صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه شیمی


شیمی مطالعهٔ ساختار، خواص، ترکیبات، و تغییر شکل مواددرمقیاس میکروسکوپی است.عنصرهای شیمیایی و ترکیب‌های شیمیایی که شامل اتم‌ها، مولکول‌ها و برهم‌کنش میان آنهاست وابسته به این دانش هستند.نظریه اتمی پایه و اساس علم شیمی است. این تئوری بیان می‌دارد که تمام مواد از واحدهای بسیار کوچکی به نام اتم تشکیل شده‌اند. یکی از اصول و قوانینی که در مطرح شدن شیمی به عنوان یک علم تأثیر به‌سزایی داشته، اصل بقای جرم است. این قانون بیان می‌کند که در طول انجام یک واکنش شیمیایی معمولی، مقدار ماده تغییر نمی‌کند.

تاریخ شیمی به سلسله اتفاقاتی اطلاق می‌شود که از زمان باستان تاکنون برای دانش شیمی اتفاق افتاده‌است. تا ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد، تمدن‌های باستان از ابزارهایی استفاده می‌کردند که سرانجام اساس تنوع شاخه‌های شیمی شدند. برای نمونه استخراج فلزها از سنگ معدن، سفالگری با استفاده از لعاب تخمیر آبجو و شراب، تهیهٔ رنگدانه برای لوازم آرایشی و نقاشی،استخراج مواد شیمیایی از گیاهان برای دارو و عطر،تهیهٔ پنیر، ریسندگی، دباغی کردن چرم، تهیهٔ صابون از چربی، ساخت شیشه و ساخت آلیاژهایی مانند برنج.تاریخ شیمی از آغاز تاکنون با صنعت رابطه‌ای مستقیم داشته‌است. در ابتدای دوران مدرن در اروپا، شیمی از ترکیب دانسته‌های باستان با فعالیت‌های دانشمندان مسلمان در قرون وسطی توسعه یافت.سپس شیمی در کنار فیزیک توانست ماهیت درونی مواد را شرح دهد.امروزه شیمی دانشی بسیار پیچیده‌است که بخش‌های زیادی با اهداف متنوع در زمینه‌های مختلف فناوری دارد.

نوشتار برگزیده

جدول تناوبی عناصر

جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی، نمایش جدولی عنصرهای شیمیایی بر پایهٔ عدد اتمی، آرایش الکترونی و ویژگی‌های شیمیایی آن‌ها است. ترتیب جایگیری عنصرها در این جدول از عدد اتمی (شمار پروتون‌های) کمتر به سوی عدد اتمی بالاتر است. شکل استاندارد این جدول ۱۸ × ۷ است؛ عنصرهای اصلی در بالا و دو ردیف کوچکتر از عنصرها در پایین جای دارد. می‌توان این جدول را به چهار مستطیل شکست، این چهار بلوک مستطیلی عبارتند از: بلوک اس در سمت چپ، بلوک پی در راست، بلوک دی (فلزات واسطه) در وسط و بلوک اف (فلزات واسطهٔ داخلی) در پایین. ردیف‌های این جدول، دوره و ستون‌های آن، گروه‌های جدول تناوبی نام دارند. همچنین گاهی برخی از این گروه‌ها نام‌های ویژه‌ای دارند. برای نمونه گروه هالوژن‌ها و گازهای نجیب از آن جمله‌اند. هدف از ساخت جدول تناوبی، چه به شکل مستطیلی و چه به شکل‌های دیگر، بررسی بهتر ویژگی‌های شیمیایی عنصرها بوده است. این جدول، کاربرد زیادی در دانش شیمی و پردازش رفتار عنصرها دارد.

جدول تناوبی با نام دیمیتری مندلیف شناخته شده است، با اینکه پیشروان دیگری پیش از او وجود داشته‌اند. او این جدول را در سال ۱۸۶۹ منتشر کرد. این، نخستین جدولی بود که به این گستردگی مرتب شده بود. مندلیف این جدول را تهیه کرد تا ویژگی‌های دوره‌ای آنچه که بعدها «عنصر» نام گرفت را بهتر نشان دهد. وی توانسته بود برخی ویژگی‌های عنصرهایی که هنوز کشف نشده بود را پیش‌بینی کند و جای آن‌ها را خالی گذاشته بود. کم‌کم با پیشرفت دانش، عنصرهای تازه‌ای شناسایی شد و جای خالی عنصرها در جدول پُر شد. با شناسایی عنصرهای نو و گسترش شبیه‌سازی‌های نظری دربارهٔ رفتار شیمیایی مواد، جدول آن روز مندلیف بسیار گسترده‌تر شده است.

