گیلوان
گیلوان روستایی است از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است. این روستا در دهستان شال واقع است.[۲]مردم روستای گیلوان به زبان تاتی سخن می‌گویند.[۳][۴]زبان‌های تاتی ایران از زبان‌های ایرانی شمال غربی هستند.
| روستای گیلوان | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | اردبیل |
| شهرستان | خلخال |
| بخش | شاهرود |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۲۰ |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۵۶۰ متر |
| اطلاعات شهری | |
| وبگاه | |
  روستای گیلوان | |
موقعیت
ویرایشروستای گیلوان از توابع بخش شاهرود، در ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی خلخال قرار دارد. ارتفاع این روستای کوهپایه‌ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر است و آب و هوای آن در زمستان‌ها سرد و در تابستان‌ها معتدل است. متوسط بارندگی سالیانه آن ۷۳۲ میلی‌متر گزارش شده‌است. گورستان باستانی روستا کشف شده در منطقه خانقاه گیلوان، نشانگر بومی بودن قوم گیلوان در این روستاست. مردم روستای گیلوان به زبان تاتی سخن می‌گویند.[۵][۶]
معیشت و سکونت
ویرایشبراساس سرشماری سال ۱۳۷۵، روستای گیلوان ۲۰۴ نفر جمعیت ساکن داشته‌است که در سال ۱۳۸۵ به ۱۲۰ نفر کاهش یافته‌است. گفتنی است در فصل تابستان جمعیت روستا به ۲۰۰۰ نفر نیز افزایش می‌یابد اقتصاد روستای گیلوان بر پایه فعالیت‌های زراعی، باغ‌داری، دام‌داری و صنایع دستی استوار است. زراعت عمده روستا، کشت دیم است و گندم مهم‌ترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیب‌زمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستاست. زردآلو، سیب، به و گلابی از محصولات باغی آن است. محصولات مهم دامی آن عبارتند از: گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد. مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌کنند. معماری روستای گیلوان به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، از دیگر روستاهای استان اردبیل متفاوت است. سقف خانه‌ها گلی است و درهای ورودی و پنجره‌ها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شده‌اند. در ساخت خانه‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده‌است.
جاذبه‌های گردشگری
ویرایش
چشم‌انداز رودخانه پرآب گیلوان، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌آلود، تصویری رؤیایی پیشا روی گردشگران روستای گیلوان ترسیم می‌کند. مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، گرداگرد روستای گیلوان را دربرگرفته‌اند. باغ‌های انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست. مراتع زیبای روستا همانند گردنبند زیبایی روستا را در میان گرفته‌اند و درختان میوه و مزارع گندم جاذبه‌های آن را دو چندان کرده‌اند.
گورستان باستانی خانقاه گیلوان
ویرایشدر سال ۱۳۸۵ در حین خاکبرداری از جاده ماسال به خانقاه با کشف بقایای مربوط به اسکلت کاوش‌ها در این منطقه شدت گرفت فصل اول این مرحله کاوش‌ها در منطقه‌ای حدود ۱۰ در ۱۵ متر با کشف ۱۵ اسکلت آغاز شد. در حال حاضر فصل چهارم کاوش با کشف ۴ گور باستانی ادامه دارد. گورهای کشف شده متعلق به دوران مفرغ می‌باشند.[۷]
گورستان خانقاه مربوط به عصر مفرغ میانی - عصر آهن I و II - دوره اشکانیان است و در شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شاهرود، روستای خانقاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۸]
مراسم
ویرایشمراسم عید نوروز جشن سده و روز آبانگان، همانند سایر نقاط ایران برگزار می‌شود. روز سلطان، دروزه، ۴۵ نوروز و بنجک از جمله مراسم ویژه فصل بهار است و مراسم شب یلدا با رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو برگزار می‌شود. اجرای ترانه‌های عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است. سرنا و دهل سازهای محلی این روستاست که در اجرای برخی آوازها و رقص‌های محلی نواخته می‌شوند.
صنایع دستی
ویرایشصنایع دستی روستای گیلوان، مشتمل بر بافت انواع گلیم، جاجیم، جوراب و شال است.
پوشاک
ویرایشپوشاک غالب مردم روستای گیلوان، لباس‌های محلی مشابه لباس‌های تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده می‌کنند. زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‌دار و روسری‌های رنگی و منقش می‌باشد. استفاده از پارچه‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای گیلوان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می‌کنند.
غذاهای محلی
ویرایشاز انواع غذاهای محلی روستا می‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و واویشکا انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد.
دسترسی
ویرایشاین روستا از طریق شهر خلخال – ماسال – ماسوله – درام – زنجان با جاده‌ای مناسب و زیبا قابل دسترسی است.
منابع
ویرایش- ↑ «مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «کمیته تخصصی نام نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران:». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ مه ۲۰۱۲.
- ↑ «مستند تات نشینان (تأمینی)». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، جلد 4، ص472.
- ↑ «مستند تات نشینان (تأمینی)». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، جلد 4، ص472.
- ↑ لازم است ذکر شود این گور باستانی متعلق به خانقاه با شمارهٔ ۲۰۴۲۱ ثبت آثار ملی گردیده‌است
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
