تیتانیم تتراکلرید

تتراکلرید تیتانیم ترکیب معدنی با فرمول TiCl_۴ است. مهم‌ترین کاربرد این ماده در تولید فلز تیتانیم و رنگدانه‌های دی‌اکسید تیتانیوم می‌باشد. TiCl_۴ یک عضو غیرمعمول از متال هالید است که بسیار فرار است. به محض تماس با هوای مرطوب، به شکل ابرهای مات از دی‌اکسید تیتانیوم و کلرید هیدروژن دیده می‌شود. به دلیل فرم نوشتاری فرمول شیمیایی این ماده گاهی به آن "تیکل" یا "تیکل ۴" گفته می‌شود.

تیتانیم تتراکلرید
نام‌گذاری آیوپاک Titanium tetrachloride
نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی Tetrachlorotitanium
دیگر نام‌ها Titanium(IV) chloride
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۷۵۵۰-۴۵-۰ Y
پاب‌کم	۲۴۱۹۳
کم‌اسپایدر	۲۲۶۱۵ Y
شمارهٔ ئی‌سی	231-441-9
شمارهٔ یواِن	1838
MeSH	Titanium+tetrachloride
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	XR1925000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES Cl[Ti](Cl)(Cl)Cl
InChI InChI=1S/4ClH.Ti/h4*1H;/q;;;;+4/p-۴ Y Key: XJDNKRIXUMDJCW-UHFFFAOYSA-J Y InChI=1/4ClH.Ti/h4*1H;/q;;;;+4/p-4/rCl4Ti/c1-۵(۲٬۳)۴ Key: XJDNKRIXUMDJCW-FOGBWSKZAG
خصوصیات
فرمول مولکولی	TiCl 4
جرم مولی	189.679 g mol-1
شکل ظاهری	Colourless liquid
چگالی	1.726 g cm-3
دمای ذوب	−۲۴٫۶ درجه سلسیوس؛ −۱۲٫۲ درجه فارنهایت؛ ۲۴۸٫۶ کلوین
دمای جوش	۱۳۵ درجه سلسیوس؛ ۲۷۵ درجه فارنهایت؛ ۴۰۸ کلوین
انحلال‌پذیری در آب	Reacts
فشار بخار	1.3 kPa (at 20 °C)
گرانروی	827 μPa s
ساختار
موقعیت هندسی	Tetragonal
شکل مولکولی	Tetrahedral
گشتاور دوقطبی	0 D
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد So298	355 J·mol-1·K-1
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	-763 kJ·mol-1
خطرات
MSDS	MSDS
شاخص ئی‌یو	۰۲۲-۰۰۱-۰۰-۵
طبقه‌بندی ئی‌یو
کدهای ایمنی	R۱۴, R۳۴
شماره‌های نگهداری	(S1/2), S7/8, S26, S36/37/39, S45
لوزی آتش	W
ترکیبات مرتبط
مرتبط با titanium chlorides	کلرید تیتانیوم(II) کلرید تیتانیم(III)
ترکیبات مرتبط	کلرید هافنیم(IV) تیتانیم تترابرمید تترافلورید تیتانیوم تیتانیم تترایدید کلرید زیرکونیم(IV)
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

کاربرد

نمونه‌ای از تتراکلرید تیتانیوم

تولید فلز تیتانیوم

در سال حدود ۷ میلیون تن فلز تیتانیم تولید می‌شود که ۴ میلیون تن آن از طریق تتراکلرید تیتانیم تولید می‌شود. با تر کیب تتراکلرید تیتانیم با فلز منیزیم، فلز تیتانیوم و کلرید منیزیم تولید می‌شود:

۲Mg + TiCl_۴ → ۲ MgCl_۲ + Ti

به جای منیزیم، سدیم مایع به عنوان عامل کاهنده نیز استفاده می‌شود.

تولید دی‌اکسید تیتانیوم

در حدود ۹۰ درصد از تولید سالیانه تتراکلرید تیتانیم صرف تولید رنگدانه‌های دی‌اکسید تیتانیوم می‌شود. واکنش حاصل از هیدرولیز کردن TiCl_۴ است که موجب تولید کلرید هیدروژن و دی‌اکسید تیتانیوم می‌شود:

TiCl_۴ + ۲ H_۲O → TiO_۲ + ۴ HCl

در برخی موارد، TiCl_۴ است به‌طور مستقیم با اکسیژن اکسید شده:

TiCl_۴ + O_۲ → TiO_۲ + ۲ Cl_۲

مصارف دیگر

در ساخت کوکاتالیست پلی‌اولفین‌ها، روکش محصولات سرامیکی، آلیاژسازی آلومینیوم و … استفاده می‌شود.

سمیت و ایمنی

سمیت تتراکلرید تیتانیوم بیشتر به دلیل آزاد سازی هیدروژن کلرید HCl است. TiCl4 یک اسید لوییس قوی است و واکنش گرمازایی را حتی با بازهای ضعیف نظیر THF ایجاد کرده و در صورت ترکیب با آب حالت انفجاری ایجاد می‌نماید.