محمدرضا مهدوی کنی

سیاست‌مدار ایرانی (۱۳۱۰–۱۳۹۳)
(تغییرمسیر از محمد رضا مهدوی کنی)

محمدرضا مهدوی کنی (۱۴ مرداد ۱۳۱۰ – ۲۹ مهر ۱۳۹۳) روحانی شیعه، سیاست‌مدار ایرانی و سومین رئیس مجلس خبرگان رهبری بود. او دبیر کلی جامعه روحانیت مبارز را بر عهده داشت. وی همچنین رئیس دانشگاه امام صادق و استاد درس اخلاق اسلامی، فقه، اصول فقه و تفسیر این دانشگاه نیز بود.

محمدرضا مهدوی کنی
سومین رئیس مجلس خبرگان رهبری
دوره مسئولیت
۱۷ اسفند ۱۳۸۹ – ۲۹ مهر ۱۳۹۳
نایب اول
نایب دوم
پس ازاکبر هاشمی رفسنجانی
پیش ازمحمد یزدی
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره چهارم
دوره مسئولیت
۵ شهریور ۱۳۸۷[۱] – ۲۹ مهر ۱۳۹۳
حوزه انتخاباتیاستان تهران
اکثریت۱٬۴۴۵٬۵۴۴ (۵۰٫۲۲٪)[۲]
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره‌های دوم و سوم
دوره مسئولیت
۱۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۵ اسفند ۱۳۸۰
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
چهل و چهارمین نخست‌وزیر ایران
دوره مسئولیت
۱۱ شهریور ۱۳۶۰ – ۷ آبان ۱۳۶۰
پس ازمحمدجواد باهنر
پیش ازمیرحسین موسوی
دبیر شورای نگهبان
سرپرست
دوره مسئولیت
۳۱ تیر ۱۳۵۹ – آبان ۱۳۵۹
قائم مقامحسین مهرپور
پس ازبنیان‌گذاری جایگاه
پیش ازلطف‌الله صافی گلپایگانی
عضو شورای نگهبان
دوره اول
دوره مسئولیت
۲۱ اسفند ۱۳۶۰ – ۲۶ تیر ۱۳۶۲
گمارندهسید روح‌الله خمینی
دبیرلطف‌الله صافی گلپایگانی
پس ازابوالقاسم خزعلی
پیش ازمحمد امامی کاشانی
دوره مسئولیت
۲۶ تیر ۱۳۵۹ – ۱۲ بهمن ۱۳۵۹
گمارندهسید روح‌الله خمینی
دبیرخودش (سرپرست)
لطف‌الله صافی گلپایگانی
پیش ازعبدالرحیم ربانی شیرازی
وزیر کشور
دوره مسئولیت
۱۹ شهریور ۱۳۵۹ – ۱۲ شهریور ۱۳۶۰
سرپرست: ۸ اسفند ۱۳۵۸[۳] – ۱۹ شهریور ۱۳۵۹
رئیس‌جمهورسید ابوالحسن بنی‌صدر
محمدعلی رجایی
نخست‌وزیرمحمدعلی رجایی
محمدجواد باهنر
پس ازاکبر هاشمی رفسنجانی (سرپرست)
پیش ازسید کمال‌الدین نیک‌روش
اطلاعات شخصی
زاده
محمدرضا حاج‌باقری[۴]

۱۴ مرداد ۱۳۱۰
کن، شهرستان تهران، ایران
درگذشته۲۹ مهر ۱۳۹۳ (۸۳ سال)
تهران، ایران
علت مرگاختلال در ریتم طبیعی قلب[۶]
آرامگاهحرم شاه عبدالعظیم، شهر ری
حزب سیاسیجامعه روحانیت مبارز
همسر(ان)قدسیه سرخه‌ای
فرزندان۳، از جمله محمدسعید
والدیناسدالله حاجی باقری (پدر)
خویشاوندانمحمدباقر باقری کنی (برادر)
علی باقری کنی (برادرزاده)
محل تحصیلحوزه علمیه قم
مدرسه علمیه مروی
هیئت دولتدولت موقت شورای انقلاب
دولت نخست
دولت دوم
دولت موقت مهدوی کنی
جایزه‌هاکتاب سال (دورهٔ ۱۱: حوزهٔ اخلاق)[۵]
مرتبه حوزویآیت‌الله
وبگاه
خدمات نظامی
وفاداریایران
سال‌های خدمت۱۳۶۱–۱۳۵۷
فرماندهکمیته انقلاب اسلامی
جنگ‌ها/عملیات‌تثبیت انقلاب ۱۳۵۷
جنگ ایران و عراق

