شاهی (سبزی)
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
شاهی یا تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. به بذر آن سپندان گویند. در زبان مازندرانی به آن ترتیزک می‌گویند.[۱] شاهی گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است. این نوع سبزی به داشتن مقادیر زیادی ویتامین ث معروف است و از دیرباز برای مداوای سرماخوردگی کاربرد داشته‌است.
| شاهی | |
|---|---|
| |
| گیاهان جوان | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاه |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | کلم‌سانان |
| تیره: | شب‌بویان |
| سرده: | ازمک (سرده) |
| گونه: | L. sativum |
| نام دوبخشی | |
| Lepidium sativum L.
| |
برگ‌های آن سبزو روشن، گل‌هایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم به‌طور گروهی در انتهای شاخه ظاهر می‌شود. میوه آن بیضوی به طول تقریبی۵۰ میلی‌متر و عرض چهار میلی‌متر است.
تخم تره یا همان شاهی دارای آلکالوئیدی به نام اسید سناپینیک و کولین اتر choline ether و یک اسانس روغنی که خاصیت ساخت استروژن را در بدن دارد می‌باشد.
تخم تره یا شاهی را اگر در آب خیس کنید لیزاب و لعابی ایجاد می‌کند که می‌توان به جای صمغ عربی و کتیرا از آن استفاده کرد.
تره یا شاهی گیاهی است یک ساله و خودرو که طول آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و به شکل نپخته، به عنوان طعم دهنده به غذا و دم‌کرده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برگ، گل، میوه و دانه تره یا شاهی از مهم‌ترین قسمت‌های این گیاه بهاری هستند و به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بیماری
ویرایشوجود لکه‌های سفید روی گیاه تره تیزک که نوعی قارچ است عامل بیماری این گیاه می‌باشد و توصیه می‌شود از خوردن این نوع تره تیزک‌ها خودداری کنند.[۲]
غذا
ویرایشتره یا شاهی به صورت خام به عنوان سبزی و به شکل سالاد یا غذاهای مختلف مصرف می‌شود.[۲]
برداشت
ویرایشماههای اردیبهشت و خرداد زمان برداشت این گیاه هستند که به صورت وحشی سبز می‌شود.[۲]
ارزش غذایی
ویرایش| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۱۳۴ کیلوژول (۳۲ کیلوکالری) |
5.5 g | |
| قند | 4.4 g |
| فیبر خوراکی | 1.1 g |
2.6 g | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| برابر ویتامین آ | ۴۳٪ ۳۴۶ میکروگرم۳۸٪ ۴۱۵۰ میکروگرم۱۲۵۰۰ میکروگرم |
| ویتامین (B۱) | ۷٪ ۰٫۰۸ میلی‌گرم |
| (B۲) | ۲۲٪ ۰٫۲۶ میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۷٪ ۱ میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید (B۵) | ۵٪ ۰٫۲۴۷ میلی‌گرم |
| ویتامین ب۶ | ۱۹٪ ۰٫۲۴۷ میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۲۰٪ ۸۰ میکروگرم |
| ویتامین ث | ۸۳٪ ۶۹ میلی‌گرم |
| ویتامین ئی | ۵٪ ۰٫۷ میلی‌گرم |
| ویتامین کا | ۵۱۶٪ ۵۴۱٫۹ میکروگرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۸٪ ۸۱ میلی‌گرم |
| آهن | ۱۰٪ ۱٫۳ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۱۱٪ ۳۸ میلی‌گرم |
| منگنز | ۲۶٪ ۰٫۵۵۳ میلی‌گرم |
| فسفر | ۱۱٪ ۷۶ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱۳٪ ۶۰۶ میلی‌گرم |
| |
| †درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
منابع
ویرایش | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با سبزی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |