حسین بن علی هاشمی (به عربی: ٱلْحُسَيْن بِن عَلِي ٱلْهَاشِمِي) مشهور به شریف حسین (۱۸۵۴ – ۴ ژوئن ۱۹۳۱) بزرگِ خاندان هاشمی، از سال ۱۹۰۸ میلادی شریف مکه و امیر حجاز بود و بر تمام منطقه استیلا داشت.[۱] وی در روز ۲ نوامبر ۱۹۱۶ خود را حاکم همه کشورهای عربی خواند.[۲] او سید حسنی نسل سی و هفتم از پیامبر اسلام از طریق حسن بن علی و از خاندان هاشمی بود.[۳]

شریف حسین
شریفِ مکه
حکومت۱۹۰۸–۱۹۲۴
پیشینعبدالله پاشا
جانشینشریف علی
امیر حجاز
حکومت۱۹۱۶–۱۹۲۴
پیشین-
جانشینعلی بن حسین
حاکم کشورهای عربی
حکومت۲ نوامبر ۱۹۱۶–۱۹۱۸
جانشین-
زاده۱۸۵۴
استانبول، امپراتوری عثمانی
درگذشته۴ ژوئن ۱۹۳۱
امان، اردن
فرزند(ان)
نام کامل
حسین بن علی الهاشمی
خاندانسلسله هاشمی

در سال ۱۹۰۸، پس از انقلاب ترک‌های جوان، از سوی سلطان عثمانی عبدالحمید دوم، به عنوان شریف مکه منصوب شد.[۴] در سال ۱۹۱۶، با وعده حمایت بریتانیا از استقلال عرب، شورش اعراب علیه امپراتوری عثمانی را اعلام کرد و کمیته اتحاد و ترقی را به نقض اصول اسلام با محدود کردن قدرت خلیفه متهم کرد. پس از جنگ جهانی اول، حسین در اعتراض به اعلامیه بالفور و قیمومت بریتانیا و فرانسه بر سوریه، عراق و فلسطین، از قبول معاهده ورسای خودداری کرد. او بعداً از امضای معاهده انگلیس و هاشمی نیز امتناع ورزید و به این ترتیب زمانی که پادشاهی اش توسط ابن سعود مورد حمله قرار گرفت، بریتانیا دیگر از او پشتیبانی نکرد.[۵]

در مارس ۱۹۲۴، زمانی که خلافت عثمانی منسوخ شد، حسین خود را «خلیفه همه مسلمانان» معرفی کرد. پسرانش فیصل و عبدالله در سال ۱۹۲۱ به ترتیب حاکمان عراق و اردن شدند. پس از اشغال حجاز توسط ارتش آل سعود، در ۲۳ دسامبر ۱۹۲۵، شریف حسین به سعودی‌ها تسلیم شد و پادشاهی حجاز، شریف مکه و خلافت شریفیان به پایان رسید.[۶]حسین به قبرس تبعید شد، انگلیسی‌ها او را تا بیست روز قبل از مرگش در اسارت نگه داشتند، تا اینکه نزد پسرش عبدالله اول اردن به امان بازگشت[۷]و در ۴ ژوئن ۱۹۳۱ درگذشت و به عنوان خلیفه در محوطه مسجد الاقصی به خاک سپرده شد.[۸]

پس از جنگ جهانی اول

ویرایش

پس از جنگ، اعراب خود را از قرن‌ها حکومت عثمانی آزاد کردند. پسر حسین، فیصل، پادشاه سوریه بود، اما این پادشاهی کوتاه مدت بود، زیرا خاورمیانه تحت حکومت فرانسه و بریتانیا قرار داشت. دولت بریتانیا پس از آن فیصل و برادرش عبدالله را پادشاهان عراق و اردن کرد.[۹]

ادعای خلافت مسلمین

ویرایش

پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و حذف استیلای آنان بر جزیره العرب در سالهای اولیه بعد از جنگ اول جهانی، شریف حسین قدرت گرفت. پس از آنکه عنوان «خلیفه مسلمین» توسط آتاترک از ترکیه زدوده شد، در سال ۱۹۲۴ میلادی شریف حسین خود را خلیفهٔ مسلمین خواند. سپس، در همین سال در پی حمایت کشورهای خارجی از آل سعود، که فرمانروایان منطقه نجد بودند، حکومت شریف حسین اضمحلال یافت. وی به جزیره قبرس تبعید شد و آل سعود قدرت را در دست گرفت.[۱]

