مهدیشهر
مهدی شهر یا سنگسر[۱] مرکز شهرستان مهدی شهر در استان سمنان است.[۲][۳][۴] مهدی شهر در ۱۵ کیلومتری شمال شهر سمنان واقع شده است و از سمت شمال با کیاسر (از شهرهای استان مازندران) از سمت غرب با سرخه (از شهرهای استان سمنان) و فیروزکوه (از شهرهای استان تهران) و از سمت شرق با دامغان (از شهرهای استان سمنان) ارتباط دارد. موقعیت جغرافیایی این شهر، ۵۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه عرض جغرافیایی می‌باشد.[۵] و ارتفاع مرکز آن از سطح دریا ۱٬۶۳۰ متر است.[۶][۷]
این شهر مرکز و خاستگاه عشایر ایل سنگسری است. بنا به مصوبهٔ شورای انقلاب اسلامی مورخ ۱۳۵۸/۱۱/۱۷ نام شهر سنگسر به مهدی شهر تغییر پیدا کرد.[۸]
| مهدی شهر سَنگِسَر | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | سمنان |
| شهرستان | مهدی شهر |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | سنگسر |
| نام(های) پیشین | سگسار |
| سال شهرشدن | ۱۳۰۴ |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۴٬۴۸۵ |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۶۳۰ متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | علیرضا شربتدار |
| ره‌آورد | لبنیات سنگسری و گوشت سنگسری و نان سنتی و تولیدات صنعتی کاشی، |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۳۳۶۲_۰۲۳
۳۳۶۴_۰۲۳ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران۹۶ س |
| کد آماری | ۱۵۴۴ |
  مهدی شهر روی نقشه ایران
۳۵°۲۶′شمالی ۵۳°۱۳′شرقی / ۳۵٫۴۳°شمالی ۵۳٫۲۱°شرقی | |
جمعیت
ویرایشبه گواهی آمارهای سرشماری، مهدیشهر در دهه ۳۰ شهری کاملاً مهاجر فرست بوده است، به‌طوری که جمعیت آن از ۱۴۵۰۰ نفر در سال ۱۳۲۹ به ۹۱۰۱ نفر در سال ۱۳۳۵ کاهش یافته است. این شهر در سال ۱۳۳۵ سومین شهر پرجمعیت استان سمنان بوده است که به تدریج به جایگاه پنجم تنزل پیدا کرده است.[۹]
اما با فعال شدن صنعت در این شهر، مجدداً از سال ۱۳۵۵ روند رشد جمعیتی ادامه می‌یابد به‌طوری که هم‌اکنون رشد جمعیت مهدیشهر ۲٫۳٪ است.
در سرشماری سال ۱۳۹۵ مشخص شد شهرستان مهدیشهر ۴۷ هزار و ۴۷۵نفر جمعیت در ۱۵ هزار و ۲۲۶ خانوار دارد که شامل ۲۳ هزار و ۸۴۴ نفر مرد و ۲۳ هزار و ۶۳۱ نفر زن و ۴۱ هزار و ۶۷۳ نفر جمعیت شهری و ۵ هزار و ۸۰۲ جمعیت روستایی است.[۱۰]
نتایج سرشماری‌های سنگسر در سال‌های مختلف:[۱۱]
آب و هوا
ویرایش
شهر مهدیشهر همانند سایر شهرهای شمالی استان سمنان دارای آب و هوای کوهستانی است.[۱۴] این شهر به‌دلیل قرار گرفتن در مجاورت رشته‌کوه‌های البرز دارای آب و هوایی ملایم و مطبوع در تابستان می‌باشد و در عوض در زمستان بیشتر روزها پوشیده از برف و دچار یخبندان بوده و گاه و بیگاه راه‌های آن بسته می‌شود. طبیعی است که در اینگونه مناطق هرچه ارتفاع از سطح دریا افزایش یابد بر میزان رطوبت و بارندگی افزوده و برعکس از حرارت هوا کاسته می‌شود. در سلسله جبال البرز نقطه‌ها تا ۸۵۰ میلی‌متر و در کویر تا ۲۵ میلی‌متر باران در سال اندازه‌گیری شده است.[۱۵]
زمین‌شناسی
ویرایشاز لحاظ زمین‌شناسی مهدیشهر قسمتی از چین‌خوردگی‌های دامنه جنوبی البرز می‌باشد و همان تشکیلات زمین‌شناسی را داراست و آثار دوران‌های چهارگانه زمین‌شناسی را به خوبی و اکثراً به آسانی می‌توان در آن مورد مطالعه قرار داد. از دوره ژوراسیک قسمت‌های آهکی در سنگسر وجود دارد که چشمه راوند را در بر می‌گیرد. از دوره ژوراسیک و کِرتاسه نیز تشکیلاتی در گل رودبار و غار دربند وجود دارد. از دوره سوم در قسمت شمال و شمال شرقی تشکیلاتی از دوره ائوسن دیده می‌شود.
