ «آمریکا: از همکاری روسیه و ایران در سرکوب معترضان نگرانیم». voanews.
  6. ↑ «ریزش و کمبود نیروی سرکوبگر، جمهوری اسلامی را مجبور به استفاده از مزدوران نیابتی و خارجی کرده است!». کیهان لندن. ۲۰۲۲-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۲.
  7. ↑ «نیکا شاکرمی؛ تعرض جنسی و جزئیات قتل دختر معترض در سند محرمانه نیروهای امنیتی ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۰۴-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  8. ↑ «زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۴.
  9. ↑ «ثبت هویت ۵۳۷ تن از کشته‌شدگان اعتراضات؛ ۱۰۵ معترض در خطر اعدام». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۶.
  10. ↑ «فرماندهان سپاه: سرکوب باید تشدید شود؛ مقامات هم فکر کردند «کار نظام تمام» است». رادیو فردا. ۲۰۲۳-۰۷-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۳۰.
  11. ↑ «اذعان حسین سلامی به «سازماندهی و استفاده از بازنشستگان سپاه پاسداران» در سرکوب اعتراضات». رادیو فردا. ۲۰۲۳-۰۹-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۳۰.
  12. ↑ «اسامی و مشخصات ۶۶۲ شهید راه آزادی در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ – تکمیل می‌شود». کانون حقوق بشر ایران. ۲۵ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  13. ↑ «بولتَن محرمانه فارس: آمار کشته‌شدگان اعتراضات کنونی از آبان ۹۸ بسیار بیشتر است». رادیو فردا. ۱۰ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  14. ↑ «صدور حکم ۱۰ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق برای یک مستندساز». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۸.
  15. ↑ «گزارش تحقیقی: دست‌کم ۱۵ معترض در بازداشت کشته شده‌اند؛ فشار و «شکنجه» برای گرفتن اعتراف». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۵.
  16. ↑ «هشدار نهاد حقوق بشری: ۱۰۹ معترض ایرانی در خطر اعدام هستند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.
  17. ↑ «گزارش شماره ۱۱ هه‌نگاو از اعتراضات درشهرهای کُردستان، ۱۲۲ کشته و بیش از ۸ هزار مجروح». Hengaw (به کردی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۰.
  18. ↑ «زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۴.
  19. ↑ «رئیس قوه قضاییه بازداشت دستکم ۲۲ هزار نفر در جریان اعتراضات را تأیید کرد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۴.
  20. ↑ شیوا محبوبی: حداقل ۶۰ هزار نفر تا کنون در کل ایران دستگیر شده‌اند, retrieved 2022-11-29
  21. ↑ «زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۲۰.
  22. ↑ «دادستان کل کشور: بیش از ۹۰ نیروی انتظامی و بسیج در فتنه اخیر شهید شدند». ایرنا. ۱۹ بهمن ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۹ بهمن ۱۴۰۱.
  23. ↑ «اعلام آمار رسمی تعداد مجروحان و شهدای پلیس در ناآرامی‌های اخیر». انصاف‌نیوز.
  24. ↑ «انقلاب مهسا؛ پادزهر شرنگ کشنده جمهوری اسلامی – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۱۷». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  25. ↑ «چرا «انقلاب مهسا» همین حالا هم «پیروز» شده است؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  26. ↑ جهانبگلو، رامین؛ لقمانی، مهرداد (۲۰۲۳-۰۲-۱۰). «از افول اخلاقیِ انقلاب ۵۷ تا زیربنای اخلاقی «انقلاب زن زندگی آزادی»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۲۲.
  27. ↑ «اختصاصی ایران‌اینترنشنال: سی‌تی‌اسکن مهسا نشانگر شکستگی جمجمه، خونریزی و اِدِم مغزی است». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱.
    ««مهسا امینی در کما»؛ پلیس می‌گوید «ناگهانی دچار عارضه قلبی شد»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ شهریور ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  28. ↑ «سکوت پلیس دربارهٔ مرگ مغزی مهسا امینی «بر اثر ضرب‌وجرح به‌دست مأموران گشت ارشاد»». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
    «مرگ مغزی مهسا ۲۲ ساله بر اثر ضربات مأموران گشت ارشاد اسلامی؛ جوّ امنیتی در بیمارستان «کسری» و ممنوعیت ملاقات خانواده». کیهان لندن. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۵.
  29. ↑ «پانزدهمین روز تظاهرات سرتاسری در ایران؛ دانشجویان در بیش از ۱۱۰ دانشگاه اعتصاب کردند». افغانستان اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  30. ↑ «افزایش انتقاد غرب از سرکوب در ایران؛ کاردارهای ایران در لندن و پاریس احضار شدند». رادیو فردا. ۴ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  31. ↑ «گزارش کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل: جمهوری اسلامی در اعتراضات سال گذشته مرتکب «جنایت علیه بشریت» شد». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۰۳-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۰۸.
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ ۳۲٫۳ ۳۲٫۴ «صد روز اعتراضات سراسری در ایران؛ تجمع‌های تازه در شهرهای مختلف». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  33. ↑ "Fresh protests erupt in Iran's universities and Kurdish region". The Guardian. 6 November 2022. Retrieved 7 November 2022.
  34. ↑ «مهسا امینی؛ آلبوم عکس از تجمعات اعتراضی گسترده ایرانیان در بیش از ۱۵۰ شهر جهان». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۲۲.
  35. ↑ «آمار جان‌باختگان اعتراضات سراسری ایران تا ۲۶ آذر به ۴۹۶ نفر افزایش یافت». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۸.
  36. ↑ «روایت شب سرکوب و وحشت در دانشگاه صنعتی شریف». بی‌بی‌سی فارسی. ۳ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  37. ↑ «خیزش سراسری؛ تحصن و تجمع گسترده دانشجویان در دانشگاه‌های سراسر کشور در روز سه‌شنبه ۱۲ مهر». ایران اینترنشنال. ۴ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  38. ↑ «واکنش خامنه‌ای در سه دهه حکمرانی به اعتراضات چه بوده؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۳ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  39. ↑ «Women burn headscarves at Iran anti-hijab protests». BBC News (به انگلیسی). ۲۰۲۲-۰۹-۲۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  40. ↑ "Iran women the driving force behind Mahsa Amini protests". RFI (به انگلیسی). 2022-09-29. Archived from the original on 2 October 2022. Retrieved 2022-10-02.
  41. ↑ Nast، Condé (۲۰۲۲-۱۰-۰۹). «Iran's Protests Are the First Counter-Revolution Led by Women». The New Yorker (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۴.
  42. ↑ تورج اتابکی (۱۵ دی ۱۴۰۱). «صد روزی که «شعار زن، زندگی، آزادی» ایران را لرزاند». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۲۳.
  43. ↑ «رویترز: خامنه‌ای دستور داد «هر کار لازم است بکنید»، «۱۵۰۰» نفر کشته شدند». رادیو فردا. ۲ دی ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۲۲.
  44. ↑ ولی‌زاده، ماهان (۱۲ آذر ۱۴۰۱). «چرا مهسا امینی نمادِ گذار از ترس شد؟». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۲۲.
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ «از جندالله به گشت ارشاد؛ ۴۰ سال ابزار اعمال حجاب اجباری در ایران». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۲۲.
  46. ↑ «بیست و هشت ماه زندان برای فعال جنبش زنان». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ آبان ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۴ دی ۱۳۹۱.
  47. ↑ Krauss, Joseph (21 September 2022). "EXPLAINER: What kept Iran protests going after first spark?". AP NEWS (به انگلیسی). Retrieved 17 October 2022.
  48. ↑ «مهسا امینی پس از بازداشت از سوی گشت ارشاد به کما رفت». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۲.
