ویکی‌پدیا:بازرسان کاربر
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
در ویکی‌پدیا، بازرس کاربر (به انگلیسی: checkuser)، به کاربری گفته می‌شود که به ابزار بازرسی کاربر (به انگلیسی: CheckUser) دسترسی دارد. با استفاده از این ابزار، این کاربران می‌توانند به اطلاعاتی نظیر نشانی آی‌پی کاربران و سایر سیاهه‌های سرور در شرایط خاص دسترسی پیدا کنند تا از ویکی‌پدیا در برابر خرابکاری‌های بالقوه یا بالفعل مراقبت کنند. اختیارات بازرسی کاربر تنها به تعداد معدودی از کاربران مورد اعتماد داده می‌شود و هر یک از این افراد قادر است به نحوه استفاده دیگر بازرسان کاربر ویکی‌پدیای فارسی از ابزار بازرسی کاربر نظارت کند.
در ویکی‌پدیای انگلیسی و دیگر پروژه‌های دارای ویکی‌پدیا:هیئت داوری، بازرسان کاربر از طریق انجام یک رأی‌گیری اولیه انتخاب می‌شوند و تنها در صورت تأیید توسط کمیتهٔ حکمیت به این اختیارات دسترسی می‌یابند. در ویکی‌پدیای فارسی دسترسی بازرسی کاربر از طریق نظرخواهی به دست می‌آید. کاربرانی که بازرس می‌شوند لازم است دست‌کم ۱۸ سال سن داشته باشند، ساکن ایران نباشند و هویت خود را به بنیاد ویکی‌مدیا اعلام کرده باشند. زمانی که این اطلاعات تأیید شود، اطلاعات فردیِ ارسال‌شده به بنیاد، نابود خواهد شد. سوای معیارهای فوق (که توسط بنیاد ویکی‌مدیا تعریف شده‌اند)، در خود ویکی‌پدیای فارسی هم اجماع قاطعی وجود دارد مبنی بر اینکه بازرسان ویکی‌پدیا فارسی مقیم ایران نباشند.[۱]
در ویکی‌پدیای فارسی کاربران در صفحهٔ مخصوص می‌توانند درخواست انجام بازرسی کاربری را بدهند تا بازرسان کاربر اعمال کنند.
در حال حاضر ۲ کاربر دارای دسترسی بازرسی کاربر در ویکی‌پدیای فارسی هستند.
سیاست
ویرایشاستفاده از ابزار بازرسی برای جلوگیری از اخلال در ویکی‌پدیا و بررسی شکایات معقول در مورد ویرایش‌های خرابکارانه مجاز است.
زمینه بازرسی
ویرایشابزارهای بازرسی برای مقابله با خرابکاری، بررسی فعالیت با حساب زاپاس، محدود کردن امکان اخلال در ویکی‌پدیا یا سایر پروژه‌های خواهر، و بررسی شکایات معقول در مورد ویرایش‌های خرابکاری به کار گرفته می‌شود. این ابزارها نباید با مقاصد سیاسی، اعمال فشار به ویرایشگران، یا برای تهدید یک ویرایشگر دیگر در موارد اختلاف نظر به کار گرفته شود.
باید توجه داشت که مواردی از استفادهٔ مشروع از حساب‌های جایگزین وجود دارد، به شرط آن که از حساب جایگزین به شکلی که با قوانین مغایر باشد (نظیر دو بار رأی دادن در رأی‌گیری‌ها یا القای حمایت از یک دیدگاه) استفاده نشود.
در برخی ویکی‌ها کاربران می‌توانند درخواست دهند که نشانی آی‌پی خودشان بررسی شود، مثلاً به این منظور که بی‌گناهی خود را در ارتباط با سوءاستفاده از یک حساب زاپاس نشان دهند. چنین بازرسی‌هایی در ویکی‌پدیای فارسی مجاز نیستند، و چنین درخواست‌هایی رد خواهند شد.
آگاه ساختن حسابی که بازرسی می‌شود
ویرایشآگاه ساختن حسابی که مورد بازرسی قرار می‌گیرد مجاز است، اما الزامی نیست. همچنین، آگاه ساختن اجتماع ویکی‌پدیا از انجام یک بازرسی کاربر الزامی نیست، اگر چه می‌توان با رعایت اصول سیاست حفظ اسرار نسبت به آن اقدام ورزید.