مردم‌شناسی
ویرایشدر گذشته، سنگسری‌ها زندگی عشایری داشتند که دامنه کوچ آنها از استان‌های تهران و مازندران تا گلستان و خراسان را دربرمی‌گرفت ولی اکنون بیشتر مردم شهرنشین گشته‌اند.[۱۶][۱۷]عشایر سنگسری در استفاده از شیر گوسفند مهارت خاصی دارند و انواع لبنیات مرغوب و منحصربه‌فرد خود را از آن تهیه می‌کنند که تعداد این لبنیات به بیش از ۳۰ نوع می‌رسد که مهم‌ترین آنها: ماست، دوغ، آرشه، پنیر، خورش، لور، چیکو، کشک، وارعون و … می‌باشد. همچنین گوسفندان سنگسری از حیث پرواری بی‌نظیراند و محصول گوشت آنها تقریباً ۶۰٪ وزن گوسفند پیش از ذبح شدن است.[۱۸][۱۹]
محله‌ها
ویرایشانواع محله‌های قدیمی و جدید مهدیشهر بدین شرح است:
پیشینه تاریخی
ویرایش
سابقه تاریخی این شهر به پیش از اسلام و حتی به زمان سلسله‌های پیشدادی می‌رسد. در شاهنامه فردوسی از سنگسر که همان سکسر یا سکسار باشند سخن رفته است. در روایات ملی و حماسه‌های ایران نیز از سکسر و سکساران یاد شده. همچنین به سگساران در چندین جا از شاهنامه فردوسی اشاره شده است،[۲۰] از جمله رای زدن تورانیان از جنگ ایران:
| ز بز گوش و سگسار و مازندران | کس آریم با گرزهای گران |
در فرهنگ شاهنامه، ذیل کلمه سگسار آمده است: «از مرز و بوم‌هایی که داهیان در آن جای گرفتند». و راجع به داهیان در ذیل کلمه سکزی می‌خوانیم: «... داه گروهی بودند از آرین که در دشت خوارزم جای گرفتند و پس از آن در کنار جنوبی دریای خزر جایگیر شدند. از … آنان مردم بستوه آمدند. پادشاه ایران گروه داه را پراکنده‌ساخت. یکدسته از آنان را به زابلستان کوچانید و آنان را سکزی خواندند … و دشت خوارزم داهستان نامیده شد که مخفف آن دهستان است و اکنون به دهستان معروف است و یکدسته از گروه داه را در زمینی جای دادند در طبرستان ...». به این ترتیب می‌توان گفت سنگسر که در نواحی جنوبی دریای خزر قرار دارد جزئی از سگسار باستانی است و سنگسری‌ها از بازماندگان داهیان و با مردم سیستان (سجستان) و خوارزمیان قدیم از یک نژاد می‌باشند.[تحقیق دست‌اول؟]
مردم این دیار از دیر باز در پاسداری از سرزمین ایران پیش قدم بوده که به عنوان نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در جنگ شاه طهماسب اول با سلطان سلیمان قانونی (شاه عثمانی) تعداد کمی از سربازان سنگسری (حدود ۲۰۰ نفر) جلو ارتش عظیم عثمانی را سد کردند و همگی کشته شدند تا سپاه ایران بتواند فرصت عقب‌نشینی و تجدید قوا را پیدا نموده و از نابودی کامل نجات یابد.[۲۱]
- در نبرد مهماندوست اشرف افغان با نادرشاه، جزء سربازان نادرشاه بودند و رشادت زیادی از خود نشان دادند.[۲۲]
- اسماعیل‌خان، ذوالفقارخان، مطلب‌خان، محمدعلی‌خان و عیسی‌خان مردانی بسیار متهور و جنگجو بوده که در بیشتر جنگ‌های مهم دوره فتحعلی شاه حضور داشته و پیروزی‌های نمایانی بدست آوردند. در رویداد جدایی افغانستان سردار ذوالفقارخان سنگسری فرماندهی سپاه ایران را بعهده داشت و دوبار افغان‌ها را شکست داد.[۲۳]
