ویکی‌پدیا

کالیفرنیم

عنصر شیمیایی رادیواکتیو
(تغییرمسیر از Californium)

کالیفرنیوم (به انگلیسی: Californium) یک عنصر شیمیایی رادیواکتیو با نماد Cf و عدد اتمی ۹۸ است. این عنصر برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ در آزمایشگاه ملی لارنس برکلی (سپس آزمایشگاه پرتو دانشگاه کالیفرنیا) با بمباران کوریم با ذرات آلفا (یونهای هلیوم-۴) ساخته شد. این عنصر یک اکتینید است، ششمین عنصر فرااورانیم است که باید سنتز شود و دارای دومین جرم اتمی پس از اینشتینیم در بین تمام عناصر تولید شده در مقادیر کافی برای دیدن با چشم غیرمسلح است. این عنصر به نام دانشگاه و ایالت کالیفرنیا نامگذاری شده.

کالیفرنیوم، 98Cf
A very small disc of silvery metal, magnified to show its metallic texture
کالیفرنیوم
تلفظ‎/ˌkælɪˈfɔːrniəm/‎ ​(KAL-ə-FOR-nee-əm)
ظاهرنقره‌ای
عدد جرمی251 (پایدارترین ایزوتوپ)
کالیفرنیوم در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
 Dy
↑
Cf
↓
(Upb)
برکلیوم ← کالیفرنیوم → اینشتینیوم
عدد اتمی (Z)98
گروهگروه n/a
دورهدوره 7
بلوکبلوک-f
دسته Actinide
آرایش الکترونی[Rn] 5f10 7s2[۱]
2, 8, 18, 32, 28, 8, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب1173 K ​(900 °C, ​1652 °F)[۲]
نقطه جوش1743 K ​(1470 °C, ​2678 °F) (تخمین)[۳]
چگالی (near r.t.)15.1 g/cm3[۲]
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش+2, +3, +4, +5[۴][۵]
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 1.3[۶]
انرژی یونش
شعاع کووالانسی pm
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری کالیفرنیوم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری ​double hexagonal close-packed (dhcp)
Double hexagonal close packed crystal structure for کالیفرنیوم
سختی موس3–4[۷]
شماره ثبت سی‌ای‌اس7440-71-3[۲]
تاریخچه
نامگذاریبرای کالیفرنیا, محل کشف آن عنصر.
کشف[[آزمایشگاه ملی لارنس برکلی ]] (1950)
ایزوتوپ‌های کالیفرنیوم[۸][۹]
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
248Cf syn 333.5 d α (100%) 244Cm
SF (2.9×10−3%) –
249Cf syn 351 y α (100%) 245Cm
SF (5.0×10−7%) –
250Cf syn 13.08 y α (99.92%) 246Cm
SF (0.08%) –
251Cf syn 898 y α 6.172 247Cm
252Cf syn 2.645 y α (96.91%) 248Cm
SF (3.09%) –
253Cf syn 17.81 d β− (99.69%) 253Es
α (0.31%) 249Cm
254Cf syn 60.5 d SF (99.69%) –
α (0.31%) 250Cm
| منابع

دو ساختار بلوری برای کالیفرنیوم تحت فشار عادی وجود دارد: یکی بالاتر و دیگری زیر ۹۰۰ درجه سلسیوس (۱٬۶۵۰ درجه فارنهایت) شکل سوم با فشار زیاد حاصل می‌شود. کالیفرنیوم به آرامی در دمای اتاق هوا کدر می‌شود. ترکیبات کالیفرنیوم در سطح اکسیداسیون +۳ موجود است. بیست ایزوتوپ کالیفرنیوم شناخته شده‌است، که کالیفرنیوم -۲۵۱ پایدارترین آنهاست که دارای نیمه عمر ۸۹۸ سال است. این نیمه عمر کوتاه به معنی این است که این عنصر در مقادیر قابل توجهی در پوسته زمین یافت نمی‌شود. [الف] کالیفرنیوم -۲۵۲، با نیمه عمر حدود ۲.۶۴۵ سال، رایج‌ترین ایزوتوپ مورد استفاده است و در آزمایشگاه ملی اوک ریج در ایالات متحده و پژوهشگاه رآکتورهای اتمی در روسیه تولید می‌شود.

کالیفرنیوم یکی از معدود عناصر فرااورانیم است که کاربردهای عملی دارد. بیشتر این کاربردها از خاصیت ایزوتوپ‌های خاص این عنصر برای انتشار نوترونها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، کالیفرنیوم می‌تواند برای کمک به راه اندازی راکتورهای هسته ای مورد استفاده قرار گیرد، و هنگام مطالعه مواد با استفاده از پراش نوترون و طیف‌سنجی نوترون به عنوان منبع نوترون استفاده می‌شود. کالیفرنیوم همچنین می‌تواند در سنتز هسته ای عناصر دارای جرم بالاتر مورد استفاده قرار گیرد. اوگانسون (با عدد اتمی ۱۱۸) با بمباران اتم‌های کالیفرنیوم-۲۴۹ با یون‌های کلسیم-۴۸ سنتز شد. استفاده‌کنندگان کالیفرنیوم باید نگرانی‌های رادیولوژی و توانایی این عنصر را در ایجاد اختلال در تشکیل گلبول‌های قرمز با تجمع بیولوژیکی در بافت اسکلتی در نظر بگیرند.