زندگی

ویرایش

وی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ از روحانیون مخالف حکومت پهلوی بود و پس از انقلاب یکی از ۵ روحانی بود که هستهٔ اصلی شورای انقلاب را تشکیل می‌دادند. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با حکم سید روح‌الله خمینی به عنوان سرپرست کمیته‌های انقلاب اسلامی تعیین شد. پس از آن به عنوان وزیر کشور (در دولت‌های شورای انقلاب، رجایی و باهنر) و کفیل نخست‌وزیر (پس از ترور رجایی و باهنر) بوده است

استادان

ویرایش

وی تا سال ۱۳۴۰ نزد استادانی چون علی اکبر برهان[۷] عبدالجواد سده‌ای (جبل عاملی)، محمدصدوقی، سیدمحمد باقرسلطانی، مجاهدی، سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، ابوالحسن شعرانی، سید محمد حسین طباطبایی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید روح‌الله خمینی و سید محمد رضا گلپایگانی و لطفعلی لطفیان تحصیل کرد.

در دانشگاه امام صادق

ویرایش

مهدوی کنی، عضو هیئت امناء دانشگاه امام صادق بود که به انتخاب همین هیئت به عنوان اولین رئیس این دانشگاه انتخاب شد و تا پایان عمر این سمت را برعهده داشت.

سمت‌ها

ویرایش

مهدوی کنی پس از پیروزی انقلاب سمت‌های مختلفی را عهده‌دار بوده است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

  • عضویت در حلقه اولیه شورای انقلاب از طرف سید روح‌الله خمینی
  • عضویت در کمیته استقبال از سید روح‌الله خمینی
  • سرپرستی کمیته انقلاب اسلامی (به عنوان اولین نهاد انقلابی مسلح برای حفظ انقلاب به پیشنهاد مرتضی مطهری و دستور سید روح‌الله خمینی)
  • عضویت به عنوان فقیه در شورای نگهبان قانون اساسی (دو مرتبه)
  • نمایندگی سید روح‌الله خمینی در هیئت حل اختلاف مسؤولان نظام و چندین مأموریت مشابه در حوادث مهم دوران انقلاب
  • وزارت کشور در کابینه‌های رجایی و باهنر
  • نخست‌وزیری پس از ترور محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر
  • عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی به حکم سید روح‌الله خمینی
  • عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی به حکم سید روح‌الله خمینی و سید علی خامنه‌ای
  • مسؤولیت ستاد کمک‌رسانی به مردم مناطق بمباران شده
  • عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی
  • ریاست مرکز رسیدگی به امور مساجد
  • عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
  • عضو مجلس خبرگان رهبری
  • مؤسس، بنیان‌گذار و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز
  • رئیس دانشگاه امام صادق
  • تولیت حوزه علمیه مروی به همراه موقوفات وابسته، به حکم سید روح‌الله خمینی
  • رئیس مجلس خبرگان رهبری.[۸]

عضویت در هیئت سه نفره حل اختلاف بین روحانیت و بنی صدر

ویرایش

در ۱۲ فروردین ۱۳۶۰ هیئت حل اختلافی مرکب از مهدوی کنی (نمایندهٔ خمینی)، شهاب‌الدین اشراقی (نمایندهٔ بنی‌صدر) و محمد یزدی (نمایندهٔ مجلس و رجایی) تشکیل گردید.

هیئت در ۱۰ خرداد ۱۳۶۰ بنی صدر را در مواردی از جمله مطرح کردن موضوعات اختلاف‌برانگیز در سخنرانیها و مصاحبه‌های خود متخلف شناخت.[۹]بنی‌صدر نظر هیئت را قبول نکرد و مراجعه به آرای عمومی را راه حل اختلافات دانست.

