میر مصطفی خان تالشی
سپهبد میر مصطفی خان تالشی (زاده: ۱۷۴۷ لنکران، درگذشته: ۷ اوت ۱۸۱۴ لنکران) حاکم، دیپلمات و از رهبران نظامی سده نوزدهم میلادی است.[۱] وی دومین حاکم خانات تالش بود که پس از پدرش، میرجمال‌الدین‌خان، به قدرت رسید و از ۱۷۸۶ (۱۱۶۵ خورشیدی) تا ۱۸۱۴ (۱۱۹۳ خورشیدی) بر تالش حکومت کرد.[۲]
| میر مصطفی خان تالشی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| خان تالش | |||||
| سلطنت | پاییز ۱۷۸۶ میلادی - ۷ اوت ۱۸۱۴ (نزدیک به ۲۸ سال) | ||||
| پیشین | میرجمال‌الدین‌خان | ||||
| جانشین | میر حسن خان | ||||
| زاده | ۱۷۴۷ میلادی (۱۱۲۶ خورشیدی) لنکران، خانات تالش  | ||||
| درگذشته | ۷ اوت ۱۸۱۴ (۶۷ سال) (۱۶ مرداد ۱۱۹۳ خورشیدی) لنکران، خانات تالش .svg){kind=small} | ||||
| آرامگاه | |||||
| همسر(ان) | فخرالنساء خانم | ||||
| فرزند(ان) | قمرآقا خانم میر محمد بیگ بیوگ خانم (قمرتاج خانم) میر حسن خان بیگم‌آقا خانم میر حسین بیگ میر هدایت بیگ میر عباس بیگ میر اسماعیل بیگ میر علی اکبر بیگ سکینه خانم | ||||
| |||||
| دودمان | خانات تالش | ||||
| پدر | میرجمال‌الدین‌خان | ||||
| مادر | دختر رضا بیگ بورادیگاهی | ||||
.svg){kind=small}
تبار
ویرایشمیر مصطفی خان از سادات حسینی است که نسبش به زید بن علی و از آنجا به حسین بن علی می‌رسد.[۲] وی فرزند میرجمال‌الدین‌خان، مؤسس خانات تالش در سال ۱۷۴۷ میلادی (۱۱۲۶ خورشیدی) است.
دوران حکومت
ویرایشاین بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
سیاست میر مصطفی خان
ویرایشمیر مصطفی خان در اندیشه تأسیس کشوری مستقل بود. به همین دلیل ابتدا به سمت روسیه ابراز تمایل کرده و با پذیرفتن تحت‌الحمایگی امپراتوری روسیه سعی کرد تا از قاجاریان، بی‌نیاز شود تا در ادامه نیز از روس‌ها جدا شده و پادشاهی تالش را تأسیس کند اما هرگز به اهدافش نرسید.
او در طول جنگهای اول ایران و روسیه (۱۲۱۸–۱۲۲۸)، گاه متحد دولت ایران، و گاه نیز همدست ارتش روسیه بود و پس از شکست‌های پی‌درپی ارتش ایران و پیشروی‌های ارتش روسیه در سرزمین‌های شمال رودخانهٔ ارس، به دولت روسیه پیوست. الکساندر اول پس از واقعه یورش به لنکران، درجه سپهبد به میر مصطفی خان داده بود.[۳]
میرزا احمد لنکرانی فرزند میرزا خداوردی (وزیرکل میر مصطفی خان)، در کتاب خود، اخبارنامه، می‌گوید که زمانی که میر مصطفی خان، لوای اقتدار برافراشت، یک نامه از طرف وزرای دولت روسیه به سرکرده قشون روس در لنکران ارسال شده بود و از او پرسیده بودند: "چند سال طول می‌کشد تا میوه تالش، رسیده و قابل خوردن شود؟!" و وی نیز پاسخ داده بود: "دست‌کم ۲۵ سال!" میر مصطفی خان که به طریقی از این نامه‌نگاری‌ها باخبر شده بود، متعجب شده و نزدیکان خود را احضار کرد تا هر کسی برداشت خود از این نامه را مطرح کند. هر کسی، حدس و گمان خود را مطرح می‌کرد اما خان، هیچ‌کدام را نپذیرفت تا این که پیرمردی از میان جمع گفت: "منظور وی این است که چند سال طول می‌کشد تا تالش به تصرف روسیه در بیاید" در این هنگام، خان به شدت خشمگین شده و با ناسزا گفتن به روس‌ها، اظهار می‌کند که با روسیه نیز همان کاری را خواهد کرد که با قاجار کرده بود. اما خیلی زود مرگش فرا رسید و نتوانست اشتباهاتش را جبران کند.[۴]
مرگ
ویرایشمیر مصطفی خان پس از حدود سه دهه حکومت، در روز یک‌شنبه ۷ اوت ۱۸۱۴ میلادی (۱۶ مرداد ۱۱۹۳ خورشیدی) درگذشت و در لنکران به خاک سپرده شد. در سال ۱۹۱۹ میلادی، جسد وی به کربلا منتقل شده و در آنجا دفن شد.[۳]
خانواده
ویرایشمیر مصطفی خان از همسر خود، صاحب ۷ پسر به نام‌های میر محمد بیگ، میر حسن خان، میر حسین بیگ، میر هدایت بیگ، میر عباس بیگ، میر اسماعیل بیگ و میر علی اکبر بیگ و نیز ۴ دختر به نام‌های قمرآقا خانم، بیوگ خانم (قمرتاج خانم)، بیگم‌آقا خانم و سکینه خانم بود.