بازرسی کاربر و سیاست محرمانگی
ویرایشابزارهای بازرسی کاربر اجازهٔ دسترسی به اطلاعات غیرعلنی را به بازرسان کاربر می‌دهد. بنیاد ویکی‌مدیا حفظ اسرار کاربران خودش را بسیار جدی می‌گیرد، و مواردی وجود دارد که بین حفظ ویکی در برابر خرابکاری و اخلال از یک سو و حفاظت از اطلاعات خصوصی کاربران (ولو خرابکار) از سوی دیگر، تعارض پیش می‌آید. در چنین وضعیت حساسی، گاهی هیچ راه‌حل ایده‌آلی وجود ندارد؛ موارد زیر برخی از اصول و روش‌های متداول را که در ویکی‌پدیای انگلیسی به کار گرفته می‌شوند توضیح می‌دهد. از بازرسان کاربر خواسته شده که در مواردی که شک دارند، از یک بازرس کاربر با تجربه بیشتر راهنمایی بگیرند.
- بازرسان کاربر انتخاب آزادی در مورد استفاده از دسترسی خود دارند، به شرط آن که در راستای مقاصد مجاز باشد – به طور عام، در ارتباط با جلوگیری یا کاهش اخلال بالقوه یا بالفعل، یا بررسی شکایات معقول در مورد ویرایش‌های خرابکارانه باشد. (ر.ک. سیاست بازرسی کاربر)
- بازرسان کاربر می‌توانند درخواست‌ها را به صورت عمومی یا غیر از آن دریافت کنند، و تشخیص با خود آن‌هاست.
- درخواست‌ها نباید بر این اساس که «شاید» نتیجه بدهند و در نبود یک دلیل خوب و اختصاصی پذیرفته شوند. با این حال بازرسان کاربر اجازه دارند به طور محرمانه و بر اساس تشخیص خودشان نسبت به انجام بازرسی کاربر در حدود سیاست بازرسی کاربر اقدام کنند – منظور انجام بازرسی در مواردی است که به طور معقولی با موارد اخلال یا خرابکاری در ویکی‌پدیا مرتبط باشد.
- انتشار نتایج بازرسی کاربر در چارچوب سیاست حفظ اسرار صورت می‌گیرد، و بنا بر این سیاست انتشار اطلاعات فردی به جز در چند مورد خیلی خاص مجاز نیست؛ این موارد از قرار زیر هستند:
- «با اجازه کاربر مربوط»
- «در مواردی که کاربر به خرابکاری در مقاله‌ها بپردازد یا به رفتار اخلال‌گرانه تداوم ورزد، اطلاعات ممکن است برای نشانه‌روی درست بستن‌های آی‌پی، یا تنظیم شکایت برای ارسال به شرکت ارائه کننده خدمات اینترنت منتشر گردد» و
- «در مواردی که حفاظت از حقوق، اموال یا امنیت بنیاد ویکی‌مدیا، کاربران آن یا عموم مردم الزامی باشد».
انتشار اطلاعات آی‌پی
ویرایشاعلام این که چند حساب کاربری نام برده شده از یک نشانی یا بازه آی‌پی استفاده می‌کنند، مادامی که به نشانی یا بازه آی‌پی اشاره نشود یا تنها توضیحات کلی (نظیر نام یک شرکت بزرگ ارائه‌دهنده خدمات اینترنت) ارائه شود (به شکلی که امکان احراز هویت یک فرد خاص را فراهم نیاورد)، معمولاً مغایر با سیاست حفظ اسرار قلمداد نمی‌شود. ارتباط دادن یک نشانی آی‌پی با یک نام کاربری نامطلوب است، چرا که نشانی‌های آی‌پی در طول زمان تغییر می‌کنند. (زمانی که بازه بزرگ آی‌پی اعلام شود، این مسئله کمتر مصداق دارد چون با بزرگ‌تر شدن بازه آی‌پی، امکان احراز هویت یک فرد خاص کمتر می‌شود) بازرسان کاربر از روش‌های مختلفی برای پرهیز از این کار بهره می‌برند اما در برخی موارد امکان پرهیز از اعلام ارتباط بین یک نشانی یا بازه آی‌پی و یک حساب کاربری وجود ندارد؛ به علاوه کاربری که به اخلال در ویکی‌پدیا می‌پردازد باید این بها را بپذیرد که یک نشانی آی‌پی به حساب کاربری‌اش ارتباط داده شود. وضعیت یاد شده در این مثال‌ها رخ می‌دهد:
- کاربری از طریق نشانی‌های آی‌پی متعدد (یا ترکیبی از نشانی‌های آی‌پی و حساب‌های کاربری مختلف) به اخلال‌گری می‌پردازد. امکان بستن دسترسی تمام این موارد به نحوی که دیگران نتوانند ارتباطی بین این بستن‌ها پیدا کنند وجود ندارد.
