تریکوتیلومانیا

نوعی وسواس فکری که فرد از آن دیدگاه مثبت دارد و دست کندن از آن غیر ممکن است
(تغییرمسیر از اختلال موکنی)

تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی (به انگلیسی: trichotillomania) یک اختلال روانی است که با یک میل طولانی‌مدت به کندن موهای خود مانند ابرو، موهای سر و غیره مشخص می‌شود.[۱][۲] این امر به حدی رخ می‌دهد که ریزش مو قابل مشاهده است.[۱] ممکن است با کندن مو، احساس مثبت مختصری در فرد ایجاد شود[۳] و تلاش برای متوقف کردن این عمل معمولاً برای فرد غیرممکن است. کندن مو می‌تواند در هر جایی از بدن صورت بگیرد، با این حال، کندن موهای سر و اطراف چشم شایع‌ترین هستند. کندن مو برای این افراد نیز دردآور است اما همچنان ادامه می‌یابد.[۴]

اختلال موکنی
الگویی از ریزش ناقص مو در پوست سر یک فرد مبتلا به تریکوتیلومانیا
تخصصروان‌پزشکی، روان‌شناسی ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰F63.3
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام312.39
دادگان بیماری‌ها29681
مدلاین پلاس001517
ئی‌مدیسینderm/۴۳۳ ped/2298

تشخیص

ویرایش
A. موکنی مکرر که به بی‌مویی منجر می‌شود.
B. اقدامات مکرر برای کاهش دادن یا متوقف کردن موکنی.
C. موکنی موجب ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظهٔ بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا زمینه‌های مهم دیگر عملکرد می‌شود.
D. موکنی یا بی‌مویی ناشی از بیماری جسمانی دیگر نیست (مثل بیماری پوستی).
E. موکنی با نشانه‌های اختلال روانی دیگر (مثل اقداماتی برای بهبود بخشیدن به نقص یا عیب خیالی در ظاهر، در اختلال بدشکلی بدن) بهتر توجیه نمی‌شود.

ویژگی اصلی اختلال موکنی، کندن مکرر موی خویشتن است (ملاک A). موکنی می‌تواند در هر ناحیهٔ بدن که مو رشد می‌کند روی دهد؛ رایج‌ترین نواحی کاسهٔ سر، ابروها، و پلک‌ها هستند، در حالی که نواحی کمتر متداول، زیر بغل، صورت، ناحیهٔ شرمگاهی، و اطراف مقعد است.[۵][۶] نواحی موکنی ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. موکنی ممکن است به صورت دوره‌های کوتاه روی دهد که در طول روز یا در طول دوره‌های نه چندان مکرر، اما مداوم پراکنده شده باشند. به‌طوری‌که به مدت چند ساعت یا چندماه دوام داشته باشد. ملاک A ایجاب می‌کند که موکنی به بی‌مویی منجر شود، اما افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به صورت کاملاً پخش شده موکنی کنند (یعنی، موهای تکی را از تمام نواحی بکنند) طوری‌که بی‌مویی به صورت آشکار قابل رؤیت نباشد.[۷][۸] به گونه‌ای دیگر ممکن است افراد سعی کنند بی‌مویی خود را پنهان یا استتار کنند (مثلاً یا استفاده از لوازم آرایشی، روسری، یا کلاه‌گیس). افراد مبتلا به اختلال موکنی تلاش‌های مکرری برای کاهش دادن موکنی یا متوقف کردن آن انجام می‌دهند (ملاک B).