سلسله هاشمی

ویرایش

سلسله هاشمی فرزندان شریف حسین محسوب می‌شوند. شریف حسین پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی، قدرت زیادی به دست آورد. شریف حسین با انگلیسی‌ها هم پیمان بوده و سرهنگ «لارنس»، معروف به لورنس عربستان، نمایندهٔ دولت انگلیس در دربار شریف حسین بود. پس از پایان یافتن جنگ جهانی اول، سرزمین‌هایی مانند عراق، فلسطین و اردن تحت قیومیت انگلیس قرار گرفت. در این زمان، فرزندان شریف حسین با حمایت انگلیس، دولت‌های جدیدی را در عراق و اردن پایه‌ریزی نموده، حکمرانی را شروع کردند. کشور عراق به فیصل اول و کشور اردن به عبدالله اول که از فرزندان شریف حسین بودند، سپرده شد.[۱] پسر ارشد وی، شریف علی، نیز مدتی امیر و حکمران حجاز بود.

ازدواج‌ها و فرزندان

ویرایش

حسین چهار زن داشت، پدر پنج پسر و سه دختر از سه همسرش بود:

  • شریفه عبیدیای خانم (در استانبول ترکیه، ۱۸۸۸، در آنجا دفن شده)، دختر ارشد عموی پدرش امیر عبدالله کامل پاشا، بزرگ شریف مکه.
  • شریفه خدیجه خانم (۱۸۶۶ - امان، اردن، ۴ ژوئیه ۱۹۲۱)، دومین دختر امیر عبدالله کمیل پاشا، بزرگ شریف مکه؛
  • ملکه آدیلام خانم (استانبول، ترکیه، ۱۸۷۹ - لارناکا، قبرس، ۱۲ ژوئیه ۱۹۲۹، در آنجا در هاله سلطان، امه حرام، تکه)، دختر صلاح بیگ، یک سیاه‌پوست و نوه مصطفی رشید پاشا، بعدها وزیر بزرگ امپراتوری عثمانی شد.[۱۰]

پانویس

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ سفرنامه حاج ایاز خان قشقایی
  2. کیهانی زاده
  3. Bosworth, Clifford Edmund (1996). The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 0-7486-0684-X. OCLC 35692500.
  4. Roshwald, Aviel (2013). "Part II. The Emergence of Nationalism: Politics and Power – Nationalism in the Middle East, 1876–1945". In Breuilly, John (ed.). The Oxford Handbook of the History of Nationalism. Oxford and New York: Oxford University Press. pp. 220–241. doi:10.1093/oxfordhb/9780199209194.013.0011. ISBN 978-0-19-175030-4.
  5. "Source Records of the Great War Sharif Hussein's Proclamation of Independence from Turkey, 27th June 1916". Sayyid Ahmed Amiruddin (به انگلیسی). 2013-08-13. Archived from the original on 9 اكتبر 2022. Retrieved 1 August 2023. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  6. Peters, Francis E. (2017) [1994]. Mecca: A Literary History of the Muslim Holy Land. Princeton Legacy Library. Princeton, New Jersey and Woodstock, Oxfordshire: Princeton University Press. p. 397. ISBN 978-1-4008-8736-1. OCLC 468351969.
  7. Strohmeier, Martin (2019-09-03). "The exile of Husayn b. Ali, ex-sharif of Mecca and ex-king of the Hijaz, in Cyprus (1925–1930)". Middle Eastern Studies (به انگلیسی). 55 (5): 733–755. doi:10.1080/00263206.2019.1596895. ISSN 0026-3206.
  8. Muhammad Rafi (1964). Mecca in the XIVth century after the Hegire / مکة فی القرن الرابع عشر الهجری (به عربی). Mecca. p. 291.
  9. «Lawrence of Arabia. King Hussein | PBS». www.pbs.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۸.
  10. Hussein bin Ali, Sharif of Mecca[پیوند مرده]

منابع

ویرایش

پیوند به بیرون

ویرایش