همهٔ عنصرهای شیمیایی از عدد اتمی ۱ (هیدروژن) تا ۱۱۸ (آن‌ان‌اکتیوم) شناسایی یا ساخته شده‌اند. دانشمندان هنوز به دنبال ساخت عنصرهای پس از آن‌ان‌اکتیوم هستند و البته این پرسش را پیش رو دارند که عنصرهای تازه‌تر چگونه جدول را اصلاح خواهند کرد. همچنین ایزوتوپ‌های پرتوزای بسیاری هم در آزمایشگاه ساخته شده است.

ادامه...

زندگی‌نامهٔ برگزیده

ژوزف لویی گیلوساک شیمی‌دان مشهور فرانسوی است که برخی از قوانین مربوط به گازها از جمله قانون گیلوساک را کشف نمود. وی، در سال ۱۸۰۲ میلادی به طور مستقل کشف شیمیدان دیگری به نام ژاکوس شارل را تکرار کرد. شارل قبلاً نشان داده بود که به ازای هر درجه افزایش دمای یک گاز، حجم آن بالا می‌رود (انبساط مداوم گاز ). گیلوساک بعدها نشان داد که وقتی تیتیننبنز عناصر گازی با هم ترکیب می‌شوند، نسبت‌های حجمی آن‌ها به صورت اعداد صحیح ساده است. برای مثال، دو قسمت حجمی از هیدروژن با یک قسمت حجمی اکسیژن ترکیب می‌شوندتا آب به وجود آید.
ادامه...

تاریخ شیمی


تاریخ باستان
ارسطودموکریتامپدوکلسلئوکیپوس (فیلسوف)لوکرتیوسافلاطون
قرون وسطی
راجر بیکنجابر بن حیانمحمد زکریای رازی
رنسانس
آیزاک نیوتنآندریاس لیباویوسپاراسلسوس
سده هفدهم
فرانسیس بیکنرابرت بویل
سده هجدهم
جوزف بلکهنری کاوندیشجان دالتونآنتوان لاووازیهجوزف پریستلیکارل ویلهلم شیله
سده نوزدهم
سوانت آرنیوسآمادئو آووگادرویاکوب برسلیوسادوارد بوخنرمایکل فارادیهرمان امیل فیشریاکوبوس هنریکوس وانت‌هوفدمیتری مندلیفلویی پاستورآلفرد ورنرفریدریش وهلر
سده بیستم
کورت آلدرنیلز بورایو چاوینماری کوریریچارد ارنستویکتور گرینیاردفردریک ژولیو کوریایروینگ لانگمویرجان ماری لنلینوس پاولینگارنست رادرفورداحمد حسن زویل

تکنیک‌های شیمی

نوشتارهای برگزیده

نگارهٔ برگزیده

بلور تیتانیم با درجه خلوص ۹۹٬۹۹۵ %

عنصرهای شیمیایی

پتاسیم با نماد شیمیایی K یک فلز قلیایی است و عدد اتمی آن ۱۹ می‌باشد. عنصر پتاسیم نرم و به رنگ نقره‌ای - سفید است در هوا به آسانی اکسید می‌شود و با آب به شدت واکنش می‌دهد و تولید گرما می‌کند و درنتیجه باعث شعله ور شدن هیدروژن و واکنش آن می‌گردد.

شیمی در جامعه

شیمی و صنعت

ابزارهای آزمایشگاه

Beaker
Beaker

آسپیراتوربشرلوله جوشقیف بوخنرچراغ بونزنبورتکالریمتر رنگ سنجگیلاس مدرجتشدید مغناطیسی هستهطیف‌سنجی جرمیکروماتوگرافیکروماتوگرافی گازیبوته چینیفلاسک آزمایشگاه (بوشنر، ارلن، فلورانس، قرع، بالن ته گرد، بالن حجمیانبیق‌‍ • هود (تهویه)سرنگ گازاستوانه مدرج- پیپتواکنشگر نابقیف جدا کنندهطیف‌سنجی نوریبالن اشلنکدستگاه استخراج سوکسلههمزن استاتیکلوله آزمایشلوله تیلویسکومتر

آیا می‌دانید

آیا می‌دانید...