- از سال ۱۳۰۷ سنگسر دارای شهرداری مردمی بوده و در سال ۱۳۱۴ به‌عنوان چهارمین شهر استان سمنان توسط وزارت کشور به رسمیت شناخته شد. ناحیه سنگسر تا قبل از شهریور ۱۳۲۰ دارای فرمانداری نظامی بود که دودانگه و چهاردانگه و نقاط دیگری از شهرستان ساری سابقاً جزء آن بوده است. یادآوری می‌شود که در فرهنگ جغرافیایی ایران که در سال ۱۳۲۹ چاپ شده است، این ناحیه با حدود و مشخصات کنونی به عنوان بخش سنگسر آمده است.[۲۴] این بخش در ۱۳۸۷ به شهرستان مهدیشهر ارتقاء یافت.[۲۵] شایان ذکر است شهمیرزاد تا پیش از سال ۱۳۴۰ که سمنان به فرمانداری کل ارتقاء یافت جزئی از استان دوم یعنی استان مازندران بوده است.[۲۶]
جغرافیای تاریخی سنگسر
ویرایشمورخان عرب در دوران پس از اسلام سنگسر را در کتاب‌های خود رأس الکلب ثبت کرده‌اند و این جمله ترجمه اشتباهی از نام سگسر است که در کتاب‌های آنان راه یافته و به همین صورت گفته شده است.
اماکن گردشگری
ویرایش
- پارک آبشار مهدیشهر
- غار دربند مهدیشهر
- حسینیه المهدی
- موزه عشایری ایل سنگسر
- عمارت کیپور (خیل خان مهدیشهر)
- دیواره صخره‌نوردی سنگسرسل
- کافر قلعه
- امامزاده قاسم
- چشمه گل رودبار
- پارک گل‌های داوودی
- موزه سنگ و فسیل
- پارک بزرگ سنگسر (واقع در دربند)
- مسجد پامنار مهدیشهر
- آب انبار تاریخی مهدیشهر
- امامزاده علی اکبر مهدیشهر
- حسینیه اعظم مهدیشهر
- خانه ابراهیم خان
- شهربازی کوهستان
- چشمه‌های آب گرم
صنعت
ویرایشاقتصاد و فلسفه وجودی شهر مهدیشهر، بر صنعت و دامداری آن، استوار است. به گواهی آمارهای موجود در سال ۱۳۸۷، صنعت مهدیشهر ۲۳ درصد از سهم صادرات استان سمنان به خارج از کشور را به خود اختصاص داده است.[۲۷]
پایه‌گذاری صنعت در شهرستان مهدیشهر، به دهه ۱۳۵۰ شمسی بازمی‌گردد. در این دهه هژبر یزدانی سرمایه‌دار فقید سنگسری، طرح ایجاد ۱۳ کارخانه عظیم را در جنوب غربی مهدیشهر به اجرا درآورد. تا پیش از وقوع انقلاب ۵۷ و کوچ اجباری او به کاستاریکا، وی سه کارخانه ریسندگی پاکریس، کفش اطمینان و پی وی سی، را به‌ثمر نشاند و سنگسر آنروز عملاً به شهری مهاجرپذیر بدل شد.[۲۸]
پس از خروج او از کشور، روند رشد صنعت مهدیشهر پس از وقفه‌ای طولانی مدت باردیگر سیر صعودی یافت و به تدریج واحدهای دیگری در کنار کارخانجات هژبر یزدانی شکل گرفت. عمده صنعت مهدیشهر مربوط به قطعه سازی خودرو، صنعتی سازی ساختمان، صنایع UPVC، صنعت کاشی، سیمان، گچ و صنایع تولید کفش است.
از جمله بزرگ‌ترین واحدهای این شهر می‌توان به کارخانه تولید ملات خشک، کارخانجات گروه صنعتی روستا (وابسته به شرکت سایپا)، کارخانجات قطعه سازی غرب استیل، کارخانجات کفش نوید بهمن، کارخانه کاشی سمنان، کارخانجات نوین خزر، سیمان، گچ الماس، پی وی سی و … اشاره کرد. هم‌اکنون شهر مهدیشهر دارای ۳ شهرک صنعتی است که در جنوب و جنوب غرب آن استقرار یافته‌اند. این شهرک‌ها زمینه اشتغال بیش از ۸۰۰۰ نیروی کار را فراهم کرده‌اند.[۲۹]
اطلاعات شهرک‌های صنعتی مهدیشهر بدین شرح است.
