درگاه:اروپا/جستار برگزیده
جستار برگزیده ۱
استون‌هنج یادمانی پیشاتاریخی در دشت سالزبری ویلتشر در جنوب انگلستان است. این اثر، بازماندهٔ دوران نوسنگی و عصر برنز است و شامل حلقه‌ای از سنگ‌افراشت‌های سارسِنی است که به دور مجموعه‌ای نعل‌اسبی، مرکب از پنج سه‌سنگ سارسِنیِ برش‌خورده، قرار گرفته‌اند.
روی سنگ‌افراشت‌ها سنگ‌هایی افقی جای داشت که با اتصال کام و زبانه به یکدیگر محکم شده بود و در ارتفاع شش‌متری تشکیل حلقه‌ای پیوسته داده بود. میان سنگ‌های سارسِن، مجموعه‌هایی از سنگ‌های کبود قرار دارد که تنها در تپه‌های پرسلی ولز (در ۲۵۰ کیلومتری غرب استون‌هنج) یافت می‌شود. سنگ‌های استون‌هنج در ساختاری خاکی جای دارند که دربرگیرندهٔ شیاری دایره‌ای به قطر حدوداً صدمتر و حلقه گودال‌هایی نسبتاً هم‌مرکز است.
بنابر شواهد باستان‌شناختی، دشت سالزبری پیش از برپایی استون‌هنج هم منطقه‌ای با اهمیت آیینی بوده‌است. بااین‌حال پژوهشگران دربارهٔ کاربرد استون‌هنج اجماعی ندارند و هنوز دربارهٔ آن نظریه‌هایی نو عرضه می‌کنند. در قرون وسطی، افسانه‌هایی رایج بود که استون‌هنج را با مرلین و اسطورهٔ شاه آرتور مرتبط می‌ساخت و تا برآمدن رنسانس محبوب ماند. در سده‌های جدید، عتیقه‌شناسان استون‌هنج را معبدی مربوط به دروئیدها می‌دانستند که در میان بومی‌های بریتانیایی پیشه‌ورانی والاتبار بودند. اما امروزه باستان‌شناسان عمر استون‌هنج را دستکم دوهزار سال قدیمی‌تر از دروئیدها می‌دانند و هرگونه مناسبت بین دروئیدها و استون‌هنج را رد می‌کنند. بااین‌همه نام استون‌هنج سده‌ها به اشتباه با دروئیدها گره خورده و باعث شده که امروزه دروئیدگرایان استون‌هنج را پرستشگاه خود بدانند.
جستار برگزیده ۲
اعتصاب غذای ایرلندی‌ها در سال ۱۹۸۱ اوج اعتراضاتی پنج‌ساله در جریان درگیری‌های ایرلند شمالی بود که توسط زندانیان جمهوری‌خواهی ایرلندی به وقوع پیوست و طی آن ده تن از اعتصاب‌کنندگان بر اثر گرسنگی درگذشتند. حکومت بریتانیا و ایرلند شمالی هیچ‌گاه مطالبات زندانیان معترض را رسماً نپذیرفت؛ ولی در اثر این اعتصاب غذا، خواسته‌های اصلی زندانیان به مرور اعمال شدند و اهالی ملی‌گرای ایرلند شمالی علیه حکومت تحریک شدند.
این دوره از اعتراضات، ابتدا با اعتراض جل‌پوشی در سال ۱۹۷۶ آغاز شد؛ در نتیجهٔ این نافرمانی‌ها، دولت بریتانیا پذیرفت که وضعیت طبقه‌بندی ویژه (تفاوت میان زندانیان جنگی و کیفری) را برای زندانیان شبه‌نظامی محکوم‌شده اعمال کند. در سال ۱۹۷۸، زندانیان ایرلندی اعتراض کثیف را آغاز کردند و حاضر نشدند برای نظافت از سلول خود خارج شوند و دیوارهای سلول را از مدفوع خود پوشاندند. در سال ۱۹۸۰، هفت زندانی در اولین اعتصاب غذا شرکت کردند و پس از ۵۳ روز اعتصابشان به پایان رسید.
اعتصاب غذای دوم در سال ۱۹۸۱ صورت گرفت و اختلاف بین زندانیان و نخست‌وزیر وقت، مارگارت تاچر، شدت یافت. بابی ساندز، یکی از اعتصاب‌کنندگان غذا، در حین مشارکت در این دورهٔ اعتصاب غذا، به عنوان نمایندهٔ پارلمان انتخاب شد و توجه رسانه‌های سراسر جهان را به خود جلب کرد. اعتصاب پس از آن که ده زندانی از گرسنگی جان خود را از دست دادند، پایان پذیرفت؛ یکی از این درگذشتگان بابی ساندز بود که ۱۰۰٬۰۰۰ نفر در مراسم خاکسپاریش حضور یافتند. این اعتصاب غذا سیاست ملی‌گرایی در ایرلند را رادیکال‌تر کرد و نیروی محرکی شد که حزب شین فین را قادر ساخت به یک قدرت اصلی در جریان‌های سیاسی تبدیل گردد.