  • ... در برخورددهنده هادرونی بزرگ پروتون‌ها تا ۷ میلیارد الکترون‌ولت انرژی گرفته و به ۹۹٫۹۹۹۹۹۹٪ سرعت نور می‌رسند و در این حالت ۷٬۵۰۰ برابر سنگین‌تر از زمان سکون می‌شوند؟
  • ... با ۳۰ گرم طلا نخی به طول ۸۱km می‌توان درست کرد؟
  • ... ابررساناها موادی هستند که می‌توانند در حرارت بسیار پایین الکتریسیته را بدون اینکه مقاومتی از خود نشان دهند هدایت کنند؟
  • ... کربن (در نگاره) اصلی‌ترین عنصر در ساختار موجودات زنده‌است؟
  • ... ابرمایعات در درجه حرارت بسیار پایین، یعنی تنها کمی بالاتر از صفر مطلق، فعالیت می‌کنند؟
  • ... که زکریای رازی به غیر از الکل کاشف گوگرد هم هست؟
  • ... نوارهای لاستیکی خیلی طول می‌کشد تا سرد شوند؟
  • ... برای تولید ۱ لیتر بنزین ۲۳٫۵تن گیاه در گذشته مدفون شده‌است؟
  • ... نقره بهترین رسانای الکتریکی است؟ و طلا فقط به سبب اینکه راحتتر از نقره به سیم تبدیل میشود استفاده گسترده تری دارد؟
  • ... آمونیاک می‌تواند جذبیت نیکوتین که یک آلکالوئید مخدر موجود در سیگار است را توسط سلولهای مغز تا ۱۰۰ برابر افزایش دهد؟
  • ... رادرفوردیم-۲۵۴ در بین تمامی ایزوتوپ‌های عناصری که عدد اتمی بیش از ۱۰۰ دارند از لحاظ ناپایداری جایگاه سوم را به خود اختصاص داده‌است؟

جدول تناوبی

گروه ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸
دوره
۱ ۱
H

۲
He
۲ ۳
Li
۴
Be


۵
B
۶
C
۷
N
۸
O
۹
F
۱۰
Ne
۳ ۱۱
Na
۱۲
Mg


۱۳
Al
۱۴
Si
۱۵
P
۱۶
S
۱۷
Cl
۱۸
Ar
۴ ۱۹
K
۲۰
Ca

۲۱
Sc
۲۲
Ti
۲۳
V
۲۴
Cr
۲۵
Mn
۲۶
Fe
۲۷
Co
۲۸
Ni
۲۹
Cu
۳۰
Zn
۳۱
Ga
۳۲
Ge
۳۳
As
۳۴
Se
۳۵
Br
۳۶
Kr
۵ ۳۷
Rb
۳۸
Sr

۳۹
Y
۴۰
Zr
۴۱
Nb
۴۲
Mo
۴۳
Tc
۴۴
Ru
۴۵
Rh
۴۶
Pd
۴۷
Ag
۴۸
Cd
۴۹
In
۵۰
Sn
۵۱
Sb
۵۲
Te
۵۳
I
۵۴
Xe
۶ ۵۵
Cs
۵۶
Ba
*
۷۱
Lu
۷۲
Hf
۷۳
Ta
۷۴
W
۷۵
Re
۷۶
Os
۷۷
Ir
۷۸
Pt
۷۹
Au
۸۰
Hg
۸۱
Tl
۸۲
Pb
۸۳
Bi
۸۴
Po
۸۵
At
۸۶
Rn
۷ ۸۷
 Fr 
۸۸
Ra
**
۱۰۳
Lr
۱۰۴
Rf
۱۰۵
Db
۱۰۶
Sg
۱۰۷
Bh
۱۰۸
Hs
۱۰۹
Mt
۱۱۰
Ds
۱۱۱
Rg
۱۱۲
Cn
۱۱۳
Nh
۱۱۴
Fl
۱۱۵
Mc
۱۱۶
Lv
۱۱۷
Ts
۱۱۸
Og

* لانتانیدها ۵۷
La
۵۸
Ce
۵۹
Pr
۶۰
Nd
۶۱
Pm
۶۲
Sm
۶۳
Eu
۶۴
Gd
۶۵
Tb
۶۶
Dy
۶۷
Ho
۶۸
Er
۶۹
Tm
۷۰
Yb
** آکتینیدها ۸۹
Ac
۹۰
Th
۹۱
Pa
۹۲
U
۹۳
Np
۹۴
Pu
۹۵
Am
۹۶
Cm
۹۷
Bk
۹۸
Cf
۹۹
Es
۱۰۰
Fm
۱۰۱
Md
۱۰۲
No


جدول تناوبی با جزئیات بیشتر • جدول تناوبی گسترده • جدول تناوبی عمودی

درگاه‌های وابسته

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا