برونشکتازی
برونشکتازی (به انگلیسی: Bronchiectasis) یا نایژه‌فراخی[۱] یک بیماری است که در آن قسمت‌های مختلف راه‌های هوایی شش به صورت دائمی بزرگ می‌شوند.[۲] علائم بیماری معمولاً شامل سرفهٔ مزمن به همراه خلط سینه می‌باشد.[۳] علائم دیگر شامل این موارد هستند: تنگی نفس، سرفهٔ خونی و درد قفسهٔ سینه.[۲] خس خس و چماقی شدن ناخن نیز ممکن است رخ بدهد. کسانی که از این بیماری رنج می‌برند، مرتباً دچار عفونت ریه می‌شوند.[۲]
| نایژه‌فراخی | |
|---|---|
 | |
| تصویر A یک برش عرضی از ریه با مجاری طبیعی را نشان می‌دهد. تصویر B یک برش عرضی از مجاری طبیعی را نشان می‌دهد. تصویر C یک برش عرضی از مجاری با برونشکتازی را نشان می‌دهد. | |
| تخصص | پزشکی ریه  |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | J47, Q33.4 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 494, 748.61 |
| دادگان بیماری‌ها | 1684 |
| مدلاین پلاس | 000144 |
| ئی‌مدیسین | article/۲۹۶۹۶۱ |
| پیشنت پلاس | نایژه‌فراخی |
| سمپ | D001987 |
نایژه‌فراخی می‌تواند در پی شماری از بیماری‌های عفونی و عوامل اکتسابی ناشی شود، مانند: سینه‌پهلو، سل، مشکلات دستگاه ایمنی، و فیبروز سیستیک.[۳][۴] تقریباً در همهٔ موارد، فیبروز کیستی سرانجام منجر به برونشکتازی می‌شود.[۵] عامل بیماری در ۱۰ تا۵۰ درصد مواردی که فیبروز کیستی نداشته‌اند، نامعلوم است. سازوکار بیماری بدین شکل است که به واسطهٔ پاسخ التهابی بیش از حد، راه‌های هوایی را از کار می‌اندازد. نایژه‌ای که درگیر شده‌است بزرگ می‌شود و به این دلیل توانایی پاک کردن ترشحات را از دست می‌دهد. این ترشحات میزان باکتری‌های درون شش را افزایش می‌دهند. این کار باعث بسته شدن راه هوایی و از کارافتادگی بیشتر راه‌های هوایی می‌شود.[۳] این بیماری به عنوان یک بیماری بیماری انسدادی ریه طبقه‌بندی شده‌است که به همراه بیماری انسداد مزمن ریوی و آسم در این دسته طبقه‌بندی می‌شود.[۶] تشخیص این بیماری بدین گونه است که نخست بر اساس علائم فرد گمانه‌هایی زده می‌شود و این گمانه‌ها به کمک سی‌تی اسکن مورد بررسی قرار می‌گیرند.[۷] کشت خلط سینه می‌تواند برای تعیین درمان در کسانی که نوع حاد و رو به تشدید بیماری را دارند[۲] و دست کم یک بار در سال به آن دچار می‌شوند نیز مفید باشد.[۷]
بدتر شدن بیماری می‌تواند در پی عفونت در این موارد رخ دهد. در چنین شرایطی آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌های رایجی که استفاده می‌شوند شامل این موارد هستند: آموکسی‌سیلین و در کسانی که به این دارو حساسیت دارند اریترومایسین یا داکسی‌سایکلین تجویز می‌شود.[۲] برای جلوگیری از بدتر شدن بیماری نیز می‌توان از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد.[۳] روش‌های پاک کردن راه هوایی نیز که نوعی فیزیوتراپی هستند پیشنهاد می‌شوند.[۸] گشادکننده‌های نایژه نیز در برخی افراد می‌توانند مفید باشند، اما شواهد خوبی برای تأیید این داروها وجود ندارد.[۳] ثابت نشده‌است که استفاده از استروئید استنشاقی مفید باشد.[۹] در حالی که استفاده از جراحی خیلی رایج است، تأثیرات آن به خوبی بررسی نشده‌است.[۱۰] پیوند ریه نیز یکی از گزینه‌های درمانی است که می‌تواند برای کسانی که به نوع شدید بیماری مبتلا هستند استفاده شود.[۱۱] با این که این بیماری می‌تواند باعث مشکلات سلامتی شود،[۳] بسیاری از دیگر افراد ممکن است بدون مشکل با آن زندگی کنند.[۲]
این بیماری در انگلستان یک هزارم بزرگسالان را مبتلا می‌کند.[۲] نایژه‌فراخی در زنان رایج‌تر است و هر چه افراد سنشان بالاتر می‌رود شیوع آن افزایش می‌یابد. این بیماری را نخستین بار رنه لنکدر سال ۱۸۱۹ کشف کرد. هزینه‌های اقتصادی بیماری در ایالات متحده حدود ۶۳۰ میلیون دلار در سال تخمین زده شده‌است.[۳]
سبب‌شناسی
ویرایشعفونتهای پی‌درپی ریوی، سیگار، برونشیت مزمن، آلرژی، بیماری سل، سرطان، آبسه ریه، عفونت قارچی، علل مادرزادی مانند سندرم کارتاژنر[۱۲] و فیبروز سیستیک[۳] از علت‌های اصلی ابتلا شمرده می‌شوند.
