ریسپریدون
ریسپریدون (به انگلیسی: Risperidone) است و رَده درمانی: داروهای ضِد روان‌پریشی و اختلال دوقطبی است. اَشکال دارویی: قرص، مایع حل‌شونده در دهان و آمپول تزریق عضلانی است. ریسپریدون می‌تواند موجب بروز علائم لکنت زبان شود. همچنین در حدود ۱۰ درصد مصرف کنندگان تاکی کاردی یا برادی کاردی مشاهده شده است.
 | |
 | |
| داده‌های بالینی | |
|---|---|
| نام‌های تجاری | Risperdal |
| AHFS/Drugs.com | monograph |
| مدلاین پلاس | a694015 |
| رده‌بندی داروهای بارداری |
|
| روش مصرف دارو | خوراکی و مدت انتشار طولانی تزریق داخل عضلانی |
| کد ATC | |
| وضعیت قانونی | |
| وضعیت قانونی |
|
| داده‌های فارماکوکینتیک | |
| زیست فراهمی | ۷۰٪ (خوراکی) |
| متابولیسم | Hepatic (CYP2D6-mediated) |
| نیمه‌عمر حذف | ۲۰ ساعت |
| دفع | ادرار |
| شناسه‌ها | |
| |
| شمارهٔ سی‌ای‌اس | |
| پاب‌کم CID | |
| IUPHAR/BPS | |
| دراگ‌بنک | |
| کم‌اسپایدر | |
| UNII | |
| KEGG | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.114.705 |
| داده‌های فیزیکی و شیمیایی | |
| فرمول شیمیایی | C23H27FN4O۲ |
| جرم مولی | 410.485 g/mol g·mol−1 |
| مدل سه بعدی (جی‌مول) | |
| |
| |
| (صحت‌سنجی) | |
موارد مصرف
ویرایشریسپریدون یک داروی ضدجنون آتیپیک است که اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درمان اسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائم شیدایی و به‌عنوان درمان کمکی در کنار داروهای اصلی در اختلال دوقطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بی‌قراری مبتلایان به اوتیسم تأیید کرده‌است. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنون‌های آتیپیک برای درمان تعدادی از اختلالات روانپزشکی دیگر از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی، اختلال توره، تحریک‌پذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده میشود.[۱]
نام‌های تجاری: Risperdal, Risperdal M-Tab, Risperdal Consta
معرفی دارو
ویرایش
ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو سبب ایجاد تغییراتی در میزان مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) می‌گردد. این دارو برای درمان اختلالات حاد یا حالات مزمن روانی مثل اسکیزوفرنی و نشانه‌های اختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده میشود. ریسپریدون همچنین برای درمان و کاهش تحریک‌پذیری مفرط کودکان اوتیسم به کار می‌رود. اگر‌چه ناراحتی اصلی را برطرف نمی‌کند اما در کاهش علایم آزاردهنده مؤثر است. این دارو بر علایم مثبت (مانند توهم، هذیان و اختلال فکر) و علایم منفی (مانند انزوا و ناتوانی در ابراز احساسات) مؤثر است. این دارو همچنین می‌تواند در رفع برخی دیگر از نشانه‌های ناشی از اسکیزوفرنی از قبیل افسردگی و اضطراب مفید باشد. ریسپریدون در مقایسه با برخی دیگر از داروهای ضدجنون اثر خواب‌آوری کمتری دارد و کمتر ایجاد اختلالات حرکتی می‌کند.
راهنمایی‌های کلی
ویرایشریسپریدون برای درمان اختلالات ناشی از زوال عقل (دمانس) با احتیاط فراوانی تجویز میشود. در‌صورت داشتن حساسیت به ریسپریدون هرگز این دارو تجویز نمی‌شود. در‌صورت داشتن هریک از موارد زیر حتماً پزشک معالجتان را در جریان بگذارید: بیماری‌های کبدی و کلیوی، ناراحتی‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت، مشکلات مربوط به ضربان قلب سابقه ایست و سکته‌های قلبی، سابقه سرطان پستان، تشنج و صرع، سابقه داشتن افکار خودکشی، بیماری پارکینسون و مشکلات بلعی (قورت دادن)
مصرف در دوران بارداری و شیردهی
ویرایشاین دارو جزء گروه C می‌باشد و این بدان معناست که اگر‌چه ممکن است برای جنین مضر باشد، اما در‌صورت صلاح دید پزشک و بررسی‌های منظم در طول بارداری قابل مصرف است؛ لذا در‌صورت حاملگی یا تصمیم برای باردار شدن پزشک معالجتان را آگاه سازید. اگر‌چه مقدار اندکی از این دارو در شیر مادر ترشح میشود اما این میزان کمتر از آن است که در اکثر موارد در جریان خون کودک قابل اندازه‌گیری و برای او خطرناک باشد. اما توصیه میشود اگر به کودکتان در حین مصرف این دارو شیر می‌دهید حتماً از پزشکتان اجازه بگیرید.
راهنمای مصرف
ویرایشاین دارو را طبق دستور پزشکتان مصرف نمایید. از مصرف دارو بیش از میزان تجویز شده یا در مدت زمانی طولانی‌تر خودداری نمایید. این دارو را می‌توان همراه با وعده‌های غذایی یا بدون وعده‌های غذایی مصرف نمود. برای مصرف قرص‌های ریسپریدون (Risperdal M-Tab) نکات زیر را مد نظر داشته باشید: تا هنگام مصرف قرص آن را از پوشش حفاظتی خارج نکنید. مراقب باشید در هنگام خارج نمودن قرص از پوشش قرص دچار آسیب و شکستگی نشود.