تاریخچه

ویرایش

کالیفرنیوم برای اولین بار در آزمایشگاه تابش دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، توسط محققان فیزیک استنلی جی تامپسون ، کنت استریت جونیور، آلبرت غیورسو و گلن تی سیبورگ در تاریخ ۹ فوریه سال ۱۹۵۰ ساخته شد.[۱۱] این ششمین عنصر ترانس اورانیوم بود که کشف شد. این تیم کشف خود را در ۱۷ مارس ۱۹۵۰ اعلام کرد.[۱۲][۱۳]

برای تولید کالیفرنیوم، یک هدف به اندازه میکروگرم از کوریم -۲۴۲ (242
96Cm) با ۳۵ ذره MeV-alpha (4
2He) بمباران شد در سیکلوترون با قطر ۶۰ اینچ (۱٫۵۲ متر) در برکلی، که کالیفرنیوم ۲۴5 (۲۴۵
98Cf) به علاوه یک نوترون آزاد تولید کرد.[۱۱][۱۲]

242
96Cm + 4
2He → 245
98Cf + 1
0n

برای شناسایی و جداسازی عنصر، روشهای تبادل یونی و جذب استفاده شد.[۱۴][۱۲] در این آزمایش فقط حدود ۵۰۰۰ اتم کالیفرنیوم تولید شد[۱۵] و این اتم‌ها نیمه عمر ۴۴ دقیقه داشتند.[۱۱]

ویژگی‌ها

ویرایش
 
کالیفرنیوم

کالیفرنیوم در حقیقت یک فلز آکتینید نقره‌ای مایل به سفید[۱۶] با نقطه ذوب ۹۰۰ ± ۳۰ درجه سلسیوس (۱٬۶۵۰ ± ۵۰ درجه فارنهایت) و نقطه جوش ۱٬۷۴۵ کلوین (۱٬۴۷۰ درجه سلسیوس؛ ۲٬۶۸۰ درجه فارنهایت) می‌باشد.[۱۷] فلز ناب و خالص کالیفرنیوم قابل‌انعطاف است و به سادگی با تیغ بریده می‌شود. این فلز در خارج از محیط نگهداری و ایزوله و با دمای بالای ۳۰۰ درجه سلسیوس (۵۷۰ درجه فارنهایت) شروع به تبخیر می‌نماید.[۱۸] در دمای ۵۱ کلوین (−۲۲۲ درجه سلسیوس؛ −۳۶۸ درجه فارنهایت) فرومغناطیس و فری‌مغناطیس است (چیزی شبیه به آهنربا). در دمای ۴۸ کلوین (−۲۲۵ درجه سلسیوس؛ −۳۷۳ درجه فارنهایت) تا ۶۶ کلوین (−۲۰۷ درجه سلسیوس؛ −۳۴۱ درجه فارنهایت) ضدفرومغناطیس است (حالت متوسط) و در نهایت در دمای بالاتر از ۱۶۰ کلوین (−۱۱۳ درجه سلسیوس؛ −۱۷۲ درجه فارنهایت) پارامغناطیس می‌شود (زمینه‌ها و عوامل مغناطیسی خارجی می‌توانند آن را مغناطیسی کنند).[۱۹]

در محیط

ویرایش

آثار کالیفرنیوم را می‌توان در نزدیکی تأسیساتی یافت که از این عنصر در کاوش مواد معدنی و در معالجه پزشکی استفاده می‌کنند.[۲۰] این عنصر در آب قابل حل نیست، اما به خوبی به خاک معمولی می‌چسبد؛ و غلظت آن در خاک می‌تواند ۵۰۰ برابر بیشتر از آب اطراف ذرات خاک باشد.[۲۱]

نتیجه آزمایش هسته ای جوی قبل از سال ۱۹۸۰ مقدار کمی کالیفرنیوم به محیط زیست وارد کرد.[۲۱] ایزوتوپ‌های کالیفرنیوم با تعداد جرم ۲۴۹، ۲۵۲، ۲۵۳ و ۲۵۴ در گرد و غبار رادیواکتیو جمع شده از هوا پس از انفجار هسته ای مشاهده شده‌است.[۲۲] کالیفرنیوم از آنجا که در مقادیر زیادی تولید نشده‌است، یک رادیونوکلئید عمده در وزارت انرژی ایالات متحده نیست.[۲۱]

