ویکی‌پدیا

آسپارتام

آسپارتام (به انگلیسی: Aspartame) یک شیرین‌کننده مصنوعی غیر-ساکارید است که ۲۰۰ بار شیرین‌تر از ساکارز می‌باشد. این ماده، به طور رایج به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. آسپارتام به عنوان یک شیرین کننده مصنوعی کم کالری شناخته می شود که خیلی شیرین تر از شکر است و به دلیل ویژگیهای مطلوب در صنایع غذایی و دارویی استفاده گسترده‌ای دارد. آسپارتام که به E951 نیز معروف است، جزء شیرین کننده های قوی همچون سوکرالوز و نئوتام محسوب می شود و قدرت شیرین کنندگی آن ۱۵۰ تا ۲۰۰ برابر بیشتر از قند است و به سختی انرژی تولید یا آزاد می کند. این ترکیب از نظر عطر و طعم بسیار شبیه قند طبیعی است و بیش از سایر شیرین کننده های مصنوعی با ویژگیهای قند مطابقت دارد. این ماده برای تقویت طعم و رایحه میوه ها به مواد غذایی اضافه می شود و هیچ حس ناخوشایندی در خوراکی‌ها به جا نمی‌گذارد. آسپارتام از نظر حجم مصرفی سومین قند مصرفی در صنایع غذایی پس از ساخارین و سیکلامات است. در حالیکه مصرف سیکلامات ممنوع شده و ساخارین هم از نظر طعم و ایمنی مورد پذیرش نیست به همین دلیل آسپارتام یک جایگزین خوش طعم و ایمن تر برای این قندهای مصنوعی است.

Aspartame[۱]
Aspartame
Ball-and-stick model of aspartame
نام‌گذاری آیوپاک

Methyl L-α-aspartyl-L-phenylalaninate

دیگر نام‌ها

N-(L-α-Aspartyl)-L-phenylalanine
1-methyl ester

شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس 22839-47-0 ✔Y
پاب‌کم 134601
کم‌اسپایدر 118630 ✔Y
UNII Z0H242BBR1 ✔Y
دراگ‌بانک DB00168
KEGG C11045 ✔Y
ChEBI CHEBI:2877 ✔Y
ChEMBL CHEMBL171679 ✔Y
جی‌مول-تصاویر سه بعدی Image 1

  • O=C(O)C[C@H](N)C(=O)N[C@H](C(=O)OC)Cc1ccccc1

  • InChI=1S/C14H18N2O5/c1-21-14(20)11(7-9-5-3-2-4-6-9)16-13(19)10(15)8-12(17)18/h2-6,10-11H,7-8,15H2,1H3,(H,16,19)(H,17,18)/t10-,11-/m0/s1 ✔Y
    Key: IAOZJIPTCAWIRG-QWRGUYRKSA-N ✔Y

    InChI=1/C14H18N2O5/c1-21-14(20)11(7-9-5-3-2-4-6-9)16-13(19)10(15)8-12(17)18/h2-6,10-11H,7-8,15H2,1H3,(H,16,19)(H,17,18)/t10-,11-/m0/s1
    Key: IAOZJIPTCAWIRG-QWRGUYRKBV

خصوصیات
فرمول مولکولی C14H18N2O5
جرم مولی ۲۹۴٫۳ g mol−1
چگالی 1.347 g/cm3
دمای ذوب ۲۴۶–۲۴۷ درجه سلسیوس (۴۷۵–۴۷۷ درجه فارنهایت؛ ۵۱۹–۵۲۰ کلوین)
دمای جوش Decomposes
انحلال‌پذیری در آب Sparingly soluble
انحلال‌پذیری Slightly soluble in ethanol
اسیدی (pKa) 4.5–6.0[۲]
خطرات
لوزی آتش
NFPA 704 four-colored diamondFlammability code 1: Must be pre-heated before ignition can occur. Flash point over 93 °C (200 °F). E.g., canola oilHealth code 1: Exposure would cause irritation but only minor residual injury. E.g., turpentineReactivity code 0: Normally stable, even under fire exposure conditions, and is not reactive with water. E.g., liquid nitrogenSpecial hazards (white): no code
1
1
0
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
 ✔Y (بررسی) (چیست: ✔Y/N؟)
Infobox references

ایمنی و سلامت

ویرایش

ایمنی آسپارتام از زمان ساخت آن مورد مطالعه قرار گرفته است و این ماده غذایی به شدت مورد آزمایش قرار گرفته.[۳] بیش از 100 آژانس نظارتی از جمله سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، آژانس استانداردهای غذایی بریتانیا، بهداشت کانادا، استانداردهای غذایی استرالیا و نیوزیلند، آسپارتام را برای سلامت انسان ایمن می‌دانند.[۴][۳][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