از جویدن قرص اجتناب کنید. برای اخذ بهترین تأثیرات درمانی دارو را طبق برنامه زمانی منظم استفاده کنید. از مخلوط نمودن نوع مایع دارو با چای یا نوشابه خودداری کنید. برای بهبود نشانه‌های بیماری حداقل چند هفته باید به مصرف دارو ادامه دهید و برای کسب نتایج درمانی مطلوب دارو را طبق دستور پزشک معالجتان مصرف کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته بهبود نیافتید با پزشکتان مشورت کنید. دارو را در دمای معمولی اتاق دور از رطوبت، نور و دما نگهداری نمایید. دارو را در مکانی قرار ندهید که دچار یخ زدگی شود.
فراموش کردن دوز مصرفی
ویرایشبه محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی دارو هستید دوز فراموش شده را مصرف نکنید و طبق برنامه مصرفتان نوبت بعدی را مصرف نمایید. برای جبران دوز فراموش شده مقدار بیشتری دارو مصرف نکنید.
مسمومیت با دوزهای بیش از اندازه
ویرایشخوابآلودگی، افزایش میزان ضربان قلب، احساس سبکی در سر، ضعف و بی‌قراری در عضلات حرکتی چشم‌ها، آرواره، گردن و دهان از نشانه‌های مصرف دوزهای بیش از اندازه هستند.
موارد احتیاط
ویرایشاز قرار گرفتن در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم اجتناب کنید. در هوای گرم و هنگام فعالیت، آب زیاد بنوشید. در هنگام رانندگی و انجام کارهایی که مستلزم هوشیاری کامل هستند احتیاط کنید. از نوشیدن الکل در طول دوره درمان خودداری کنید. مصرف الکل می‌تواند باعث تشدید عوارض جانبی ریسپریدون و کاهش اثر آن شود.
عوارض جانبی
ویرایشنشانههای حساسیت دارویی عبارتند از: کهیر، مشکلات تنفسی، ورم صورت، لبها، زبان و گلو و سفتی عضلات و گرفتگی شدید بینی.
ریسپریدون عمدتاً کم‌خطر است و توسط غالب بیماران مصرف‌کننده، بدون مشکل تحمل میشود اگر‌چه مانند تمامی داروها، دارای عوارض جانبی عمدتاً کم‌خطر و غیر‌کشنده‌ای است که عبارتند از: تب، سفت شدن عضلات، گیجی، تعریق، ضربان قلب سریع یا غیرمعمول، بی‌قراری و تنش در عضلات حرکتی چشم‌ها، زبان، آرواره و گردن و لرزش آنها، مشکلات بلعی، احساس سبکی در سر، خواب آلودگی و بی‌قراری خفیف، خوابیدن و رؤیا دیدن بیش از حد معمول، تاری دید، سردرد و سرگیجه، کاهش وزن، مشکلات ادراری، تهوع، خشکی دهان و یبوست، کاهش میل جنسی و مشکلات ارگاسمی این دارو همچنین می‌تواند در برخی افراد منجر به ترشح شیر از پستان شود. اگر از مواد مخدر استفاده می‌کنید و این دارو را مصرف می‌کنید این دارو حین مصرف باعث ضربان قلب نامنظم و تپش قلب شدید میشود و همچنين ریسپیریدون باعث بیماری‌های قلبی میشود.
توجه داشته باشید مصرف قرص ریسپریدون در برخی از افراد ممکن است باعث ایجاد عارضه پالینوپسیا (دیدن دنباله‌های مداوم یک تصویر پس از حذف آن از میدان بینایی) شود.[۲]
نکته مهم آن است که تقریباً تمام عوارض جانبی ذکر شده توسط روانپزشک قابل درمان و مدیریت هستند یا در‌صورت مقاومت به درمان، با تغییر دارو برطرف می‌شوند. به همین دلیل توصیه میشود در‌صورت مشاهده این عوارض، به‌جای قطع مصرف دارو، به پزشک خود مراجعه کنید.
تداخلات دارویی
ویرایشاگر به‌صورت منظم داروهایی مصرف می‌کنید که باعث خواب آلودگی‌تان میشود (مانند داروهای سرماخوردگی، داروهای ضد حساسیت، داروهای ضد درد حاوی مخدر، قرص‌های خواب، شل‌کننده عضلات و داروهای ضد صرع، افسردگی و اضطراب) قبل از مصرف ریسپریدون این موضوع را با پزشک معالجتان در میان بگذارید. در‌صورت مصرف هرکدام از داروهای زیر پزشکتان را در جریان بگذارید: کاربامازپین، فنی توئین، فنوباربیتال، فلوکستین،ریفامپین و داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده میشود مانند: لوودوپا
منابع
ویرایش- ↑ FDA Approves the First Drug to Treat Irritability Associated with Autism, Risperdal, FDA
- ↑ Lauterbach, EC; Abdelhamid, A; Annandale, JB (Jan 2000). "Posthallucinogen-like visual illusions (palinopsia) with risperidone in a patient without previous hallucinogen exposure: possible relation to serotonin 5HT2a receptor blockade". Pharmacopsychiatry. 33 (1): 38–41. doi:10.1055/s-2000-8452. PMID 10721882.