درگاه:زمین‌لرزه

درگاه زمین‌لرزه

نقشه‌ای از رومرکزهای ۳۵۸٬۲۱۴ زمین‌لرزه در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۹۸.

زمین‌لرزه یا زلزله، لرزش و جنبش زمین است که به علت آزاد شدن انرژی ناشی از گسیختگی سریع در گسلهای پوستهٔ زمین در مدتی کوتاه روی می‌دهد. محلی که منشأ زمین‌لرزه است و انرژی از آنجا خارج می‌شود را کانون ژرفی، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز سطحی زمین‌لرزه گویند. پیش از وقوع زمین‌لرزهٔ اصلی معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش‌لرزه معروفند. به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز پس‌لرزه گویند که با شدت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند. زمین‌لرزه به سه صورت عمودی، افقی و موجی به‌وقوع می‌رسد که نوع آخر از شایع‌ترین آن‌هاست.

زمین لرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج مرتعشی را ایجاد می‌کند. زمین لرزه‌ها توسط دستگاه لرزه‌سنج یا لرزه‌نگار ثبت می‌شوند. مقدار بزرگی یک زلزله (ریشتر) طبق قرارداد گزارش می‌شود، زلزله‌های کوچکتر از شدت ۳ اغلب غیر محسوس و بزگتر از ۷ خسارت‌های جدی را به بار می‌آورند. شدت لرزه با روش اصلاح شدهٔ مرکالی اندازه‌گیری می‌شود.
ادامه...

نوشتار برگزیده

زمین‌لرزهٔ قائن یا اَردِکول، زمین‌لرزه‌ای مهیب بود که در ۱۰ مهٔ ۱۹۹۷ ساعت ۰۷:۵۷ به وقت هماهنگ جهانی (۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ ساعت ۱۲:۲۷ به وقت محلی)، استان خراسان در شمال شرق ایران را لرزاند. بزرگای گشتاوری این زمین‌لرزه که شدیدترین زمین‌لرزهٔ منطقه از سال ۱۹۹۰ تا آن زمان بود، ۷٬۳ اندازه‌گیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت. زمین‌لرزهٔ قائن سومین زمین‌لرزه‌ای بود که در سال ۱۹۹۷ در ایران رخ می‌داد و خساراتی عظیم بر جای می‌گذاشت. بر اثر این زمین‌لرزه منطقهٔ بیرجند-قائن ویران گشت؛ ۱٬۵۶۷ نفر کشته، بیش از ۲٬۳۰۰ نفر مجروح، و ۵۰٬۰۰۰ نفر آواره شدند؛ ۱۵٬۰۰۰ واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. سازمان زمین‌شناسی ایالات متحدهٔ آمریکا، زمین‌لرزهٔ قائن را مرگ‌بارترین زمین‌لرزهٔ سال ۱۹۹۷ توصیف کرد. ۱۵۵ پس‌لرزه بر شدت خرابی‌ها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد. بعدها مشخص شد که زمین‌لرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران-افغانستان واقع بود، ایجاد شده‌است.

در نهایت میزان خسارت‌ها ۱۰۰ میلیون دلار برآورد شد، و بسیاری از کشورها با اهدای پتو، چادر، لباس، و مواد غذایی به یاری زلزله‌زدگان شتافتند. گروه‌های نجات به منطقه اعزام شدند تا داوطلبان محلی را در یافتن بازماندگانی که زیر آوارها مدفون شده بودند، یاری کنند. میزان تخریب‌ها در اطراف رومرکز زمین‌لرزه تقریباً صد در صد اعلام شد؛ که عمدتاً ناشی از شیوهٔ ناصحیح ساخت‌وساز در مناطق روستایی بود. ابعاد گستردهٔ خرابی‌ها به سرعتِ تحرکاتی که برای بالابردن سطح استانداردها در آیین‌نامه‌های ساختمانی ایران آغاز شده بود افزود. با توجه به اینکه از هر ۳٬۰۰۰ مرگ و میری که در ایران رخ می‌دهد، یک مورد ناشی از زمین‌لرزه‌هاست؛ یک متخصص ژئوفیزیک آمریکایی پیشنهاد کرده‌است که برای رفع نگرانی‌ها دربارهٔ امنیت عمومی در ایران، یک برنامهٔ بازسازی ساختمان‌ها در سرتاسر کشور باید اجرا شود.

اصطلاح‌نامهٔ برگزیده

لرزه‌سنج واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، کلیه واژه‌های گروه زئوفیزیک دستگاهی است که شتاب یا تغییر مکان ناشی از امواج لرزه ای درونی زمین، که در اثر زمین‌لرزه و انفجار اتمی یا دیگر عوامل ایجاد شده است، را ثبت می‌کند. به دستگاهی که برای سنجش شتاب ایجاد شده در جریان زلزله استفاده میشود، اصطلاحا شتاب‌نگار گفته میشود.