- شهرک صنعتی غنچه انگوری (با مساحتی حدود ۸۰ هکتار در ۲ کیلومتری جنوب غرب مهدیشهر)
- شهرک صنعتی گل رودبار (با مساحتی حدود ۱۳۰ هکتار در غرب مهدیشهر)
- شهرک صنعتی مهدیشهر (با مساحتی حدود ۲۰۰ هکتار در ضلع غربی جاده سمنان - مهدیشهر و وابسته به شرکت شهرک‌های صنعتی استان سمنان)
نخستین کارخانه ملات خشک سیستماتیک ایران
ویرایشنخستین کارخانه ملات خشک سیستماتیک کشور و خاورمیانه که با سرمایه‌گذاری دولتی ساخته شده است، در شهر مهدیشهر (سنگسر) قرار دارد و سالانه ۱۰۰ هزار تن ملات خشک تولید می‌کند.[۳۰][۳۱]
زبان
ویرایشزبان سنگسری(ISO/DIS ۶۳۹–۳) عضوی از شاخهٔ شمال غربی زبان‌های ایرانی است[۳۲][۳۳] و با زبان سمنانی، سرخه‌ای، و لاسگردی نزدیکی و شباهت خاصی دارد.[۳۴]
زبان سنگسری در تاریخ معاصر مورد تجزیه و تحلیل بسیاری از کارشناسان و خبرگان رشته زبان‌شناسی قرار گرفته است.
برای نمونه پروفسور ویندفوهر استاد دانشگاه میشیگان آمریکا، در سال ۱۹۶۵ رساله دکترا خود را با موضوع «ریخت‌شناسی افعال زبان سنگسری» ارائه داد.[۳۵]
همچنین پروفسور چراغعلی اعظمی سنگسری در رساله‌ای مجزا و با همکاری پروفسور ویندفوهر، کتابی ماندگار با عنوان «واژه‌نامه سنگسری» نوشته است که بسیاری از افعال و کلمات موجود در این کتاب دیگر بین اهالی سنگسر تکلم نمی‌شود.
اهالی مهدیشهر زبان فارسی را نیز به‌خوبی صحبت می‌کنند ولی در بین خود ترجیح می‌دهند که با زبان خویش حرف بزنند که در این صورت دیگران از آن چیزی سر درنمی‌آورند.[۳۶]
در این زبان دوواکه اختصاصی وجود دارد که در دیگر زبان‌ها نظیر آن را کمتر می‌توان دید یکی واکه مرکزی به نام «شوا» و دیگری واکه افراشته گرد «ؤ» است که اولی نیز در زبان کردی هم دیده می‌شود ولی واکه دومی درزبان‌های دیگر ایرانی یافت نشده است.[منبع:بررسی زبان سنگسری،صباغیان]
رزم‌آرا در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران دربارهٔ زبان سنگسری می‌نویسد:[۳۷]
عشایر ایل سنگسری
ویرایش
سنگسری‌ها شاخص‌ترین کوچندگان دامنه‌های البرز هستند. آنها طولانی‌ترین مسیر کوچ جهان را طی می‌کنند به طوری که فاصلهٔ دورترین نقطهٔ ییلاقی و قشلاقی آنان به بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسد.[۳۸] برنارد هوکارد محقق مشهور اروپایی نیز معتقد است عشایر ایل سنگسری طولانی‌ترین مسیر کوچ رو جهان را دارا هستند.
سیاه چادر عشایر سنگسری که «گوت» نام دارد منحصربه‌فرد است و از ساختار ویژه‌ای برخوردار است. تقسیمات داخلی سیاه چادر سنگسری همسان معماری ایرانی است. پلاس سنگسری کف آن را مفروش و دیوارهای نقش دار، فضای داخل چادر را به محل میهمانان، خانواده و آشپزخانه تفکیک می‌کنند. دست بافته‌ها و آویزه‌های بسیاری که دارای نقش و رنگ هستند در داخل چادرها کاربرد دارند.
عشایر ایل سنگسری از شیر گوسفند و بز، ۳۲ نوع محصول لبنی تولید می‌کنند. همچنین آنان در تولید نوعی شکلات محلی به نام چیکو تبحر خاصی دارند. چیکو و روغن زرد که ماحصل تلاش عشایر سختکوش ایل سنگسر است، بخشی از سوغات مهدیشهر را تشکیل می‌دهد.
عشایر سنگسری در استفاده از شیر گوسفند، مهارت بخصوصی دارند و انواع لبنیات؛ و منحصربه‌فرد خود را از آن تهیه می‌کند که تعداد این لبنیات، به بیش از ۳۲ نوع می‌رسد و مهم‌ترین آنها ماست، آرشه، دوغ خورش، ماست چکیده، کره، پنیر، چیک کو توک، مامایی وو، سزمه و دیگر موارد این چنینی است.
از دیگر سوغات مهدیشهر فرش دستباف، جاجیم، پلاس قالیچه ابریشمی و مواردی از این دست است.[۳۹]
امروزه بخش‌هایی از مراتع استان‌های سمنان، تهران، قزوین، قم، مرکزی، مازندران، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی و اصفهان همچنان در اختیار عشایر ایل سنگسر قرار دارد.[۳۸]
شهر مهدیشهر (سنگسر)، مرکز شهرستان مهدیشهر، خاستگاه ایل سنگسری است که خانوارهای عشایری از اواخر شهریور تا اواسط خرداد ماه در آن سکونت دارند.[۴۰]
گوسفند سنگسری
ویرایشگوسفند سنگسری نوعی نژاد منحصر بفرد از دام سنگسری و از انواع نژاد گوسفند گوشتی در ایران است. خاستگاه گوسفند سنگسری مراتع عشایر ایل سنگسر در شهرستان مهدیشهر و تعدادی از استان‌های همسایه است. همچنین گوسفندان سنگسری از حیث پرواری بی‌نظیراند و محصول گوشت آنها تقریباً ۶۰٪ وزن گوسفند پیش از ذبح شدن است.[۴۱][۴۲]
دانشگاه‌ها
ویرایش
قدمت دانشگاه در شهر مهدیشهر به سال ۱۳۶۷ بازمی‌گردد. در این دوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی به همت خیرین مهدیشهر، بویژه زنده یاد 'عزیز نورانی، حاج حسین متولیان، حاج حسین طاهرزاده، حاج احمد حامدی، حاج حسین یوسفیان در منطقه دربند مهدیشهر احداث شد. متأسفانه در مدت بیش از ۲۰ سال به دلیل سایه سنگین مرکز استان بر روی این شهر، هیچگونه توجهی از سوی دولت به توسعه واحدهای دانشگاهی مهدیشهر صورت نپذیرفت. اما از سال ۱۳۸۵ به بعد به بتدریج دانشگاه‌های آزاد، پیام نور و علمی کاربردی، در این شهر فعال شدند که بجز دانشگاه پیام نور، باقی مراکز آموزشی از هزینه بخش خصوصی اداره می‌شود. واحدهای دانشگاهی مهدیشهر هم‌اکنون پذیرای بیش از ۳۰۰۰ دانشجوست.
فهرستی از دانشگاه‌های مستقر در شهر مهدیشهر:
محصولات لبنی
ویرایشعشایر ایل سنگسری از شیر میش و بز، بیش از ۳۲ نوع محصول لبنی تولید می‌کنند که برخی از آنها همچون وارغون (روغن سبز)، آروشه و لورئین در نوع خود منحصر به فرد است. لازم بذکر است آروشه غذای کامل بحساب می‌آید زیرا حاوی مقادیر زیادی کلسیم و منیزیم می‌باشد.[۴۳]
همچنین آنان در تولید نوعی شکلات محلی به نام چیکو تبحر خاصی دارند. چیکو و روغن سبز که ماحصل تلاش عشایر ایل سنگسر است، بخشی از سوغات مهدیشهر را تشکیل می‌دهد.[۴۴]
از دیگر فراورده‌های لبنی عشایر سنگسر می‌توان به شیر، ماست، توک، کره، خورش، رغون، درنه، سزمه، دوونه (کشک)، سه جو، تفره و … اشاره کرد.
صنایع دستی
ویرایش2.jpg)
صنایع دستی سنگسری‌ها شامل قالی بافی، نمد مالی، گلیم و جاجیم بافی و همچنین بافتن پارچه‌های کمابیش ظریف مانند چادر، برک، شال، مقنعه و … می‌باشد. اندازه قالی‌ها معمولاً بزرگ نیست و کمتر به بافتن قالی‌های بزرگ دست می‌زدنند. بافت نوعی قالی در آن جلب توجه می‌کند که همان قالی خود رنگ که در برخی نقاط دیگر ایران هم بافته می‌شود. در این نوع قالی از رنگ طبیعی پشم (سفید، سیاه، خاکستری، قهوه‌ای، میشی و …) استفاده می‌کنند.[۴۵] همچنین زنان سنگسری دارای لباس‌های ویژه‌ای هستند مانند «ساخته مکنه» که روسری ابریشمین خوش رنگ و نگاری است که قرن‌ها آن را بافته، زینت داده و به ترتیب خاصی می‌بندند.[۴۶][۴۷]
ترمه یکی از صنایع دستی بافته شده توسط زنان سنگسری می‌باشد که در رنگ‌های مختلف و به منظور پارچه برای تهیه لباس‌هایی مانند روسری، کت و شلوار و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معادن
ویرایشدر این منطقه معادن متعددی از جمله معادن سنگ ساختمانی، لاشه، خاک نسوز، کوارتزیت، دولومیت، آهن، سرب، گچ، آهک سفید، سنگ شیشه، معدن سیلیس و… وجود دارد.[۸]
ورزش
ویرایششهرستان مهدیشهر از قطب‌های اصلی هاکی در ایران است و این منطقه همواره تعدادی بازیکن در اردوهای تیم ملی دارد.[۴۸] در یکی از میدان‌های اصلی این شهر تندیس بازیکن هاکی قرار دارد. همچنین با توجه به پیشینه عشایری، یکی از تفریحات مردم مهدیشهر اسب‌سواری است. همچنین آقایان عباس اروئی، امیر اروئی، حمید نورانیان در تیم ملی برای نخستین بار مقام سوم جهان را بدست آوردند.
مشاهیر
ویرایش- پرویز ثابتی قائم مقام و رئیس اداره سوم ساواک
- سردار اسماعیل خان سنگسری فرمانده ارتش قاجار
- ذوالفقارخان سنگسری فرمانده ارتش قاجار
- هژبر یزدانی اقتصاد دان بزرگ
- احمد قلعه‌بانی سیاستمدار و مدیر دولتی
- ناصر حسینی مهر کارگردان و پژوهشگر تئاتر
- کیوان مصباحی خوشنویس
- مجید درخشانی آهنگساز
- سید حمید روحانی مورخ
- چراغعلی اعظمی نویسنده و پژوهشگر
- عباس معروفی نویسنده
- قدرت‌الله احسانی کارگردان و هنرپیشه
- احمد نادعلیان هنرمند
- علی اکبر صفائیان نقاش
- محمدقلی نادعلیان پژوهشگر
- منصور حسینی نگارگر مینیاتوریست برجسته ایران
- حبیب دانایی فرد مجسمه‌ساز
- اسکندر سیف علیان پژوهشگر
- امیر رزمجو نویسنده
قطب دامپروری
ویرایش1.jpg)
در جریان سفر هیئت دولت به استان سمنان در آبان ۱۴۰۰ و همچنین سفر ویژه رئیس‌جمهور به مهدیشهر مصوب شد در آینده نزدیک مهدیشهر به قطب دامپروری کشور تبدیل شود.[۴۹][۵۰]
شهرهای خواهرخوانده
ویرایش| تاریخ | کشور | شهر خواهرخوانده |
|---|---|---|
| ۲۰۲۴ | ایران
|
ایرانشهر[۵۱] |
نگارخانه
ویرایش-
-
صبح زمستانی در مهدیشهر -
-
نمایی از پارک آبشار مهدیشهر -
پیکره آرش کمانگیر واقع در پارک آبشار مهدیشهر، بر فراز کوه تاسوعا -
-
-
نمایی از عمارت تاریخی خانه کیپور مهدیشهر -
-
-
-
نمایی از منطقه دربند سنگسر ( مهدیشهر ). کوه لهرد و دهانه غار دربند نیز در این تصویر مشخص است. -
-
مکنه ابریشمین قرمز رنگ ویژه نوعروسان، از محصولات تولیدی زنان عشایر سنگسر -
گردو، از محصولات کشاورزی دربند مهدیشهر -
دیواره صخره نوردی سنگسر سُل واقع در شمال مهدیشهر (سنگسر) -
</gallery>
جستارهای وابسته
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ «سنگسر». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۲.
