جدایی‌خواهی احزاب کرد از ایران

شورش‌های کردها در کردستان ایران
تاریخ	۱۹۱۸-اکنون; (شروع فاز اصلی ۱۹۴۳-اکنون)
موقعیت	ایران
نتایج	در حال ستیزه : سرکوب چندین شورش کردها; شکست در ایجاد جمهوری مهاباد ۱۹۴۶; شکست شورش حزب دموکرات کردستان عراق ۱۹۷۹ و خودداری از درگیری در سال ۱۹۹۶; سرکوب سیاسی انجمن‌های کرد توسط ایران; آتش‌بس میان نظامیان ایرانی و گروه کرد پژاک در سپتامبر ۲۰۱۱، اما نقص چندین باره آتش‌بس از سوی دو طرف; درگیری سطح پایین میان سپاه و پژاک در بهار ۱۴۰۲ و کشته شدن یک مامور;
طرف‌های درگیر
ایران پهلوی شورای انقلاب اسلامی ایران ارتش جمهوری اسلامی ایران; سپاه پاسداران;	ایل شکاک; جمهوری مهاباد حدکا; کومله; اتحاد مبارزان کمونیست; چفخا; پشتیبانی توسط:; جمهوری بعث عراق; اتحاد جماهیر شوروی پژاک
فرماندهان و رهبران
رضاشاه ; محمدرضاشاه ; حاجی‌علی رزم‌آرا; روح‌الله خمینی; ابوالحسن بنی صدر; محسن رضایی; علی صیاد شیرازی; صادق خلخالی; قاسمعلی ظهیرنژاد; ناصر کاظمی †; مصطفی چمران; محمد بروجردی †; محمود کاوه; حمید باکری; مهدی باکری; محمدولی قرنی; سید علی خامنه ای	اسماعیل آقا سیمیتقو قاضی محمد ; مصطفی بارزانی; احمد بارزانی; عبدالرحمان قاسملو †; صادق شرفکندی †; احمد مفتی‌زاده; منصور حکمت; ; عبدالرحمن حاجی احمدی; مجید کاویان †; مراد قره سج †
تلفات و خسارات
۲۳٬۰۰۰ کشته‌شده (1979–1996)(according to the KDPI)	۵٬۰۰۰ کشته‌شده (1979–1996)(according to the KDPI)
	۳۰٬۰۰۰ غیرنظامیان کشته‌شده (1980–2000)(according to the KDPI); 15,000+ individuals killed (1946–present)

جدایی‌خواهی کُردها از ایران،^[۱۰]^[۱]^[۳] جدایی خواهی کُردها در ایران امروزی^[۳]^[۱۱]^[۱۲] اختلاف و جدال کُردها و حکومت ایران^[۱۳]^[۱۴] اشاره به تلاش برخی از کردهای ایران دارد که در پی جدا نمودن بخش‌های کردنشین از ایران و ایجاد یک کشور مستقل کُرد بودند.^{^{[نیازمند منبع]}} نخستین درگیری میان کردها و حکومت ایران به اشغال مناطق کردنشین توسط رضاشاه برای سرکوب رشد تفکر های تجزیه طلبانه در این منطقه بر می گردد.^[۱] در سال ۱۹۴۳ و پس از اشغال ایران توسط نیروهای انگلستان و شوروی، احزاب کومله و حزب دموکرات کردستان فعالیت‌های سیاسی خود را در ایران با هدف به دست آوردن یک حکومت خودمختار در مناطق کُردنشین، آغاز کردند. امروزه مبارزهٔ جدایی‌طلبان، توسط گروه پژاک دنبال می‌شود.^[۱۵]

دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مسائل کُردها را به دقت زیرنظر داشت و به منظور تشویق حرکت‌های استقلال‌طلبانهٔ کُردها در کشورهای ترکیه، عراق و ایران، سوریه می‌خواست جمهوری کُرد مستقل و کوچکی در خاک خود تأسیس کند.^[۱۶]

با وجود اینکه حکومت ایران هرگز روی خوشی به جدایی مناطق غربی خود نشان نداده و مخالف سرسخت تجزیه شدن ایران است، و مدعی است برخلاف کشورهایی نظیر ترکیه و عراق، دست به خشونت سازماندهی شده علیه کُردهای غیرنظامی نزده و همواره قصد آسیب رساندن به احزابی که آنها را جدایی‌طلب می‌خواند را داشته‌است.^[۱۷] برخلاف کشورهای دیگر که دارای جمعیت کُرد هستند، (مانند ترکیه، عراق و سوریه) جدایی‌طلبی احزاب کُرد در ایران، معمولاً با استقبال بسیار کمی میان کُردها روبرو شده‌است، زیرا پیوندهای مستحکم قومی و زبانی میان کُردها و سایر اقوام ایرانی وجود دارد.^[۱۷]^[۱۸]^[۱۸] کرینبروک می‌نویسد که اکثر کردهای ایران هیچگونه علاقه‌ای به جدایی از ایران نشان نمی‌دهند^[۱۷] و حتی ایدهٔ خودمختاری را نیز رد می‌کنند.^[۱۷]^[۱۹] داشتن تاریخ و فرهنگ مشترک با سایر اقوامی که در ایران زندگی می‌کنند، دلیل دیگری است که ایدهٔ جدایی از ایران در میان کُردها مورد استقبال قرار نگرفته‌است.^[۱۸]^[۲۰]^[۲۱]

