زونا
زونا یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) است. نظریه رایج برای این بیماری به این صورت است که پس از ابتلا و بهبودی آبله‌مرغان این ویروس به‌صورت نهفته در سلول‌های عصبی واقع در گانگلیون خلفی نخاع باقی می‌ماند. تا زمانی که به‌علت یک عامل تحریکی یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال شود. در این حالت بیماری موضعی دردناکی ایجاد می‌شود که زونا نام دارد. نشانه‌های زونا تاول‌های منطقه‌ای یا کوچکی هستند که جنب یکدیگر در منطقه یک عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می‌آید و با درد خنجری و سوزش همراه است. این تاول‌ها بیشتر در پوست سینه و پشت بروز می‌کند و همانند آبله‌مرغان بسیار مسری هستند. ده درصد موارد زونای چشمی ( درگیری عصب سه قلو) و یا زونای شنوایی ( سندرم رمسی هانت) وجود دارد.
| زونا | |
|---|---|
 | |
| تاول‌های زونا روی گردن و شانه | |
| تخصص | بیماری عفونی (تخصص پزشکی)، پوست‌شناسی، عصب‌شناسی  |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | B02 |
| آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام | 053 |
| دادگان بیماری‌ها | 29119 |
| مدلاین پلاس | 000858 |
| ئی‌مدیسین | med/۱۰۰۷ derm/180 emerg/823 oph/257 ped/996 |
| پیشنت پلاس | زونا |
سبب‌شناسی
ویرایشزونا در هر سنی می‌تواند رخ بدهد ولی در بیش از نیمی از موارد در ایالات متحده در افراد ۱۵ سال به بالا دیده می‌شود.[۱] بیماری معمولاً افراد مسن را گرفتار می‌کند که می‌تواند ناشی از اختلال در ایمنی‌سلولی سیستم ایمنی به واسطه پیری ایجاد می‌شود.[۱]
مکانیسم ایجاد زونا
ویرایشزونا ناشی از فعالیت مجدد و تکثیر ویروس‌های خفته در سلول‌های نخاعی است.
همه‌گیرشناسی
ویرایشابتلا به زونا می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر شیوع دارد.
علایم و نشانه‌ها
ویرایش
علایم اولیه شامل سردرد تب و لرز خفیف و احساس بدحالی و کسلی است.[۲][۳] به دنبال علایم اولیه فرد دچار احساس درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی در ناحیه‌ای که اعصاب محیطی آن توسط ویروس آلوده شده بوده و دوباره فعال و در حال تکثیر است می‌شود.[۴] شدت درد از خفیف تا بسیار شدید متغیر است.[۵] به دنبال آن تاول‌های قرمز و دردناکی ۴–۵ روز پس از علایم اولیه در سطح بدن به وجود می‌آیند. تاول‌ها معمولاً در روی یک نوار پهن پوست قرمز در امتداد مسیر رشته‌های عصبی حسی در یک درماتوم خاص پوست پدید می‌آیند. درماتوم به یک ناحیه از پوست گفته می‌شود که عصب‌دهی با منشأ جنینی مشترک داشته باشد. تاول‌ها را غالباً می‌توان در ناحیهٔ قفسه سینه دید که البته تنها در یک طرف بدن گسترش می‌یابند. از علایم شایع می‌توان تب و لرز خفیف و احساس کسالت و همچنین حالت تهوع را نام برد.
| روز اول | روز دوم | روز پنجم | روز ششم |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
درمان
ویرایش
جدیدترین و مؤثرترین داروی موجود در بازار والاسیکلوویر نام دارد و به شکل قرص در بسته‌های ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلی‌گرمی در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. والاسیکلوویر در واقع یک پیش داروست که در بدن به آسیکلوویر تبدیل می‌شود. داروی آسیکلوویر و پمادهای ضد ویروس گیاهی مانند: میرتوپلکس، آفتوپلکس و ملیسان نیز در تسکین علایم بسیار کمک‌کننده هستند. در تمامی این داروها رعایت یک نکته ضروری است و آن هم اینکه با مشاهده اولین علایم سوزش یا خارش و گزگز شدن پوست بایستی درمان را آغاز کرد تا نتایج سریع تر و بهتری مشاهده شود. هدف از درمان، کاهش شدت و دوره بیماری، کاهش درد، تسریع در بهبود ضایعات پوستی و پیشگیری از عوارض درازمدت بیماری به ویژه درد عصبی به دنبال زونا می‌باشد. درمان در بیماران با ضعف سیستم ایمنی با هدف جلوگیری از گسترش پوستی و احشایی آن قابل توجه‌است.[۶]
معالجه زونا شامل داروی مسکن برای کنترل درد است. همچنین روی تاول‌ها گرد تالک می‌مالند.[نیازمند منبع] ممکن است پس از بهبودی اثرات تاول‌ها و زخم‌ها باقی بماند.[۷]
درد عصبی پس از درمان
ویرایشدرد عصبی پس از درمان در واقع یک اصطلاح می‌باشد که یک سوم بیماران پس از بهبود اسکارها هنوز درد را حس می‌کنند. این درد معمولاً به صورت سوزش و حساسیت پوست ظاهر می‌شود که معمولاً در دراز مدت التیام پیدا می‌کند و در مواردی اندک باعث دردهای مزمن ماندگار خواهد شد.[۸]
ضدویروس
ویرایششامل آسیکلویر است.
