جمشید مشایخی

بازیگر ایرانی (۱۳۱۳–۱۳۹۸)

جمشید مشایخی (۶ آذر ۱۳۱۳ – ۱۷ فروردین ۱۳۹۸) بازیگر ایرانی بود.[۳][۴] وی برگزیدهٔ ششمین دورهٔ همایش چهره‌های ماندگار و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود.[۵] یکی از تماشاخانه‌های تئاتر خاوران تهران به نام اوست.[۶] از مشایخی، در کنار داوود رشیدی، عزت‌الله انتظامی، محمدعلی کشاورز و علی نصیریان به سبب تأثیرشان در فیلم‌های ایرانی به عنوان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران (پنج تن سینمای ایران) یاد شده‌است.[۷][۸]

جمشید مشایخی
مشایخی در ۱۳۹۷
زادهٔ۶ آذر ۱۳۱۳
درگذشت۱۳ فروردین ۱۳۹۸ (۸۴ سال)[۱]
تهران، ایران
مدفنقطعه هنرمندان بهشت زهرا، تهران
پیشهبازیگر
سال‌های فعالیت۱۳۳۹–۱۳۹۷
آثارفهرست کامل
همسرگیتی رئوفی[۲]
فرزندان۳، از جمله نادر
جوایزنشان فرهنگ و هنر (درجه یکم)

زندگی

ویرایش

جمشید مشایخی در ۶ آذر ۱۳۱۳ در محله امیریه تهران متولد شد. او فرزند ارشد خانواده‌ای ۹ نفره بود.[۹] او اصالتاً اهل شهرستان تنکابن در استان مازندران بود.[۱۰][۱۱]

 
از چپ: بهروز وثوقی، مشایخی، بهمن فرمان‌آرا، فخری خوروش، پروانه معصومی و هژیر در کنار فرح پهلوی

مشایخی بازیگری را در مدرسه‌های امیریه آغاز کرد و در نمایش دانش‌آموزی مناظره شتر و موتور حضور یافت. وی دارای تحصیلات ناتمام در رشتهٔ تئاتر است. وی سال ۱۳۳۶ به استخدام اداره تازه تأسیس هنرهای دراماتیک درآمد و به عنوان بازیگر کار خود را در برنامه نمایشی کانال سوم دولتی آغاز کرد، اولین فعالیت هنری وی بازی در تله‌تئاتر بعد از سی سال به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بوده‌است و با ایفای نقش در فیلم کوتاه جلد مار هژیر داریوش به همراه فخری خوروش جلوی دوربین رفت.[۱۲] او حتی به خاطر بازی سینمایی اش برای مدتی از کار تئاتر اخراج شد.[۱۳] در واقع کار حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۴۹ به‌طور رسمی شروع کرد. بازی جمشید مشایخی در نقش انسان‌های بی‌رحم و همچنین نقش‌های تاریخی همچون «شازده احتجاب»،[۱۴] «کمال الملک» و رضا تفنگچی/خوشنویس در سریال «هزار دستان» نشانگر از توانایی بازیگری اوست. او در سال ۱۳۶۳، بابت بازی در دو فیلم گل‌های داوودی و کمال‌الملک، برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد. از نمایش‌های مهم او بازی در نقش «بزرگ آقا» در نمایش میراث کارِ بهرام بیضایی در تالار ۲۵ شهریور در آذر ماه ۱۳۴۶ بود.[۱۵]

مشایخی، در سال ۱۳۹۳ به عنوان سفیر سلامت چشم و بینایی و در سال ۱۳۹۴ به عنوان سفیر سلامت از سوی وزارت بهداشت و دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران معرفی و به وی تندیس سلامت اهدا شد.[۱۶][۱۷]

مستند جمشید مشایخی

ویرایش

این مستند مروری بر زندگی‌نامه جمشید مشایخی است که در سال ۱۳۸۵ به کارگردانی الهام قره خانی و امیر مهرتاش مهدوی با حضور ۶۵ نفر از هنرمندان و با گویندگی پرویز پرستویی تولید شده‌است. لوح فشرده این اثر توسط مؤسسه رسانه‌های تصویری روانه بازار شده‌است. این اثر در دو نمایش عمومی خود مراسم پنجاه سال سایه دوست داشتنی جمشید مشایخی در خانه هنرمندان ایران و جشنواره فیلم شهر در خانه هنرمندان ایران با استقبال روبرو شد.