جستار برگزیده ۳
درگاه:اروپا/جستار برگزیده/۳
اخلاق کانتی یک نظریهٔ اخلاقی وظیفه‌گرا است که اولین بار ایمانوئل کانت آن را تدوین و معرفی کرد. بر مبنای این نظریه که در نتیجهٔ عقل‌گرایی عصر روشنگری پدید آمد، ارادهٔ نیک تنها پدیدهٔ ذاتاً خوب است و عمل تنها هنگامی خوب تلقی می‌شود که برآمده از احساس وظیفه نسبت به قانون اخلاقی باشد. محورِ اصلیِ دیدگاه کانت دربارهٔ قانون اخلاقی، امر مطلق است که دربارهٔ همهٔ افراد، صرفنظر از منافع و خواست‌هایشان صدق می‌کند. کانت امر مطلق را به شکل‌های مختلف صورت‌بندی کرد. اصل جهان‌شمولیت از نظر کانت چنین اقتضا می‌کند که یک عمل برای آنکه مجاز باشد، باید بتوان آن را بدون اینکه تناقضی پیش آید، دربارهٔ همهٔ افراد به کار برد. صورت‌بندی کانت از انسانیت در بخشِ دومِ امر مطلق، متضمنِ آن است که هیچ‌گاه نباید با دیگران صرفاً به‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به یک هدف رفتار شود؛ بلکه انسانیت همیشه باید هدف باشد.
از مفهومِ خودآیینی چنین برمی‌آید که عاملان عقلانی بر پایهٔ ارادهٔ خودشان به قانون اخلاقی پایبند هستند؛ در عین حال، لازمهٔ مفهوم ملکوت غایات، آن است که افراد به گونه‌ای عمل کنند که گویی اصولِ حاکم بر اعمالشان شکل‌دهندهٔ قانونی برای ملکوتی فرضی است. کانت همچنین میان وظایفِ کامل و ناقص تمایز قائل می‌شود. وظیفهٔ کامل، مثل وظیفهٔ دروغ نگفتن، همواره صادق و الزام‌آور است؛ حال‌آنکه، وظیفهٔ ناقص مثل وظیفهٔ کمک به خیریه می‌تواند انعطاف‌پذیر و منحصر به زمان و مکان خاص باشد.
این نظریه در متفکران پس از کانت هوادارانی داشت که از آن جمله می‌توان به یورگن هابرماس و ژاک لاکان اشاره کرد. همچنین نظریهٔ قرارداد اجتماعیِ جان رالز که در اثرش تحت‌عنوان نظریهٔ عدالت تدوین شد، تحت تأثیر اخلاقِ کانت است. اونرا اونیل، اخلاق‌پژوهِ کانتیِ معاصر، نظریهٔ عدالت خود را بر اساس این الگوی اخلاق کانتی تدوین کرده‌است. الگوهای اخلاق کانتی در حوزه‌های مختلفی از جمله اخلاق پزشکی و اخلاق جنسی مورد استفاده قرار گرفته‌است. در مقابل، اندیشمندانی مانند هگل، نیچه و استوارت میل در زمرهٔ منتقدان این نظریه محسوب می‌شوند.
جستار برگزیده ۴
آدولف هیتلر (۱۸۸۹ – ۱۹۴۵) سیاستمدار آلمانی زاده اتریش و رهبر حزب ناسیونال‌سوسیالیست کارگران آلمان بود. وی بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵، صدراعظم آلمان و از سال ۱۹۳۴ تا سال ۱۹۴۵، پیشوای آلمان نازی بود. مرگ وی پایان رایش سوم و آغاز شکست قطعی آلمان نازی در جنگ جهانی دوم و از مهمترین وقایع مربوط به خاتمه جنگ در قاره اروپا بود.
به دنبال شکست آلمان در نبرد آردنن و ورود نیروهای ارتش سرخ به حومهٔ برلین، هیتلر در ۳۰ آوریل ۱۹۴۵ و در فورربونکر واقع در برلین، خودکشی کرد. اوا براون، همسر یک روزه هیتلر نیز همزمان با او، با خوردن سیانور، خودکشی نمود. او پیش از آن و در سخنرانی‌اش در ۲۲ آوریل اعلام کرده بود که تا پایان در برلین مانده و سپس به خودش شلیک خواهد کرد.
با توجه به وصیت‌نامه شخصی و سیاسی آدولف هیتلر، اجساد آن دو بعدازظهر همان روز از خروجی اضطراری پناهگاه خارج و با استفاده از بنزین، در باغ صدارت عظمای رایش به آتش کشیده شد. مدارک موجود در بایگانی‌های شوروی نشان می‌دهد که باقی‌ماندهٔ اجساد سوختهٔ آن دو جمع‌آوری و تا سال ۱۹۴۶ در مکانی نگهداری شده‌است. در سال ۱۹۴۶، این اجساد در جعبه‌های چوبی قرار داده شده و تا سال ۱۹۷۰، در همان مکان نگهداری شدند. در سال ۱۹۷۰، این اجساد را نبش قبر کردند، در کوره سوزاندند و خاکسترهایشان را پراکنده کردند.
به جز نظریهٔ خودکشی با شلیک به شقیقه، نظرات متفاوت دیگری هم دربارهٔ دلیل مرگ او وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها بیان می‌کند که او صرفاً بر اثر سم درگذشته و نظر دیگری ادعا دارد که او در هنگام گاز گرفتن کپسول سیانور، با گلوله، خودکشی کرده‌است. مورخان معاصر، این نظرات را رد کرده‌اند و تصور می‌کنند که این نظریه‌ها یا پروپاگاندای شوروی هستند یا تلاشی ازپیش‌برنامه‌ریزی‌شده برای انطباق نتیجه‌گیری‌های متفاوت می‌باشند. یکی از شاهدان عینی، بیان کرده که جنازه هیتلر نشانه‌هایی از شلیک در دهان داشته؛ اما مدارک خلاف این را نشان می‌دهد. دندان‌های جسد هیتلر، با نمونهٔ دندان وی که در سال ۱۹۴۵ گرفته شده بود، مطابقت داشتند. به دلایل سیاسی، شوروی نسخه‌های گوناگونی از سرنوشت هیتلر را معرفی کرد. در سال‌های پس از جنگ، آن‌ها فرضیهٔ زنده بودن هیتلر، فرار او و تحت پوشش قرار گرفتنش توسط متفقین را مطرح کردند.