  49. ↑ ۴۹٫۰ ۴۹٫۱ ۴۹٫۲ ۴۹٫۳ «صد روز بعد از ۲۵ شهریور؛ نام «مهسا امینی» چگونه ایران را تغییر داد؟». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۱.
  50. ↑ «اعتراض‌ها به مرگ مهسا امینی از کردستان به دیگر شهرهای ایران رسید». euronews. ۲۰۲۲-۰۹-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۴.
  51. ↑ «ادامه اعتراضات به کشته شدن مهسا امینی و اعلام عزای عمومی در روزهای یک‌شنبه و دوشنبه». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
  52. ↑ «شب دوم اعتراضات، تماس ابراهیم رئیسی با خانواده امینی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۲.
  53. ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ «مردم کردستان بار دیگر به خیابان‌ها آمدند؛ شلیک نیروهای امنیتی به معترضان». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
  54. ↑ «معترضان در سنندج تجمع برگزار کرده و مأموران به آنها گاز اشک‌آور شلیک کردند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
  55. ↑ Entekhab.ir، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب | (۱۴۰۱-۰۶-۲۶). «فارس: تعدادی از مردم سنندج در پی فوت مهسا امینی در خیابان‌ها تجمع کردند / تجمع کنندگان شعارهای اعتراضی تند سر دادند / پلیس با شلیک گاز اشک‌آور آنها را متفرق کرد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
  56. ↑ «اعتراضات گسترده در ایران و واکنش‌های بین‌المللی در پی قتل حکومتی مهسا امینی؛ قطع اینترنت و سرکوب مسلحانهٔ مردم!». کیهان لندن. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  57. ↑ «تجمع در مقابل بیمارستان محل درگذشت مهسا امینی و بازداشت تعدادی از معترضان با برخورد خشن». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  58. ↑ «https://twitter.com/indypersian/status/1570810518423896071». Twitter. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۱. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  59. ↑ رادیوفردا (۲۰۲۲-۰۹-۱۹). «ویدئوهای اعتراضات در ایران در واکنش به مرگ مهسا امینی». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۱.
  60. ↑ «پانزدهمین روز تظاهرات سراسری؛ اعتراض به حکومت در تهران و شهرهای دیگر ادامه دارد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۲۲.
  61. ↑ «ادامه اعتراضات در ایران؛ از خیابان و پشت‌بام تا دانشگاه‌ها و مدارس معترضان مرگ بر دیکتاتور می‌گویند». صدای آمریکا. ۱۲ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  62. ↑ «نوجوانان در کانون هجدهمین روز تظاهرات خیابانی قرار گرفتند». ایندیپندنت فارسی. ۱۲ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  63. ↑ «گسترش اعتراضات سراسری در ایران؛ کسبه و بازاریان برخی شهرها اعتصاب کردند». رادیو فردا. ۱۶ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۲۲.
  64. ↑ «مهسا امینی؛ اعتراضات بار دیگر در شهرهای ایران شعله کشید». بی‌بی‌سی فارسی. ۹ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۹ اکتبر ۲۰۲۲.
  65. ↑ «شعارهای شبانه در دست‌کم هفت منطقه تهران، اعتراضات پراکنده در مشهد و کرمانشاه». رادیو فردا. ۴ دی ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  66. ↑ ««یلدا» و فال حافظ؛ رودررویی معترضان با حکومت در طولانی‌ترین شب سال». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  67. ↑ «پانزدهمین روز تظاهرات سرتاسری در ایران؛ دانشجویان در بیش از ۱۱۰ دانشگاه اعتصاب کردند». افغانستان اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  68. ↑ «شمار شهرهای درگیر اعتراضات از ۸۰ شهر گذشت». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۱.
  69. ↑ «تجمع ایرانیان خارج کشور در سوگ مهسا امینی و اعتراض به سفر ابراهیم رئیسی: «خانه سرخ است»». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.
  70. ↑ «درگیری پلیس فرانسه و بریتانیا با معترضان در مقابل سفارتخانه‌های ایران به خشونت کشیده شد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۱.
  71. ↑ ««شلیک هوایی» طالبان برای متفرق کردن تجمع همبستگی با معترضان ایران در کابل». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۱.
  72. ↑ «تظاهرات جهانی در حمایت از خیزش مردم ایران؛ بیش از ۱۵۰ شهر جهان تجمع برگزار کردند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  73. ↑ «اجتماع عظیم ایرانیان تورنتو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲.
  74. ↑ «فریاد زن زندگی آزادی ۱۰۰ هزار ایرانی در برلین». dw. ۲۰۲۲-۱۰-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  75. ↑ «Photos: Thousands in L.A. rally in support of antigovernment movement in Iran». Los Angeles Times (به انگلیسی). ۲۰۲۳-۰۲-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۲.
  76. ↑ «نیکا شاکرمی؛ تعرض جنسی و جزئیات قتل دختر معترض در سند محرمانه نیروهای امنیتی ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۴-۰۴-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۸.
  77. ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Archived from the original on 27 January 2023. Retrieved 2023-02-14.
  78. ↑ «ثبت هویت ۵۳۷ تن از کشته‌شدگان اعتراضات؛ ۱۰۵ معترض در خطر اعدام». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۶.
  79. ↑ رادیوفردا (۲۰۲۳-۰۷-۱۵). «فرماندهان سپاه: سرکوب باید تشدید شود؛ مقامات هم فکر کردند «کار نظام تمام» است». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۳۰.
  80. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۹-۲۹). «اذعان حسین سلامی به «سازماندهی و استفاده از بازنشستگان سپاه پاسداران» در سرکوب اعتراضات». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۳۰.
  81. ↑ «اسامی و مشخصات ۵۷۳ شهید راه آزادی در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ - تکمیل می‌شود». ۱۴۰۱-۱۱-۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۴.
  82. ↑ «بولتَن محرمانه فارس: آمار کشته‌شدگان اعتراضات کنونی از آبان ۹۸ بسیار بیشتر است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۶.
  83. ↑ «زنان کشته شده در جریان قیام سراسری در ایران / دستکم ۷۵ زن کشته شدند - این لیست به روز می‌شود - کانون حقوق بشر ایران». ۱۴۰۱-۱۰-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۲۰.
  84. ↑ «صدور حکم ۱۰ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق برای یک مستندساز». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۸.
  85. ↑ «گزارش تحقیقی: دست‌کم ۱۵ معترض در بازداشت کشته شده‌اند؛ فشار و «شکنجه» برای گرفتن اعتراف». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۵.
  86. ↑ «هشدار نهاد حقوق بشری: ۱۰۹ معترض ایرانی در خطر اعدام هستند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.
  87. ↑ «مرگ مشکوک مریم آروین، وکیل دادگستری، پس از آزادی موقت از زندان». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
  88. ↑ «گزارش شماره ۱۱ هه‌نگاو از اعتراضات درشهرهای کُردستان، ۱۲۲ کشته و بیش از ۸ هزار مجروح». Hengaw (به کردی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۰.
  89. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۲-۰۳). «سازمان حقوق بشر ایران: شلیک مأموران امنیتی به چشم معترضان «سیستماتیک و هدفمند» بوده است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۳.
  90. ↑ «انتشار اسامی ۱۸۶ کودک و نوجوان کُرد «ربوده شده» توسط جمهوری اسلامی». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
  91. ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Archived from the original on 27 January 2023. Retrieved 2023-02-14.
  92. ↑ «رئیس قوه قضاییه بازداشت دستکم ۲۲ هزار نفر در جریان اعتراضات را تأیید کرد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۴.
  93. ↑ شیوا محبوبی: حداقل ۶۰ هزار نفر تا کنون در کل ایران دستگیر شده‌اند, archived from the original on 29 November 2022, retrieved 2022-11-29
  94. ↑ ۹۴٫۰ ۹۴٫۱ «افزایش شمار جان‌باختگان اعتراضات؛ صدور احکام اعدام برای معترضان شتاب گرفته است». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۱.