حاشیه‌ها

ویرایش

انتقاد از رضا عطاران

ویرایش

رضا عطاران در نشست فیلم سینمایی طبقه هساث در جشنواره فیلم فجر عنوان کرده بود: «من برای خنداندن مردم حاضرم شلوارم را نیز پایین بکشم».

جمشید مشایخی در واکنش به این اظهار نظر عطاران گفت: «آقای عطاران شما می‌توانستید برای خنداندن مردم بگوید؛ از بالای یک درخت تبریزی به پایین می‌پرم نه آنکه آن حرف زشت را که من از گفتن آن خجالت می‌کشم به زبان بیاورید؛ آن‌وقت ما بخاطر این بی‌اخلاقی‌ها به او جایزه هم می‌دهیم»[۱۸]

رضا عطاران در مصاحبه‌ای که با احسان علیخانی در ویژه برنامه نوروزی شبکه سوم داشت، نسبت به ماجرای صحبت‌هایش در نشست خبری طبقه هساث که موجب جنجال‌هایی شده بود آن را یک سوءتفاهم قلمداد کرد.[۱۹]

انتقاد از تیزرهای عزت‌الله انتظامی

ویرایش

او در جشن منتقدان سینما به عزت‌الله انتظامی حمله شدیدی کرد و دربارهٔ او گفت: چرا در تیزرهایی که نشان می‌دهند تنها چهره یک بازیگر نمایش داده می‌شود.

او گفت: یادگرفتم که مانند علی معلم رک باشم و حرف‌هایم را بزنم. اگر من می‌دانستم که فقط یک هنرپیشه برای منتقدین مطرح است سال‌ها پیش این کار را رها می‌کردم. این مسئله را جدی می‌گویم. گویا سایرین در تئاتر و سینما زحمت نکشیده‌اند که فقط یک نفر را نشان می‌دهند. این همان بازیگری است که «روزگاری جلوی شهبانو تنبک می‌زد، و حالا خانه‌اش را وقف می‌کند.»![۲۰]

اعتقاد به خودکشی تختی

ویرایش

در سال ۱۳۹۷ جمشید مشایخی مدعی شد: غلامرضا تختی خودکشی کرد و دلیل خودکشی تختی، همسرش و اطرافیانش بود.[۲۱]

عذرخواهی از لیونل مسی

ویرایش

او بعد از حمله کاربران اینترنتی ایران به لیونل مسی روی خط برنامهٔ ۹۰ آمد و ضمن عذرخواهی از «لیونل مسی» در مورد رفتار زشت برخی افراد که در فضای مجازی به این بازیکن بی‌احترامی کرده بودند، صحبت کرد و گفت: کسانی که این عمل زشت را انجام دادند، ایرانی نیستند.[۲۲]

درگذشت

ویرایش

مشایخی از سال ۱۳۹۵ با بیماری گوارشی دست و پنجه نرم می‌کرد تا سرانجام پس از تحمل یک دوره این بیماری در ۱۳ فروردین ۱۳۹۸ در ۸۴ سالگی درگذشت.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۶][۲۷] پیکر وی در ۱۷ فروردین ۱۳۹۸ از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد. در مراسم تشییع جنازهٔ او، هنرمندانی همچون علی نصیریان، ایرج راد و حمیدرضا نوربخش سخنرانی کردند.[۲۸]

چهار روز پس از درگذشت مشایخی، شورای شهر تهران با تصویب فوریتی نام خیابان «ج» واقع در محل زندگی مشایخی را به نام وی تغییر داد.[۲۹] مراسم رونمایی از سردیس و پلاک خیابان او در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ انجام شد.[۳۰]

فعالیت‌ها و آثار

ویرایش

او کار تئاتر حرفه‌ای را از سال ۱۳۳۶ با بازی در نمایش وظیفه پزشک آغاز کرد و بعد از آن در نمایش‌های بسیاری از جمله «آی بی کلاه، آی با کلاه» اثر غلامحسین ساعدی، «لونه شغال و افعی» اثر علی نصیریان و «مرده‌های بی کفن و دفن» اثر ژان پل سارتر به کارگردانی حمید سمندریان بازی کرد. مشایخی در سال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم کوتاه «جلد مار» بازیگری در سینما را آغاز کرد. اما نخستین اثر مهم او بازی در نقش خان دایی در فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی بود[۳۱]