- کاربری از طریق چندین حساب کاربری اخلال‌گری می‌کند و امکان دارد که حساب‌های جدیدی نیز بسازد، لذا بستن بازه آی‌پی مورد استفاده توسط وی الزامی است.
بازرسان کاربر از روش‌های مختلفی برای جلوگیری از کشف چنین روابطی بهره می‌برند (بازرسان کاربر تازه‌کار باید در این مورد از افراد باتجربه سؤال کنند و روش‌ها را فرا بگیرند)، اما در بسیاری موارد پرهیز از برجاگذاشتن چنین شواهدی عملاً امکان‌پذیر نیست.
نگاه داشتن اطلاعات آی‌پی
ویرایشهمچنان که توسط ویکی‌مدیا مقرر گشته‌است، ابزار بازرسی کاربر اطلاعات آی‌پی و سایر اطلاعات کاربران را تا تنها مدت زمان مشخصی نگاه می‌دارد، تا نگرانی در خصوص نگهداری اطلاعات قدیمی که احتمالاً ارزش کمتری دارند وجود نداشته باشد. به طور کلی اگر یک مورد به تازگی رخ نداده باشد، نیاز به اقدامات مدیریتی هم ندارد.
راهنمایی به بازرسان کاربر
ویرایشسیاست بازرسی کاربر در فراویکی در خصوص حفظ محرمانگی راهنمایی‌های زیر را ارائه می‌کند:
- حتی اگر کاربری اقدام به سوءاستفاده می‌ورزد، بهتر است تا حد امکان از نشر اطلاعات خصوصی وی پرهیز کرد.
- در حالت کلی، نشانی‌های آی‌پی را افشا نکنید. تنها اطلاعاتی نظیر «از یک شبکه استفاده می‌کنند/نمی‌کنند» یا از این دست بدهید. اگر اطلاعات مفصل‌تری ارائه می‌کنید، اطمینان حاصل کنید که کسی که اطلاعات را به او می‌دهید قابل اطمینان است و آن را برای دیگران افشا نخواهد کرد.
- اگر کاربری گفته که در جایی زندگی می‌کند و اطلاعات آی‌پی این ادعا را تأیید می‌کند، تأیید آن در صورت نیاز مصداقی از افشای اطلاعات محرمانه نیست.
- هر زمان که شک دارید، هیچ جزئیاتی ارائه نکنید (m:Help:CheckUser می‌گوید: «هر زمانی که شک داشتید، جزئیاتی ارائه نکنید و مانند یک توپ پیشگو سخن برانید.»)
ویکی‌پدیای انگلیسی، ایدئالِ دیگری را نیز در نظر می‌گیرد: اگر از شما درخواست شد یک بازرسی را انجام بدهید، همواره از کاربر بخواهید شواهدی نشان دهد که این بازرسی لازم و موجه است، و خودتان نیز وجود مبنای منطقی را تأیید کنید تا اگر بعداً مورد پرسش قرار گرفتید، بتوانید توضیح دهید. هیچ پیش‌فرضی را نپذیرید، صرف‌نظر از این که چه کسی از شما درخواست می‌کند.
سنگ مفت، گنجشک مفت
ویرایشاین اصطلاح برای توصیف مواردی به کار می‌رود که بازرسی کاربر در نبودِ شواهد کافی برای توجیه ضرورت انجام آن، صورت بپذیرد. انجام بازرسی کاربر در نبود شواهد کافی سوءاستفاده از چندین حساب کاربری موجه نیست. باید توجه داشت که بازرسی یک حساب کاربری زمانی که صاحب اصلی حساب مشخص نباشد اما شواهد کافی برای سوءاستفاده از چند حساب کاربری وجود داشته باشد، مصداقی از این وضعیت نیست. همچنین باید توجه داشت که این که جواب بازرسی کاربر منفی باشد، به این معنی نیست که انجام بازرسی کاربر توجیه نداشته است.
