راهنما:الفبای آوانگاری بین‌المللی فارسی

این جدول، رابطه میان نویسه‌های الفبای بین‌المللی آوانگاری و آواهای زبان فارسی را در مقالات ویکی‌پدیا نشان می‌دهد. برای بحث مفصل درباره آواهای زبان فارسی، آواشناسی زبان فارسی را ببینید.

آوا			همخوان‌ها^[۱]
فارسی	دری	تاجیکی	حرف فارسی	حرف سیریلیک	مثال (خط‌فارسی)	مثال (خط‌سیریلیک)
b			ب	б	برادر	бародар
d			د	д	د‫وست‬	дӯст
dʒ			ج	ҷ	جوان	ҷавон
f			ف	ф	فشار	фишор
ɡ			گ	г	گروه	гуруҳ
q ɢ^[۲]	ɣ		غ ^[۳]	ғ	باغ	боғ
q ɢ^[۲]	q		ق	қ	قلم	қалам
h			ه ح	ҳ	هفت	ҳафт
j			ی	й	یا	ё
k			ک	к	کشور	кишвар
l			ل	л	لب	лаб
m			م	м	مادر	модар
n			ن	н	نان	нон
p			‫پ‬	п	‫پدر‬	пидор
ɾ			ر	р	ایران	Эрон
r			ر	р
s			س ص ث	с	سایه	сойа
ʃ			‫ش‬	ш	‫شاه‬	шоҳ
t			ت ط	т	تا	то
tʃ			چ	ч	چوب	чӯб
v	w	v	و	в	ویژه	вижа
x			خ	х	خانه	хона
z			ز ذ ض ظ	з	آزاد	озод
ʒ			ژ	ж	ژاله	жола
ʔ			ع ء	ъ	معنا	маъно
همخوان‌های حاشیه‌ای
ŋ			نگ	нг	رنگ	ранг
تکیه
^[۴]					ایران [iˈɾɒːn]	Эрон

آوا			واکه‌ها
فارسی	دری	تاجیکی	حرف فارسی	حرف سیریلیک	مثال (خط‌فارسی)	مثال (خط‌سیریلیک)
واکه‌های ساده
æ^[۵]			َ ا ‎^[۶]	а	نه	на
ɒː^[۷]		ɔ	آ، ا	о	تا	то
e^[۵]^[۸]		i	ِ ا ‎^[۶]	и	که	ки
iː	eː	e	ی	е	شیر	шер
iː		i	ی	и	شیر	шир
o^[۵]		u	ا ُ و ‎^[۶]	у	تو	ту
uː	oː	ɵ	و	ӯ	رو	рӯ
uː		u	و	у	رو	ру
واکه‌های مرکب^[۹]
ej^[۱۰]	æj		ی	ай	کی	кай
ow^[۱۰]^[۱۱]	æw	æw, æv	و	ав	نو	нав

منابع

کتاب راهنمای الفبای آوانگاری بین‌المللی، انتشارات دانشگاه کمبریج، چاپ هشتم، ۲۰۰۷.
واج‌شناسی، محمود بی‌جن‌خان، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۴.
آواشناسی زبان فارسی، یدالله ثمره، چاپ دهم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۵.
آواشناسی، گلناز مدرسی قوامی، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۹۰.

↑ Persian consonants can be geminated (doubled), especially in words from زبان عربی. This is represented in IPA by doubling the consonant: [sejjed].
↑ Also an allophone of /x/ before voiced consonants.
↑ غ and ق denoted the original Arabic phonemes in Classical Persian, the voiced velar fricative [ɣ] and the voiceless uvular stop [q] (pronounced in Persian as voiced uvular stop [ɢ]), respectively. In the modern Tehrani accent (both colloquial and standard dialects), the phonemes of غ and ق are allophones; when /ɣ/ (spelled either غ or ق) occurs at the beginning or the end of a word, after a consonant and at the end of a syllable, it is realized as a voiced uvular plosive [ɢ]. When /ɢ/ (also spelled either غ or ق) occurs intervocalically, it is realized as a voiced velar fricative [ɣ]. The allophone is probably influenced by زبان‌های ترکی like Azeri and Turkmen. The sounds remain distinct in Persian dialects of southern Iran and Eastern Persian dialects (Dari and Tajik).
↑ Stress falls on the last stem syllable of most words. For the various exceptions and other clarifications, see Persian phonology § Word accent.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ The three short or unstable vowels are actually short only in open, non-final syllables. In other environments, their length is equal to the long vowels (Toosarvandani, Maziar Doustdar (9 November 2004). "Vowel Length in Modern Farsi" (PDF). Journal of the Royal Asiatic Society. 14 (03): 241–251. doi:10.1017/S1356186304004079.).
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ In the modern Persian script, the "short" vowels /æ/, /e/, /o/ are usually not written, like in the Arabic alphabet; only the long vowels /ɒː/, /iː/, /uː/ are represented in the text. That, of course, creates certain ambiguities.
↑ The level of roundedness may vary. (Campbell 1995) writes simply /ɔː/, but (Majidi و Ternes 1999) describe it as "underrounded" but write /ɒ/ anyway. The vowel may be written as /ɑ/ as well.[۱][۲]
↑ [e] is also a word-final allophone of /æ/ in contemporary Iranian Persian.
↑ The existence and the number of diphthongs in Perisan are disputed (Alamolhoda, Seyyed Morleza (2000). "Phonostatistics and Phonotactics of the Syllable in Modern Persian". Studia Orientalia. 89: 14–15. ISSN 0039-3282.).
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ /aj/ and /aw/ in Dari.
↑ /ou/ becomes [o] in the colloquial Tehrani dialect but is preserved in other Western dialects and standard Eastern Persian.