ملاک C اشاره دارد که موکنی ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظهٔ بالینی در عملکرد اجتماعی، شغلی یا زمینه‌های مهم دیگر عملکرد ایجاد می‌کند.[۹][۱۰] اصطلاح ناراحتی، عواطف منفی را شامل می‌شود که ممکن است توسط فرد مبتلا به اختلال موکنی تجربه شود، مثل احساس نداشتن کنترل، شرمندگی و خجالت. اختلال قابل ملاحظه ممکن است در زمینه‌های مختلف عملکرد روی دهد (مثل اجتماعی، شغلی، تحصیلی، و اوقات فراغت)، که تا اندازه‌ای به علت اجتناب از کار، مدرسه، یا موقعیت‌های عمومی دیگر است.[۱۱][۱۲]

در کل جمعیت، برآورد شیوع ۱۲ ماهه برای اختلال موکنی در بزرگسالان و نوجوانان ۱ تا ۲ درصد است. زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند که نسبت آن ۱۰:۱ است. در بین کودکان مبتلا به اختلال موکنی، پسرها و دخترها به‌طور برابری این اختلال را نشان می‌دهند.[۱۳]

شکل‌گیری و روند

ویرایش

موکنی ممکن است در کودکان دیده شود و این رفتار معمولاً در طول اوایل رشد برطرف می‌شود. شروع موکنی در اختلال موکنی عموماً با شروع بلوغ یا پس از آن هم‌زمان است. روند معمول اختلال موکنی مزمن است و اگر این اختلال درمان نشده باشد، افزایش و کاهش می‌یابد. تعداد کمی از افراد بدون برگشت بعدی ظرف چند سال پس از شروع بهبود می‌یابند.[۱۴][۱۵][۱۶]

عوامل خطر و پیش‌آگهی

ویرایش

شواهدی برای آسیب‌پذیری ژنتیکی برای اختلال موکنی وجود دارد. این اختلال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) و خویشاوندان درجه اول آن‌ها شایع‌تر از کل جمعیت است.[۱۷][۱۸]

پیامدهای کارکردی موکنی

ویرایش

اختلال موکنی با ناراحتی به علاوه اختلال اجتماعی و شغلی ارتباط دارد. امکان دارد که صدمهٔ جبران‌ناپذیری به رشد مو و کیفیت آن وارد شود. پیامدهای پزشکی نادر اختلال موکنی عبارت‌اند از دیجیت پورپورا، جراحت عضلانی-اسکلتی، آماس پلک، و آسیب دندان.[۱۹][۲۰]

بلعیدن مو ممکن است به توده‌های متراکم مو در معده همراه با کم‌خونی متعاقب آن، درد شکمی، هماتز (استفراغ خون) تهوع و استفراغ، انسداد روده، و حتی عمل سوراخ کردن منجر شود.[۲۱][۲۲][۲۳]

