کیانوش سنجری

کیانوش سنجری (۲۰ شهریور ۱۳۶۱ – ۲۳ آبان ۱۴۰۳) با نام شناسنامه‌ای مهدی سنجری‌باف، فعال دانشجویی، وبلاگ‌نویس و روزنامه‌نگار مستقل اهل ایران بود، که سابقهٔ چندین‌بار بازداشت، زندانی شدن و حبس در سلول انفرادی را داشت. سنجری پس از مهاجرت به آمریکا مدتی را نیز با بخش فارسی صدای آمریکا همکاری کرد. وی پس‌از بازگشت به ایران در سال ۱۳۹۵ مجدداً دستگیر شد.

کیانوش سنجری باف
نام هنگام تولد	مهدی سنجری‌باف
زادهٔ	۲۰ شهریور ۱۳۶۱ تهران
درگذشت	۲۳ آبان ۱۴۰۳ (۴۲ سال) تهران
علت مرگ	خودکشی
پیشه(ها)	فعال دانشجویی وبلاگ‌نویس

سرانجام کیانوش سنجری در ۲۳ آبان ۱۴۰۳ در «اعتراض به دیکتاتوری علی خامنه‌ای و شرکایش» در پاساژ چارسویِ تهران خودکشی کرد.

فعالیت‌ها

کیانوش سنجری یک دوره سخنگوی جبههٔ متحد دانشجویی بوده است او تا زمان مرگش سخنگوی کمیته گزارشگران حقوق بشر و عضو جبههٔ دمکراتیک ایران بود. وی همچنین وبلاگ‌نویس و عضو کانون وبلاگ‌نویسان ایران بود و در وبلاگ خود به زبان انگلیسی، اخبار مربوط به زندانیان سیاسی ایران را پوشش می‌داد. او همچنین از سال ۱۳۸۶ مسئولیت سخنگویی انجمن زندانیان سیاسی را -که توسط شماری از زندانیان سیاسی ایرانی تشکیل شده- به عهده داشت.

بازداشت‌ها و زندان

کیانوش سنجری برای نخستین‌بار در ۱۷ سالگی در جریان تظاهرات دانشجویی در سالگرد واقعه تیر ۱۳۷۸ در اعتراض به تعطیلی روزنامه سلام (حمله به کوی دانشگاه تهران) بازداشت شد و چندین‌ماه در بازداشت انفرادی به سر برد. او پیش از آخرین بازداشت در تهران زندگی می‌کرده و براساس گزارش‌ها تحت‌نظر مأموران امنیتی بوده است.

اتهاماتی که وی بر پایهٔ آن در این سال‌ها بازداشت شده عبارت‌اند از «اقدام علیه امنیت کشور» و «تبلیغ علیه نظام» به استناد «عضویت در گروه دانشجویی غیرقانونی و سکولار»، شرکت در تجمعات اعتراضی، مصاحبه با رسانه‌های خارج از کشور، «سیاه‌نمایی شرایط زندان‌ها در وبلاگ» و سازماندهی تجمع در برابر دفتر سازمان ملل متحد در تهران در اعتراض به بازداشت اعضای جبههٔ متحد دانشجویی.

کیانوش سنجری آخرین بار در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۰۶ هنگام تهیه گزارش از درگیری میان نیروهای امنیتی و طرفداران یک روحانی طرفدار سکولاریسم در ایران به نام آیت‌الله کاظمینی بروجردی بازداشت شد. به گزارش سازمان عفو بین‌الملل کیانوش سنجری در محل نامعلومی در زندان انفرادی به سر می‌برد و عفو بین‌الملل از احتمال بیماری یا در معرض شکنجه بودن وی ابراز نگرانی کرد.

شکنجه سفید

کیانوش سنجری دست‌کم ۹ بار بازداشت شد، روی‌هم‌رفته ۲ سال زندانی سیاسی بود و ۹ ماه از این مدت را در سلول انفرادی بازداشتگاه‌های امنیتی ۲۰۹، ۵۹ سپاه، بند ۲ الف معروف به ۳۲۵ سپاه، ۲۴۰ و بازداشتگاه اداره اطلاعات پلیس امنیتی تهران در سلول انفرادی محبوس بود. او در انفرادی مورد شکنجه سفید قرار گرفته بود. سنجری به مجله سازمان عفو بین‌الملل نروژ گفت: «این حالت شبیه نبردی است بین روح و جسم. در تنهایی مطلق نگه داشتن در سلول انفرادی، آزاردهنده‌ترین شکنجه سفید است. در ایران شکنجه سفید نامی است که زندانیان برای «در تنهایی مطلق نگه داشتن» (در سلول انفرادی) به‌کار می‌برند. این روش اثری بر جسم نمی‌گذارد اما فرد را به‌طور کامل گیج می‌کند. زندانیان هویت شان را از دست می‌دهند و حاضر می‌شوند به هر چیزی اعتراف کنند. این شیوه در زندان‌هایی که مانند زندان‌های معمولی نظارت نمی‌شوند، مانند بند ۲۰۹ زندان اوین در تهران، علیه مخالفان و خبرنگاران منتقد استفاده می‌شود.»