جستار برگزیده ۵
نسبیت عام نظریه‌ای علمی برای گرانش است که آلبرت اینشتین در سال‌های بین ۱۹۰۵ و ۱۹۱۵ گسترش داد. این نظریه ما را بر آن داشت که دیدگاه قبلی خود از فضا به عنوان موجودی ایستا (استاتیک) و تنها به عنوان مکانی که در آن رویدادهای فیزیکی اتفاق می‌افتند، را کنار بگذاریم. به‌جای آن، فضازمان را به عنوان موجودی پویا (دینامیک) و تغییر شکل دهنده در نظر گرفته می‌شود که حضور ماده در آن، ساختار و هندسهٔ آن را خمیده می‌کند و در مقابل، حرکت اجسام تحت گرانش از خمیدگی فضازمان پیروی می‌نماید. به بیان دیگر، اجسام همواره – چه در فضای تهی بدون گرانش و چه در حضور ماده و انرژی و در نتیجه، گرانش – در طول مستقیم‌ترین مسیر ممکن حرکت می‌کنند و حضور جرم و انرژی تنها شکل این مسیرها را در فضازمان – از خطوط مستقیم در فضای تهی به مسیرهایی خمیده در حضور جرم و انرژی – تغییر می‌دهد که به معنای خمیده شدن فضازمان است. یعنی گرانش به عنوان یک عامل هندسی و نه یک نیرو بررسی می‌گردد.
در آغاز قرن بیستم، قانون جهانی گرانش نیوتون برای مدتی بیش از ۲۰۰ سال به عنوان توصیف پذیرفته شده برای گرانش بین اجسام مطرح بود. در این مدل، گرانش ناشی از نیرویی جذب‌کننده بین دو جسم – با سازوکاری نامعین – است. هرچند خودِ نیوتن نیز با طبیعت ناشناخته این نیرو مشکل داشت و برخی مسائل نظیر انتشار این نیرو با سرعت بی‌نهایت مبهم بود، این مدل برای توصیف حرکت تحت گرانش بسیار موفق ظاهر گردید: حرکت سیارات در سامانهٔ خورشیدی را به خوبی توصیف می‌کرد و زمان ظاهر شدن ستارگان دنباله‌دار را به دقت پیش‌بینی می‌نمود.
جستار برگزیده ۶
کیک (انگلیسی: cake) یا گتو (فرانسوی: gâteau) گونه‌ای شیرینی است که خاستگاه اروپایی دارد. اگرچه به باور باستان‌شناسان این خوراک از زمان‌های باستان وجود داشته‌است، اما تصوری که از کیک امروزی وجود دارد و سه ویژگیِ شیرین بودن، سبکی و بافت اسفنجی را در ذهن مجسم می‌کند، نوعی شیرینی است که از میانهٔ سدهٔ هجدهم به وجود آمده‌است. آرد، شکر، تخم مرغ و کره چهار ماده‌ای هستند که بیش از مواد دیگر در کیک به کار برده می‌شوند. کیک‌ها به‌طور کلی به دو گروه بزرگ غیرچرب یا کیک‌های اسفنجی و چرب یا کیک‌های کره‌ای تقسیم می‌شوند. تفاوت کیک‌های کره‌ای با کیک‌های اسفنجی در اینست که برخلاف کیک‌های اسفنجی حباب داخل این نوع کیک در اثر وارد کردن هوا توسط به‌هم‌زدن شکر و تخم مرغ به وجود نیامده‌است بلکه عامل اصلی در به وجود آمدن حباب در این نوع کیک‌ها، ایجاد گاز در داخل کیک، بخاطر استفاده از یک عامل ورآورنده نظیر بیکینگ پودر است. همچنین کیک کره‌ای از نظر وزنی سنگین است درصورتی‌که سبک بودن، از ویژگی‌های یک کیک اسفنجی است. کیک از موادی است که در اثر تماس با هوا خشک می‌شود و به همین علت در روش‌های تزیینی معمول است که سطح کیک به‌طور کامل با مواد پوشانده شود. بدین وسیله سدی در برابر عبور هوا به وجود آمده و باعث دوام بیشتر کیک خواهد شد. کیک‌ها ممکن است با توجه مناسبتی که برای آن‌ها در نظر گرفته شده طبقه‌بندی شود. به عنوان مثال، کیک عروسی و کیک تولد از جمله کیک‌هایی هستند که در درجه اول با توجه به جشنی که برای آن‌ها در نظر گرفته شده، شناخته می‌شوند.
جستار برگزیده ۷
سرقت از انبار سکیوریتاس بزرگ‌ترین دزدی پول نقد در بریتانیا بود که در تن‌بریج، در جنوب شرقی انگلستان رخ داد. این سرقت در ۲۱ فوریهٔ ۲۰۰۶، با آدم‌ربایی آغاز شد و در ساعات آغازین ۲۲ فوریه، زمانی که هفت سارق بیش از ۵۳ میلیون پوند را از این انبار خارج کردند، به پایان رسید. باند خلافکاران ۱۵۴ میلیون پوند دیگر را که نمی‌توانستند با خودشان ببرند، رها کردند.
اعضای گروه سارقان پس از زیر نظر گرفتن و فرستادن شخصی نفوذی برای کار به انبار، مدیر انبار و خانواده‌اش را ربودند. همان شب، آن‌ها توانستند با فریب وارد ساختمان شوند و با تهدید اسلحه، دست و پای چهارده نفر از کارکنان انبار را بستند. این گروه ۵۲٬۹۹۶٬۷۶۰ پوند از اسکناس‌های بانک انگلستان را دزدیدند. بسیاری از وسیله‌های نقلیهٔ درگیر در این سرقت، یک هفته بعد پیدا شدند که در یکی از آن‌ها ۱٫۳ میلیون پوند از اسکناس‌های سرقتی کشف شد. طی یورش پلیس کنت، ۹ میلیون پوند در ولینگ و ۸ میلیون پوند در ساوت‌بورو پیدا شد. تا سال ۲۰۰۷، ۳۶ نفر در ارتباط با این جرم دستگیر شدند.