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Franklin, Martin E; Zagrabbe, Kathryn; Benavides, Kristin L (9 January 2014). "Trichotillomania and its treatment: a review and recommendations". Expert Review of Neurotherapeutics. 11 (8): 1165–1174. doi:10.1586/ern.11.93. PMC 3190970. PMID 21797657.
  2. Pittenger, Christopher (2017). Obsessive-compulsive Disorder: Phenomenology, Pathophysiology, and Treatment. Oxford University Press. p. 541. ISBN 978-0-19-022816-3.
  3. Woods, Douglas; Miltenberger, Raymond (2007). Tic Disorders, Trichotillomania, and Other Repetitive Behavior Disorders: Behavioral Approaches to Analysis and Treatment. Springer Science & Business Media. p. 134. ISBN 978-0-387-45944-8.
  4. American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), Arlington: American Psychiatric Publishing, pp. 217–221, 938, ISBN 978-0-89042-555-8
  5. Huynh M, Gavino AC, Magid M (June 2013). "Trichotillomania". Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery. 32 (2): 88–94. doi:10.12788/j.sder.0007. PMID 24049966.
  6. Aboujaoude E (2008). Compulsive Acts: A Psychiatrist's Tales of Ritual and Obsession. University of California Press. p. 42. ISBN 978-0-520-25567-8.
  7. James, William; Berger, Timothy; Elston, Dirk (2005). Andrews' Diseases of the Skin: Clinical Dermatology (10th ed.). Saunders. p. 62. ISBN 978-0-7216-2921-6.
  8. What is Trichotillomania "What is Trichotillomania (Hair Pulling Disorder)?". Archived from the original on 2016-07-02. Retrieved 2016-07-12.. 2016
  9. Christenson GA, Mackenzie TB, Mitchell JE (March 1991). "Characteristics of 60 adult chronic hair pullers". The American Journal of Psychiatry. 148 (3): 365–370. doi:10.1176/ajp.148.3.365. PMID 1992841. S2CID 26010143.
  10. Christenson GA, MacKenzie TB, Mitchell JE (1994). "Adult men and women with trichotillomania. A comparison of male and female characteristics". Psychosomatics. 35 (2): 142–149. doi:10.1016/S0033-3182(94)71788-6. PMID 8171173.
  11. "Trichotillomania: 12 Facts You Should Know About Trich". Pullfreeatlast.com. Archived from the original on 2013-02-28. Retrieved 2013-02-22.
  12. Chamberlain, Samuel. "Trichotillomania". National Organization for Rare Disorders. Archived from the original on 3 June 2019. Retrieved 12 June 2019.
  13. "What is Trichotillomania" "What is Trichotillomania (Hair Pulling Disorder)?". Archived from the original on 2016-07-02. Retrieved 2016-07-12.. 2016
  14. Ventura DE, Herbella FA, Schettini ST, Delmonte C (October 2005). "Rapunzel syndrome with a fatal outcome in a neglected child". Journal of Pediatric Surgery. 40 (10): 1665–1667. doi:10.1016/j.jpedsurg.2005.06.038. PMID 16227005.
  15. Pul N, Pul M (January 1996). "The Rapunzel syndrome (trichobezoar) causing gastric perforation in a child: a case report". European Journal of Pediatrics. 155 (1): 18–19. doi:10.1007/bf02115620. PMID 8750804. S2CID 20876626.
  16. Matejů E, Duchanová S, Kovac P, Moravanský N, Spitz DJ (September 2009). "Fatal case of Rapunzel syndrome in neglected child". Forensic Science International. 190 (1–3): e5–e7. doi:10.1016/j.forsciint.2009.05.008. PMID 19505779.
  17. Diefenbach GJ, Mouton-Odum S, Stanley MA (November 2002). "Affective correlates of trichotillomania". Behaviour Research and Therapy. 40 (11): 1305–1315. doi:10.1016/S0005-7967(02)00006-2. PMID 12384325.
  18. "What is Trichotillomania?". Archived from the original on July 13, 2010. Retrieved August 20, 2010.
  19. Christenson GA, Crow SJ (1996). "The characterization and treatment of trichotillomania". The Journal of Clinical Psychiatry. 57 (Suppl 8): 42–7, discussion 48–9. PMID 8698680.
  20. «کاشت ابرو طبیعی چیست ؟». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۸-۲۵.
  21. Dougherty DD, Peters AT, Grant JE, Peris TS, Ricketts EJ, Migó M, et al. (May 2022). "Neural basis of associative learning in Trichotillomania and skin-picking disorder". Behavioural Brain Research. 425: 113801. doi:10.1016/j.bbr.2022.113801. PMC 8940679. PMID 35183617.
  22. Keuthen NJ, Makris N, Schlerf JE, Martis B, Savage CR, McMullin K, et al. (February 2007). "Evidence for reduced cerebellar volumes in trichotillomania". Biological Psychiatry. 61 (3): 374–381. doi:10.1016/j.biopsych.2006.06.013. PMID 16945351. S2CID 28202399.
  23. Chamberlain SR, Menzies LA, Fineberg NA, Del Campo N, Suckling J, Craig K, et al. (September 2008). "Grey matter abnormalities in trichotillomania: morphometric magnetic resonance imaging study". The British Journal of Psychiatry. 193 (3): 216–221. doi:10.1192/bjp.bp.107.048314. PMC 2806575. PMID 18757980.
  • راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویراست پنجم/انجمن روان‌پزشکی آمریکا، ترجمه :یحیی سید محمدی. -تهران:نشر روان، ۱۳۹۳.
 

