میرزا هاشم آملی

روحانی شیعه ایرانی (۱۲۷۷–۱۳۷۱)

هاشم اردشیر لاریجانی معروف به میرزا هاشم آملی (۷ اسفند ۱۲۷۷ – ۷ اسفند ۱۳۷۱) روحانی شیعه اهل ایران و استاد فقه و اصول در حوزه علمیه قم و نجف بود.[۳] او پدر برادران لاریجانی است.[۴]

میرزا هاشم آملی
نام هنگام تولدهاشم اردشیر لاریجانی
زادهٔ۷ اسفند ۱۲۷۷
درگذشت۷ اسفند ۱۳۷۱ (۹۴ سال)
مدفنحرم فاطمه معصومه
فرزندان[۲]

کودکی

ویرایش

میرزا هاشم آملی لاریجانی، در سال ۱۲۷۸ هجری شمسی در روستای پردمه لاریجان، در هفتاد کیلومتری شهر آمل به دنیا آمد. وی در دوران کودکی، به فراگیری ادبیات عرب و جامع المقدمات نزد سید تاج و احمد آملی پرداخت و تا مرحله سطوح حوزه را در آمل فراگرفت.[۱]

تحصیلات

ویرایش

در تهران

ویرایش

در سیزده سالگی، برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه سپهسالار در تهران که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد رفت و تا ۲۵ سالگی در آنجا به فراگیری علوم دینی پرداخت.[۱] محمدرضا فقیه لاریجانی، سید محمد تنکابنی، یدالله پاک‌نظر کجوری، محمدعلی لواسانی، آقا میرزا طاهر تنکابنی، ابوالحسن شعرانی و محمدعلی شاه‌آبادی از استادان وی در این مدت بودند.[۱]

او در سال ۱۳۰۵ به قم رفت و در آنجا در درس عبدالکریم حائری یزدی، سید محمد حجت کوه‌کمری، محمدعلی شاه‌آبادی و محمدعلی حائری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از آنان بهره برد. وی در این مدت دروس فقه، اصول فقه، رجال، حدیث، فلسفه اسلامی و عرفان اسلامی را فرا گرفت.[۱]

وی پس از دریافت اجازه اجتهاد از عبدالکریم حائری یزدی و محمد حجت کوه‌کمری، به حوزهٔ نجف مهاجرت کرد.[۵]

در نجف

ویرایش

میرزا هاشم آملی در سال ۱۳۵۱ در مدرسه علمیه آخوند ساکن و در درس فقه و اصول سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی و محمدحسین نائینی حاضر شد.[۵]

تالیفات

ویرایش
  • کتاب الطهارة
  • کتاب الصلاة
  • مناسک حج
  • توضیح المسائل
  • بدایع الافکار
  • تقریرات درس اصول محقق عراقی[۶]
  • حاشیه بر التحصیل بهمنیار
  • کتاب الرهن و الاجارة
  • کتاب البیع
  • خیارات
  • رسالة فی النیة
  • تقریرات درس صلاة عبدالکریم حائری یزدی
  • تقریرات درس فقه آقا ضیاءالدین عراقی (صلاة، اجاره، غصب، بیع و قضا)
  • حاشیه بر العروةالوثقی
  • تقریرات درس اصول سید ابوالحسن اصفهانی
  • حاشیه بر شرح جغمینی در هیئت
  • حاشیه بر التحصیل بهمنیار در حکمت و منطق

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

ویرایش

وی در طول حیات خود، به خصوص بعد از انقلاب ۱۳۵۷ فعالیت سیاسی آشکاری نداشت. میرزا هاشم آملی پس از تصویب تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی ولایتی در مهر ۱۳۴۱ و اعتراض مراجع تقلید، یکی از چهره‌های سرشناس مبارز روحانیت بود. نام وی همواره ذیل اعلامیه‌های دسته‌جمعی مراجع تقلید دیده می‌شد.[۷]

وی از نخستین کسانی بود که دولت منتخب سید روح‌الله خمینی را تأیید کرد. علی‌اکبر ناطق نوری در این زمینه می‌گوید:[۷]

ایشان در دوران انقلاب از جمله فقها و آیاتی بودند که همواره از امام عالیقدر به عنوان رهبری انقلاب و مقام امامت یاد می‌کردند و همراه و همگام با امام در دوران مبارزه و انقلاب بودند و اعلامیه‌های باقی‌مانده از آن عالم بزرگوار شاهد بر این مدعاست.

پس از مرگ و تشییع سید روح‌الله خمینی و انتخاب سید علی خامنه‌ای به مقام رهبری، وی طی نامه‌ای بیعت خود را با او اعلام و تأکید کرد:[۷]

انتخاب شایسته حضرتعالی که فردی دانشمند و اسلام‌شناس و صاحب درایت هستید از جانب مجلس خبرگان، مایه امیدواری و تسکین است.

وی در ایجاد ساختمان‌های عام‌المنفعه نیز به فعالیت پرداخت، که نمونه آن حوزه علمیه حضرت ولی‌عصر در قم است، که این مدرسه با مساحتی نزدیک به هفتصد متر و داشتن بیش از چهل حجره و چند مدرسه و کتابخانه است. همچنین وی در بنای ده‌ها مسجد و مدرسه در گوشه و کنار استان مازندران با کمک‌های مالی خود شرکت کرد.[۸][۹]

فرزندان

ویرایش

درگذشت

ویرایش

میرزا هاشم آملی در سن ۹۳ سالگی پس از پشت سر گذاشتن چند سکته ناقص و یک دوره بیماری، در عصر روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۷۱ درگذشت و در عصر شنبه ۸ اسفند ۱۳۷۱، پس از اقامه نماز توسط حسین وحید خراسانی، در حرم فاطمه معصومه دفن شد.[۱۰][۷] شفیعی مازندرانی دربارهٔ مرگ او این شعر را سروده است:[۵]

بشنیدم از شمعی که با پروانه می‌گفت
خورشید را نشناخت کس در روزگاران
آن آیت عظمای حق، آن مرجع خلق
صدرالافاضل، آملی، خورشید تابان
فقه و اصول و حکمت و عرفان و تفسیر
در سوگ آن فرزانه، سراندر گریبان

منابع

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «گوهرهای دریای شیعه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۰۹.
  2. «پردمه، زادگاه لاریجانی‌ها». فردانیوز. ۳ شهریور ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷.
  3. زندگینامه: میرزا هاشم لاریجانی (۱۲۷۸ - ۱۳۷۱)
  4. 19 حاج میرزا هاشم آملی / مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ آموزگار جاوید / درگذشت آیت‌الله میرزا هاشم آملی رحمه‌الله
  6. آیت‌الله میرزا هاشم آملی
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ «میرزا هاشم آملی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۰۹.
  8. مجله نور علم، ش ۵۳ ۵۴، ص .۱۹۷.
  9. گوهر گمشده: روایتی از زندگی، اندیشه و خاطرات فقیه محقق آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی
  10. نامداران راحل، تدوین کریم جوانشیر، ص ۳۹۳.

پیوند به بیرون

ویرایش