طی دادگاهی که در سال ۲۰۰۷ در اولد بیلی برگزار شد، پنج نفر، از جمله امیر هیسناج به‌عنوان عامل نفوذی به حکم‌های طولانی‌مدت محکوم شدند. زنی که برای این باند دماغ‌های مصنوعی ساخته بود، تصمیم گرفت تا برای سلب اتهامش، بر علیه متهمان شهادت دهد. لی موری، مغز متفکر این سرقت و پاول آلن، دوست و هم‌دست وی به مراکش فرار کردند. موری موفق شد تا مانع استردادش به بریتانیا شود و به‌خاطر این سرقت در مراکش زندانی شد. آلن به بریتانیا مسترد و پس از دادگاه دوم در سال ۲۰۰۸، در این کشور به زندان رفت. او پس از آزادی، در سال ۲۰۱۹ مورد اصابت گلوله قرار گرفت و مجروح شد. تا یک دهه پس از وقوع این سرقت، هنوز ۳۲ میلیون پوند کشف نشده‌است و چندین مظنون نیز متواری هستند.
جستار برگزیده ۸
خانهٔ کشیدهٔ دوران نوسنگی گونه‌ای خانه باریک و بلند از جنس چوب بود که نخستین فرهنگ‌های یکجانشین اروپا از اوایل هزارهٔ ششم پیش از میلاد تا حدود ۴٬۸۰۰ پیش از میلاد به ساختن آن پرداختند. این الگوی ساختمانی نخستین بار در فرهنگ لینربندکرامیک یا «فرهنگ سفالگری خطی» در اروپای مرکزی پدید آمد و در مدت صدها سال از فرهنگ کیوکوتنی در شرق اروپا تا قلمرو اطلس در شمال غربی اروپا گسترش یافت. خانهٔ کشیدهٔ نوسنگی معمولاً ۴۵ تا ۵۰ متر طول داشت و نقشه‌اش گاه مستطیلی و گاه ذوزنقه‌ای بود. ساختمان این الگوی خانه معمولاً مشتمل بر سه بخش بود: بخش مرکزی که خود به دو فضای داخلی تقسیم می‌شد و در یکی از این دو فضا اجاقی قرار می‌داده‌اند، بخش جنوبی که شالوده‌اش با شالودهٔ بخش مرکزی مشترک بود و ممکن است انبار غله بوده باشد، و بخش شمالی با شالودهٔ مستقل که ممکن است آغل حیوانات اهلی بوده باشد. در ورودی بخش مرکزی در انتهای جنوبی آن قرار می‌گرفت و ورودی بال‌ها معمولاً در دیوارهای طرفین خانه قرار داشت. فضای داخلی بخش مرکزی نیز به دو نیم تقسیم می‌شد. در بیرون خانه و پهلوی دیوارها نیز گودال‌های متقارن کنده می‌شد که کاربرد آن‌ها معلوم نیست.
باستان‌شناسان کشیدگی این خانه‌ها را در تقابل با تجربه‌های پیشین معماری در خاور نزدیک می‌بینند؛ چنان که در خاور نزدیک با ساخت سازهٔ جدید بر روی ویرانهٔ سازهٔ متقدم تل تشکیل می‌شد، در اروپا سازهٔ جدید در امتداد سازهٔ متقدم قرار می‌گرفت. همچنین بحث جهت‌گیری کشیدگی خانه‌ها، که سابقاً به سبب جهت وزش باد دانسته می‌شد، امروزه مورد مناقشهٔ محققان است. خانه‌های کشیدهٔ نوسنگی در گروه‌های ۱ تا ۲۸ تایی کنار هم قرار می‌گرفتند. ساختارهای اجتماعی خانوادگی در گسترهٔ اروپا نیز همزمان با پدید آمدن خانه‌های کشیدهٔ نوسنگی ایجاد شدند و به باور برخی محققان پیامد این الگوی معماری بودند.
خانه‌های کشیدهٔ نوسنگی غالباً برای مدت طولانی استمرار داشته‌اند و نسل‌های متوالی یک واحد اجتماعی در یک محل زندگی می‌کرده‌اند. از حدود ۴٬۸۰۰ پیش از میلاد شواهدی از رها شدن این خانه‌ها و آتش‌سوزی در آن‌ها هست که به نظر می‌رسد این آتش‌سوزی‌ها عمدی و پایانی نمادین بر چرخهٔ زیست خانه بوده باشد. در بسیاری از موارد مدتی بعد از آتش گرفتن و رها شدن این خانه‌ها، بر روی آن‌ها گورپشته‌های کشیده‌ای در ابعاد و نقشهٔ مشابه ساخته می‌شد که به باور باستان‌شناسان ناظر بر گذار معماری خانگی به سنت تدفینی-ترحیمی است.