جوایز

ویرایش
  • برندهٔ «جایزهٔ بهترین بازیگر مرد» برای بازی در فیلم پدربزرگ از نخستین «جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم پیونگ یانگ» - سال ۱۳۶۶
  • برندهٔ «سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد» برای بازی در فیلم‌های کمال‌الملک و گل‌های داوودی از سومین «جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر» - سال ۱۳۶۳
  • برندهٔ «تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد» برای بازی در فیلم بانوی من از هفتمین «جشن سینمای ایران» - سال ۱۳۸۲
  • نامزد «تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد» برای بازی در فیلم کمیتهٔ مجازات از سومین «جشن سینمای ایران» - سال ۱۳۷۸

منابع

ویرایش
  1. «مشایخی درگذشت». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۱۳ فروردین ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۳.
  2. «دریچه پیوستن جمشید مشایخی به جمع بازیگران سریال «پایتخت ۴»». روزنامه ایران. ۲۰ فروردین ۱۳۹۴.
  3. ماهرویان، پوریا (۲۰۱۹-۰۴-۰۲). «جمشید مشایخی، پیر سینمای ایران». BBC Farsi. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۳.
  4. «زندگینامه: جمشید مشایخی». همشهری آنلاین.
  5. «اعطای نشان درجه یک فرهنگ و هنر به جمشید مشایخی از سوی احمدی‌نژاد». فارس نیوز.
  6. «بزرگ‌ترین پردیس تئاتر کشور آغاز به کار کرد». باشگاه خبرنگاران جوان.
  7. «محمدعلی کشاورز بدرود حیات گفت». تابناک. ۲۵ خرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۵ خرداد ۱۳۹۹.
  8. تابناک. «بازیگر بی‌رقیب در موج نوی سینمای ایران».
  9. «جمشید مشایخی». جام جم. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳.
  10. «بیوگرافی استاد جمشید مشایخی». دوات آنلاین.
  11. «تصاویری از نقش آفرینی‌های متفاوت جمشید مشایخی». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۳ فروردین ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳.
  12. «جمشید مشایخی درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۹-۰۴-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۲.
  13. «پشت صحنه اختلاف اخیر مشایخی با انتظامی». برنا. ۲۹ مرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳.
  14. «نیم قرن نقش‌های تأثیر گذار». ایران آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۱ تیر ۱۳۹۶.
  15. بیضایی، بهرام. میراث و ضیافت. تهران: انتشارات نگاه. ۱۳۵۵. صفحهٔ ۱۰۲.
  16. ««جمشید مشایخی» سفیر سلامت بینایی شد». ایسنا. ۱۷ مهر ۱۳۹۳.
  17. «جمشید مشایخی سفیر سلامت شد». ایسنا. ۴ شهریور ۱۳۹۴.
  18. فرارو (۲۷ بهمن ۱۳۹۲). «انتقاد جمشید مشایخی از رضا عطاران». فرارو.
  19. جام جم آنلاین (۲ فروردین ۱۳۹۳). «عطاران: ماجرای شلوار و اعتراض مشایخی سوء تفاهم بود». جام جم آنلاین.
  20. باشگاه خبرنگاران جوان (۲۷ مرداد ۱۳۹۶). «حمله جمشید مشایخی به عزت‌الله انتظامی!». باشگاه خبرنگاران جوان.
  21. آفتاب (۱۵ اسفند ۱۳۹۶). «اظهارات جنجالی جمشید مشایخی: تختی خودکشی کرد». آفتاب.
  22. باشگاه خبرنگاران جوان (۱۹ آذر ۱۳۹۲). «عذرخواهی "جمشید مشایخی" از "مسی"». باشگاه خبرنگاران جوان.
  23. «جمشید مشایخی درگذشت». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۴-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۲.
  24. «خبرگزاری فارس - «جمشید مشایخی» هنرمند پیشکسوت درگذشت». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۴-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۲.
  25. «جمشید مشایخی درگذشت». تابناک. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۲.
  26. ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ «جمشید مشایخی درگذشت». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۳ فروردین ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۲.
  27. «جمشید مشایخی به دیار باقی شتافت+عکس». ایران آنلاین. ۱۳ فروردین ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۳ فروردین ۱۳۹۸.
  28. «تدفین پیکر زنده‌یاد جمشید مشایخی در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س)». تسنیم.
  29. «تغییر نام خیابان «ج» به جمشید مشایخی». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۴-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۰.
  30. «رونمایی از سردیس جمشید مشایخی». ایسنا. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳.
  31. «جمشید مشایخی، پیر سینمای ایران». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۴ ژوئیه ۲۰۲۰.

برای مطالعه بیشتر

ویرایش

پیوند به بیرون

ویرایش