- ↑ قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
- ↑ جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
- ↑ اعظمی سنگسری، چراغعلی. «سنگسر و واژه سنگسری». پرتال جامع علوم انسانی.
- ↑ سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ۳.
- ↑ محمدرضا شیخلو و عین‌الله عبدی قزلجه (۱۳ دسامبر ۲۰۲۰). «برآورد مؤثر جمعیت گوسفند نژاد سنگسری با استفاده از روش‌های مختلف مبتنی بر تجزیه و تحلیل شجره». نشریه علمی پژوهش‌های علوم دامی ایران.
- ↑ «ایران زیباست؛ عشایر ایل «سنگسر»». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۹-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
- ↑ «تصویبنامه دربارهٔ تغییر نام سنگسر».
- ↑ «رشد جمعیت در شهرستان مهدیشهر منفی است». سنگسر نیوز. ۲۰۱۴-۰۸-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- ↑ جمعیت سال‌های ۱۳۲۹، ۱۳۳۵، ۱۳۴۵ و ۱۳۵۵ از (طاهری ۹۵) و در سال ۱۳۶۵ از (سایت شورای اسلامی شهر مهدیشهر بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine) و در سال ۱۳۷۵ از (واحد پژوهش و تألیف گیتاشناسی، زیر نظر سعید بختیاری.اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران. تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۳)؛ می‌باشد.
- ↑ جمعیت‌ها در سال ۱۳۲۹ بر طبق فرهنگ جغرافیای ایران (ستاد ارتش)، در سال ۱۳۲۹ بر طبق آمارگیری رسمی کشور و در بقیه سال‌ها بر طبق سرشماری مرکز نفوس و مسکن مرکز آمار ایران می‌باشد.
- ↑ در تمام سال‌ها به جز سال ۱۳۳۵ جمعیت شهر مهدیشهر همراه با محله زیارت می‌باشد
- ↑ «سمنان و مهدیشهر، دو شهر با دو طبیعت متفاوت». ایسنا. ۲۰۱۶-۰۳-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
- ↑ «اقلیم استان سمنان». مرکز سمنان. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۵.
- ↑ طاهری ۱۴۸.
- ↑ TABNAK، تابناک | (۱۳۹۹/۰۷/۰۱–۱۵:۴۰). «عشایر ایل «سنگسر»». fa. دریافت‌شده در 2023-11-02. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ طاهری ۱۴۳.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/83521052/عشایر-سنگسر-گنجینه-فرهنگ-و-توسعه-گردشگری. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ شاهنامهٔ فردوسی بایگانی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine داستان خاقان چین، صفحهٔ ۱۰، بیت ۱۱. داستان منوچهر، صفحهٔ ۲۴، بیت ۱۹ و صفحهٔ ۳۱، بیت ۸. داستان کاموس کشانی، صفحهٔ ۲۶، بیت ۱۹.
- ↑ لابیرد، آلفرد. سلیمان‌خان قانونی و شاه طهماسب. ترجمهٔ ربیع‌الله منصوری. انتشارات زرّین، سال ۱۳۶۹، چاپ چهارم.
- ↑ حقیقت ۱۵۲.
- ↑ بامداد ۱۳۲ و ۵۰۳.
- ↑ طاهری ۸۷ و سایت شورای اسلامی شهر مهدیشهر بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی (۸۷/۰۴/۲۵). «اولین فرماندار شهرستان مهدیشهر معرفی شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ دکتر منوچهر مؤتمنی طباطبائی، حقوق اداری، ویراست سوم، چاپ سمت، صفحهٔ ۹۵: بر پایهٔ قانون تقسیمات کشوری و وظائف فرمانداران و بخشداران مصوب ۱۶ آبان‌ماه ۱۳۱۶ خورشیدی کشور ایران به ۱۰ استانِ آذربایجان شرقی و غربی، اصفهان، خراسان، خوزستان، فارس، کرمان، کرمانشاه، گیلان، مازندران و ۴۹ شهرستان تقسیم گردید. (در سال ۱۳۴۰ فرمانداری کل سمنان ایجاد و از مازندران جدا شد)
- ↑ «سهم ۲۳ درصدی مهدیشهر از صادرات استان سمنان به خارج از کشور». ۱۶ بهمن ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۰. از پارامتر ناشناخته
|منبع=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ «هژبر یزدانی که بود؟». www.khabaronline.ir. ۲۰۱۰-۰۴-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «مهدیشهر نیوز». ۲۷ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۹.