زمانی تصور می‌شد کالیفرنیوم در ابرنواخترها تولید می‌شود، زیرا پوسیدگی آنها با نیمه عمر ۶۰ روزه 254Cf مطابقت دارد.[۲۳] با این حال، مطالعات بعدی نتوانستند طیف‌های کالیفرنیوم را نشان دهند،[۲۴] و اکنون تصور می‌شود که منحنی‌های سبک ابرنواختر از فروپاشی نیکل -۵۶ پیروی کنند.[۲۵]

عناصر ترانس اورانیک از آمریسیم به فرمیوم، از جمله کالیفرنیوم، به‌طور طبیعی در رآکتور شکافت هسته ای طبیعی در Oklo رخ داده‌اند، اما دیگر چنین نمی‌کنند.[۲۶]

کاربردها

ویرایش

فعالیت‌های هسته‌ای

یادداشت

ویرایش
  1. ↑ The Earth formed 4.5 billion years ago, and the extent of natural neutron emission within it that could produce californium from more stable elements is extremely limited.

منابع

ویرایش
  1. ↑ CRC 2006, p. 1.14.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ CRC 2006, p. 4.56.
  3. ↑ Joseph Jacob Katz; Glenn Theodore Seaborg; Lester R. Morss (1986). The Chemistry of the actinide elements. Chapman and Hall. p. 1038. ISBN 9780412273704. Retrieved 11 July 2011.
  4. ↑ Greenwood & Earnshaw 1997, p. 1265.
  5. ↑ Kovács, Attila; Dau, Phuong D.; Marçalo, Joaquim; Gibson, John K. (2018). "Pentavalent Curium, Berkelium, and Californium in Nitrate Complexes: Extending Actinide Chemistry and Oxidation States". Inorg. Chem. American Chemical Society. 57 (15): 9453–9467. doi:10.1021/acs.inorgchem.8b01450. PMID 30040397.
  6. ↑ Emsley 1998, p. 50.
  7. ↑ CRC 1991, p. 254.
  8. ↑ CRC 2006, p. 11.196.
  9. ↑ NNDC contributors (2008). Sonzogni, Alejandro A. (Database Manager) (ed.). "Chart of Nuclides". National Nuclear Data Center, Brookhaven National Laboratory. Retrieved 1 March 2010. {{cite web}}: |author= has generic name (help)
  10. ↑ CRC 2006, p. 10.204.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ Cunningham 1968, p. 103.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ Street, K. , Jr.; Thompson, S. G.; Seaborg, Glenn T. (1950). "Chemical Properties of Californium" (PDF). Journal of the American Chemical Society. 72 (10): 4832. doi:10.1021/ja01166a528. hdl:2027/mdp.39015086449173. Archived from the original (PDF) on 19 January 2012. Retrieved 6 October 2020.
  13. ↑ Glenn Theodore Seaborg (1990). Journal of Glenn T. Seaborg, 1946-1958: January 1, 1950-December 31, 1950. Lawrence Berkeley Laboratory, University of California. p. 80.
  14. ↑ Thompson, S. G.; Street, Jr., K.; A., Ghiorso; Seaborg, Glenn T. (1950). "Element 98". Physical Review. 78 (3): 298. Bibcode:1950PhRv...78..298T. doi:10.1103/PhysRev.78.298.2.
  15. ↑ Seaborg 1996, p. 82.
  16. ↑ Jakubke 1994, p. 166.
  17. ↑ Haire 2006, pp. 1522–1523.
  18. ↑ Haire 2006, p. 1526.
  19. ↑ Haire 2006, p. 1525.
  20. ↑ Emsley 2001, p. 90.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ ANL contributors (August 2005). "Human Health Fact Sheet: Californium" (PDF). Argonne National Laboratory. Archived from the original (PDF) on 2011-07-21. {{cite web}}: |author= has generic name (help)
  22. ↑ Fields, P. R.; Studier, M.; Diamond, H.; Mech, J.; Inghram, M.; Pyle, G.; Stevens, C.; Fried, S.; et al. (1956). "Transplutonium Elements in Thermonuclear Test Debris". Physical Review. 102 (1): 180–182. Bibcode:1956PhRv..102..180F. doi:10.1103/PhysRev.102.180.
  23. ↑ Baade, W.; Burbidge, G. R.; Hoyle, F.; Burbidge, E. M.; Christy, R. F.; Fowler, W. A. (August 1956). "Supernovae and Californium 254" (PDF). Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 68 (403): 296–300. Bibcode:1956PASP...68..296B. doi:10.1086/126941. Retrieved 26 September 2012.
  24. ↑ Conway, J. G.; Hulet, E.K.; Morrow, R.J. (1 February 1962). "Emission Spectrum of Californium". Journal of the Optical Society of America. 52 (2): 222. doi:10.1364/josa.52.000222. OSTI 4806792. PMID 13881026.
  25. ↑ Ruiz-Lapuente1996, p. 274.
  26. ↑ Emsley, John (2011). Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements (New ed.). New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-960563-7.

پیوند به بیرون

ویرایش
 
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کالیفرنیم موجود است.
برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=کالیفرنیم&oldid=40708995»