جستار برگزیده ۹
معماری اسکاتلند در قرون وسطی دربرگیرندهٔ همهٔ ابنیه در مرزهای امروزی اسکاتلند است که از زمان خروج رومی‌ها از شمال بریتانیا (در اوایل قرن پنجم میلادی) تا پای گرفتن رنسانس در اسکاتلند (در اوایل قرن شانزدهم میلادی) برپا شده‌اند و شامل ساخت‌وسازهای بومی، آیینی، سلطنتی، اشرافی، و نظامی می‌شود. تسلط رومی‌ها بر بریتانیا، که باعث رها شدن تپه‌قلعه‌های پیشاتاریخی اسکاتلند شده بود، با سقوط امپراتوری روم غربی در اوایل قرن پنجم میلادی پایان یافت. پس از آن برخی قلعه‌های پیشاتاریخی دوباره مسکون شدند و سازه‌هایی کوچکتر و «هسته‌ای» هم (از جمله دونَد و قلعه دامبارتون) در اسکاتلند شکل گرفت. با پای گرفتن ساختار سیاسی ارباب‌رعیتی در اسکاتلند در قرن دوازدهم میلادی، الگوی ساختمانی قلعه نیز وارد اسکاتلند شد. این قلعه‌ها در آغاز غالباً قلعه‌های تپه‌وحصار چوبی بودند و بعدها تبدیل به برون‌باروهای سنگی با حصارهایی بلند شدند. این قلعه‌ها به پاره‌ای تثبیت‌شده در مناظر طبیعی اسکاتلند بدل شده‌اند. الگوی ساخت قلعه‌های عظیم در اسکاتلند تا اواخر قرون وسطی تداوم داشت ولی در این دوره عمدهٔ استحکامات اسکاتلند، به‌ویژه در مرز جنوبی اسکاتلند با انگلستان به‌شکل برج‌خانه بود. با ابداع باروت ماهیت معماری قلعه به‌شکلی بنیادین تغییر یافت و در قلعه‌های موجود نیز حفره‌هایی برای شلیک سلاح باروتی و سکوهایی برای نصب آن‌ها تعبیه شد. در اواخر قرن پانزدهم نیز کاخ لینلیتگو با الهام مستقیم از معماری رنسانس اروپای قاره‌ای به‌عنوان اقامتگاه سلطنتی بازسازی شد. شیوه بارونی اسکاتلند میراث این قلعه‌ها، برج‌خانه‌ها، و کاخ‌ها بود و در قرن نوزدهم باززنده‌سازی شد.
در معماری بومی اسکاتلند قرون وسطی از مصالح و شیوه‌های محلی چون سازه‌های کراک و دیوارهای خاک‌وچمن و سفالی استفاده می‌شد و رایج‌ترین مصالح ساختمانی هم سنگ بود. در پی انقلاب دیویدی در قرن دوازدهم میلادی در اسکاتلند برا (شهرک)های سلطنتی پدید آمد که نخستین نمونه‌های شهرنشینی در این کشور بودند. معماری کلیساهای روستاهای اسکاتلند در قرون وسطی نیز از این کلیساها در انگلستان خام‌تر و ساده‌تر بود، ولی نمونه‌هایی نیز از کلیساهای بزرگ‌تر در شیوه‌های رومانسک و گوتیک می‌توان دید. از اوایل قرن پانزدهم میلادی الگوهایی از شیوه‌های معماری رنسانس در معماری آیینی اسکاتلند پدید آمد که در تقابل با شیوهٔ گوتیک حاکم در معماری انگلستان بود و شبستان کلیسای جامع دانکلد نمونه آن است.
جستار برگزیده ۱۰
معماری پیشاتاریخی در اسکاتلند دربرگیرندهٔ همهٔ ابنیهٔ انسانی در مرزهای امروزی اسکاتلند است که پیش از ورود رومیان به بریتانیا (که در قرن نخست پیش از میلاد روی داد) برپا شده باشند. مردمان عصر حجر از دستکم ۸٫۰۰۰ سال پیش در آنچه امروزه اسکاتلند است سازه‌هایی چوبی می‌ساخته‌اند. این‌ها از حدود ۶٫۰۰۰ سال پیش رو به ساختن نخستین خانه‌های دائمی سنگی چون پشتهٔ هَوْوار و سِکارا بِرای آوردند. از این دوره آرامگاه‌های حجره‌ای و سنگ‌چین‌های متعددی هم، به ویژه در غرب و شمال اسکاتلند هست. در جنوب و شرق اسکاتلند بازماندهٔ گورپشته‌هایی خاکی هست که بر روی آن‌ها سازه‌هایی چوبی جای داشته. از این سازه‌های چوبی امروزه نشان چندانی نمانده. از دیگر گونه‌های ساختمانی این دوران در اسکاتلند باید به گورپشتهٔ لبه‌ای، کورسوس، گورمان، و خانه‌های کشیده اشاره کرد.
از عصر برنز خانه‌های بکر کمی مانده، ولی شواهدی از ساخته شدن کِرَنِگ‌ها (کلبه‌هایی که بر روی جزیره‌ای مصنوعی ساخته می‌شدند)، سنگ‌چین کلاوا، و نخستین تپه‌قلعه‌ها هست. از روزگار عصر آهن نیز تعداد زیادی کلبهٔ سنگی آتلانتیک مانده. بازماندهٔ سنگ‌دژ‌ها و دانزهای کوچکتر را هم ازین دوران می‌توان در اسکاتلند دید که آن‌ها را هم گونه‌ای از کلبهٔ گرد آتلانتیک دانسته‌اند. همچنین شواهدی از حدود ۱۰۰۰ تپه‌قلعه در اسکاتلند مانده که آن‌ها را عمدتاً زیر کمربند مرکزی اسکاتلند (حدفاصل بین خور فورث و خور کلاید که دیوار آنتونین در آنجا کشیده شده بود) ساخته بوده‌اند.
