آرایش الکترونی

آرایش الکترونی (به انگلیسی: Electron configuration) نحوه چینش الکترون‌ها در اوربیتال‌ها اطراف هسته اتم را نشان می‌دهد؛ و شیوه پر شدن زیر لایه‌ها به ترتیب زیر است:

اوربیتال‌های اتمی

1s-2s-2p-3s-3p-4s-3d-4p-5s-4d-5p-6s-4f-5d-6p-7s-5f-6d-7p-8s

در s حداکثر ۲ الکترون در p حداکثر ۶ الکترون در d حداکثر ۱۰ و در f حداکثر ۱۴ الکترون قرار می‌گیرد. به‌طور مثال آرایش الکترونی گالیوم که ۳۱ الکترون دارد به صورت زیر نوشته می‌شود:

۱s^۲۲s^۲۲p^۶۳s^۲۳p^۶۴s^۲۳d^۱۰۴p^۱

که البته به صورت مرتب شده و به شکل زیر نوشته می‌شود:

۱s^۲۲s^۲۲p^۶۳s^۲۳p^۶۳d^۱۰۴s^۲۴p^۱

نکته مهم: در آرایش الکترونی اتم خنثی هرگز زیرلایه d4 یا d9 نداریم دراین حالت باید از زیر لایه s کناری ۱ الکترون کم کرده وبه زیر لایه d می‌دهیم بر فرض مثال آرایش الکترونی عنصر مس ۲۹ بدینگونه می‌باشد: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d9 همان‌طور که می‌بینید بر اساس قاعده آفبا باید ان را مرتب کنیم: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d9 4s2 براساس نکته بالا ما باید از زیر لایه s یک الکترون به d بدهیم و تمام که می‌شود: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s1

اصل آفبا

اصل آفبا (به آلمانی: Aufbau)، به معنی ساختن یکی از اصول آرایش الکترونی است که می‌گوید: ترتیب عناصر پرشدن لایهٔ الکترونی به صورت ۲(۸(۸(۲(است و اگر الکترون باقی ماند آن را به لایهٔ سوم یعنی:۲(۸+۸(۸(۲(پر می‌کنیم. (لایهٔ سوم را تا سقف ۱۸ الکترون می‌توان پر کرد)

در پرشدن اوربیتال‌ها ابتدا اوربیتال‌های با انرژی کمتر (n+l کوچکتر) پر می‌شوند و سپس اوربیتال‌های با انرژی بیشتر (n+l بزرگتر).

این اصل برای ۱۸ عنصر اول به خوبی صدق می‌کند. اما اصل مادلونگ که در سال ۱۹۳۶ و توسط آروین مادلونگ ارائه شد به خوبی تا ۱۰۰ عنصر اول صدق می‌کند

1. Orbitals are filled in the order of increasing n+l;
2. Where two orbitals have the same value of n+l, they are filled in order of increasing n.

از طریق این اصل ترتیب پرشدن اوربیتال‌ها بدین گونه است:

1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4f, 5d, 6p, 7s, 5f, 6d, 7p

استثناها

دوره ۵				دوره ۶				دوره ۷
عنصر	Z	آرایش الکترونی		عنصر	Z	آرایش الکترونی		عنصر	Z	آرایش الکترونی
ایتریوم	۳۹	[Kr] 5s2 4d1		لانتان	۵۷	[Xe] 6s2 5d1		آکتینیوم	۸۹	[Rn] 7s2 6d1
				سریوم	۵۸	[Xe] 6s2 4f1 5d1		توریوم	۹۰	[Rn] 7s2 6d2
				پرازئودیمیوم	۵۹	[Xe] 6s2 4f3		پروتاکتینیوم	۹۱	[Rn] 7s2 5f2 6d1
				نئودیمیوم	۶۰	[Xe] 6s2 4f4		اورانیوم	۹۲	[Rn] 7s2 5f3 6d1
				پرومتیوم	۶۱	[Xe] 6s2 4f5		نپتونیوم	۹۳	[Rn] 7s2 5f4 6d1
				ساماریوم	۶۲	[Xe] 6s2 4f6		پلوتونیوم	۹۴	[Rn] 7s2 5f6
				یوروپیم	۶۳	[Xe] 6s2 4f7		امریسیم	۹۵	[Rn] 7s2 5f7
				گادولینیوم	۶۴	[Xe] 6s2 4f7 5d1		کوریوم	۹۶	[Rn] 7s2 5f7 6d1
				تربیوم	۶۵	[Xe] 6s2 4f9		برکلیوم	۹۷	[Rn] 7s2 5f9
زیرکونیوم	۴۰	[Kr] 5s2 4d2		هافنیوم	۷۲	[Xe] 6s2 4f14 5d2
نیوبیوم	۴۱	[Kr] 5s1 4d4		تانتال	۷۳	[Xe] 6s2 4f14 5d3
مولیبدن	۴۲	[Kr] 5s1 4d5		تنگستن	۷۴	[Xe] 6s2 4f14 5d4
تکنسیوم	۴۳	[Kr] 5s2 4d5		رنیوم	۷۵	[Xe] 6s2 4f14 5d5
روتنیوم	۴۴	[Kr] 5s1 4d7		اسمیوم	۷۶	[Xe] 6s2 4f14 5d6
رودیوم	۴۵	[Kr] 5s1 4d8		ایریدیوم	۷۷	[Xe] 6s2 4f14 5d7
پالادیوم	۴۶	[Kr] 4d10		پلاتین	۷۸	[Xe] 6s1 4f14 5d9
نقره	۴۷	[Kr] 5s1 4d10		طلا	۷۹	[Xe] 6s1 4f14 5d10
کادمیوم	۴۸	[Kr] 5s2 4d10		جیوه	۸۰	[Xe] 6s2 4f14 5d10
ایندیم	۴۹	[Kr] 5s2 4d10 5p1		تالیوم	۸۱	[Xe] 6s2 4f14 5d10 6p1

جستارهای وابسته

• جدول آرایش الکترونی عناصر
• جدول تناوبی (آرایش الکترونی)
• اوربیتال

منابع

• Jolly, ‎William L. (1991). Modern Inorganic Chemistry (به انگلیسی) (2nd ed.). New York: McGraw-Hill. p. ۱–۲۳.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
• Wikipedia contributors, "Electron configuration," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wiki.x.io/w/index.php?title=Electron_configuration&oldid=269957354 (accessed February 14, 2009).

پیوند به بیرون

• آرایش الکترونی در سه بعد