درگذشت

ویرایش

وی روز چهارشنبه ۱۴ خرداد ۱۳۹۳ پس از شرکت در مراسم سالروز درگذشت سید روح‌الله خمینی، بر اثر عارضه قلبی به کما رفته و مدتی در بیمارستان بهمن تهران و سپس بیمارستان تخصصی قلب رجایی بستری بود.[۱۰][۱۱] و ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه، ۲۹ مهر ۱۳۹۳ در بیمارستان رجایی، در ۸۳ سالگی درگذشت.[۱۲][۱۳]

مراسم خاکسپاری وی در روز پنج‌شنبه، ۱ آبان همان سال، انجام شد و پس از نماز میت توسط سید علی خامنه‌ای بر پیکر وی که در دانشگاه تهران انجام گرفت، جسد او، طبق وصیتش در صحن آیت‌الله کاشانی حرم شاه عبدالعظیم (که پیش از این مقبره ناصرالدین شاه نامیده می‌شد) دفن شد. در مراسم خاکسپاری وی، تعدادی از مردم و مقامات سیاسی و نظامی ایران حضور داشتند.[۱۴][۱۵]

دیدگاه‌ها

ویرایش

وی دربارهٔ نظارت بر رهبری گفته است که:[۱۶]

نظارت به این معنا نیست که ما بخواهیم از رهبری اشکال بگیریم. نظارت ما همان نظارت حراستی است که در دعای عهد آمده است، البته ما نمی‌گوییم اشتباه وجود ندارد، اما معتقدیم که نظارت بر رهبری همان حراست از رهبری است.

وی «حراست از رهبری» را این گونه توضیح می‌دهد:[۱۷]

البته گاهی ممکن است حفظ به معنی تذکر باشد، اما این به مفهوم از بین بردن همه حرمت‌ها و چارچوب‌ها نیست.

زندگی شخصی

ویرایش

مهدوی کنی در سال ۱۳۳۸ ازدواج کرد. او دو دختر و یک پسر داشت. دختر بزرگ او مریم، دکترای فقه دارد و عضو هیئت علمی دانشگاه است و با ابراهیم انصاریان ازدواج کرده است که در دوره ریاست مهدوی کنی بر مجلس خبرگان رئیس دفتر او را بر عهده داشت. دختر دیگر او مهدیه دارای دکترای تاریخ اسلام و همسر سید مصطفی میرلوحی است که او نیز مدتی ریاست دفتر مهدوی کنی را بر عهده داشت. پسر مهدوی کنی، محمد سعید، روحانی و دارای دکترای فرهنگ و ارتباطات است و با دختر سید محمد علی شهیدی محلاتی وصلت کرده است.[۱۸]

تغییر نام خانوادگی

ویرایش

نام خانوادگی او در ابتدا حاجی باقری بوده که بعدها به دلیل ارادت زیاد او به امام زمان به مهدوی معروف شد و پس از آن نام خانوادگی خود را به مهدوی کنی تغییر داد.

دختر او در این باره می‌گوید:[۱۹]

وقتی پدرم در قم بودند، به خاطر توسل زیادشان به صاحب‌الزمان، دوستانشان ایشان را مهدوی خطاب می‌کنند، البته فامیلی اصلیشان حاجی باقری است و شناسنامه همه ما مهدوی کنی هستیم.

تدریس

ویرایش
  • تدریس خارج فقه در دانشگاه و مدرسه علمیه مروی برای دانشجویان و طلاب دوره‌های عالی
  • تدریس آیات‌الاحکام در مدرسه مروی و آیات اقتصادی در دانشگاه امام صادق
  • تدریس دوره‌های اخلاق اسلامی در دانشگاه امام صادق و حوزه علمیه مروی