علائم و نشانگان
ویرایشعلائم برونشکتازی شامل سرفه اغلب خلط دار، خلط خونی، عفونت مکرر ریوی، تنگی نفس و درد سینه است.[۲] در برخی موارد انگشتان چماغی نیز دیده شده‌است.[۱۳]
درمان
ویرایشدرمان طبی عبارت است از کنترل عفونت،[۱۴] پیشگیری از انسداد و فیزیوتراپی ریه وگاه استفاده از خلط‌آور و اکسیژن. اقدام جراحی برای درمان نایژه‌فراخی هنگامی توصیه می‌شود که بیماری کنترل نشود و مجاری تنفس فراخ شده، موضعی شده یعنی در قسمت خاصی از شش متمرکز شده‌باشند. برای نوع پیشرفته و جهت برطرف نمودن انسدادها می‌توان از جراحی استفاده نمود که امروزه با مرگ‌ومیر (مورتالیته) و میزان ناخوشی (موربیدته) کمی همراه است.[۱۵]
منابع
ویرایش- ↑ فراخی، ن. , ابجد، م. , حروف، ت. , انگلیسی، م. , با، م. , تصویر، ن. , & فرهنگستان، و. (2022). معنی نایژه فراخی - واژه‌های مصوّب فرهنگستان. پرسش و پاسخ تخصصی لام تا کام. Retrieved 15 April 2022, from https://lamtakam.com/dictionaries/farhangestan/33317/نایژه+فراخی
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ National Institute for Health and Care Excellence (August 2010). "Bronchiectasis". Archived from the original on 24 August 2015. Retrieved 4 August 2014.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ McShane, PJ; Naureckas, ET; Tino, G; Strek, ME (Sep 15, 2013). "Non-cystic fibrosis bronchiectasis". American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 188 (6): 647–56. doi:10.1164/rccm.201303-0411CI. PMID 23898922. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «Mc2013» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Davidson's principles and practice of medicine (21st ed. ed.). Edinburgh: Churchill Livingstone/Elsevier. 2010. pp. 676. ISBN 978-0-7020-3085-7.
{{cite book}}:|edition=has extra text (help);|first=has generic name (help);|first=missing|last=(help) - ↑ Brant, [edited by] William E.; Helms, Clyde A. (2006). Fundamentals of diagnostic radiology (3rd ed. ed.). Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. p. 518. ISBN 978-0-7817-6135-2.
{{cite book}}:|edition=has extra text (help);|first1=has generic name (help) - ↑ Shaffer, Michael Filbin, Lisa M. Lee, Brian L. (2003). Blueprints pathophysiology II: pulmonary, gastrointestinal, and rheumatology: notes & cases (1st ed. ed.). Malden, Mass.: Blackwell Pub. p. 12. ISBN 978-1-4051-0351-0.
{{cite book}}:|edition=has extra text (help) - ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ "Quality Standards for Clinically Significant Bronchiectasis in Adults" (PDF). British Thoracic Society. July 2012. Archived from the original (PDF) on 22 September 2013. Retrieved 7 June 2014.
- ↑ Lee, AL; Burge, A; Holland, AE (May 31, 2013). "Airway clearance techniques for bronchiectasis". The Cochrane database of systematic reviews. 5: CD008351. doi:10.1002/14651858.CD008351.pub2. PMID 23728674.
- ↑ Kapur, N; Bell, S; Kolbe, J; Chang, AB (Jan 21, 2009). "Inhaled steroids for bronchiectasis". The Cochrane database of systematic reviews (1): CD000996. doi:10.1002/14651858.CD000996.pub2. PMID 19160186.
- ↑ Corless, JA; Warburton, CJ (2000). "Surgery vs non-surgical treatment for bronchiectasis". The Cochrane database of systematic reviews (4): CD002180. doi:10.1002/14651858.CD002180. PMID 11034745.
- ↑ Corris, PA (Jun 2013). "Lung transplantation for cystic fibrosis and bronchiectasis". Seminars in respiratory and critical care medicine. 34 (3): 297–304. doi:10.1055/s-0033-1348469. PMID 23821505.
- ↑ Morillas HN, Zariwala M, Knowles MR (2007). "Genetic Causes of Bronchiectasis: Primary Ciliary Dyskinesia". Respiration. 72 (3): 252–63. doi:10.1159/000101783. PMID 17534128.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Hill, Adam T; Pasteur, Mark; Cornford, Charles; Welham, Sally; Bilton, Diana (1 January 2011). "Primary care summary of the British Thoracic Society Guideline on the management of non-cystic fibrosis bronchiectasis". Primary Care Respiratory Journal. 20 (2): 135. doi:10.4104/pcrj.2011.00007.
- ↑ Evans DJ, Bara AI,Greenstone M (2007). Evans, David J (ed.). "Prolonged antibiotics for purulent bronchiectasis in children and adults". Cochrane Database Syst Rev (2): CD001392. doi:10.1002/14651858.CD001392.pub2. PMID 17443506.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Otgün I, Karnak I, Tanyel FC, Senocak ME, Büyükpamukçu N (2004). "Surgical treatment of bronchiectasis in children". J. Pediatr. Surg. 39 (10): 1532–6. doi:10.1016/j.jpedsurg.2004.06.009. PMID 15486899.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)