جستار برگزیده ۱۱
معماری دوران رومی اسکاتلند دربرگیرندهٔ همهٔ ابنیه در مرزهای امروزی اسکاتلند است که از زمان ورود رومی‌ها به شمال بریتانیای کبیر (در قرن اول پیش از میلاد) تا خروجشان از این جزیره (در قرن پنجم میلادی) برپا شده‌اند. بطلمیوس در جغرافیا می‌نویسد که کلدونیا، در شمال استان رومی بریتانیا، مشتمل بر ۱۹ شهر بوده‌است، ولی از این دوران در اسکاتلند شواهدی مبنی بر وجود سکونت‌گاه‌های شهری نیست و این‌ها احتمالاً تپه‌قلعه بوده‌اند. روی‌هم‌رفته شواهدی از وجود بیش از هزار تپه‌قلعه در اسکاتلند مانده‌است که اکثرشان در جنوب خط کلاید-فورت (موسوم به کمربند مرکزی اسکاتلند، که دیوار آنتونین در طول آن کشیده شده بود) هستند و این‌گونه می‌نماید که اغلب در دوران رومی رها شده باشند. همچنین شواهدی از خانه‌های چرخی شاخص و سوتره‌های کوچک هست.
اردوکشی‌های نظامی رومی‌ها به مرزهای امروزی اسکاتلند از حدود سال ۷۱ میلادی آغاز شد. رومی‌ها در سر راهشان کمپ‌هایی نظامی موسوم به کاستروم (به عنوان مثال تریمونتیوم) ساختند و احتمالاً تا سرحد رود تی پیشروی کردند و در آنجا نیز استحکاماتی مانند اینچتوتیل ساختند. تا اواخر قرن نخست میلادی، رومی‌ها این متصرفات را رها کردند و به تصرف سادرن آپلندز (اراضی جنوبی خط تاین-سالوی) قانع شدند. این امر سبب شد که بر روی خط تاین-سالوی (که امروزه در عرض شمال انگلستان است) استحکاماتی (از جمله دیوار هادریان) ساخته شود. رومی‌ها در سال ۱۴۱ میلادی به سوی شمال دیوار هادریان پیشروی کردند و لیمس (دیواری چوبی بر روی یک تپهٔ مصنوعی) معروف به دیوار آنتونین را ساختند که عظیم‌ترین سازهٔ رومی در مرزهای امروزی اسکاتلند است، ولی اندکی بعد به دیوار هادریان عقب‌نشینی کردند و تا زمان سقوط روم در اوایل قرن پنجم میلادی به تک‌وتوک اردوکشی‌هایی به شمال دیوار هادریان (که گاه با ساخت یا بازپس‌گیری قلعه‌هایی همراه می‌شد) بسنده کردند.
جستار برگزیده ۱۲
گِشتا فِرانکاروم اِهِروزالِم پریگرینانتیوم که با نام کوتاه‌شدهٔ گِشْتا یا چِسْتا فِرانْکاروم (به لاتین: Gesta Francorum؛ به انگلیسی: A history of the expedition to Jerusalem؛ به فارسی: تاریخ سفر فرانک‌ها به اورشلیم)، نیز شناخته می‌شود، رویدادنامه‌ای تاریخی‌ست به زبان لاتین که در باب نخستین جنگ صلیبی که در سه مرحله (در سال‌های ۱۱۰۱، ۱۱۰۶ و ۱۱۲۴ تا ۱۱۲۷ میلادی) توسط فوشیه شارتری، کشیش و وقایع‌نگار و از شرکت‌کنندگانِ جنگ اول صلیبی، نوشته شده‌است. وی کشیش، وقایع‌نگار و از شرکت‌کنندگان در نخستین جنگ صلیبی بوده‌است که پس از حضور در مجمع کلرمون، به همراه استفان بلوایی در اکتبر ۱۰۹۶ عازم شرق شد و پس از مدتی مبدل به کشیش مخصوص بالدوین بویونی شد و تا زمان مرگش در شرق و اورشلیم ماند. وی حاصل مشاهدات خود را در کتابی حجیم با عنوان گشتا فرانکاروم یا سفر فرانک‌ها به اورشلیم در سه مرحله به نگارش درآورد که این اثر در مکتب تاریخ‌نگاری اروپایی جنگ‌های صلیبی، اثری جامع و معتبر به‌شمار می‌رود. این کتاب برای نخستین بار به کوشش هنریش هاگنمیر منتشر و همچنین این کتاب توسط فرانسیس ریتا ریان برای نخستین بار به‌طور کامل به زبان انگلیسی ترجمه شد.
این کتاب مشتمل بر زمینه‌های وقوع جنگ صلیبی اول و تاریخ وقایع آن از آغاز و پیامدهای آن در سرزمین‌های آن سوی دریا تا ۱۱۲۷ و در سه بخش مفصل است. فوشیه در بخش نخست به ذکر حوادث و وقایع از مجمع کلرمون و آغاز جنگ صلیبی تا وفات گادفری بوین می‌پردازد. بخش دوم این اثر مشتمل بر گزارش سلطنت بالدوین یکم و اقدامات وی تا زمان مرگش در ۱۱۱۸ است و بخش سوم نیز حاوی روی کار آمدن بالدوین دوم در سال ۱۱۱۸ و اقدامات وی تا زمان مرگ فوشیه شارتری در اورشلیم است.
جستار برگزیده ۱۳
درگاه:اروپا/جستار برگزیده/۱۳
هیستوریا فِرانکاروم کویی چِپِرونت ایروزالِم که با نام کوتاه‌شدهٔ هیستوریا فِرانْکاروم (به لاتین: Historia Francorum؛ به انگلیسی: History of the Franks who captured Jerusalem؛ به فارسی: تاریخ فرانک‌ها در نبرد اورشلیم؛ به عربی: تاریخ الفرنجه غزاه بیت‌المقدس) نیز شناخته می‌شود، رویدادنامه‌ای تاریخی‌ست که توسط ریمون آگیلی در باب نخستین جنگ صلیبی در انتهای قرن ۱۱ و ابتدای قرن ۱۲ میلادی (از ۱۰۹۸ تا ۱۱۰۰ میلادی) نوشته شده‌است.