عمل بازرسی کاربر
ویرایشکاربری که دسترسی بازرسی کاربر داشته باشد، گزینه‌ای اضافی با نام «بازرسی کاربر» در قسمت ویژه:صفحه‌های ویژه خواهد داشت.
نکات
ویرایش
صفحهٔ راهنمای ابزار بازرسی کاربر این اطلاعات را به کاربران ارائه می‌کند:
- ابزار بازرسی کاربر یک ابزار فنی است و استفاده از آن نیازمند برخورداری از دانش کافی در خصوص نشانی‌های آی‌پی، بازه‌های آی‌پی، اصول مرتبط و استفاده درست از این اطلاعات می‌باشد.
- بازرسی کاربر یک ابزار جادویی در ویکی نیست. تقریباً تمام درخواست‌های آی‌پی به این خاطر انجام شده‌اند که دو کاربر رفتار مشابهی داشته‌اند یا یک ویرایشگر به شکلی رفتار می‌کرده که مطرح کننده امکان اخلال آفرینی در ویکی بوده‌است. مطابقت دادن عادات ویرایشی امری خطیر است؛ تطابق نشانی آی‌پی تنها یک مدرک اضافی است (اگر باشد).
- بیشتر نشانی‌های آی‌پی کاربران اینترنت مبتنی بر شماره‌گیری (dialup) و بسیاری از نشانی‌های آی‌پی کاربران اینترنت مبتنی بر خطوط دیجیتال استیجاری (DSL) متغیر هستند و ممکن است در هر نشست کاربری، یا هر روز، هر هفته، هر چند ماه یکبار، یا به ندرت تغییر کنند. به جز در مواردی که زمان دسترسی دو کاربر بسیار نزدیک به هم است، در مورد تطبیق دادن نشانی‌های آی‌پی احتیاط کنید. بعد از مدتی، شما فرا خواهید گرفت که کدام شرکت ارائه‌کننده خدمات اینترنتی آی‌پی‌ها را زود به زود و کدام دیر به دیر تغییر می‌دهد. اگر آی‌پی متعلق به یک پروکسی باشد، ممکن مطابقت آن درست نباشد (بسته به اندازه سازمانی که آن پروکسی را در اختیار دارد). اگر پروکسی متعلق به یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات اینترنت باشد، به احتمال زیاد تطابق آی‌پی ناشی از زاپاس بودن حساب‌ها نیست. (توجه داشته باشید که برخی کاربران به خصوص آن‌هایی که با موارد فنی آشنایی دارند، ممکن است بتوانند تشخیص دهند که کدام آی‌پی متعلق به یک پروکسی است، ثابت یا متغیر است، و با چه سرعتی تغییر می‌کند).
- برای بازرسان کاربر یک فهرست رایانامه‌ای (checkuser-l@lists.wikimedia.org) و یک کانال آی‌آرسی (#wikimedia-checkuser) وجود دارد، تا از طریق آن با دیگر بازرسان کاربر مشورت کنند و در خصوص تفسیر نتیجه بازرسی کاربر به ویژه در موارد پیچیده راهنمایی بگیرند. هر دوی این موارد توسط بازرسان کاربر تمام پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا استفاده می‌شوند و منحصر به پروژه خاصی نیستند. دسترسی به کانال آی‌آرسی تنها با دعوت امکان‌پذیر است.
دلایل و گفتگوها
ویرایشبازرسان کاربر می‌بایست دلایلی مطابق با سیاست‌ها برای انجام بازرسی کاربر، شناسایی کاربرهای خاطی، بستن دسترسی آن‌ها داشته باشند، و در صورتی که توسط بازرس کاربر دیگری در مورد این اقدامات مورد پرسش قرار گرفتند، می‌بایست این دلایل را به طور واضح و کامل شرح دهند.
بستن‌های ناشی از بازرسی کاربر
ویرایشمدیرانی که دسترسی بازرسی کاربر دارند می‌توانند دسترسی کاربران را بر اساس اطلاعات محرمانه‌ای که از بازرسی کاربر به دست آمده قطع کنند، و انجام این کار (اگر چه با استفاده از ابزارهای مدیریتی صورت می‌گیرد) در حوزه اقدامات بازرسی کاربر تلقی می‌گردد. در ویکی‌پدیاهای دارای کمیتهٔ داوری، این قبیل قطع دسترسی‌ها تنها توسط هیئت داوری قابل بررسی هستند و مدیران فاقد دسترسی بازرسی کاربر مجاز به باز کردن دسترسی کاربر بسته شده نیستند، مگر آن که قبلاً با بازرس کاربر در این باره مشورت کرده باشند.