  95. ↑ «یکصد و ده روز از اعتراضات سراسری ایران گذشت، ۷۳ روزنامه‌نگار بازداشت شدند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۷.
  96. ↑ «تحریم جشنواره‌های فجر از تئاتر تا موسیقی؛ حکومتی‌ترین جشنواره ۴۰ سال گذشته». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۱.
  97. ↑ رادیوفردا (۲۰۲۲-۱۱-۰۸). «با بازداشت مصطفی نیلی، شمار وکلای بازداشت شده از آغاز اعتراضات به دست‌کم ۱۳ تن رسید». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۰.
  98. ↑ ۹۸٫۰ ۹۸٫۱ ۹۸٫۲ ۹۸٫۳ ۹۸٫۴ «شمار جان‌باختگان اعتراضات سراسری در ایران به ۴۵۵ تن رسید». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۳۰.
  99. ↑ «افزایش شمار جان‌باختگان اعتراضات به ۵۱۶ تن». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۸.
  100. ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Archived from the original on 27 January 2023. Retrieved 2023-01-20.
  101. ↑ «دادستان کل کشور: بیش از ۹۰ نیروی انتظامی و بسیج در فتنه اخیر شهید شدند». ایرنا. ۱۹ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱۹ بهمن ۱۴۰۱.
  102. ↑ «اعلام آمار رسمی تعداد مجروحان و شهدای پلیس در ناآرامی‌های اخیر». ensafnews. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲.
  103. ↑ «آمار کشته‌شدگان «به حداقل ۳۷۸ نفر رسید»؛ دست‌کم «۲۵ شهروند کُرد» در روزهای اخیر کشته شدند». bbc. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲.
  104. ↑ هرانا (۲۰۲۲). «گزارشی تفصیلی از ۸۲ روز اعتراضات سراسری در ایران» (PDF). hra-news. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳.
  105. ↑ «فریاد دانشگاه تهران برای ژینا؛ بازداشت فعالان زن در بهارستان». ایندیپندت فارسی (independent). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۷ آبان ۱۴۰۱.
  106. ↑ «درگیری در دانشگاه شهید بهشتی تهران». بی‌بی‌سی فارسی (BBC). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۷ آبان ۱۴۰۱.
  107. ↑ «شمار جان‌باختگان اعتراضات به ۴۹۵ نفر رسید». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ آذر ۱۴۰۱.
  108. ↑ «دستور جدید شورای عالی امنیت ملی دربارهٔ ممنوع‌الورودی دانشجویان». روزنامه شرق. دریافت‌شده در ۲ آذر ۱۴۰۱.
  109. ↑ «جزئیات یورش «خوفناک» مأموران امنیتی به دانشگاه شریف». رادیو فردا. ۱۱ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۲۲.
  110. ↑ «اعتراضات ایران؛ شهروندان با خواست آزادی دانشجویان معترض در برابر دانشگاه شریف تجمع کردند». یورونیوز. ۲۰۲۲-۱۰-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  111. ↑ «ایستگاه خبر؛ یکشنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۱ برابر با ۲ اکتبر ۲۰۲۲ - BBC Persian». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  112. ↑ ۱۱۲٫۰ ۱۱۲٫۱ «حمله مأموران امنیتی به دانشگاه شریف؛ ده‌ها دانشجو بازداشت شدند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  113. ↑ «Iranian forces shoot at protesting students, lay siege to university». The Jerusalem Post | JPost.com (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  114. ↑ «ناآرامی‌ها در ایران؛ مأموران امنیتی دانشگاه صنعتی شریف را محاصره کردند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  115. ↑ «شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران: این خیزش با کشتار و دستگیری خاموش نمی‌شود». www.radiozamaneh.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۵.
  116. ↑ «نوجوانان در کانون هجدهمین روز تظاهرات خیابانی قرار گرفتند». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  117. ↑ «فراخوان شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان به اعتصاب در مدارس». cpiran.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  118. ↑ N, HRANA. "خبرگزاری هرانا | گزارشی از هفدهمین روز اعتراضات سراسری در ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Archived from the original on 26 October 2022. Retrieved 2022-10-04.
  119. ↑ «دعوت از معلمان به اعتصاب در روز سه‌شنبه ۱۲ مهر – DW – ۱۴۰۱/۷/۱۱». dw.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  120. ↑ «خبرگزاری ایرنا کشته شدن یک دختر دانش‌آموز در اردبیل را تکذیب کرد». رادیو فردا. ۲۶ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۲.
  121. ↑ ۱۲۱٫۰ ۱۲۱٫۱ ««نخسا»؛ ساختار ماشین سرکوب در جمهوری اسلامی چیست؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲.
  122. ↑ «سی و هشتمین روز اعتراضات؛ حمله به هنرستان، حرف‌های ناتمام سخنگوی دولت». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۵.
  123. ↑ «حمله نیروهای حکومتی به دانش‌آموزان یک هنرستان دخترانه در تهران». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۵.
  124. ↑ «تجمعات شبانه در اعتراض به تفتیش بدنی و کتک زدن دانش‌آموزان هنرستان صدر تهران». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۵.
  125. ↑ «حملهٔ مأموران سرکوب به یک مدرسهٔ دخترانه، دانشجویان تفکیک‌های جنسیتی در دانشگاه را در هم می‌شکنند». اخبار روز - سایت سیاسی خبری چپ. ۲۰۲۲-۱۰-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۵.
  126. ↑ «دانشجویان ده‌ها دانشگاه ایران خواهان آزادی بازداشتی‌ها و برچیدن فضای امنیتی در دانشگاه‌ها شدند». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲.
  127. ↑ رادیوفردا (۲۰۲۲-۱۱-۰۸). «با بازداشت مصطفی نیلی، شمار وکلای بازداشت شده از آغاز اعتراضات به دست‌کم ۱۳ تن رسید». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۰.
  128. ↑ «اژه‌ای دستور تشدید احضار و بازداشت شهروندان را صادر کرد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۳۰.
  129. ↑ «یکی از ورزشکاران شیرازی «متهم به بمبگذاری» به بازداشتگاه وزارت اطلاعات منتقل شد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۳۰.
  130. ↑ «اعتراضات و اعتصاب در ایران به مناطق نفتی جنوب رسید». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  131. ↑ «شعارهای سیاسی و اعتراض کارگران پیمانی؛ مروری بر مهم‌ترین اعتصاب‌های تاریخ صنعت نفت». euronews. ۲۰۲۲-۱۰-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  132. ↑ «برگزاری آیین هفتمین روز کشته شدن مهرشاد شهیدی؛ معترضان: «سیدعلی سرنگونه»». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۴.
  133. ↑ «تظاهرات جهانی در حمایت از خیزش مردم ایران؛ بیش از ۱۵۰ شهر جهان تجمع برگزار کردند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  134. ↑ «حمایت‌های جهانی از معترضان در ایران؛ مخالفان آماده تظاهرات در ده‌ها شهر جهان شده‌اند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  135. ↑ «مهسا امینی؛ ایرانیان برای تجمع در بیش از ۱۵۰ شهر جهان آماده می‌شوند». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  136. ↑ «پانزدهمین روز تظاهرات سراسری؛ از بستن خیابان جمهوری در تهران تا راهپیمایی ۵۰ هزار نفری ایرانیان در تورنتو». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۹.