پانویس

ویرایش
  1. «آغاز به کار دوره چهارم اجلاس رسمی مجلس خبرگان». ایسنا. ۵ شهریور ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۲۸ شهریور ۱۳۹۷.
  2. «آیت‌الله مهدوی کنی به مجلس خبرگان رهبری راه یافت». ایسنا. ۲۷ اسفند ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۸ شهریور ۱۳۹۷.
  3. «آیت‌الله مهدوی کنی سرپرست وزارت کشور شد». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۱۲. ۸ اسفند ۱۳۵۸. دریافت‌شده در ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  4. فرهنگ‌زاد، هادی (۱۰ شهریور ۱۴۰۱). «کفیل نخست‌وزیری که نام فامیلش را تغییر داد». ایسنا.
  5. «کتاب سال». خانه کتاب ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۸ شهریور ۱۳۹۷.
  6. «روایت ولایتی از جزئیات و علت فوت آیت‌الله مهدوی کنی». خبرگزاری تسنیم. ۳۰ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۸ شهریور ۱۳۹۷.
  7. خاطرات حسین انصاریان، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تابستان۱۳۸۲، صفحهٔ ۲۲
  8. مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان شد
  9. روزنامهٔ کیهان، 12 خرداد 1360.
  10. «مهدوی کنی، رئیس مجلس خبرگان ایران، درگذشت». رادیوفردا. ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۴.
  11. ترابی (۲۰۱۴-۱۰-۲۴). «آیت‌الله مهدوی‌کنی دار فانی را وداع گفت». جام جم. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۰-۲۴.
  12. «آیت‌الله مهدوی‌کنی در پی حمله قلبی به کما رفت». فرارو. ۱۴ خرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۳.
  13. «روح آیت الله مهدوی کنی به ملکوت اعلی پیوست». تابناک. ۲۹ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۳.
  14. «پیکر آیت‌الله مهدوی‌کنی به خاک سپرده شد». همشهری. ۱ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۳.
  15. «پیکر آیت‌الله مهدوی‌کنی به خاک سپرده شد - ۳ آبان ۹۳». دنیای اقتصاد. ۳ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۳.
  16. «انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به‌عنوان جانشین امام (ره) دشمنان نظام را مأیوس کرد». فارس. ۴ خرداد ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۲۳.
  17. «مفهوم «حراست از رهبری» از نظر رئیس مجلس خبرگان؛ دنیای اقتصاد؛ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۱۲.
  18. «دعایی که زندگی آیت‌الله مهدوی‌کنی را برگرداند». مهر. ۲۰۱۴-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۱۷.
  19. «معرفی اعضای خانواده آیت الله مهدوی کنی». خبرگزاری دفاع مقدس. ۳۰ مهر ۱۳۹۳.

برای مطالعهٔ بیشتر

ویرایش
مناصب نظامی
عنوان جدید سرپرست کمیته‌های انقلاب اسلامی
۱۳۶۱–۱۳۵۷
پسین:
علی‌اکبر ناطق نوری
مناصب سیاسی
عنوان جدید معاون وزیر کشور در امور کمیته‌های انقلاب اسلامی
۱۳۵۸
بدون متصدی
پیشین:
اکبر هاشمی رفسنجانی
سرپرست
وزیر کشور
۱۳۶۰–۱۳۵۸
پسین:
سید کمال‌الدین نیک‌روش
پیشین:
محمدجواد باهنر
نخست‌وزیر ایران
۱۳۶۰
پسین:
میرحسین موسوی
مناصب حکومتی
عنوان جدید دبیر شورای نگهبان
سرپرست

۱۳۵۹
پسین:
لطف‌الله صافی گلپایگانی
مناصب احزاب سیاسی
پیشین:
فضل‌الله محلاتی
دبیرکل جامعه روحانیت مبارز
۱۳۹۳–۱۳۶۰
پسین:
محمدعلی موحدی کرمانی
سِمَت‌های علمی
عنوان جدید رئیس دانشگاه امام صادق
۱۳۹۳–۱۳۶۱
پسین:
محمدباقر باقری کنی
سرپرست
پیشین:
حسینعلی منتظری
به عنوان رئیس عالی دانشگاه
رئیس هیئت امنای دانشگاه امام صادق
۱۳۹۳–۱۳۶۸
بدون متصدی
تصدی بعدی توسط:
صادق لاریجانی
کرسی پارلمانی
پیشین:
اکبر هاشمی رفسنجانی
رئیس مجلس خبرگان رهبری
۱۳۹۳–۱۳۸۹
بدون متصدی
تصدی بعدی توسط:
محمد یزدی