سیاهه
ویرایشدرخواستهای بازرسی کاربر به همراه دلیل انجام آن‌ها به طور محرمانه سیاهه برداری می‌شوند. سیاهه کامل این اقدامات برای دیگر بازرسان کاربر از طریق ویژه:بازرسی کاربر قابل دسترسی است. این سیاهه اطلاعاتی نظیر نام کاربری که بازرسی را انجام داده، زمان انجام بازرسی، درخواست انجام شده و دلیل ارائه شده را شامل می‌شود. این سیاهه نتیجه بازرسی یا اطلاعات آی‌پی کاربران را شامل نمی‌شود.
کسب و خلع دسترسی
ویرایشدر ویکی‌پدیای فارسی بازرسان کاربر از طریق رأی‌گیری انتخاب می‌شوند و نتیجهٔ رأی‌گیری در فراویکی اعلام می‌گردد تا ویکی‌بدها دسترسی لازم را به افراد اعطا کنند. بازرسان کاربر می‌توانند برای خلع دسترسی خود در فراویکی درخواست بدهند.
در ویکی‌پدیای انگلیسی و سایر ویکی‌های دارای کمیتهٔ داوری، تصمیم‌گیری در خصوص اعطا و خلع دسترسی بازرسی کاربر توسط کمیتهٔ داوری انجام می‌شود.
سوءاستفاده
ویرایشسیاست بنیاد ویکی‌مدیا در خصوص خلع دسترسی بازرسان کاربر چنین اظهار می‌دارد:
|
شکایات در خصوص افشای اطلاعات هویتی یا موارد نقض بالقوه سیاست حفظ اسرار بنیاد ویکی‌مدیا باید به کمسیون بازرسی ارائه شوند. سایر شکایات مرتبط با سوءاستفاده از بازرسی کاربر در ویکی‌های دارای کمیتهٔ داوری به این کمیته ارائه می‌شوند.
درخواست‌های دسترسی بازرسی‌کاربر
ویرایشفهرست بازرسان کاربر ویکی‌پدیای فارسی از طریق ویژه:فهرست کاربران/checkuser قابل دسترسی است. در زیر، پیوندی به درخواست‌های دسترسی بازرسی کاربر در ویکی‌پدیای فارسی وجود دارد. درخواست‌های موفق
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Adler.fa - سپتامبر و اکتبر ۲۰۱۰
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Huji - سپتامبر ۲۰۱۰.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/ماني - سپتامبر ۲۰۱۰.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Reza1615 - دسامبر ۲۰۱۱
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Pouyana (بار دوم) - اوت و سپتامبر ۲۰۱۲
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Sahehco - اوت ۲۰۱۶
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Huji (نظرخواهی سوم) اوت ۲۰۱۶
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Pouyana (بار سوم) اوت ۲۰۱۷
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Ladsgroup اوت ۲۰۱۷
درخواست‌های ناموفق
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/حجت - مه ۲۰۰۷ - پیشنهاد توسط کاربر مورد نظر پذیرفته نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Shervinafshar - مه ۲۰۰۷ - پیشنهاد توسط کاربر مورد نظر پذیرفته نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/حسام - مهٔ ۲۰۰۷ - اجماع حاصل نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Raamin - مهٔ ۲۰۰۷ - اجماع حاصل نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/حجت ۲ - مه ۲۰۰۷ - کاربر مورد نظر موافقت خود را پس گرفت.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/ظهیری - مه ۲۰۰۷ - اجماع حاصل نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرسی کاربر شدن/Pouyana - اکتبر و نوامبر ۲۰۱۱ - اجماع حاصل نشد.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/Behzad.Modares - آوریل ۲۰۱۲ - کاربر مورد نظر موافقت خود را پس گرفت.
- ویکی‌پدیا:درخواست‌های بازرس کاربر شدن/ارژنگ - ژوئیه ۲۰۱۷ - کاربر انصراف داد.
پانویس
ویرایش| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد ویکی‌مدیا |
| ||||||||