  137. ↑ «راهپیمایی «۵۰ هزار نفری» در تورنتوی کانادا در حمایت از اعتراضات ایران». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  138. ↑ «ایرانیان پرشمار در مسیر تظاهرات بزرگ برلین - BBC Persian». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  139. ↑ «ایرانیان در تجمع بزرگ برلین؛ تجمعات در سایر نقاط جهان در حمایت از خیزش گسترده مردمی در ایران». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۲-۱۰-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  140. ↑ «آغاز دومین ماه اعتراض‌ها؛ دعوت داریوش اقبالی برای برگزاری تجمع اعتراضی در «روز کوروش»». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  141. ↑ «بیانیه «شش‌رنگ» همزمان با تجمع اعتراضی ایرانیان در برلین». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  142. ↑ «پلیس آلمان: برای تظاهرات بزرگ برلین حضور ۵۰ هزار نفر تخمین زده شده است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  143. ↑ Mirmohammadsadeghi، Farhad (۲۰۲۲-۱۰-۲۲). «اعتراضات ایران؛ «بزرگ‌ترین تظاهرات ایرانی‌ها در اروپا» در برلینِ آلمان در حال برگزاری است». euronews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.
  144. ↑ «اوین امشب در آتشه»؛ تجمع ایرانیان در برلین در مقابل وزارت خارجه آلمان, archived from the original on 23 October 2022, retrieved 2022-10-22
  145. ↑ «پلیس آلمان: برای تظاهرات بزرگ برلین حضور ۵۰ هزار نفر تخمین زده شده است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۷.
  146. ↑ «اعتراضات ایران؛ هشدار دربارهٔ سرکوب آزادی اطلاع‌رسانی؛ وزیر خارجه ایران: مهارت مقابله را داریم». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۲.
  147. ↑ ««شیوه» داغ». روزنامه شرق. ۶ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲.
  148. ↑ «اعتراضات ایران؛ جلسه کم‌سابقه در دانشگاه تهران: «وقتی مداح‌ها حاکمند، چرا سلبریتی‌ها نقش‌آفرین نباشند؟»». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۲.
  149. ↑ «اعتراضات ایران؛ بیلبورد ولیعصر حاوی چهره زنان سرشناس برچیده شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  150. ↑ واکنش سید ابراهیم رئیسی به اعتراضات اخیر دریافت شده در ۲۲ مهر ۱۴۰۱
  151. ↑ «گزارش رخدادها − اینترنت را قطع کرده‌اند تا بزنند و بکشند». www.radiozamaneh.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۴.
  152. ↑ «چراغ سبز علی خامنه‌ای همزمان با تسریع صدور و اجرای احکام اعدام؛ غفلت نکنید! کار را به هنگام انجام دهید». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.
  153. ↑ «تداوم اعتراضات دانشجویی و اعتصابات کارگری؛ تهدید اژه‌ای: جای ارفاق وجود ندارد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۶.
  154. ↑ «۲۲۷ نماینده مجلس شورای اسلامی خواستار اعدام معترضان شدند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۹.
  155. ↑ شیوا محبوبی: حداقل ۶۰ هزار نفر تا کنون در کل ایران دستگیر شده‌اند, archived from the original on 29 November 2022, retrieved 2022-11-29
  156. ↑ «۱۰۰ روز بعد از کشته شدن مهسا امینی، معترضان شعار می‌دهند: امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه - BBC Persian». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۴.
  157. ↑ «تهدید مقام سپاه علیه سران آمریکا و اسرائیل: برای فروپاشی باید از «دریای خون» گذشت». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
  158. ↑ «انجمن حمایت از حقوق کودکان: قتل، بازداشت و به‌کارگیری کودکان را در عملیات سرکوب متوقف کنید». ایران اینترنشنال. ۴ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. بیش از یک پارامتر |نشانی بایگانی= و |archive-url= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |تاریخ بایگانی= و |archive-date= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |بازبینی= داده‌شده است (کمک)
  159. ↑ «شانزدهمین روز اعتراضات سراسری؛ حمله و تیراندازی لباس شخصی‌ها به دانشجویان شریف». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  160. ↑ مسعود آذر (۳۰ اکتبر ۲۰۲۲). «ادامه اعتراضات در ایران؛ پایان دوره گفت‌وگوی «چوپان و گوسفند» ؟». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲.
  161. ↑ «خبرگزاری وابسته به سپاه از ورود لباس شخصی‌ها برای سرکوب اعتراضات دوشنبه در تهران خبر داد». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  162. ↑ «اعتراضات در ایران وارد نهمین روز شد». www.radiofarda.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  163. ↑ «مهسا امینی؛ ثبت لحظه برخورد گلوله با شیشه خودرو - BBC Persian». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  164. ↑ «شروین حاجی‌پور با وثیقه آزاد شد؛ شعار «مرگ بر دیکتاتور» دانش‌آموزان دختر در تهران». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  165. ↑ «روزنامه دولت به نقل از یک دانشجو: مأموران به داخل دانشگاه شریف تیر پینت‌بال زدند». اعتمادآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  166. ↑ «اختصاصی: وضعیت وخیم برخی از زخمی‌های اعتراضات سقز به علت اصابت گلوله ساچمه‌ای به سر و قلب». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  167. ↑ «نظام بدون روتوش؛ آرشیو تصاویر رفتار مرگبار مأموران مسلح با ایرانیان». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.
  168. ↑ «حمایت مجلس خبرگان از سرکوب اعتراضات و بمباران مقر احزاب کُرد». العربیه فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۴.[پیوند مرده]
  169. ↑ «سکوت مقامات جمهوری اسلامی در برابر تعرض پلیس به زن جوان در خیابان». رادیو فردا. ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲.
  170. ↑ «اعتراضات سراسری در ایران؛ از «کودک سرباز» تا استفاده نیروهای امنیتی از آمبولانس به جای خودرو نظامی». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۲۲.
  171. ↑ لندن، کیهان؛ لندن، کیهان. «گزارش تصویری ارسالی از ایران؛ سپاه پاسداران بدون اجازه والدین دانش‌آموزان پسر را برای سرکوب مردم تطمیع و تجهیز می‌کند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۶.
  172. ↑ «انتشار اسامی ۱۸۶ کودک و نوجوان کُرد «ربوده شده» توسط جمهوری اسلامی». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
  173. ↑ «گزارش تحقیقی سی‌ان‌ان: در زندان‌های ایران به دختران و پسران معترض تجاوز می‌شود». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  174. ↑ «گزارش تحقیقی سی‌ان‌ان: در زندان‌های ایران به دختران و پسران معترض تجاوز می‌شود». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  175. ↑ «گزارش تحقیقی سی‌ان‌ان: در زندان‌های ایران به دختران و پسران معترض تجاوز می‌شود». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  176. ↑ «آمریکا گزارش‌ها از تجاوز و تعرض به برخی معترضان زندانی را منزجرکننده خواند». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۲.
  177. ↑ «گزارش تحقیقی سی‌ان‌ان: در زندان‌های ایران به دختران و پسران معترض تجاوز می‌شود». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  178. ↑ «بازتاب شکست در فوتبال، ادامه اعتراضات، سرکوب «ظالمانه» و «تجاوز» در زندان در رسانه‌های جهان». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  179. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۲-۰۳). «سازمان حقوق بشر ایران: شلیک مأموران امنیتی به چشم معترضان «سیستماتیک و هدفمند» بوده است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۳.
  180. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۲-۰۳). «سازمان حقوق بشر ایران: شلیک مأموران امنیتی به چشم معترضان «سیستماتیک و هدفمند» بوده است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۳.
  181. ↑ «کشته‌شدن «نسیم صدقی» دختر ساکن شاهین‌دژ توسط نیروهای امنیتی ایران». farsi.alarabiya. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ نوامبر ۲۰۲۲.
  182. ↑ «تداوم فشار حکومت بر خانواده‌های کشته‌شدگان اعتراضات ایران با خودداری از تحویل اجساد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۰۱.