سرطان

تا سال ۲۰۲۳، آژانس‌های نظارتی، از جمله موسسه ملی سرطان ایالات متحده، به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف آسپارتام در مقادیر قابل قبول روزانه بی‌خطر است و باعث سرطان نمی‌شود.[۱۶] این نتیجه‌گیری‌ها بر اساس منابع شواهد مختلفی است[۱۷]، مانند بررسی‌ها و مطالعات اپیدمیلوژیک که هیچ ارتباطی بین آسپارتام و سرطان پیدا نکردند.[۱۸][۱۹][۲۰]

تاریخچه

ویرایش

آسپارتام نخستین بار در سال ۱۹۶۵ ساخته و توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) در سال ۱۹۸۱ برای استفاده در محصولات غذایی تأیید شده است. امروزه به عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها در اغلب مواقع به کار گرفته می‌شود.[۱]

ویژگی‌ها

ویرایش

آسپارتام برخلاف ساکارید و سیکلامات که بدون تغییر از بدن دفع می‌شوند، به اسیدهای آمینه طبیعی سازنده‌اش تجزیه می‌شود، و آن‌ها نیز به‌نوبه خود در مسیرهای سوخت و ساز معمولی بدن به اجزای کوچک‌تری شکسته می‌شوند. شیرینی آسپارتام ۲۰۰ برابر بیشتر از ساکاروز (قند معمولی) است. آسپارتام دارای یک گروه عاملی الکلی (در این‌جا کربوکسیلیک اسید)، یک گروه عاملی آمینی یک گروه عاملی آمیدی و یک گروه عاملی استری و یک حلقه بنزن (C6H6) است. فرمول مولکولی آسپارتام C14H18N2O5 است. جرم مولی آسپارتام ‎۲۹۴/۰۹ است.[۲۱]

آسپارتام از اجزایی به نام «اسیدهای آمینه» گرفته می‌شود. اسیدهای آمینه نوعی از ترکیبات شیمیایی هستند؛ که توسط گیاهان و حیوانات به کار می‌روند تا پروتئین لازم برای حیات آن‌ها را تولید کنند. از حدود ۲۰ نوع اسید آمینه که به صورت طبیعی به دست می‌آیند، دو نوع آن‌ها برای تولید آسپارتام به کار می‌رود: اسید آسپارتیک و فنیل‌آلانین. اگرچه اجزای تشکیل دهنده آسپارتام در طبیعت به تنهایی یافت می‌شوند اما خود آسپارتام در طبیعت نیست و به دست بشر تولید می‌شود. آسپارتام، به دو روش «تخمیر» و «ترکیب شیمیایی» قابل تولید است.[۲۲]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ↑ Budavari, Susan, ed. (1989). "861. Aspartame". The Merck Index (11th ed.). Rahway, NJ: Merck & Co. p. 859. ISBN 978-0-911910-28-5.
  2. ↑ Rowe, Raymond C. (2009). "Aspartame". Handbook of Pharmaceutical Excipients. pp. 11–12. ISBN 978-1-58212-058-4.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ میچل اچ (2006). شیرین کننده ها و جایگزین های شکر در فناوری مواد غذایی آکسفورد، انگلستان: ویلی-بلکول. پ. 94. شابک 978-1-4051-3434-7.
  4. ↑ https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/aspartame-and-other-sweeteners-food
  5. ↑ https://www.food.gov.uk/science/additives/aspartame/
  6. ↑ https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=172.804
  7. ↑ https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/aspartame-and-other-sweeteners-food
  8. ↑ https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=172.804
  9. ↑ "Aspartame". Wikipedia (به انگلیسی). 2024-07-11.
  10. ↑ https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/aspartame-and-other-sweeteners-food
  11. ↑ http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/securit/addit/sweeten-edulcor/aspartame-eng.php
  12. ↑ http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/securit/addit/sweeten-edulcor/aspartame-eng.php
  13. ↑ «Aspartame | European Food Safety Authority». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۸-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۸.
  14. ↑ EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS) (2013-12). "Scientific Opinion on the re‐evaluation of aspartame (E 951) as a food additive". EFSA Journal. 11 (12). doi:10.2903/j.efsa.2013.3496. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  15. ↑ «Aspartame – what it is and why it's used in our food». web.archive.org. ۲۰۰۸-۱۲-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۸.
  16. ↑ https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/diet/artificial-sweeteners-fact-sheet
  17. ↑ https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/timeline-selected-fda-activities-and-significant-events-addressing-aspartame
  18. ↑ https://doi.org/10.1016%2Fj.yrtph.2019.01.033
  19. ↑ https://doi.org/10.1016%2Fj.fct.2013.07.040
  20. ↑ https://doi.org/10.1016%2Fj.fct.2015.08.021
  21. ↑ تارنمای آفتاب
  22. ↑ «اسپارتام: دشمن یا دوست؟!». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۲-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۹.

پانویس

ویرایش
برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=آسپارتام&oldid=40328941»