خواجه (کوه)

اوشیدا یا کوه خواجه، عارضه‌ای طبیعی در دریاچه هامون سیستان است که در دهستان کوه خواجه بخش تیمورآباد شهرستان هامون واقع شده‌است. این تپه در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر محمدآباد مرکز شهرستان هامون قرار دارد.

اوشیدا
کوه خواجه
کوه اوشیدا هنگام پرآبی تالاب هامون
اوشیدا موقعیت خواجه (کوه) در نقشه
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع	۶۰۹ متر (۱٬۹۹۸ فوت)
مختصات	۳۰٫۹۳۹۱°شمالی ۶۱٫۲۴۵۵°شرقی / 30.9391; 61.2455
جغرافیا
موقعیت	شهرستان هامون سیستان
زمین‌شناسی
نوع کوه	تپه
نوع صخره	بازالت سیاه

اوشیدا در زبان پارسی میانه به معنی ابدی است. این کوه ذوزنقه‌ای شکل که نزد سه دین اسلام، مسیحیت و زرتشت مقدس است، از سنگ‌های بازالت سیاه رنگ تشکیل شده و با ارتفاع ۵۹۵ متر از سطح دریا، مانند جزیره‌ای در میان دریاچه هامون قرار دارد.

نقش معروف (اسوا _ استیکا) از جمله نقش‌های دیوارهای بنای کوه خواجه سیستان است. در اطراف این کوه تعداد زیادی آثارباستانی از دوران ساسانیان، اشکانیان و معبد بودایی باقی‌مانده‌است که شامل آثار باستانی کوه خواجه (کوه رستم)، مجموعهٔ کاخها، قلعه کهک کهزاد، قلعه چهل دختر، قلعه سرسنگ، آرامگاه خواجه غلطان، ساختمان پیر گندم بریان، خانه شیطان است و یکی از آثار تاریخی مهم دین زرتشت و آتشکده‌های است.

ادعا می‌شود قبر رستم دستان در بالای این کوه واقع شده‌است زیرا در محوطه بیرونی دژ آثار قبرهای اشکانی فراوانی وجود دارد.

آثار تاریخی پیش از اسلام محوطهٔ تاریخی کوه خواجه شامل مجموعهٔ کاخها، قلعه کهک کهزاد و قلعه چهل دختر می‌باشد. ارنست هرتسفلد در سالهای ۱۹۲۵ و ۱۹۲۹ میلادی با بررسی این مجموعه عنوان تخت جمشید خشتی را برای مجموعهٔ کاخها برگزید.

موقعیت جغرافیایی

اوشیدا کوه (خواجه) در دهستان کوه خواجه بخش تیمورآباد شهرستان هامون در ۳۰ کیلومتری غرب شهر محمدآباد، مرکز شهرستان هامون و در ۹ کیلومتری شهر علی‌اکبر قرار دارد برای رسیدن به اوشیدا کوه بایستی در جادهٔ اصلی محمدآباد – زاهدان قرار بگیرید. در همان ابتدای جاده تابلوی راهنما راه را نشان می‌دهد. این جاده ابتدا به روستای سرسنگ و سپس به روستای ده لطف‌الله می‌رسد. فاصلهٔ روستای لطف‌الله تا اوشیدا کوه چیزی حدود سه کیلومتر است.

نگارگری‌های دیواری

• 
  نگارگری دیواری کوه اوشیدا.
• 
  نگارگری دیواری کوه اوشیدا.
• 
  نگارگری دیواری کوه اوشیدا.
• 
  نگارگری دیواری کوه اوشیدا ساسانی از زنی با پوشش دهان، قرن هفتم میلادی.
• 
  نگارگری دیواری کوه اوشیدا ساسانی از زنی با پوشش دهان، قرن هفتم میلادی.

ویرانه‌ها

• 
  کوه اوشیدا پانوراما
• 
  قلعه کاخا درون کوه اوشیدا
• 
  نقش اسب سوار و شیر در کوه اوشیدا قلعه کاخا
• 
  هامون هیرمند از بلندای کوه اوشیدا
• 
  نمای کوه از داخل هواپیما
• 
  دورنمای کوه اوشیدا در گرد وغبار
• 
• 
• 
• 
• 
• 
  چشم‌انداز کوه اوشیدا
• 
  قلعه رستم در کوه اوشیدا

جستارهای وابسته

• آثار باستانی کوه خواجه (کوه رستم)
• دریاچه هامون
• سیستان
• قلعه کهک کهزاد
• قلعه چهل دختر
• آرامگاه خواجه غلطان

منابع

• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، کوه خواجه (اوشیدا)
• دکتر سیدمنصور سید سجادی (۱۳۸۲)، راهنمای مختصر آثار باستانی سیستان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان
• گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل (۱۳۸۰)، سیستان بهشت باستان شناسان، ناشر روابط عمومی دانشگاه زابل