کارنامه‌ی بندار بیدخش
کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش یک «برخوانی» از بهرام بیضایی است «برای دو برخوان» که اوّل بار نویسنده خود با بازیِ مهدی هاشمی و پرویز پورحسینی به سالِ ۱۳۷۶ بر صحنه برد.
| کارنامه‌ی بندار بیدخش | |
|---|---|
 پوسترِ نخستین اجرا | |
| نویسنده | بهرام بیضایی |
| شخصیت‌ها | بندار جم |
| تاریخ نخستین نمایش | ۱۳۷۶ |
| جای نخستین نمایش | تالار چهارسوی تئاتر شهر، تهران |
| زبان اصلی | فارسی |
| سبک | برخوانی |
متن
ویرایشبیضایی این نمایشنامه را سالِ ۱۳۷۴، پس از سی‌وپنج سال که از نگارشِ نسخهٔ اولیه‌اش می‌گذشت، باز می‌یابد و با ویرایش و به پایان رساندنش در همان سال، آن را در زمستان ۱۳۷۶، پس از بازگشت از سفر دیر انجامیدهٔ استراسبورگ، به نمایش درآورده و همچون سوّمین برخوانی (پس از «اژدهاک» و «آرش») در کتابِ سه بَرخوانی در انتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان به چاپ می‌رساند.[۱] «کارنامهٔ بندار بیدخش» پیش‌ترک در ماهنامهٔ کلک (شماره ۷۶-۷۹ تیر تا مهر ماه ۱۳۷۵) منتشر شده بود. نیز در جلد یکم دیوان نمایش (۱۳۸۲) نسخه‌ای باز هم بازنگری شده از این کار چاپ شده‌است.[۲]
داستان
ویرایشبُندار دانشمندی است که جامِ جهان‌نما را برای جم ساخته است و چنان که برمی‌آید بیدخشِ اوست. او با اعتماد کامل، انواع دانش‌ها را به شاه می‌آموزد و جم نیز با این دانش‌ها بر جهان حکم می‌راند.اما جم بندار را تنها نردبانی از بهر صعود به قله قدر می‌داند و قدرت نیز چشمانش را کور کرده‌است. وی بندار بیدخش را فراموش کرده و از بیم این که مبادا روزی بندار دانشمند، این دانش‌ها را به دشمنی بیاموزد، او را به زندان «روئینه دژ» که ساخته دست و دانش خود بندار است می‌افکند. بندار در گوشه زندان به گذشته خود می‌نگرد و افسوس می‌خورد که چرا آن اندازه نسبت به شاه خوش‌بین بود و هنگام ساختن روئینه دژ، دست کم راهی پنهان برای روز مبادای خود هم تعبیه نکرد تا بگریزد.
نمایش
ویرایشنخستین بار بیضایی این نمایش را از بهمن سال ۱۳۷۶ تا اردیبهشت ۱۳۷۷ در تالار چهارسوی تئاتر شهر با بازی پرویز پورحسینی (در نقش جَم) و مهدی هاشمی (در نقش بُندارِ بیدَخش) بر صحنه برد. و سپس به دعوتِ روبرتو چولی و هلموت شفر روزهای ۲۱ و ۲۲ سپتامبر در تماشاخانهٔ روئر در مولهایم نیز اجرا شد.[۳]
فیلمِ این نمایش که در واپسین اجراهای تهران ضبط شده بود[۴] در خردادِ ۱۳۹۵ در سینما چهارسوی تهران به نمایشِ همگانی درآمد.[۵]
دیگر نمایش‌ها
ویرایش
این نمایشنامه بارها به شیوه‌های گوناگون بر صحنه رفته است.
- کارنامهٔ بندار بیدخش، اجرا کازرون، سالن اداره ارشاد، کارگردانی امین اسکندری، تاریخ خرداد ماه ۱۳۸۸.[۶]
- کارنامهٔ بندار بیدخش، اجرا تهران (سالن ارغنون)، شهریور ماه ۱۳۹۵، به کارگردانی آرش اشاداد
- کارنامه‌ی بندار بیدخش، اجرا تهران ( تالار محراب )، دی و بهمن ماه ۱۳۹۸، به کارگردانی علی جهانجونیا
- کارنامه ی بندار بیدخش ، اجرای تهران (فرهنگسرای نیاوران ، گوشه) آذر 1384 ، به کارگردانی مهراو نوری (دومین جشنواره نمایشنامه خوانی بنیاد فرهنگی هنری نیاوران )
- کارنامه ی بندار بیدخش ، اجرای تهران (سالن مکتب) مهر 1394 ، به کارگردانی مهرآو نوری ،(جشنواره نیمکت)
پانویس
ویرایش- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۲۷.
- ↑ بیضایی، بهرام. دیوان نمایش/۱. صفحه چهار. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بایگانی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine ۱۳۸۲
- ↑ زهری، «یادها و بودها»، ۲۳۸.
- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۲۷.
- ↑ اکران فیلم تئاتر بهرام بیضایی با حضور بازیگرش
- ↑ اجرای کارنامه بندار بیدخش-کازرون
منابع
ویرایش- آغداشلو، آیدین (اردیبهشت و خرداد ۱۳۷۷). «با بُغضی در گلو». دنیای سخن (۷۹): ۲۴-۲۵.
- امجد، حمید (تابستان ۱۳۷۷). «گفت‌وگو با تاریخ». کتاب صحنه (۲): ۱۰۲-۱۰۸.
- کریمی، ایرج (تابستان ۱۳۷۷). «سخندانی و زیبایی». کتاب صحنه (۲): ۱۰۹-۱۱۰.
- رحمانیان، محمد (تابستان ۱۳۷۷). «بهرام بیضایی؛ نمایشنامه‌نویس». کتاب صحنه (۲): ۱۱۱-۱۱۵.
- زهری، ایرج (۱۳۷۸). یادها و بودها. سوئد: نشر باران. شابک ۹۱-۸۸۲۹۷-۲۸-۴.
- شاهرخی، مهستی (تابستان ۱۳۷۷). «بهار ۷۷ در تئاتر شهر: ۸ گزارش از ۸ اجرای تئاتر در ایران». فصل تئاتر (۶): ۴۴−۵۱.
- شاهرخی، مهستی (دی ۱۳۷۷). «یادداشتهای یک منتقد تئاتر». سینما تئاتر (۳۱): ۸۰-۸۳.
- نصرتی، اصغر (آبان ۱۳۷۷). «"کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش" یا کارنامه‌ی حکومت‌مداری در ایران». کتاب نمایش (۳): ۷۷-۸۶.
- فصل نامه تخصصی ادبیات نمایشی سیمیا، دورهٔ دوم، شماره دوم، زمستان ۱۳۸۶
- سه بَرخوانی، بهرام بیضایی. انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول ،۱۳۷۶
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۵). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». بخارا (۵۷): ۱۸-۳۰.
پیوند به بیرون
ویرایش