  183. ↑ «ایستگاه خبر؛ جمعه ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ برابر با ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ - BBC Persian». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
  184. ↑ «اینترنت موبایل ملی شد: امکان دسترسی صرفاً به سایت‌های داخلی». خبرگزاری دیجیاتو. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲.
  185. ↑ Reuters (2022-09-21). "As unrest grows, Iran restricts access to Instagram, WhatsApp" (به انگلیسی). Archived from the original on 24 September 2022. Retrieved 2022-10-05.
  186. ↑ Reuters (2022-09-21). "As unrest grows, Iran restricts access to Instagram, WhatsApp" (به انگلیسی). Archived from the original on 24 September 2022. Retrieved 2022-09-23.
  187. ↑ «دسترسی کاربران به اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران با تصمیم «شورای امنیت کشور» قطع شده است». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
  188. ↑ «Check website performance and response: Check host - online website monitoring». check-host.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۲.
  189. ↑ «عکس | بزرگ‌ترین «اختلال اینترنت» ایران از سال ۲۰۱۹». خبرآنلاین. ۲۰۲۲-۰۹-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
  190. ↑ Editorial (۲۰۲۲-۰۹-۱۹). «Internet disrupted in Iran amid protests over death of Mahsa Amini». NetBlocks (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
  191. ↑ رها معیری (۲۳ مهر ۱۴۰۱). «گزارش «آرمان امروز» از تغییر 24 ساعته در نمای میدان ولیعصر (عج): طرح دیوارنگاره‌ای که تنها یک روز در اوج بود». آرمان امروز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. بیش از یک پارامتر |نشانی بایگانی= و |archive-url= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |تاریخ بایگانی= و |archive-date= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |بازبینی= داده‌شده است (کمک)
  192. ↑ «آمریکا: از همکاری روسیه و ایران در سرکوب معترضان نگرانیم». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۲.
  193. ↑ ۱۹۳٫۰ ۱۹۳٫۱ «اعدام مجیدرضا رهنورد؛ دومین معترض حکومت ایران ۲۳ روز پس از دستگیری به دار آویخته شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  194. ↑ «حمایت قوه قضاییه از صدور احکام اعدام؛ «شرط تحقق محاربه قتل و جرح نیست»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  195. ↑ «بلند شدن برخی صداهای مخالف در حوزه علمیه قم علیه قوه قضائیه». رادیو فردا. ۲۴ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  196. ↑ «واکنش‌های جهانی به اعدام محسن شکاری، از بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر در ایران». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  197. ↑ ۱۹۷٫۰ ۱۹۷٫۱ مصطفی ژیان (۵ مهر ۱۴۰۱). «زن، زندگی، آزادی: توصیه‌هایی برای امروز و فردا». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
  198. ↑ «آخرین آمار استفاده از هشتگ مهسا امینی در توئیتر». بلومبرگ. ۲۴ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
  199. ↑ ساقی لقایی (۲۷ شهریور ۱۴۰۱). ««گیسوبُران» زنان معترض ایرانی در پی مرگ مهسا امینی؛ آناهیتا همتی هم موهایش را تراشید». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
  200. ↑ «اعتراضات در ایران؛ حضور پررنگ زنان و روسری‌هایی که از سر برمی‌دارند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۶.
  201. ↑ «از گیسو بران اعتراضی تا تحریم روسری». رادیو زمانه. ۲۰۲۲-۰۹-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۶.‏
  202. ↑ «إیران إنترناشیونال». إیران إنترناشیونال (به عربی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۷.‏
  203. ↑ آمریکا، صدای (۲۰۲۲-۱۰-۲۳). «اعتراض به یک روحانی و برداشتن عمامه او توسط معترضان، بلوار کشاورز تهران». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۷.‏
  204. ↑ "انداختن عمامه به عنوان شکلی از اعتراض". YouTube (به انگلیسی). 2022-10-24. Archived from the original on 27 October 2022. Retrieved 2022-10-27.‏
  205. ↑ ««هنر اعتراضی» تصویر این روزهای ایران». بی‌بی‌سی. ۶ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲.
  206. ↑ «شعارنویسی گسترده و شعار دادن از پنجره‌ها و بام‌ها، عرصه جدید مبارزات مردم ایران». ایران اینترنشنال. ۴ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۲۲.
  207. ↑ «ترانه اعتراضی «برای…» در شبکه‌های اجتماعی رکورد زد». رادیو فردا. ۲۰۲۲-۰۹-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۹.‏
  208. ↑ «انتشار «سرود زن» توسط مهدی یراحی در حمایت از اعتراضات سراسری ایران». ایران‌وایر. ۱۲ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
  209. ↑ «اجرا آهنگ «نه نه نه» در تجمع ایرانیان ساکن شهر کلن آلمان در همبستگی با اعتراض‌ها در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  210. ↑ «گفت‌وگو با اسکندر آبادی، دربارهٔ اثر هنری‌اش برای خیزش سراسری ایرانیان علیه جمهوری اسلامی». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  211. ↑ «زنان هنرمند پرآوازه ایرانی با ترانه «دوباره» از اعتراضات ایران حمایت کردند». صدای آمریکا. ۵ آبان ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۲۲.
  212. ↑ «جایزه «گلوبال میوزیک اواردز» به توماج صالحی اهدا شد». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۸-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۵.
  213. ↑ «توماج صالحی، رپر معترض ایرانی زندانی برنده جایزه 'گلوبل میوزیک اواردز' شد». افغانستان اینترنشنال. ۲۰۲۳-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۵.
  214. ↑ ««بابا! آن بیرون کسی از من حرف می‌زند؟»؛ ضرورت توجه جامعه جهانی به توماج صالحی و ایران». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۳-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۵.
  215. ↑ «قدرت دادخواهی: ترانه انقلابیِ «ایران من»». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۲-۱۰-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۵.
  216. ↑ مرتضی قادری (هیت‌من) بعد از رقص جنجالی جلوی میدان آزادی بازداشت شد, 2022-12-12, retrieved 2023-11-25
  217. ↑ «آهنگ «مرگ بر کل نظام» - شاپور، رپر محبوب این روزهای ایران». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۳-۰۴-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۵.
  218. ↑ ۲۱۸٫۰ ۲۱۸٫۱ «تهدید هنرمندان معترض ایران؛ از «ممنوع التصویری» تا «ممنوع‌الخروجی»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
  219. ↑ «سایت حال‌وش از کشته شدن ۹۱ نفر در جمعه خونین زاهدان خبر داد؛ حداقل هفت کودک در میان کشتگان». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۲۲.
  220. ↑ «افزایش شمار کشته‌شدگان «جمعه خونین زاهدان» به ۸۲ نفر: هشت کودک و نوجوان در میان کشته‌شدگان». ایندیپندنت فارسی. ۱۲ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۲.
  221. ↑ «جزئیات یورش «خوفناک» مأموران امنیتی به دانشگاه شریف». رادیو فردا. ۱۱ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۲۲.
  222. ↑ «اعتراضات ایران؛ شهروندان با خواست آزادی دانشجویان معترض در برابر دانشگاه شریف تجمع کردند». یورونیوز. ۲۰۲۲-۱۰-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  223. ↑ «ایستگاه خبر؛ یکشنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۱ برابر با ۲ اکتبر ۲۰۲۲ - BBC Persian». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
  224. ↑ «شورش خونین زندانیان؛ در زندان لاکان رشت چه گذشت؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۸ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲.
  225. ↑ «گزارش‌ها از سرکوب بی‌رحمانه شهروندان در شهرهای کردنشین ایران». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۴.
  226. ↑ «گزارش میدانی از جوانرود: «میدان فلسطین قتلگاه بود»». www.radiozamaneh.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۵.
  227. ↑ ۲۲۷٫۰ ۲۲۷٫۱ ۲۲۷٫۲ «مهاباد ناآرام؛ ورود نیروهای حکومتی به شهر و سنگربندی مردم در خیابان‌ها». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۲.