خاندان‌های تالشخانوف، تالشینسکی، تالشلی از جمله نوادگان میر مصطفی خان هستند که امروزه در جمهوری آذربایجان زندگی می‌کنند.
شجره‌نامه
ویرایش| حسین بن علی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| علی بن حسین (سجاد) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زید بن علی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر شمس‌الدین | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر محمدرضا مجتهدالعرفاء | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر محمدباقر شیخ‌الاسلام | میر حسین | خاندان مهرانی‌ها | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر عزیز خان | میر عباس‌بیگ‌الحسینی | فاطمه خانم | ابراهیم خان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میرجمال‌الدین‌خان‌الحسینی (قره‌خان) | میرطهماسب‌خان‌الحسینی | میر رضا بیگ (میرزا بیگ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| فتحعلی‌شاه قاجار | صادق خان شقاقی | میرمصطفی‌خان‌الحسینی | میر عیسی (ابراهیم) | میر قاسم | میرمهدی‌بیگ | میرعسگربیگ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| عباس‌میرزا نایب‌السلطنه | خیرالنساء خانم | میرحسن‌خان‌الحسینی | بیکه خانم | میرحسین‌بیگ | میرمحمدبیگ | میرعباس‌بیگ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| شاهزاده فرخنده خانم | میرکاظم‌خان‌الحسینی | میرخانکشی‌بیگ | میرجوادبیگ | میرعبدالله‌بیگ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر زین‌العابدین‌خان سرهنگ | میر اسداللّه‌خان صارم‌السلطنه | میر سلطان‌احمدخان سیف‌الملک(نوه دختری عباس میرزا سردار قاجار) | میرمصطفی‌بیگ | میرنقی‌بیگ | میرحسن‌بیگ (بیوگ‌خان) | میرمحمدبیگ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مير سليمان‌خان صارم‌السلطنه | میر لطفعلی‌خان امیرتومان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| میر داوودخان امیرالممالک | مير صادق‌خان † صارم‌السلطنه | میراسدالله‌خان | میرمصطفی‌خان | میرمحمدحسین‌خان صارم‌نظام | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جستارهای وابسته
ویرایش
پانویس
ویرایش- ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «میر مصطفی خان تالشی». در [[ویکی‌پدیای روسی|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای روسی]]، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ پورصفر قصابی نژاد، علی (۱۳۸۹). «خانات تالش». دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۴. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. ص. ص ۵۹۱۵. شابک ۹۶۴-۴۴۷-۰۱۵–۵ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: invalid character (کمک). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «میر مصطفی خان تالشی». در [[ویکی‌پدیای ترکی آذربایجانی|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ترکی آذربایجانی]]، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶.
- ↑ لنکرانی، میرزا احمد (۱۳۸۰). اخبارنامه: تاریخ خانات تالش در زمان جنگهای روسیه علیه ایران. به کوشش علی عبدلی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. صص. صص ۷۸–۷۹. شابک ۹۶۴-۳۶۱-۰۳۹-X.
منابع
ویرایش- لنکرانی، میرزا احمد (۱۳۸۰). اخبارنامه: تاریخ خانات تالش در زمان جنگهای روسیه علیه ایران. به کوشش علی عبدلی. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. شابک ۹۶۴-۳۶۱-۰۳۹-X.
- پورصفر قصابی نژاد، علی (۱۳۸۹). «خانات تالش». دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۴. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی. ص. ص ۵۹۱۵. شابک ۹۶۴-۴۴۷-۰۱۵–۵ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: invalid character (کمک). - چهار رساله در زمینه تاریخ و جغرافیای تالش. به کوشش علی عبدلی. رشت: گیلکان. ۱۳۷۸. شابک ۹۶۴-۹۰۵۵۶-۵-۷.
- نعمت‌الهی، بهروز (۱۳۸۱). تاریخ جامع آستارا و حکام نمین. اردبیل: انتشارات شیخ صفی‌الدین. شابک ۹۶۴-۶۸۲۲-۱۲-۶.
پیوند به بیرون
ویرایش- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «میر مصطفی خان تالشی». در [[ویکی‌پدیای ترکی آذربایجانی|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ترکی آذربایجانی]]، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «میر مصطفی خان تالشی». در [[ویکی‌پدیای روسی|دانشنامهٔ ویکی‌پدیای روسی]]، بازبینی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶.
- میر مصطفی خان در ویکی‌داده
- پایگاه تالش شناسی علی عبدلی