[1] Persian consonants can be geminated (doubled), especially in words from زبان عربی. This is represented in IPA by doubling the consonant: [sejjed].

[2] Also an allophone of /x/ before voiced consonants.

[q-3] غ and ق denoted the original Arabic phonemes in Classical Persian, the voiced velar fricative [ɣ] and the voiceless uvular stop [q] (pronounced in Persian as voiced uvular stop [ɢ]), respectively. In the modern Tehrani accent (both colloquial and standard dialects), the phonemes of غ and ق are allophones; when /ɣ/ (spelled either غ or ق) occurs at the beginning or the end of a word, after a consonant and at the end of a syllable, it is realized as a voiced uvular plosive [ɢ]. When /ɢ/ (also spelled either غ or ق) occurs intervocalically, it is realized as a voiced velar fricative [ɣ]. The allophone is probably influenced by زبان‌های ترکی like Azeri and Turkmen. The sounds remain distinct in Persian dialects of southern Iran and Eastern Persian dialects (Dari and Tajik).

[4] Stress falls on the last stem syllable of most words. For the various exceptions and other clarifications, see Persian phonology § Word accent.

[Toosarvandani-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ The three short or unstable vowels are actually short only in open, non-final syllables. In other environments, their length is equal to the long vowels (Toosarvandani, Maziar Doustdar (9 November 2004). "Vowel Length in Modern Farsi" (PDF). Journal of the Royal Asiatic Society. 14 (03): 241–251. doi:10.1017/S1356186304004079.).

[short-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ ^۶٫۲ In the modern Persian script, the "short" vowels /æ/, /e/, /o/ are usually not written, like in the Arabic alphabet; only the long vowels /ɒː/, /iː/, /uː/ are represented in the text. That, of course, creates certain ambiguities.

[7] The level of roundedness may vary. (Campbell 1995) writes simply /ɔː/, but (Majidi و Ternes 1999) describe it as "underrounded" but write /ɒ/ anyway. The vowel may be written as /ɑ/ as well.[۱][۲]

[8] [e] is also a word-final allophone of /æ/ in contemporary Iranian Persian.

[9] The existence and the number of diphthongs in Perisan are disputed (Alamolhoda, Seyyed Morleza (2000). "Phonostatistics and Phonotactics of the Syllable in Modern Persian". Studia Orientalia. 89: 14–15. ISSN 0039-3282.).

[Dari-diphthongs-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ /aj/ and /aw/ in Dari.

[11] /ou/ becomes [o] in the colloquial Tehrani dialect but is preserved in other Western dialects and standard Eastern Persian.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

ن ب و راهنماهای الفبای آوانگاری بین‌المللی
آفریکانس آلبانیایی امهری عربی استاندارد نوین مصری حجازی تونسی آرامی ارمنی آسامی آستوری بومی استرالیایی آذربایجانی باسک بلاروسی بنگالی بربر برتون بلغاری برمه‌ای کاتالان فرانکی مرکزی کولوینیایی لوکزامبورگی چینی ماندارین کانتونی هاکین تایوانی کورسیکایی چکی دانمارکی دری دوتراکی هلندی انگلیسی گویش‌ها انگلیسی باستان امیلیانو-رومانیولو اسپرانتو استونیایی اکسترمادوران فیجیایی فنلاندی آرپیتان فرانسوی فریسی ساترلند غربی گالیسی گاگائوز گرجی ژرمن استاندارد آلمانی یونانی گوارانی گجراتی کریول آییسینی هاوایی عبری هندی مجاری ایسلندی اندونزیایی اینوکتیتوت اینوپیات ایرلندی ایتالیایی استاندارد گویش‌ها ژاپنی لادینو کانارا کشمیری قزاقی خمر کلینگان کره‌ای کوری‌وینی کردی لائو لاتین لاتویایی لازی لیگوری لیتوانیایی لومبارد مقدونی مالاگاسی مالایی مالایالام مالتی منچو مانکس مائوری مارشالی مایایی مگرلی مغولی میراندی ناهواتل ناواهو ناپولی تایلندی شمالی نروژی اکسیتان اوریه اورومو آسی پارسی پیدمونتی لهستانی پرتغالی پنجابی کچوا رومانیایی رومانش روسی سانسکریت کلاسیک ساردنیایی گیلیک اسکاتلندی صربی‌کرواتی شان سیسیلی اسلواکی اسلوونی اسپانیایی سوانی سواحیلی سوازی سوئدی تاگالوگ تای لو تاجیکی تامیلی تاتاری تایلندی تبتی تیگرینیایی ترکی ترکمنی اوکراینی اردو ازبکی ونتی ویتنامی والون واندامنی ولزی خوسایی ییدیشیی زولویی
مقایسه	معاهدات الفبای آوانگاری بین‌المللی برای انگلیسی بازآوایی تلفظ ویکی‌پدیا دیگر بازآوایی‌های تلفظ انگلیسی
راهنماهای مقدماتی	نمادها برای گویشوران انگلیسی راهنمای سبک:تلفظ