ضد درد
ویرایشدردهای خفیف تا متوسط با ضد دردهای معمول قابل کنترل هستند.[۹]
استروئید
ویرایشباوجود اینکه کارآزمایی بالینی قابل توجه و متقاعدکننده برای تجویز استروئید در زونا وجود ندارد ولی با این حال کورتیکواستروئیدها به صورت خوراکی معمولاً همراه با ضدویروس‌ها تجویز می‌شود. در یک کارآزمایی روی بیماران با سیستم ایمنی طبیعی تجویز هم‌زمان آسیکلوویر و پردنیزولون مدت‌زمان ترمیم و همچنین کیفیت زندگی را بهبود بخشیده‌است.[۱۰]
درمان زونای چشمی
ویرایش
پیش‌آگهی
ویرایشابتلا به زونا در دوران بارداری خوش‌خیم بوده و معمولاً عوارضی برای مادر و جنین ندارد. اما عفونت اولیه با ویروس آبله‌مرغان در دوران بارداری و ابتلای مادر به آبله‌مرغان می‌تواند منجر به عفونت جنین شده و عوارضی برای مادر یا جنین به همراه داشته باشد.[۱۱][۱۲]
تاریخچه
ویرایشاگرچه ضایعات تاولی مانند زونا ردپایی بس طولانی در متون مکتوب پزشکی دارند، با وجود این تمایز زونا از بیماری‌هایی همچون آبله و اریزه‌پلاس و ارگوتیسم در اواخر قرن هجدهم با فعالیت ویلیام هبردن امکان‌پذیر گشت.[نیازمند منبع]
پانویس
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Weinberg JM (2007). "Herpes zoster: epidemiology, natural history, and common complications". J Am Acad Dermatol. 57 (6 Suppl): S130–5. doi:10.1016/j.jaad.2007.08.046. PMID 18021864.
- ↑ Dworkin RH, Johnson RW, Breuer J; et al. (2007). "Recommendations for the management of herpes zoster". Clin. Infect. Dis. 44 Suppl 1: S1–26. doi:10.1086/510206. PMID 17143845.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|author=(help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Zamula E (2001). "Shingles: an unwelcome encore". FDA Consumer. 35 (3): 21–5. PMID 11458545. Retrieved 2010-01-05.
{{cite journal}}: Unknown parameter|month=ignored (help) Revised June 2005. - ↑ Stankus SJ, Dlugopolski M, Packer D (2000). "Management of herpes zoster (shingles) and postherpetic neuralgia". Am Fam Physician. 61 (8): 2437–44, 2447–8. PMID 10794584. Archived from the original on 29 September 2007. Retrieved 24 اكتبر 2011.
{{cite journal}}: Check date values in:|access-date=(help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Katz J, Cooper EM, Walther RR, Sweeney EW, Dworkin RH (2004). "Acute pain in herpes zoster and its impact on health-related quality of life". Clin. Infect. Dis. 39 (3): 342–8. doi:10.1086/421942. PMID 15307000.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Whitley R, Volpi a. Management of herpes zoster and post-herpetic neuralgia now and in the future
- ↑ «زونا. دانشنامه رشد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۴.
- ↑ http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/shingles/ ترجمه شده در http://familydoctor.ir/fa/page/27[پیوند مرده]
- ↑ Baron R (2004). "Post-herpetic neuralgia case study: optimizing pain control". Eur. J. Neurol. 11 Suppl 1: 3–11. doi:10.1111/j.1471-0552٫2004٫00794.x. PMID 15061819.
- ↑ Whitley RJ, Weiss H, Gnann JW, Tyring S, Mertz GJ, Pappas PG, Schleupner CJ, Hayden F, Wolf J, Soong SJ (1996). "Acyclovir with and without prednisone for the treatment of herpes zoster. A randomized, placebo-controlled trial. The National Institute of Allergy and Infectious Diseases Collaborative Antiviral Study Group". Ann. Intern. Med. 125 (5): 376–83. PMID 8702088.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Paryani SG, Arvin AM (1986). "Intrauterine infection with varicella-zoster virus after maternal varicella". N. Engl. J. Med. 314 (24): 1542–1546. doi:10.1056/NEJM198606123142403. PMID 3012334.
- ↑ Enders G, Miller E, Cradock-Watson J, Bolley I, Ridehalgh M (1994). "Consequences of varicella and herpes zoster in pregnancy: prospective study of 1739 cases". Lancet. 343 (8912): 1548–1551. doi:10.1016/S0140-6736(94)92943-2. PMID 7802767.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)