در لرزه‌سنج‌های قدیمی‌تر، که آنها را لرزه‌نگار واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، کلیه واژه‌های گروه زئوفیزیک می‌نامند و شامل یک قلم و کاغذ متحرک است، کار اندازه‌گیری و ثبت لرزه‌ها همزمان و دریک جا انجام می‌گرفت. در دستگاه‌های نوین این کارها در بخش‌هایی جدا از هم انجام می‌گیرد.

نوشتارهای برگزیده

رده‌ها

نگارهٔ برگزیده

یک پویانمایی از سونامی ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ در سوماترای اندونزی که توسط سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحدهٔ آمریکا ایجاد شده‌است. امواج از آسیای جنوب شرقی نشأت می‌گرفتند، اما تا سواحل ماداگاسکار پیش رفتند.

گفتاورد

«برخی مطرح می‌کنند با این‌که در دنیای غرب بی‌بندباری و بی‌عفتی است، چرا در آنجا طوفان و زلزله نمی‌آید. اولا چه کسی گفته است نمی‌آید؛ در برخی مناطق طوفان و زلزله هم می‌آید؛ اما ما نمی‌گوییم تنها علت آن گناه است. گناه یکی از علل است.»

کاظم صدیقی

آیا می‌دانید

  • ... که زمین‌لرزهٔ سال ۱۹۴۶ نانکایدو موجب ایجاد یک سونامی با ارتفاع ۵ الی ۶ متر شد که ۲٬۱۰۰ خانهٔ دیگر را افزون بر خرابی‌هایی که خود زلزله بر جای گذاشته بود، ویران کرد؟
  • ... که میزان خسارت‌های ناشی از زمین‌لرزهٔ سال ۲۰۰۳ هوکایدو تخمین زده نشد، زیرا که رومرکز آن ۶۰ کیلومتر دورتر از ساحل بود و به آن انداز‌ه‌ای که اگر در خود ژاپن روی می‌داد، خسارت به بار نیاورد؟

ویکی‌پروژه‌ها

ویکی‌پروژهٔ زمین‌لرزه‌ها مرکز ساماندهی به مقالات زمین‌لرزه‌ها، سونامی‌ها، زلزله‌شناسی، و موضوعات مرتبط است. به ما بپیوندید و یاریمان کنید!

آن‌چه می‌توانید انجام دهید

موضوعات

مراکز پژوهشی دولتی
سازمان زمین‌شناسی آمریکامؤسسه ژئوفیزیکسازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

امواج لرزه‌ای
موج پی‌موج اسموج لاوموج سطحیموج رایلی

زلزله‌شناسی و مقیاس‌ها
لرزه‌سنجمقیاس بزرگی ریشترمقیاس شدت مرکالیمقیاس بزرگای گشتاوریمقیاس روسی–فورلمقیاس شیندومقیاس مدودف–شپونهویر–کارنیکمقیاس مه‌لرزه‌ای اروپا

زمین‌لرزه‌های مهم جهان
زمین‌لرزهٔ ۱۹۰۶ سانفرانسیسکوزمین‌لرزهٔ ۱۷۵۵ لیسبونزمین‌لرزهٔ ۱۹۶۴ آلاسکازمین‌لرزهٔ ۱۹۶۰ وادیویازمین‌لرزهٔ ۱۹۷۶ تانگشانزمین‌لرزهٔ ۲۰۰۸ سیچوانزمین‌لرزهٔ ۱۵۵۶ شاآنشی

زمین‌لرزه‌های مهم ایران
زمین‌لرزهٔ ۱۳۸۲ بمزمین‌لرزهٔ ۱۳۷۶ قائنزمین‌لرزهٔ ۱۳۶۹ رودبار و منجیلزمین‌لرزهٔ ۱۳۵۷ طبسزمین‌لرزهٔ ۱۳۴۷ دشت بیاض و فردوسزمین‌لرزهٔ ۱۳۴۱ بوئین‌زهرازمین‌لرزه ۱۳۹۶ ازگله

سراسرنما

زلزله بم
زلزله بم

خرابی‌هایی که زمین‌لرزهٔ بم در سال ۲۰۰۳ در این شهر از خود بر جای گذاشت. این زمین‌لرزه جان بیش از ۳۰٬۰۰۰ هزار تن را گرفت.

درگاه‌های وابسته

درگاه:علوم جوی
درگاه:علوم جوی
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:علوم زمین
درگاه:علوم زمین
درگاه:گرم‌شدن زمین
درگاه:گرم‌شدن زمین
درگاه:جغرافیا
درگاه:جغرافیا
علوم جوی آب‌وهوا علوم زمین گرم‌شدن زمین جغرافیا

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا