سرودهای انقلابی ایران
سرودهای انقلابی ایران به سرودهای حماسی گفته می‌شود که در طول اوج‌گیری، پیروزی و پس از انقلاب اسلامی در ایران در پشتیبانی از انقلاب و مخالفت با نظام پادشاهی پهلوی ساخته و اجرا شدند. پیش از پیروزی انقلاب، این سرودها توسط هواداران گرایش‌های سیاسی گوناگون ساخته می‌شدند و بسیاری از آن‌ها در استودیوهای زیرزمینی، خانگی به‌صورت آماتور ضبط و بر روی نوار کاست در دسترس عموم قرار می‌گرفتند.[۱][۲] سرودهای انقلابی ترکیب جدیدی از موزیک کر، آهنگ‌های چپ آمریکای لاتین، و بعدها نوحهٔ ایرانی بود که وسیله‌ای برای بیان احساسات انقلابیون شد.[۳]
تعدادی از این سرودها در سالروز انقلاب به صورت اصل یا با اجرای مجدد در صداوسیمای ایران پخش می‌شوند، و در مدارس به‌عنوان بخشی از برنامهٔ جشن‌های دههٔ فجر توسط دانش‌آموزان اجرا می‌گردند.[۱]
جریان‌های چپ و غیرمذهبی
ویرایشجریانهای چپ و غیرمذهبی نقش پررنگی در سرودهای انقلاب ایران داشتند.[۴] سرودهایی که ریشه در جنبش‌های چپ آمریکای لاتین داشت، قطعهٔ برپاخیز از جا کن از روی آهنگ خلق متحد سرخیو اورتگا ساخته شده بود. با حذف چپ‌ها از سیاست ایران سرودهایشان هم دیگر شنیده نشد به‌جز بهاران خجسته باد که بارها در رادیو و تلویزیون ایران پخش شده‌است. سرودی که اولین بار روز بیست و نه بهمن پنجاه و هفت در سالگرد اعدام خسرو گلسرخی و کرامت‌الله دانشیان از تلویزیون ایران پخش شد.[۳]
کانون چاووش
ویرایشجریان چپ موسیقی، که با سردمداری هوشنگ ابتهاج، عملاً بخش موسیقی رادیو را در سیطرهٔ خود گرفته بود، بعد از کشتار ۱۷ شهریور خود را از رادیو بیرون کشید و به سمت تأسیس نهادی به نام کانون چاووش رفت. چاووش تأسیس شده بود تا بتواند با تولید آثار موسیقایی، از نظر مالی خود را مستقل از دولت و نهاد حکومت تعریف کند. آن‌ها برخی از آثارشان را در منازل شخصی و با کمترین امکانات ضبط می‌کردند. از جمله این آثار می‌توان «سپیده» یا ایران ای سرای امید، «شب‌نورد» ساخته محمدرضا لطفی، «همراه شو عزیز»، و «ایرانی»، ساختهٔ پرویز مشکاتیان و «سواران دشت امید» و «حصار» ساختهٔ حسین علیزاده را نام برد؛ عمدهٔ این کارها را محمدرضا شجریان و شهرام ناظری خواندند.[۴] قطعهٔ شب‌نورد چاوش فردای بیست و دو بهمن از رادیو ایران پخش شد.[۳]
شراره‌های آفتاب
ویرایشدر کنار جریان موسیقایی چاوش، جریانات منتسب به چریک‌های فدایی اکثریت هم فعّال شدند. معروف‌ترین کار این گروه آلبومی بود به نام شراره‌های آفتاب که موسیقی آن را مهرداد بران، موزیسین ایرانی مقیم آمریکا، بر سروده‌هایی از سعید سلطانپور ساخت. گروه کر این آلبوم دانشجویان دانشگاه واشینگتن بودند و تک‌خوانی آن را داود اردلان انجام داد.[۴] این آلبوم به‌صورت نوار کاست وارد ایران شد و بالای دو میلیون نسخه از آن فروش رفت. همچنین سرودهای آن به‌صورت پی‌درپی از رادیو انقلاب که مدت کوتاهی در دست چریک‌های فدایی بود پخش می‌شد.[۵]
جریان‌های مذهبی
ویرایشدر کنار جریان‌های غیرمذهبی، آثاری هم از سوی جریان‌های مذهبی یا با سروده‌هایی با بار مذهبی نیز ساخته شد که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به سرود خمینی ای امام یا الله الله اشاره کرد.[۴] سرود خمینی ای امام که برای اولین بار در زمان ورود سید روح‌الله خمینی به ایران توسط گروه‌های مذهبی هوادار او در فرودگاه مهرآباد اجرا شد عناصر پررنگی از حزب جمهوری اسلامی داشت.[۳] خمینی ای امام در فهرست آثار ناملموس ملّی ایران به ثبت رسیده‌است؛ پخش این سرود انقلابی، در اوایل دههٔ ۶۰، برای حدود دو سال از رادیو و تلویزیون ایران ممنوع بود.[۶]
سرود ایران ایران اولین سرود پخش‌شده از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بود؛ این سرود پس از در اختیار گرفتن مرکز صداوسیما توسط نیروهای انقلابی، از رادیو ملّی پخش شد. فریدون خشنود آن را بر اساس شعری از حسین سرفراز ساخت. ضبط این قطعه به‌صورت مخفیانه در استودیو صبا تهران انجام شد و آن را رضا رویگری که بعدها به بازیگر مطرحی در سینما تبدیل شد اجرا کرد. سرود بهمن خونین جاویدان در دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در مرکز صدا و سینمای استان فارس تولید شد. همافر، شاعر و حمید بهبود، آهنگساز این اثر هستند.[۷]
فهرست
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «سرودهای خاطره انگیز انقلابی». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۰ بهمن ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ «سرگذشت ماندگارترین سرودهای انقلاب». خبرگزاری فارس. ۲۳ بهمن ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۳٫۰۰ ۳٫۰۱ ۳٫۰۲ ۳٫۰۳ ۳٫۰۴ ۳٫۰۵ ۳٫۰۶ ۳٫۰۷ ۳٫۰۸ ۳٫۰۹ کاوه مشکات (۱۸ بهمن ۱۳۹۷). «انقلاب ۵۷؛ سرودهای بیم و امید». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ حسن امرایی (۲۱ بهمن ۱۳۹۸). «سرودهای انقلاب ایران؛ نقش پررنگ جریان‌های غیرمذهبی». ایندیپندنت فارسی. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ ۵٫۶ بیژن باران (۲۵ می ۲۰۱۲). «وزن هجایی سرود سراومد زمستون». مشعل. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ «سرود «خمینی ای امام» دو سال ممنوع بود». تاریخ ایرانی. ۶ فروردین ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ «نگاهی به سرودهای ماندگار انقلاب اسلامی». انصاف نیوز. ۲۳ بهمن ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ «سرود انقلابی ایران ایران؛ رگبار مسلسل‌ها». خبرگزاری صدا و سیما. ۱۴ بهمن ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ «خواننده سرود «الله الله تو پناهی بر ضعیفان»: دوست ندارند به ایران برگردم!». دیدبان. ۱۱ بهمن ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.
- ↑ «سال ۱۳۵۷ اوج ساخت آثار موسیقایی قوی با امکانات ضعیف+صوت». ایلنا. ۱۸ بهمن ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۲۲.