  228. ↑ «فراخوان اقدام فوری برای متوقف کردن کشتار مردم در مهاباد و جوانرود و سایر شهرهای کردستان». fa.iran-hrm. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۲.
  229. ↑ «سازمان‌های حقوق‌بشری: حدود ۵۰ معترض طی یک هفته در کردستان، کرمانشاه و آذربایجان‌غربی کشته شدند». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۲.
  230. ↑ «سرکوب معترضان با استفاده از تسلیحات نیمه‌سنگین و شیمیایی در کردستان». العربیه فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۳.
  231. ↑ صدای آمریکا: گزارش صدای آمریکا از پنجمین روز حملات سپاه به مقر احزاب کُرد در عراق، نوشتۀ سوران خاطری، نوشته‌شده در ۶ مهر ۱۴۰۱؛ بایگانی‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine بازدید در ۱ آبان ۱۴۰۱.
  232. ↑ "Kurdish officials: Death toll climbs in Iranian drone attack". AP NEWS (به انگلیسی). 2022-09-28. Retrieved 2022-09-28.
  233. ↑ "Iran launches airstrike against Kurdish group in northern Iraq". the Guardian (به انگلیسی). 2022-09-28. Retrieved 2022-09-28.
  234. ↑ "پارته‌کانی ڕۆژهه‌ڵات: ئێران له شه‌قامه‌کان ڕۆژهه‌ڵات وه‌ڵامی هێرشه‌کانی وه‌رده‌گرێته‌وه". www.rudaw.net (به کردی مرکزی). Archived from the original on 3 October 2022. Retrieved 2022-10-01.
  235. ↑ «اعتراضات سراسری به مسمومیت سریالی مدارس؛ حمله با گاز اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای به معترضان». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۲.
  236. ↑ «مسمومیت زنجیره‌ای ده‌ها دختر دانش‌آموز در دست‌کم ۱۰ مدرسه پنج شهر ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۴-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  237. ↑ «مسمومیت‌های زنجیره‌ای در ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۹-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  238. ↑ «عفو بین‌الملل: هدف از حملات شیمیایی احتمالاً تنبیه دختران معترض به حجاب اجباری است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  239. ↑ «مسمومیت مشکوک دانش آموزان ایران؛ «بمبک بدبوی» وزارت اطلاعات». iranwire. ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲.
  240. ↑ «تداوم مسمومیت‌ها در مدارس ایران؛ عفو بین‌الملل: میلیون‌ها دختر دانش‌آموز در خطر هستند». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  241. ↑ ۲۴۱٫۰ ۲۴۱٫۱ «خامنه‌ای و مسمومیت دانش‌آموزان». mojahedin.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  242. ↑ «ردپای حامیان خامنه‌ای در مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۳-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  243. ↑ «مسمومیت «دستکم ۵ هزار دانش‌آموز در ۲۵ استان»؛ ماده محرک استنشاقی «گازی» است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  244. ↑ عظیمایی، محمود (۲۰۲۳-۰۷-۲۵). «داده‌کاوی بیش از پنج ماه مسمومیت مشکوک در مدارس ایران». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  245. ↑ «نزدیک به ۱۸۰ هزار امضا برای اخراج سفرای جمهوری اسلامی – DW – ۱۴۰۱/۷/۲۵». dw.com. ۲۰۲۲-۱۰-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.‏
  246. ↑ «کارزار اینترنتی برای اخراج سفرای جمهوری اسلامی از ۴۰۰ هزار امضا گذشت». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۲-۱۰-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.‏
  247. ↑ «کارزار اخراج سفرای ایران از مرز ۳۸۰ هزار امضا عبور کرد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.‏
  248. ↑ لندن, کیهان; لندن, کیهان (2022-10-17). "گردآوری امضاء برای اخراج دیپلمات‌های جمهوری اسلامی از کشورهای عضو «گروه هفت»". KayhanLondon کیهان لندن (به انگلیسی). Archived from the original on 22 October 2022. Retrieved 2022-10-22.‏
  249. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۲-۱۰-۱۰). «تجمعات همبستگی با معترضان ایرانی در کشورهای مختلف در حال برگزاری است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۲.‏
  250. ↑ ««تسنیم»: معاون اطلاعات سپاه پاسداران ایران در بلوچستان کشته شد». farsi.alarabiya. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۲۲.
  251. ↑ «کشته شدن معاون اطلاعات سپاه استان؛ آمار رسمی جان‌باختگان زاهدان ۱۹ نفر اعلام شد». radiofarda. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲.
  252. ↑ «اطلاعات سپاه کرمانشاه: مسئول اطلاعات سپاه صحنه در درگیری‌های امروز به شهادت رسید». entekhab. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲.
  253. ↑ «اینهمه «سرهنگ» در خیابان چه می‌کنند؟! کمبود نیرو یا پاسداران در لباس پلیس؟ !». kayhan.london. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲.
  254. ↑ «درخواست اخراج سفرا و تشکیل کمیته حقیقت‌یاب همزمان با حمایت چین و روسیه از تهران در جلسه شورای امنیت». بی‌بی‌سی فارسی. ۳ نوامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  255. ↑ «نشست غیررسمی شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی اعتراضات سراسری در ایران». رادیو فردا. ۱۱ آبان ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  256. ↑ «نشست اضطراری شورای حقوق بشر؛ کمیسر عالی سازمان ملل دربارهٔ «بحران تمام عیار حقوق بشری» در ایران هشدار داد». رادیو فردا. ۳ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲.
  257. ↑ «شورای حقوق بشر تصویب کرد که دربارهٔ کشتار و سرکوب معترضان ایران، تحقیقات مستقل انجام شود». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲.
  258. ↑ «ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد اخراج شد». دویچه‌وله فارسی. ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲.
  259. ↑ «در واکنش به سرکوب حق‌خواهی زنان، ایران از کمیته مقام زن سازمان ملل متحد اخراج شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  260. ↑ «اخراج ایران از کمیسیون مقام زن؛ شادی مخالفان و خشم حکومت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲.
  261. ↑ ۲۶۱٫۰ ۲۶۱٫۱ «آغاز نشست امنیتی مونیخ از امروز؛ حضور چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی به جای مقامات دولتی ایران». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۷.
  262. ↑ «خشم عمومی از جان‌باختن مهسا امینی؛ معترضان شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
  263. ↑ «شعارهای اعتراضات سراسری؛ مردم در خیابان چه می‌گویند و چه می‌خواهند؟». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  264. ↑ «شلیک به خانه‌ها در تهران؛ پزشکان در شیراز: «می‌جنگیم می‌میریم ایران رو پس می‌گیریم»». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۳۰.
  265. ↑ «اعتراضات دانشجویان؛ شعار مرگ بر دیکتاتور در حضور سخنگوی دولت – DW – ۱۴۰۱/۸/۲». dw.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  266. ↑ «چهلم مهسا امینی؛ شعار «مرگ بر دیکتاتور» در قبرستان سقز و مرکز تهران - BBC Persian». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  267. ↑ «چهلم مهسا امینی؛ شعار «مرگ بر دیکتاتور» در قبرستان سقز و مرکز تهران - BBC Persian». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  268. ↑ «شعارهای اعتراضات سراسری؛ مردم در خیابان چه می‌گویند و چه می‌خواهند؟». iranwire.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۶.
  269. ↑ حسن امرایی (۹ مهر ۱۴۰۱). ««برای…» شروین؛ بیان خواسته‌های نسل معترض دهه ۸۰». ایندیپندنت فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۲۲.
  270. ↑ «ترانه اعتراضی «برای…» در شبکه‌های اجتماعی رکورد زد». رادیو فردا. ۷ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲.