ریمون آگیلی از کشیشان وزلی بود که در جریان جنگ صلیبی اول به همراه آدهمار لپوی و ریموند کنت سن‌جیل عازم شرق شد. وی طی این سفر تمامی مشاهدات عینی خود را همانند نویسنده گمنام گشتا فرانکاروم در کتاب هیستوریا فرانکاروم ثبت کرد. وی در این کتاب، وقایع را از زمان حرکت صلیبیون فرانسوی به سمت دالماسیا آغاز و تا نبرد عسقلان با نثری ملال‌آور و خسته‌کننده در ۱۵ فصل شرح داده‌است. با این حال، ریمون این کتاب را بیشتر بر اساس اعمال و کردار ریموند کنت سن‌جیل به رشته تحریر درآورد؛ اما برخلاف نویسنده گشتا که از هواخواهان بوهموند بود، وی از خطاها و اشتباهات ریموند گذر نمی‌کرد. وی نوشتن این کتاب را از زمان محاصره انطاکیه در سال ۱۰۹۸ آغاز کرد و احتمالاً تا سال ۱۱۰۰ آن را به پایان رساند.
این کتاب دارای ویژگی‌هایی است که می‌توان به دقیق و کامل بودن اطلاعات، عدم تعصب نسبت به ریموند در قیاس با نویسنده گشتا، ثبت گزارش‌های شفاهی و شنیده‌های موثق، اقتباس از مطالب پندآموز و اخلاقی و ذکر روابط میان صلیبیون، مسلمانان و بیزانسی‌ها و خصومت میان کلیسای قسطنطنیه و رم اشاره کرد.
جستار برگزیده ۱۴
مرسدس-بنز سی‌ال‌اس۶۳ آام‌گ یک خودروی با کارایی بالا از سری کلاس-سی‌ال‌اس مرسدس-بنز است که توسط شرکت مرسدس-آام‌گ مورد بهینه‌سازی قرار گرفته و فروش آن در سال ۲۰۰۶ آغاز شده‌است. نسل اول این خودرو در سال ۲۰۰۶ به‌عنوان جایگزینی برای مرسدس-بنز سی‌ال‌اس۵۵ معرفی شد؛ چرا که توان سی‌ال‌اس۵۵ نسبت به رقبایش در آن زمان زیاد نبود. از آنجا که سری سی‌ال‌اس مرسدس-بنز متعلق به خودروهای شرکتی است، در توسعهٔ هر نسل از این مدل از فناوری‌های پیشرفتهٔ مرسدس-بنز استفاده شده‌است.
از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۸، دو نسل از این مدل عرضه شد. در سال ۲۰۱۲، عرضهٔ یک مدل شوتینگ بریک هم آغاز شد. علاوه بر این، برای هر نسل از این مدل، یک مدل فیس‌لیفت هم عرضه شده‌است. مرسدس-بنز در نهایت، در سال ۲۰۱۹، مدل سی‌ال‌اس۵۳ را جایگزین سی‌ال‌اس۶۳ کرد و توسعهٔ سی‌ال‌اس۶۳ پس از ۱۲ سال متوقف شد.
بیشترین فروش سری سی‌ال‌اس و سری ئی، به سال ۲۰۱۱ بازمی‌گردد، که با فروش ۳۴۰ هزار دستگاه، ۲۵٪ از فروش سالانهٔ مرسدس-بنز در سراسر جهان را به خود اختصاص دادند.
جستار برگزیده ۱۵
مرنگ (به انگلیسی: Meringue)، محصولی است که از به‌هم زدن سفیدهٔ تخم مرغ و شکر درست می‌شود و برای تهیهٔ شیرینی و کیک، یا تزئین آن‌ها به کار می‌رود. ادعا شده‌است که مرنگ اولین بار در کشور سوئیس و در دهکده مرینگن به وجود آمده‌است و نام مرنگ از نام شهر «مرینگن» گرفته شده‌است. کلمهٔ «مرنگ» اولین بار در سال ۱۷۰۶ در ترجمهٔ کتاب آشپز فرانسوی فرانسوا ماسیالوت در زبان انگلیسی ظاهر شد. به ازای هر سفیدهٔ تخم مرغ ۴۰ گرم شکر و برای قوی‌ترین و ثابت‌ترین مرنگ، قبل از زدن، برای هر سفیده تخم‌مرغ ۱/۸ قاشق چای‌خوری کرم تارتار اضافه می‌شود. شکری که در مرنگ استفاده می‌شود برای شیرین کردن مرنگ نیست بلکه ماده‌ای است که برای کمک به ایجاد و پایداری ساختار کف استفاده می‌شود. شکر آب‌دوست است و باعث استخراج آب از سفیده تخم‌مرغ می‌شود. با این کار شبکه پروتئینی سبکتر می‌شود و به استحکام و کشش کف می‌رسد. سه نوع مرنگ فرانسوی، سوئیسی و ایتالیایی انواع مرنگ را تشکیل می‌دهند. اگرچه سفیدهٔ تخم‌مرغ به‌عنوان یک منبع کم‌چرب، و دارای پروتئین بالا ازنظر تغذیه باارزش است، اما درصدی از مردم به علت ایجاد حساسیت قادر به خوردن سفیده نیستند. مرنگ یک ساختار پایدار نیست و در صورت نگهداری صحیح از ماندگاری کوتاه حدود دو هفته برخوردار است.
