نبرد هرات (۱۵۹۸)
جنگ شاه عباس یکم با ازبک‌ها (شیبانیان) یا جنگ هرات برای سومین بار در ۹ اوت ۱۵۹۸ میلادی مصادف با ۱۵ محرم ۱۰۰۷ هجری قمری اتفاق افتاد. در ابتدا سپاهیان فرهادخان قرامانلو در رباط پریان نزدیک هرات لشکر ازبک را شکست دادند اما به دلیل رعایت نکردن برخی اصول جنگ از قسمتی دیگر از سپاه از ازبک‌ها شکست خوردند و گریختند. تلاش‌های فرهادخان برای شکست مجدد ازبک‌ها بی‌نتیجه بود. شاه عباس که بعداً به هرات رسید؛ با نفرات کم قلعه هرات را از ازبک‌ها پس گرفت و فرهادخان را بعدا با وجود رشادت‌های زیاد و به بهانه پشت کردن به دشمن کشت.[۱][۲] پس از این پیروزی اشغال ۱۰ ساله هرات به پایان رسید. پس از این پیروزی شاه عباس پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد.[۳]
| جنگ صفویان با شیبانیان (۱۵۹۸) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||
 سپاه ایران | ازبک‌ها (سپاه شیبانیان) | ||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||
|
شاه عباس یکم صفوی فرهادخان قرامانلو ذوالقدرخان | دین محمدخان ازبک | ||||||
| قوا | |||||||
| ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سوار | |||||||
نبرد
ویرایششاه عباس با دیدن استحکام دیوارهای قلعه هرات متوجه شد که محاصره قلعه می‌تواند برای مدت بسیار طولانی ادامه یابد؛ بنابراین، او توانست با استفاده از تاکتیک‌های عقب‌نشینی ظاهری و غیر واقعی، ارتش ازبکستان را مجبور به ترک قلعه کند. ارتش ازبک که قلعه را ترک کرد توسط ارتش صفوی محاصره شد و شکست خورد. دین محمد خان، فرمانده ازبک، در این جنگ مجروح شد و در راه بازگشت توسط جنگجویان خود کشته شد.[۴]
پیامد
ویرایشبا پایان موفقیت‌آمیز این لشکرکشی، امپراتوری صفوی نه تنها خراسان را پس گرفت، بلکه ضربه‌ای به رقیب اصلی خود (ازبک‌ها) در شرق وارد کرد و امنیت مرزهای شرقی را تضمین کرد. بدین ترتیب ارتش شیبانیان (ازبک‌ها) در نبرد ۱۵۹۸ چنان ضربه سنگینی خورد که نتوانستند تا مدت‌ها نیروهای خود را بازیابی کند و بیاراید و تا سال‌ها وارد مبارزه آشکار با امپراتوری صفوی نشد. شاه عباس تنها پس از اطمینان از امنیت مرزهای شرقی که به آن اهمیت زیادی می‌داد، بر موضوع جنگ با امپراتوری عثمانی تمرکز کرد و جنگ با ترکان عثمانی را در سال ۱۶۰۳ میلادی آغاز کرد. در نتیجه این جنگ، پیروزی‌های بزرگی برای شاه عباس یکم علیه عثمانی به دست آمد.[۵][۶]
→ جنگهای شاه محمد خدابنده
| ۱۵۷۸ | جنگ ایران و عثمانی (۱۵۹۰–۱۵۷۸) (نتیجه: عهدنامه فرهاد پاشا) | |
| ۱۵۸۰ | جنگهای خراسان | |
| ۱۵۸۱ | محاصره قلعه نیشابور (تاجگذاری شاه عباس توسط قزلباش‌ها) | |
| ۱۵۸۲ | محاصره قلعه تربت | |
| ۱۵۸۳ | نبرد تیرپل | |
| ۱۵۸۵ | جنگ سوسفید (جنگ داخلی قزلباش) | |
| ۱۵۸۵ | اشغال تبریز | |
| ۱۵۸۷-۱۵۸۸ | حمله ازبک‌ها به خراسان | |
| ۱۵۸۸ | ↓↓↓ آغاز پادشاهی شاه عباس یکم ↓↓↓ | |
| ۱۵۸۸-۱۵۸۹ | سقوط قلعه هرات | |
| ۱۵۹۰-۱۵۹۱ | حمله ازبک‌ها به سیستان | |
| ۱۵۹۲ | جنگ ایران با ازبک‌ها | |
| ۱۵۹۵ | جنگ ایران با ازبک‌ها | |
| ۱۵۹۸ | جنگ ایران با ازبک‌ها | |
| ۱۶۰۳-۱۶۱۸ | جنگ ایران و عثمانی (۱۶۱۸–۱۶۰۳) (نتیجه: عهدنامه سراب) | |
| ۱۶۰۳ | فتح تبریز | |
| ۱۶۰۴ | نبرد ایروان | |
| ۱۶۰۴ | نبرد ارومیه | |
| ۱۶۰۵ | محاصره قندهار | |
| ۱۶۰۶-۱۶۰۷ | بازپسگیری شروان | |
| ۱۶۰۹ | نبرد قلعه دم‌دم | |
| ۱۶۱۵ | نبرد تسیتساموری | |
| ۱۶۱۶ | فتح تفلیس | |
| ۱۶۱۶ | نبرد گوگجه | |
| ۱۶۱۸ | نبرد تبریز | |
| ۱۶۲۲ | فتح هرمز | |
| ۱۶۲۲ | جنگ صفویه با گورکانیان | |
| ۱۶۲۳-۱۶۳۹ | جنگ ایران و عثمانی (۱۶۳۹–۱۶۲۳) (نتیجه: عهدنامه زهاب) | |
| ۱۶۲۳ | فتح بغداد | |
| ۱۶۲۵ | نبرد بغداد | |
| ۱۶۲۵ | نبرد آقایانی | |
| ۱۶۲۵ | نبرد مارتقوپی | |
| ۱۶۲۵ | نبرد مارابدا | |
| راهنمای الگو | ||
| جنگ داخلی | ||
| با کردها | ||
| با گرجی‌ها | ||
| با ازبک‌ها | ||
| با پرتغال | ||
| با گورکانیان | ||
| با عثمانی |
منابع
ویرایش- ↑ زندگانی شاه عباس اول، دینداری، سیاست مذهبی، … «مجلد سوم» صفحه ۱۶۰ الی -۱۶۳ - نوشته نصراله فلسفی - انتشارات دانشگاه تهران - ۱۳۴۷ خورشیدی
- ↑ تاریخ نظامی ایران جنگهای دوره صفویه اثر خانبابا بیانی صفحه ۳۹۵ تا ۴۰۵
- ↑ https://www.iranicaonline.org/articles/abbas-i
- ↑ Abbas I. Chicago: Encyclopædia Britannica. 2010. ISBN 978-1-59339-837-8.
- ↑ Azerbaijan National Academy of Sciences, Institute of History named after A. Bakikhanov (2007). History of Azerbaijan, volume III (XIII-XVIII centuries). Baku: "Elm" publishing house. p. 239. ISBN 978-9952-448-39-9.
- ↑ Suleyman, Aliyarli (1996). History of Azerbaijan from the past to the 1870s. Baku: Azerbaijan. p. 405.
- ایران عصر صفوی - راجر سیوری - ترجمه کامبیز عزیزی archive.org