  271. ↑ «شروین حاجی‌پور، خواننده ترانه «برای …»، بازداشت شد». رادیو فردا. ۷ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲.
  272. ↑ «شروین حاجی‌پور خواننده آهنگ «برای..» بازداشت شد». ایران اینترنشنال. ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۲.
  273. ↑ «نوام چامسکی، فیلسوف آمریکایی: مردم ایران سزاوار دستیابی به آزادی و عدالت‌اند». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۲-۰۹-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۷.‏
  274. ↑ «تهدید هنرمندان معترض ایران؛ از «ممنوع التصویری» تا «ممنوع‌الخروجی»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
  275. ↑ «مهسا امینی؛ بسیاری از چهره‌های سرشناس بین‌المللی با معترضان اعلام همبستگی کردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۴ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
  276. ↑ «علی کریمی: وای به حال آنهایی که هنوز نفهمیدند». ایران اینترنشنال (به نقل از توییتر علی کریمی). ۲۷ شهریور ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲.
  277. ↑ «از «جادوگری» فوتبال تا کنشگری مدنی؛ علی کریمی کجای اعتراضات ایستاده؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  278. ↑ «واکنش علی کریمی به پلاکارد یک دختر علیه او». پایگاه خبری بهار نیوز. ۲۰۲۲-۰۹-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  279. ↑ «"علی کریمی" در ایران مستقر نیست/ تحریک به آشوب از دبی!- اخبار حقوقی و قضایی - اخبار اجتماعی تسنیم». خبرگزاری تسنیم. ۲۰۲۲-۰۹-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  280. ↑ فری، فرزاد ملقب به؛ منتظر، انقلابی؛ طرف، بی؛ تشنیزی، مهدی میرزایی (۲۰۲۲-۰۹-۲۷). «صدور اعلان قرمز برای دستگیری علی کریمی؟ - ضوابط پلیس اینترپل برای دستگیری ملی‌پوش سابق». همشهری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  281. ↑ «حمایت قاطع کریم باقری از علی کریمی: او نه خائن است نه وطن فروش، بلکه یک میهن‌پرست با شرف است». فرارو. ۲۰۲۲-۰۹-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  282. ↑ «سرود ملی یا حکومتی؛ وقتی «مهر خاوران» بوی خون می‌دهد». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  283. ↑ مرزوقی، زینب (۲۰۲۲-۱۱-۱۴). «نخواندن سرود ملی نوعی بی‌تجربگی اجتماعی است/ اعتراض لازمه پویایی جامعه است». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  284. ↑ «بازیکنان تیم ملی بسکتبال ایران هم از همخوانی سرود جمهوری اسلامی امتناع کردند». رادیو فردا. ۲۰۲۲-۱۱-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  285. ↑ "The Guardian view on Iranian protests: a team's silence speaks volumes | Editorial". the Guardian (به انگلیسی). 2022-11-22. Archived from the original on 4 December 2022. Retrieved 2022-12-08.
  286. ↑ «حمله هکرهای ناشناس به وبسایت‌های دولتی: «مردم ایران تنها نیستند»». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
  287. ↑ «گروه هکری انانیموس وب‌سایت‌های دولت جمهوری‌اسلامی را هدف قرار داد». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
  288. ↑ "حملات هکری گسترده به سایت‌های دولتی در ایران؛ انانیموس مسئولیت حملات را پذیرفت! - تکراتو". تکراتو - زندگی با تکنولوژی (به انگلیسی). Archived from the original on 21 September 2022. Retrieved 2022-09-21.
  289. ↑ «Anonymous Operations». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۲.
  290. ↑ «وب سایت آیت الله خامنه‌ای هک شد». AA.COM.TR. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۱ شهریور ۱۴۰۱.
  291. ↑ «‎وبسایت ریاست جمهوری ایران هم هک شد». ۳۱ شهریور ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲.
  292. ↑ «بیش از ۳۰۰ دوربین مداربسته در ایران توسط آنونیموس هک شد». دویچه وله. ۳۱ شهریور ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲.
  293. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۲-۰۹-۲۲). «ادامه اعتراضات شبانه؛ موج استعفای استادان دانشگاه در حمایت از مردم». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  294. ↑ «گروه «بختک» به زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سرورهای «آستان قدس رضوی» ایران حمله سایبری کرد». افغانستان اینترنشنال. ۲۰۲۲-۰۹-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  295. ↑ «تلویزیون جمهوری اسلامی هنگام پخش سخنان خامنه‌ای هک شد». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۹.
  296. ↑ «گروه هکری «بکدور» هویت مأموران بازداشت‌کننده مهسا امینی را افشا کرد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۳.
  297. ↑ «شب سی و پنجم اعتراضات؛ ادامه اعتراضات با وجود تداوم سرکوب‌ها». ایران‌وایر. ۳۰ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  298. ↑ «هشدار هکرهای بلک رویوارد: اگر رژیم به خواست مردم تن ندهد، اسناد هسته‌ای را رو می‌کنیم». ایران اینترنشنال. ۳۰ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  299. ↑ «گروه هکری «بلک ریوارد» از هک ایمیل مدیران و کارمندان شبکه پرس تی‌وی خبر داد». ایران اینترنشنال. ۲۳ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  300. ↑ «گروه هکری «بلک‌ریوارد» برخی از اسناد شرکت تولید و توسعه انرژی اتمی ایران را منتشر کرد». ایران اینترنشنال. ۳۰ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  301. ↑ «گروه هکری «بلک ریوارد» ۵۰ گیگابایت اسناد شرکت توسعه انرژی اتمی ایران را منتشر کرد». رادیو فردا. ۳۰ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
  302. ↑ «مهسا امینی؛ بسیاری از چهره‌های سرشناس بین‌المللی با معترضان اعلام همبستگی کردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۴ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
  303. ↑ «بیانیه ۲۲ چهره سرشناس ایرانی در حمایت از «انقلاب زن، زندگی، آزادی»». IranWire. ۲۰۲۲-۰۹-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.‏
  304. ↑ آذر، مسعود (۱ اکتبر ۲۰۲۲). «اعتراضات سراسری؛ «نامه تهدیدآمیز دفتر آیت‌الله خامنه‌ای به مراجع تقلید»». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۲۲.
  305. ↑ «بیانیه جمعی از طلاب حوزه‌های علمیه: علی خامنه‌ای مجتهد و مرجع تقلید نیست». رادیو فردا. ۸ مهر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۲.
  306. ↑ «دفاع فرمانده یگان‌های ویژه از سرکوب مردم: ثابت کنید اشتباه آدم کشتیم و جایزه بگیرید». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۳۱.
  307. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۴-۲۵). «گزارش دیده‌بان حقوق بشر از «قتل و شکنجه سیستماتیک» کودکان در اعتراضات توسط جمهوری اسلامی». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۹.
  308. ↑ ۳۰۸٫۰ ۳۰۸٫۱ «آمریکا: به اقدامات خود علیه سرکوبگران اعتراضات در ایران ادامه می‌دهیم». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  309. ↑ «تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه مقام‌های مرتبط با سرکوب معترضان در ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۲-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  310. ↑ «آمریکا علیه مقام‌های قضایی و نظامی ایران به دلیل سرکوب اعتراضات تحریم‌های جدید اعمال کرد». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۲.
  311. ↑ «مشاور اروپا: آلمان به این ارزیابی رسیده که رژیم ایران می‌تواند در هفته‌های آینده سقوط کند». رادیو فارسی فرانسه. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  312. ↑ «مشاوراتحادیه اروپا:آلمان به این نتیجه رسیده که رژیم ایران می‌تواند در هفته‌های آینده سقوط کند». radis. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  313. ↑ «خبرگزاری آناتولی - بایدن: ایران به زودی «آزاد» خواهد شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۲۲.