جستار برگزیده ۱۶
نسبیت عام (به انگلیسی: General relativity) نظریه‌ای هندسی برای گرانش است که در سال ۱۹۱۵ توسط آلبرت اینشتین منتشر شد و توصیف کنونی گرانش در فیزیک نوین است. این نظریه تعمیمی بر نظریهٔ نسبیت خاص و قانون جهانی گرانش نیوتون است که توصیف یکپارچه‌ای از گرانش به‌عنوان یک ویژگی هندسی فضا–زمان ارائه می‌دهد.
این نظریه، گرانش را به‌عنوان یک عامل هندسی و نه یک نیرو بررسی می‌کند. در این نظریه، فضا–زمان توسط هندسهٔ ریمانی بررسی می‌شود. خمش فضازمان مستقیماً با انرژی و تکانهٔ کل ماده و تابش موجود متناسب است. این رابطه توسط سیستمی از معادلات دیفرانسیل با مشتقات پاره‌ای به نام معادلات میدان اینشتین نمایش داده می‌شوند. پایهٔ نظری گرانش در کیهان‌شناسی، این نظریه و تعمیم‌های آن است.
نظریهٔ اینشتین جنبه‌های اخترفیزیکی مهمی دارد. مثلاً این نظریه وجود سیاهچاله‌ها را به‌عنوان وضعیت پایانی ستاره‌های بزرگ پیش‌بینی می‌کند. شواهد گسترده‌ای موجود است که تابش بسیار شدید منتشرشده از برخی انواع اجسام اخترفیزیکی ناشی از وجود سیاهچاله‌ها است. مثلاً ریزاختروش‌ها و هستهٔ کهکشانی فعال، به‌ترتیب نتیجهٔ وجود سیاهچالههای ستاره‌وار و سیاهچالههای کلان‌جرم هستند. خم شدن نور بر اثر گرانش می‌تواند منجر به پدیدهٔ همگرایی گرانشی شود که بر اثر آن چندین تصویر از یک جسم اخترفیزیکی دوردست در آسمان دیده می‌شود. نسبیت عام همچنین وجود امواج گرانشی را پیش‌بینی می‌کند که مشاهدهٔ آن‌ها برای نخستین بار در سال ۲۰۱۶ و پس از گذشت صد سال از پیش‌بینی اینشتین در مورد وجود این امواج، به کمک تأسیسات لایگو (LIGO) صورت پذیرفت، هرچند قبلاً وجود این امواج به‌طور غیرمستقیم تأیید شده‌بود. پروژه‌هایی همچون لایگو و پروژهٔ لیسایِ ناسا با هدف مشاهدهٔ مستقیم این امواج گرانشی راه‌اندازی شده‌اند. افزون بر این، نسبیت عام پایهٔ مدل‌های رایج کنونی کیهان‌شناسی، که برمبنای جهانِ در حال انبساط هستند، را تشکیل می‌دهد.
جستار برگزیده ۱۷
جستار برگزیده ۱۸
جستار برگزیده ۱۹
جستار برگزیده ۲۰
جستار برگزیده ۲۱
جستار برگزیده ۲۲
جستار برگزیده ۲۳
جستار برگزیده ۲۴
جستار برگزیده ۲۵
جستار برگزیده ۲۶
جستار برگزیده ۲۷
جستار برگزیده ۲۸
جستار برگزیده ۲۹
جستار برگزیده ۳۰
جستار برگزیده ۳۱
جستار برگزیده ۳۲
جستار برگزیده ۳۳
جستار برگزیده ۳۴
جستار برگزیده ۳۵
جستار برگزیده ۳۶
جستار برگزیده ۳۷
جستار برگزیده ۳۸
جستار برگزیده ۳۹
جستار برگزیده ۴۰
جستار برگزیده ۴۱
جستار برگزیده ۴۲
جستار برگزیده ۴۳
جستار برگزیده ۴۴
جستار برگزیده ۴۵
جستار برگزیده ۴۶
جستار برگزیده ۴۷
جستار برگزیده ۴۸
جستار برگزیده ۴۹
جستار برگزیده ۵۰
جستار برگزیده ۵۱
جستار برگزیده ۵۲
جستار برگزیده ۵۳
جستار برگزیده ۵۴
جستار برگزیده ۵۵
جستار برگزیده ۵۶
جستار برگزیده ۵۷
جستار برگزیده ۵۸
جستار برگزیده ۵۹
جستار برگزیده ۶۰
جستار برگزیده ۶۱
جستار برگزیده ۶۲
جستار برگزیده ۶۳
جستار برگزیده ۶۴
جستار برگزیده ۶۵
جستار برگزیده ۶۶
جستار برگزیده ۶۷
جستار برگزیده ۶۸
جستار برگزیده ۶۹
جستار برگزیده ۷۰
جستار برگزیده ۷۱
جستار برگزیده ۷۲
جستار برگزیده ۷۳
جستار برگزیده ۷۴
جستار برگزیده ۷۵
جستار برگزیده ۷۶
جستار برگزیده ۷۷
جستار برگزیده ۷۸
جستار برگزیده ۷۹
جستار برگزیده ۸۰
جستار برگزیده ۸۱
جستار برگزیده ۸۲
جستار برگزیده ۸۳
جستار برگزیده ۸۴
جستار برگزیده ۸۵
جستار برگزیده ۸۶
جستار برگزیده ۸۷
جستار برگزیده ۸۸
جستار برگزیده ۸۹
جستار برگزیده ۹۰
جستار برگزیده ۹۱
جستار برگزیده ۹۲
جستار برگزیده ۹۳
جستار برگزیده ۹۴
جستار برگزیده ۹۵
جستار برگزیده ۹۶
جستار برگزیده ۹۷
جستار برگزیده ۹۸
جستار برگزیده ۹۹