موی بدن انسان

اصطلاحات در زبان
دسته‌های مو

مو | موی زیبا: زُِلف | زلفان | دسته‌‌ای از موی سر: گیس | گیسو | گیسوان | دستهٔ مو در جلو: کاکُل | موی آویخته: طُرّه | دستهٔ بلند: کمند

مقدار مو

بی‌مو | کچل | تاس | کم‌مو | کوسه (بی‌ریش) | پرمو | پشمالود 

زبانزدها

سفید کردن مو در آسیاب | به مویی بند بودن | سیخ شدن مو بر تن | مو لای درز چیزی نرفتن | موی دماغ شدن | مو را از ماست کشیدن | مو درآوردن زبان | یک مو از خرس کندن | مو نزدن دو چیز | کم شدن یک تار مو از سر کسی | آتش زدن موی کسی

کالبدشناسی
اجزاء

پیاز | ریشه | جوانه | سیاه‌یاخته | ماتریکس | پوسته | فولیکول | بشره | لایه هاکسلی | لایه هنله | لایه آبگین | مغز | غده چربی‌دار | ماهیچه راست‌کننده | رنگ‌دانه | کراتین 

نام در بدن

موی سر: گیس | موی پایین پیشانی: ابرو | موی پلک: مژه | موی صورت: ریش | موی بناگوش: پاگوشی | موی لب بالا: سبیل | موی بینی: مو | موی سینه: مو/پشم | موی اندام تناسلی: زهار/پشم 

مراحل رشد

آناژن (فاز فعال) | کاتاژن (فاز تحلیل‌رونده) | تلوژن (فاز استراحت)

بیماری‌ها

مو خوره | گَری | کچلی | شوره سر | طاسی سکه‌ای | ریزش آندروژنیک مو | پرمویی

اصلاح و زیبایی
حالت

فِرفِری، مُجَعَّد، تاب‌دار، ‌موج‌دار، صاف، لَخت، ژولیده، افشان، پریشان، سیخ، ژل‌زده، پف‌کرده، مارپیچ، بافته

رنگ

رنگ‌ها: مشکی | قهوه‌ای سیر | قهوه‌ای تیره | قهوه‌ای | قهوه‌ای متوسط | قهوه‌ای روشن | شرابی | ارغوانی | بلوند تیره | بلوند روشن | بلوند خیلی روشن | بلوند پلاتینه | مفاهیم: های‌لایت | دکلره | مِش 

وسایل مربوط

اسپری مو | برس | بیگودی | تل | تیغ | چادر | حوله | خودتراش | دستمال سر | رنگ مو | روسری | ریش‌تراش | ژل | سشوار | سنجاق سر | شامپو | شانه | فرچه | قیچی | کش مو | کلاه | گُل سر | گلاه‌گیس | ماشین سرتراشی | مقنعه | موچین | موم سرد | نرم‌کننده مو | واجبی | هدبند 

مدل‌ها

موی دم اسبی | موی آناناسی | ریش بزی | ریش ستاری | سبیل تابیده | سبیل قیطانی | اصطلاحات مدل‌دادن: پیچیدن و لوله کردن- پیچیدن فرانسوی- شانه مخصوص- نیم پیچ فرانسوی- حلقه مو- پیچ پشت- مدل برگردان سریع- پیچ ویکتوریایی- شینیون بافته- گیبسون- گوجه- استفاده از چوب مخصوص- گوجه بافته- لوله کردن- بافته حلقه شده- گوجه با موهای لوله شده- لوله برگردان- حلقه دور دم اسبی- پیچ بالای سر- دم اسبی پیچیده- بافت فرانسوی اصلی- بافت فرانسوی- بافت فرانسوی درون به بیرون- گوجه فرانسوی- بافت فرانسوی تو رفته- بافت چین‌دار- بافت فرانسوی بالا به پایین- بافت جناغی اصلی- بافت جناغی اصلی فرانسوی- بافت جناغی فرانسوی- کمند- کمند فرانسوی

مکان‌ها

آرایشگاه | پیرایشگاه | سلمانی | سالن آرایش | اتاق گریم 

جستارهای وابسته دستگاه پوششی بدن | پر | کُرک | پُرز | تیغ جوجه‌تیغی | بند انداختن | اپیلاسیون | کاشت مو