  314. ↑ «بایدن: آمریکا هزینه‌های بیشتری بر عاملان سرکوب اعتراضات در ایران تحمیل می‌کند». رادیو فردا. ۲۰۲۲-۱۰-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۷.‏
  315. ↑ «رادیو فردا - دیدار رئیس‌جمهوری فرانسه با فعالان زن دربارهٔ اعتراضات در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  316. ↑ «روزنامه همشهری - پاریس، محور فتنه برای انقلاب خودخوانده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  317. ↑ «خبر آنلاین - اسنپ، تپسی، سروش، بله و آی‌گپ از گوگل‌پلی حذف شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲.
  318. ↑ «انتقاد شدید رئیس‌جمهوری آلمان از سرکوب اعتراضات مردمی ایران در دیدار با علی کریمی». رادیو فردا. ۳۰ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۲۲.
  319. ↑ «بولتن محرمانه برای فرمانده کل سپاه؛ هراس حاکمیت و حمایت ۸۴ درصد مردم از اعتراضات». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۳۰.
  320. ↑ «برنامه سپاه پاسداران برای تکرار سناریوی ایذه در ماهشهر». farsi.alarabiya. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۲۲.
  321. ↑ «هشدار محمد خاتمی به حکومت: ادامه وضع کنونی به فروپاشی اجتماعی می‌انجامد». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۲.
  322. ↑ «نظرسنجی مؤسسه «تونی بلر»: ۸۴ درصد از ایرانیان از تغییر رژیم حمایت می‌کنند». voanews. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۲.
  323. ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۲-۰۴). «نظرسنجی مؤسسه «گمان»؛ رای «نَه» بیش از ۸۰ درصدی ایرانیان به جمهوری اسلامی». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۴.
  324. ↑ «نظرسنجی جدید: مخالفت ۸۰درصدی با جمهوری اسلامی در ایران – DW – ۱۴۰۱/۱۱/۱۵». dw.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۴.
  325. ↑ «گزارش نظرسنجی «نگرش ایرانیان به اعتراضات سراسری ۱۴۰۱» – گَمان». gamaan.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۴.
  326. ↑ «نظرسنجی مؤسسه گمان: ۸۱ درصد به جمهوری اسلامی «نه» گفتند». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ فوریه ۲۰۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۲۳.
  327. ↑ «یک نظرسنجی: ۸۱ درصد ایرانیان داخل و ۹۰ درصد ایرانیان خارج از کشور موافق اعتراضات هستند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۵.
  328. ↑ صدای آمریکا - کانون نویسندگان ایران با جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران اعلام همبستگی کرد
  329. ↑ ایران اینترنشنال - باید صراحتاً و بدون عافیت‌طلبی از جنبش آزادیخواهی مردم حمایت کرد
  330. ↑ پژواک ایران - تفاوت‌های جنبش سبز با جنبش آزادیخواهی مردم ایران
  331. ↑ «خشم عمومی از جان‌باختن مهسا امینی؛ معترضان شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
  332. ↑ «گسترش کوچه به کوچه اعتراضات در ایران با وجود سرکوب خونین نیروهای امنیتی». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۲.
  333. ↑ «گسترش اعتراضات با شعار «این همه سال جنایت، مرگ بر این ولایت»». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۰.
  334. ↑ «شعار «مجتبی بمیری، رهبری رو نبینی» در اعتراضات دوشنبه شب تهران». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۰.
  335. ↑ «ضرب و شتم معترضان در تهران؛ اعتراضات به قتل مهسا امینی به شهرهای بزرگ ایران کشیده شد». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
  336. ↑ «اعتراضات گسترده در ایران؛ عکس خمینی و خامنه‌ای در ساری پایین کشیده شد». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
  337. ↑ لندن، کیهان؛ لندن، کیهان. «اعتراضات سراسری شهریور در بیش از ۲۵ استان و ده‌ها شهر: ایران رو پس می‌گیریم!». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
  338. ↑ «گسترده‌ترین تظاهرات ضدحکومتی در ایران پس از دی ۹۸؛ معترضان خامنه‌ای را قاتل مهسا دانستند». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
  339. ↑ «قتل مهسا امینی و بیرون زدن آتش از زیر خاکستر؛ ادامه اعتراضات در شهرهای مختلف ایران». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۰.
  340. ↑ لندن، کیهان؛ لندن، کیهان. «قتل حکومتی مهسا امینی؛ ادامه اعتراضات گسترده علیه جمهوری اسلامی؛ مقامات بجای پاسخگویی «تهدید» می‌کنند!». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۲.
  341. ↑ تورج اتابکی (۱۵ دی ۱۴۰۱). «صد روزی که «شعار زن، زندگی، آزادی» ایران را لرزاند». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۲۳.
  342. ↑ محمدرضا نیکفر (۱۴ مهر ۱۴۰۱). «زن، زندگی، آزادی: کرامت و امید». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۲۲.
  343. ↑ «نشست «آینده جنبش دموکراسی ایران» با حضور هشت چهره سرشناس مخالف جمهوری اسلامی برگزار شد». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
  344. ↑ ««شورای انقلابی دادخواهان» آغاز به کار کرد | سایت خبری تحلیلی زیتون». سایت خبری تحلیلی زیتون. ۲۰۲۳-۰۲-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۵.
  345. ↑ ۳۴۵٫۰ ۳۴۵٫۱ ۳۴۵٫۲ «نرگس محمدی در پیامی طرح موسوم به عفو رهبر را «نمایشی فریبکارانه» خواند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۱.
  346. ↑ ۳۴۶٫۰ ۳۴۶٫۱ «نرگس محمدی از زندان: مجامع بین‌المللی برای پایان‌دادن به جمهوری اسلامی به ایرانیان کمک کنند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۱.
  347. ↑ آمریکا، صدای (۲۰۲۲-۱۰-۲۵). «روزنامه دی ولت آلمان: در ایران انقلاب جریان دارد، معترضان خواهان نابودی رژیم هستند نه اصلاحات». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  348. ↑ «مجید محمدی». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  349. ↑ محمدی، مجید (۲۰۲۲-۱۱-۰۹). «اندرکنش انتخابات 2022 آمریکا و انقلاب 1401 ایران». العربیه فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  350. ↑ افشاری، علی (۲۰۲۲-۱۱-۱۲). «جنبش انقلابی ۱۴۰۱؛ پویشی ملی، دمکراتیک و آوانگارد – DW – ۱۴۰۱/۸/۲۱». dw.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  351. ↑ «رئیس‌جمهور فرانسه اعتراض‌ها در ایران را «انقلاب» خواند». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۱-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  352. ↑ «رئیس‌جمهور فرانسه: انقلاب زنان و جوانان ایران شایسته حمایت است». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۲-۱۱-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  353. ↑ «وزارت خارجه جمهوری اسلامی سخنان مکرون دربارهٔ حمایت از "انقلاب" مردم ایران را شرم‌آور خواند». افغانستان اینترنشنال. ۲۰۲۲-۱۱-۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  354. ↑ جعفری، سعید (۲۰۲۲-۱۰-۲۶). «گفتگو با متخصص جنبش‌های اجتماعی؛ آیا ایران در آستانه انقلاب است؟». euronews. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.‏
  355. ↑ «گزارش اولین نشست علمی "بررسی، تحلیل و آینده پژوهی اعتراضات ۱۴۰۱"». انجمن علوم سیاسی ایران. ۷ آبان ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۲.
  356. ↑ «هرانا: ۲۹۲ معترض و فعال مدنی در ایران طی ۵۰ روز گذشته بازداشت شده‌اند». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۹-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.

پیوند به بیرون

 
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خیزش ۱۴۰۱ ایران موجود است.
برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=خیزش_۱۴۰۱_ایران&oldid=40660784»