مهاجرت

کیانوش سنجری پیش‌از تشکیل یکی از جلسات دادگاه، به‌طور غیرقانونی از راه مرز غربی از ایران گریخت و خود را به اقلیم کردستان عراق رساند. محقق امور ایران در سازمان عفو بین‌الملل در لندن از محل پنهان شدن سنجری آگاه شد و شرایط او را خطرناک ارزیابی کرد و نامه‌ای برای کمیسر پناهندگان سازمان ملل نوشت. وی توضیح داد که خطر ربوده یا کشته شدن او به‌دست مأموران امنیتی ایران وجود دارد. با کمک سازمان عفو بین‌الملل و کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان، کیانوش سنجری پناهنده سیاسی شد و در روز ۳۱ اکتبر ۲۰۰۷ به نروژ سفر کرد.

کیانوش سنجری در مدت کوتاه اقامتش در نروژ با پشتیبانی سازمان عفو بین‌الملل تظاهراتی را علیه مجازات اعدام و شکنجه دانشجویان در ایران در مقابل پارلمان آن کشور برگزار کرد. در این تظاهرات علاوه بر کیانوش سنجری، محمود امیری مقدم، برنده جایزه حقوق بشر در نروژ در سال۲۰۰۷ و بنت اریخسن، نمایندهٔ سازمان عفو بین‌الملل سخنرانی کردند.

کیانوش سنجری در اسفند ۱۳۸۷ در آمریکا ساکن شد. او یکی از سخنرانان تظاهراتی بود که ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸ هم‌زمان با سفر محمود احمدی‌نژاد به نیویورک و در اعتراض به نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران در برابر سازمان ملل متحد برگزار شد.

بازگشت به ایران، دستگیری و محکومیت

سنجری در مهر ۱۳۹۵ به ایران بازگشت و در آذر همان سال مأموران امنیتی او را بازداشت کردند. سنجری هفته آخر بهمن ۱۳۹۵ با تودیع قرار وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی از زندان اوین آزاد شد. احمد باطبی روزنامه‌نگار و زندانی سیاسی سابق، در مقاله‌ای با موضوع بازگشت کیانوش سنجری به ایران، دلیل این اقدام او را بیماری، افسردگی و تنهایی مادر کیانوش سنجری ذکر کرده است. سنجری ۱ مرداد ۱۳۹۶ در اینستاگرام خود در یک متن گله‌آمیز از وزارت اطلاعات دولت حسن روحانی نوشت که این وزارتخانه در دوران بازداشت، رفتار محترمانه‌ای با او داشت، اما باوجود اطلاع از دلیل بازگشت او به ایران برای مراقبت از مادر تنها و بیمارش، پرونده به شکلی راهی دادگاه شده که قاضی ماشاالله احمدزاده رئیس شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب، او را به اتهام‌هایی همچون اجتماع و تبانی، فعالیت تبلیغی علیه نظام و عضویت در گروهک غیرقانونی به ۵ سال حبس تعزیری و ۶ سال حبس تعلیقی، و همچنین ۲ سال ممنوع‌الخروجی محکوم کرده است که این حکم ازسوی وی مورد اعتراض قرار گرفت.

سنجری پس‌از احضار به دادسرای اوین در ادامه موج دستگیری‌های مربوط به اعتراضات ۱۴۰۱ در تاریخ ۲۲ آبان بازداشت شد.

مرگ

سنجری در ساعت ۱:۰۲ بامداد روز چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳ در توییتر خود نوشت:

«اگر تا ساعت ۷ غروب امروز چهارشنبه ۲۳ آبان سال ۱۴۰۳ فاطمه سپهری، نسرین شاکرمی، توماج صالحی و آرشام رضایی از زندان آزاد نشوند و خبر آزادی‌شان در سایت خبری قوه قضاییه منتشر نشود، من در اعتراض به دیکتاتوری خامنه‌ای و شرکایش به زندگی‌ام پایان خواهم داد.
شاید تلنگری باشد! پاینده ایران»

در نهایت در تاریخ ۲۳ آبان ۱۴۰۳ رسانه‌ها و برخی از دوستانش خبر از خودکشی منجر به مرگ او دادند.

گفته می‌شود کیانوش سنجری به بخش غذاخوری (Food Court) مرکز تجاری چارسو رفته، سپس به ایوان رفته و از نرده‌ها آویزان شده و در نهایت خودش را به پایین پرت کرده است. با این وجود ابهامات زیادی در زمینهٔ «مرگ خودخواسته» یا حتی «کشته‌شدنش تحت یک سناریوی امنیتی» وجود دارد.

جستارهای وابسته

• فهرست زندانیان سیاسی ایران

پیوند به بیرون

• چرک‌نویس - وبلاگ شخصی کیانوش سنجری