قارچ
سماروغ یا قارچ گروهی از جانداران یوکاریوت هستند که شامل ریزاندامگانی مانند مخمرها، و موجودات پرسلولی مثل کپک‌ها و قارچهای چتری میشوند. این موجودات در فرمانرو قارچها طبقه‌بندی میشوند که گروهی جدا از دو فرمانروی بزرگ جانوران و گیاهان است. در دیوارهٔ یاخته‌های قارچها ماده ای به نام کیتین وجود دارد. این موجودات توان فتوسنتز ندارند.[۳] نام دیگر قارچ در فارسی سَماروغ بوده‌است. مردم عادی به آن «کلاه دیوان» و «چتر مار» هم می‌گویند.
| سماروغ | |
|---|---|
| |
| ساعت‌گرد از چپ بالا: قارچ مگس, یک قارچ چتری; Sarcoscypha coccinea, an ascomycete; نان کپک زده؛ یک قارچهای دیگچه‌ای; یک آسپرژیلوس کنیدی. | |
| رده‌بندی علمی | |
| حوزه: | یوکاریوت |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | تک‌تاژکان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | پشت‌تاژکان |
| فرمانرو: | قارچها (کارل لینه، ۱۷۵۳) R.T. Moore, 1980[۱] |
| زیر فرمانروها/شاخه‌ها/زیرشاخه‌ها[۲] | |
|
دوهستگان (inc. Deuteromycota) Subphyla طبقه‌بندی نامشخص | |
قارچها همگی دگرپرورده (هتروتروف یا دگرخوار) بوده و برای رشد و تکثیر به ترکیبات آلی برای دریافت انرژی و کربن دی‌اکسید نیاز دارند. قارچها هوازی یا ناهوازی اختیاری هستند. اکثر قارچها گندروی (ساپروفیت) بوده، در خاک و آب به سر می‌برند و در این نواحی، بقایای گیاهی و جانوری را تجزیه می‌کنند. قارچها مانند برخی از باکتری‌ها در تجزیهٔ مواد و گردش عناصر در طبیعت دخالت دارند. علم مطالعهٔ قارچها را قارچ‌شناسی نامیده و علم مطالعهٔ قارچهای انگل برای انسان را قارچ‌شناسی پزشکی گویند (این انگل‌ها بیماری‌های زیادی به وجود می‌آورند). نقشی کلیدی در اکوسیستم دارند.
قارچها تأثیرهای زیاد و متفاوتی در طبیعت دارند. گونه‌ای از قارچها با تخمیر انگور آن را تبدیل به شراب می‌کند. گونه‌ای دیگر انگورها را بر روی تاک می‌کُشد. گونه‌ای دیگر باعث سیاه شدن رنگ کاشی‌های حمام می‌شود و گونه‌های دیگر قارچ، باعث ایجاد یا درمان بیماری میشوند یا باعث پوسیدگی چوب یا رویش دوبارهٔ ریشهٔ گیاه میشوند.[۴] قارچها بر خلاف گیاهان نمی‌توانند خوراک خود را تولید کنند؛ بنابراین برای ادامهٔ زندگی ناچارند مصرف‌کننده باشند (هتروتروف).[۴]
دسته‌بندی
ویرایشبیش از ۱۲۰ هزار نوع قارچ وجود دارد که بعضی از آنها سمی‌اند و قارچ‌زهر تولید می‌کنند. برخی دیگر خوردنی هستند. رنگ، شکل و اندازهٔ قارچها می‌تواند گوناگونی زیادی داشته باشد. سلسهٔ قارچ به دو شاخهٔ قارچهای کاذب و قارچهای حقیقی تقسیم‌بندی میشوند. قارچهای حقیقی خود به پنج زیر شاخه تقسیم میشوند که عبارتند از: ماستیگومایکوتا، زیگومایکوتا، آسکومایکوتا، بازیدیومایکوتا و دئوترومایست.
بعضی از قارچها با تثبیت نیتروژن به گیاهان کمک می‌کنند و بعضی دیگر به خاطر داشتن این ویژگی با گیاهان به‌طور همزیست زندگی می‌کنند.
کپک عنوانی کلی‌است که به همهٔ گونه‌های قارچهای ذره‌بینی که به صورت رشته‌های چند سلولی رشد می‌کنند اطلاق می‌شود.
قارچها انواع خوراکی نیز دارند که از زیرشاخه قارچهای چتری هستند. قارچهای خوراکی از لحاظ نوع تغذیه‌شان به دو دستهٔ تجزیه‌کننده‌های اولیه و تجزیه‌کننده‌های ثانویه تقسیم میشوند. تجزیه‌کننده‌های اولیه به دسته‌ای از قارچها اطلاق می‌گردد که توانایی تجزیهٔ سلولز و بقایای مردهٔ گیاهی را دارند؛ اما تجزیه‌کننده‌های ثانویه برای رشد و تغذیه به محیطی احتیاج دارند که قبلاً توسط ریزسازوارهها (میکروب‌ها) تجزیه شده باشند. طبق طبقه‌بندی فوق قارچهای Agaricus SPP. و Volvariella SPP. در دستهٔ قارچهای تجزیه‌کنندهٔ ثانویه و Polurotus SPP. و (Shitake)Lentinus SPP. در دسته قارچهای تجزیه‌کنندهٔ اولیه قرار می‌گیرند.
قارچهای سمی متعددی نیز در طبیعت رویش دارند. تغذیه از این قارچها منجر به بروز علایم متعدد روانی و جسمی تا مرگ می‌گردد. لازم به ذکراست که قارچهای سمی مشابهت نزدیکی با قارچهای خوراکی دارند بنابراین درمصرف هرنوع قارچ ناشناخته‌ای نهایت دقت لازم است.[۵]
| تک‌تاژکان |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خواص دارویی
ویرایشبرخی آنتی‌بیوتیکها ازجمله پلوروموتیلین از کشت قارچ تهیه میشوند. قارچها همچنین به عنوان مهارکننده آنزیم بکار برده میشوند. انواعی از قارچها مانند قارچهای سیلوسایبین، خاصیت توهمزایی دارند.[۷] امروزه دانش قارچهای دارویی از پیشرفت قابل توجهی برخوردار شده‌است و گونه‌های مختلفی از قارچها به عنوان گونه‌های دارویی معرفی شده و میشوند. ترکیبات مؤثر با اثرات گسترده دارویی در قارچها وجود دارد که از آنها به عنوان ابرازی برای کنترل یا درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. شاید مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین داروهای قارچی، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی سیلین و سفالوسپورین و شناخته شده‌ترین قارچ دارویی، Ganoderma باشد.
بیماری‌های قارچی
ویرایشقارچها (به خصوص مخمرها) موجب برخی بیماری‌ها در انسان‌ها و حیوانات میشوند.
انواع چرخه زندگی
ویرایشسه نوع زندگی در قارچها دیده می‌شود:
۱: چرخه هاپلوبیونتیک هاپلوئید: در این چرخه میوز در زیگوت انجام می‌شود و اسپورهای هاپلوئید به‌وجود می‌آیند که تولید میسلیوم‌های هاپلوئید می‌کنند و قارچ در تمام مراحل رشد رویشی خود هاپلوئید است. این چرخه در بیشتر آسکومیست‌ها و زیگومیست‌ها دیده می‌شود.
۲: چرخه هاپلوبیونتیک دیپلوئید: در این چرخه میوز گامتانژی است و لذا از تندش سلول تخم میسلیوم‌های دیپلوئید به‌وجود می‌آیند و قارچ در همه مراحل رویشی خود دیپلوئید است. این حالت در اامیست‌ها دیده می‌شود.
۳: چرخه دیپلوبیونتیک: دراین حالت قارچ در دوره زندگی رویشی خود دو نوع ریسه، هاپلوئید و دیپلوئید دارد. از تندش زیگوت، میسلیوم‌های دیپلوئید به‌وجود می‌آیند.
این میسلیوم‌ها تولید گامتانژهایی می‌کنند که میوز در آنها اتفاق می‌افتد و گامت‌های نر و ماده، هاپلوئید تولید میشوند.
گامت‌ها جوانه زده و میسلیوم‌های هاپلوئید به‌وجود می‌آورند. این میسلیوم‌ها به روش میتوز گامت‌های نر و ماده به‌وجود می‌آورند که از آمیزش آنها سلول تخم (زیگوت) دیپلوئید ایجاد میشوند.
چرخه دیپلوبیونتیک در قارچهای جنس Allomyces از راسته Blastocladiales دیده می‌شود.
نگارخانه
ویرایش-
یک خوشه قارچ -
-
Diagram of an apothecium (the typical cup-like reproductive structure of Ascomycetes) showing sterile tissues as well as developing and mature asci. -
قارچها روی تنهٔ درخت -
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ Moore RT. (1980). "Taxonomic proposals for the classification of marine yeasts and other yeast-like fungi including the smuts". Botanica Marina. 23: 361–373.
- ↑ The classification system presented here is based on the 2007 phylogenetic study by Hibbett et al.
- ↑ واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر دوازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ National Geographic, Washington DC: August 2000 - Vol. 198 – NO. 2. , p.59.
- ↑ قارچهای سمی ایران. نوشته: محمدرضا آصف شایان/ نشر ایرانشناسی/ ۱۳۸۸
- ↑ Hibbett DS, Binder M, Bischoff JF, Blackwell M, Cannon PF, Eriksson OE, et al. (2007). "A higher level phylogenetic classification of the Fungi" (PDF). Mycological Research. 111 (5): 509–547. doi:10.1016/j.mycres.2007.03.004. PMID 17572334. Archived from the original (PDF) on 26 March 2009. Retrieved 14 April 2016.
- ↑ https://en.wiki.x.io/wiki/Medicinal_mushroom
- Jennings DH, Lysek G (1996). Fungal Biology: Understanding the Fungal Lifestyle. Guildford, UK: Bios Scientific Publishers Ltd. ISBN 978-1-85996-150-6.
