توماس ادوارد لورنس

دیپلمات انگلیسی که در عربستان برای رهبران حجاز فعالیت می کرد

توماس ادوارد لورنس (به انگلیسی: Thomas Edward Lawrence) (زاده ۱۶ اوت ۱۸۸۸–۱۹ مه ۱۹۳۵) باستان‌شناس، افسر نظامی، دیپلمات و نویسنده بریتانیایی بود.

توماس لورنس
لورنس در سال ۱۹۱۸
نام تولدتوماس ادوارد لورنس
نام(های) دیگرتی ای شاو، جان هیوم راس
نام(های) مستعارلورنس عربستان
زاده۱۶ اوت ۱۸۸۸
ترمادوگ, کارناروون شایر, ولز
درگذشته۱۹ مهٔ ۱۹۳۵ (۴۶ سال)
اردوگاه بووینگتن, دورست, انگلستان
مدفن
کلیسای سنت نیکلاس، مورتون, دورست
وفاداریبریتانیا
شاخه نظامی
سال‌های خدمت
  • ۱۹۱۴–۱۹۱۸
  • ۱۹۲۳–۱۹۳۵
درجهسرهنگ سرباز نیروی هوایی
جنگ‌ها و عملیات‌ها
نشان‌ها
آلما ماتردانشکده عیسی، آکسفورد

وی طی جنگ جهانی اول به عنوان رایزن نظامی انگلستان برای رهبران عرب حجاز کار می‌کرد. حجاز در آن زمان تحت تسلط ترک‌های عثمانی بود. عثمانی در جنگ جهانی اول متحد آلمان بود و به همین دلیل دشمن انگلستان محسوب می‌شد. در این دوران، پادشاهی و امارت حجاز در دست شریف حسین بود و سرهنگ «لورنس» نماینده دولت انگلیس در دربار وی بود.[۵]

لورنس در عربستان فرهنگ اعراب را مطالعه می‌کرد و نه تنها زبان عربی را به خوبی فرا گرفته بود، بلکه لهجه‌های قبایل مختلف را هم آموخته بود. او از پوشیدن لباس عربی و زندگی مثل مردان قبایل بیابانی احساس غرور می‌کرد و به همین دلیل لقب لورنس عربستان به او داده شد. در مشاهدات لورنس به نکات جالبی در فرهنگ عرب اشاره شده‌است.

نبرد عقبه و تضعیف عثمانی

ویرایش

لورنس در سال ۱۹۱۶ با متحد کردن قبایل عرب ساکن حجاز از سمت صحرا به بندر عقبه در شمال دریای سرخ حمله کرد و با پیروزی در این جنگ در میانه جنگ جهانی اول تسلط عثمانی بر دریای سرخ را از بین برد.

تخریب خط آهن حجاز

ویرایش

در طول جنگ جهانی اول، بخشی از مسیر خط حجاز که توسط عثمانی برای اتصال دمشق به فلسطین ساخته شده بود توسط توماس ادوارد لورنس، تخریب و نابود شد.[۶]

لورنس پس از یک تصادف با موتورسیکلت خود، شش روز در حالت کما بود و در تاریخ ۱۹ مه ۱۹۳۵ میلادی در اردوگاه بووینگتن انگلستان درگذشت.

وینستون چرچیل و ادوارد مورگان فورستر در مراسم خاکسپاری وی حضور داشتند.[۷]

در فرهنگ عامه

ویرایش
کتاب

زندگی‌نامه وی با عنوان «هفت رکن حکمت» (به انگلیسی: The Seven Pillars of Wisdom) اثر مهم وی به‌شمار می‌رود، که در آن راجع به تجربیات خود در عراق می‌گوید.

سینما

فیلم لورنس عربستان، که در آن پیتر اوتول نقش لورنس را بازی می‌کند، براساس زندگی توماس ادوارد لورنس، در سرزمین حجاز ساخته شده‌است.

جستار شخصیت‌های مشابه

ویرایش

گرترود بل

آن لمبتون

منابع

ویرایش
  1. The London Gazette: (Supplement) no. 30222. p. . 7 August 1917.
  2. The London Gazette: (Supplement) no. 30681. p. . 10 May 1918.
  3. The London Gazette: no. 29600. p. . 30 May 1916.
  4. The London Gazette: (Supplement) no. 30638. p. . 16 April 1918.
  5. سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی، به کوشش پرویز شاکری، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸
  6. «Heritage: The Hejaz Railway» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۰۶-۰۱-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۶.
  7. Moffat, W. "A Great Unrecorded History: A New Life of E. M. Forster", p.240