- ↑ «کارخانه تولید ملات خشک مهدیشهر (سنگسر)، منحصر به فرد در خاورمیانه». مهدیشهرنیوز. ۲۸ شهریور ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۱.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/80452023/توليد-محصول-ملات-خشك-در-تنها-كارخانه-كشور-در-مهديشهر-آغاز-شد. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ [۱].
- ↑ جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
- ↑ تعدادی سنگسری ۱۰.
- ↑ «ریخت‌شناسی افعال زبان سنگسری در دست ترجمه». مهدیشهر نیوز. ۱۲ تیر ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ طاهری ۸۶.
- ↑ «رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، ج3، ص157 - 159». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۶.
- ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ «قلمرو ایل سنگسر». مهدیشهر نیوز. ۱ آبان ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ «مهدیشهر، نگینی بر بلندای استان سمنان با تاریخی چندین هزارساله+تصاویر- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۶.
- ↑ «قشلاق عشایر سنگسری». سایت شورای شهر مهدیشهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ «گوسفند «سنگسری»». ایسنا. ۲۰۲۲-۰۹-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
- ↑ نیوز، اخبار روز ایران و جهان | آفتاب (۱۴۰۱/۰۶/۲۰–۱۵:۰۹). «تصاویر| گوسفند سنگسری». fa. دریافت‌شده در 2023-10-19. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ جوان‌آنلاین (۱۴۰۰/۱۰/۰۷–۲۲:۰۰). «لبنیات ایل سنگسر به همت بسیج سازندگی جهانی می‌شود». fa. دریافت‌شده در 2023-11-02. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/84999148/رادیو-کتاب-ایرنا-لبنیات-در-ایل-سنگسری-گوشه-هایی-از-سخت-کوشی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ طاهری ۱۷۸.
- ↑ اعظمی سنگسری ۳۶.
- ↑ www.iribnews.ir https://www.iribnews.ir/fa/news/3889706/حمایت-از-تولیدات-صنایع-دستی-تجاری-و-فناورانه-در-مهدیشهر. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی (۸۷/۰۵/۱۴). «دبیر فدراسیون هاکی: ایران آمادگی پذیرش میزبانی رقابتهای هاکی داخل سالن آسیا را دارد». دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] - ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/84612185/کلید-خوردن-ایجاد-قطب-دامپروری-در-مهدیشهر-از-مصوبات-سفر-رئیس-جمهور. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «خبرگزاری فارس - مهدیشهر به قطب دامپروری کشور تبدیل شود». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۱۹.
- ↑ 1540 (۲۰۲۴-۰۶-۲۶). «توسعه صنایع دستی مهم‌ترین هدف خواهرخواندگی مهدیشهر و ایرانشهر است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۲۶.
منابع
ویرایش- اعظمی سنگسری، چراغعلی (۱۳۷۱)، تاریخ سنگسر-مهدیشهر، مؤلف
- افشار سیستانی، ایرج (۱۳۶۶)، مقدمه‌ای بر شناخت ایلها و چادرنشینان و طوایف عشایری ایران (جلد ۲)، مؤلف
- بامداد، مهدی (۱۳۵۷)، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری (جلد ۱)، تهران: زوار
- تعدادی سنگسری، فاطمه (۱۳۸۱)، ادبیات عامیانهٔ سنگسر، سیب سبز، شابک ۹۶۴-۹۳۱۱۵-۵-۶
- حقیقت، عبدالرفیع (رفیع) (۱۳۷۰)، تاریخ قومس، تهران: کومش
- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (۱۳۶۸)، فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (سمنان جلد ۳۹)، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
- طاهری، تقی (۱۳۵۵)، بخش سنگسر، سمنان: دفتر برنامه و بودجهٔ سمنان
- لابیرد، آلفرد (۱۳۶۹)، سلیمان‌خان قانونی و شاه طهماسب، ترجمهٔ ربیع‌الله منصوری، زرّین
- نوبان، مهرالزمان (۱۳۶۵)، وجه تسمیهٔ شهرها و روستاهای ایران، تهران: حسین‌علی نوبان
- صباغیان، ناصر، بررسی زبان سنگسری، چاپ اول، آمل:شمال پایدار، فروردین ۱۳۹۰
- عبدالحسینی، علی، زبان سنگسری «چگونه بخوانیم و بنویسیم»، چاپ نخست ۱۴۰۰، ناشر حبله رود
پیوند به بیرون
ویرایش
