دیوار گوری
دیوار گَوری (به انگلیسی: Gawri wall) (به کردی: دیوار گه‌وری) دیواری تاریخی است که در استان کرمانشاه و در نزدیکی مرز دو کشور ایران و عراق در راستای شمال-جنوب کشیده شده‌است.[۱]
| دیوار گوری | |
|---|---|
 | |
| نام | دیوار گوری |
| کشور | ایران |
| استان | کرمانشاه |
| شهرستان | قصر شیرین، سرپل ذهاب |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | دیوار دفاعی |
| دورهٔ ساخت اثر | نامشخص |
نام‌گذاری
ویرایشاگرچه باستان‌شناسان ایرانی در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) از طریق تصاویر ماهواره‌ای به وجود این دیوار پی بردند، اما ساکنان نزدیک به این دیوار از دیرباز آن را با نام دیوار گوری می‌شناختند.[۱][۲]
ویژگی‌ها
ویرایشطول دیوار گوری ۱۱۵ کیلومتر (۷۱ مایل) است و بدین سبب می‌توان آن را پس از دیوار بزرگ گرگان دومین دیوار دفاعی در ایران دانست. بقایای این دیوار از سمت شمال از کوهستان بمو آغاز شده و در جنوب به روستای ژاومرگ می‌رسد. بقایای دیوار گوری تقریباً یک میلیون متر مکعب سنگ را شامل می‌شود. این سنگ‌ها بوم‌آورد بوده و از کوه‌های اطراف تهیه شده‌است. در برخی نقاط استفاده از ملات گچ قابل تشخیص است. ابعاد دقیق این دیوار مشخص نیست، اما تخمین زده شده که احتمالاً ۴ متر عرض و حدود ۳ متر ارتفاع داشته‌است.[۱]
کاربری
ویرایشکاربری دیوار گوری به طور دقیق مشخص نیست. احتمال داده می‌شود که یک دیوار دفاعی بوده‌است. همچنین این احتمال داده شده که کاربردی نمادین داشته و نشانه‌ای از مرزهای یک امپراتوری کهن بوده‌باشد.[۱][۳]
قدمت
ویرایشقدمت دیوار گوری به طور دقیق مشخص نیست. اما با توجه به ظروف سفالین کشف شده در کنار این دیوار، احتمال داده‌شده که قدمت آن به زمانی بین سدهٔ چهارم پیش از میلاد تا سدهٔ ششم پس از میلاد بازگردد[۱] و به امپراتوری‌های اشکانی یا ساسانی تعلق داشته‌باشد.[۳]
سابقهٔ کاوش
ویرایشاگرچه تیم پژوهش ایرانی از پیشینهٔ کاوش‌ها بر روی این دیوار اطلاع نداشته‌اند، اما پس از آنکه سجاد علی‌بیگی دانشجوی دکترای رشته باستان‌شناسی دانشگاه تهران در مقاله‌ای در ژورنال آنتیکیتی (Antiquity) به معرفی دیوار گوری پرداخت، مشخص شد که پیش از این نیز گروهی از باستان‌شناسان به تحقیق بر روی این دیوار پرداخته‌بودند، اما نتایج پژوهش و کاوش آن‌ها در هیچ ژورنالی منتشر نشده‌است.[۱][۲]
پس از اعلام کشف دیوار در آبان ۱۳۹۸، امید قادری مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه اعلام کرد که این دیوار دست‌کم از ۱۰ سال پیش مورد شناسایی قرار گرفته و باستان‌شناسان کار پژوهش بر روی آن را آغاز کرده‌بوده‌اند. همچنین در منابع عثمانی، و نیز سفرنامهٔ مسیو چریکف در سال ۱۸۵۰ نیز به وجود این دیوار اشاره شده و نتایج پژوهش‌های سجاد علی‌بیگی بر روی دیوار گوری در گردهمایی سالانه باستان شناسی در سال ۱۳۹۵ نیز ارائه شده‌است.[۴]
هنری راولینسون نیز در سفرنامهٔ خود که به سال ۱۸۳۶ مربوط می‌شود، به این دیوار اشاره کرده و می‌نویسد:
در ساحل سمت راست، در فاصلۀ یک و نیم مایلی از دره، دیواری از میان خط‌الرأس صخره‌ها کشیده شده که در سمت شمالی شهر به صورت سدی طبیعی به استحکامات شگفت‌آوری شکل داده‌است. این دیوار هم‌اکنون تنها همچون یک خط خاکریز شکسته مثل ساختمان‌های نینوا و بابل به نظر می‌رسد، و من بنابراین نتیجه می‌گیرم که باید مربوط به دوران کلدانیان باشد.[۵]
پایگاه خبری علمی لایوساینس در پایان سال ۲۰۱۹ دیوار گوری را به عنوان یکی از ۱۰ کشف بزرگ باستان‌شناسی در آن سال اعلام کرد.[۶]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): کشف دیوار کهن ۱۱۵ کیلومتری در غرب ایران، نوشته‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۸؛ بازدید در ۱۶ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ لایوساینس: دیوار باستانی ۷۰ مایلی در غرب ایران پیدا شد، اما سازندگان آن چه کسانی بودند؟ (به انگلیسی)، نوشته‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۹، نوشته‌شده توسط اووِن یاروس؛ بازدید در ۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ علی‌بیگی، سجاد. ۲۰۱۹. دیوار گوری: سازه‌ای احتمالاً پارتی-ساسانی در کوه‌پایه‌های غربی رشته‌کوه زاگرس (به انگلیسی)، در آنتیکیتی، شمارۀ ۹۳، مقالۀ ۳۷۰، منتشرشده در اوت ۲۰۱۹؛ بازدید در ۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): دیوار سرپل ذهاب یک کشف جدید باستان‌شناسی نیست، نوشته‌شده در ۱۶ آبان ۱۳۹۸؛ بازدید در ۱۶ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ راولینسون، هنری. ۱۸۳۹. یادداشت‌هایی دربارۀ سفر از زهاب در دامنه‌های زاگرس در امتداد کوه‌ها به خوزستان (شوش) و از آنجا از استان لرستان به کرمانشاه در سال ۱۸۳۶ (به انگلیسی)، در مجلۀ جامعۀ جغرافیایی پادشاهی، شمارۀ ۴، ۱۸۳۹، ص ۳۸؛ بازدید در ۲۳ بهمن ۱۳۹۸.
- ↑ لایوساینس: ۱۰ کشف بزرگ باستان‌شناسی در سال ۲۰۱۹ (به انگلیسی)، نوشته‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۹، نوشته‌شده توسط اووِن یاروس؛ بازدید در ۲ ژانویۀ ۲۰۲۰.