پانویس

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ Benjamin Smith. Land and Rebellion: Kurdish Separatism in Comparative Perspective.P.10. "The Kurds of Iran: Opportunistic and Failed Resistance, 1918‐". [۱]
↑ AYLIN ÜNVER NOI. The Arab Spring - its effects on the Kurds and the approaches of Turkey, Iran, Syria and Iraq on the Kurdish issue. Gloria Center. 1 July 2012. "There is a long history of tension between the Kurds and the government in Iran. This began with Reza Shah Pahlavi recapturing the lands that Kurdish leaders had gained control of between 1918 and 1922."; "Iran fears that the creation of a semi-autonomous state in northern Iraq might motivate its own Kurdish minority to press for greater independence. However, Iran’s concern about Kurdish separatism does not approach the level of Turkey’s concern. Still, there have been repeated clashes between Kurds and Iranian security forces" [۲] بایگانی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ Elling, Rasmus Christian (2013). Minorities in Iran: Nationalism and Ethnicity after Khomeini. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-11584-2. OCLC 714725127. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «elling» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ University of Arkansas. Political Science department. Iran/Kurds (1943-present). Retrieved 09 September 2012. [۳]
↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۳.
↑ Iran: Freedom of Expression and Association in the Kurdish Regions. 2009. "This 42-page report documents how Iranian authorities use security laws, press laws, and other legislation to arrest and prosecute Iranian Kurds solely for trying to exercise their right to freedom of expression and association. The use of these laws to suppress basic rights, while not new, has greatly intensified since President Mahmoud Ahmadinejad came to power in August 2005." [۴]
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ "KDPI leadership urges support for 'mountain struggle'". Rudaw. Archived from the original on 7 October 2016. Retrieved 14 February 2017.
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام hicks2000 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ "Iran/Kurds (1943–present)". Archived from the original on 25 January 2016. Retrieved 23 January 2016.
↑ William Mark Habeeb, Rafael D. Frankel, Mina Al-Oraibi. The Middle East in Turmoil: Conflict, Revolution, and Change. ABC-CLIO publishing. P.46. [۵]
↑ Chubin, Shahram; Zabih, Sepehr (1974). The Foreign Relations of Iran: A Developing State in a Zone of Great-Power Conflict. Berkeley: University of California Press. p. 312. ISBN 978-0-520-02683-4. OCLC 1219525.
↑ Hiltermann, Joost R. (2007). A Poisonous Affair: America, Iraq, and the Gassing of Halabja. New York City: Cambridge University Press. p. 162. ISBN 978-0-521-87686-5. OCLC 77831064.
↑ Contemporary Gulf. 1980
↑ Near East, North Africa report. 1994
↑ کردها و امنیت منطقه‌ای: ارزیابی تحولات پس از جنگ عراق." بیشتر نشان دهنده قدرت رو به رشد پ‌ک‌ک بود که در سال 2004 حزب برای زندگی آزاد در کردستان ایران (پژاک یا پژاک) به عنوان یک سازمان خواهر تاسیس شد. با هدف دامن زدن به تجزیه طلبی کرد در ایران از طریق پرورش ناسیونالیسم کردی در آن." [۶]
↑ «بارِزانیها». دانشنامهٔ جهان اسلام.
↑ ^۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ ^۱۷٫۲ ^۱۷٫۳ Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. ISBN 978-0-415-07265-6. OCLC 24247652.
↑ ^۱۸٫۰ ^۱۸٫۱ ^۱۸٫۲ Banuazizi, Ali; Weiner, Myron (1986). The State, Religion, and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran, and Pakistan. Syracuse, N.Y. : Syracuse University Press. pp. 186–187. شابک ‎۹۷۸−۰−۸۱۵۶−۲۳۸۵−۴. OCLC 13762196.
↑ Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. p. 240. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.
↑ Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 138–141. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.
↑ Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.

پیوند به بیرون

PJAK website (به فارسی، سورانی و انگلیسی)
Extract from article about Kurdish Iranian militants ۲۸ ژوئن ۲۰۰۶

[cornell10-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ Benjamin Smith. Land and Rebellion: Kurdish Separatism in Comparative Perspective.P.10. "The Kurds of Iran: Opportunistic and Failed Resistance, 1918‐". [۱]

[noi-2] AYLIN ÜNVER NOI. The Arab Spring - its effects on the Kurds and the approaches of Turkey, Iran, Syria and Iraq on the Kurdish issue. Gloria Center. 1 July 2012. "There is a long history of tension between the Kurds and the government in Iran. This began with Reza Shah Pahlavi recapturing the lands that Kurdish leaders had gained control of between 1918 and 1922."; "Iran fears that the creation of a semi-autonomous state in northern Iraq might motivate its own Kurdish minority to press for greater independence. However, Iran’s concern about Kurdish separatism does not approach the level of Turkey’s concern. Still, there have been repeated clashes between Kurds and Iranian security forces" [۲] بایگانی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine

[elling-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ Elling, Rasmus Christian (2013). Minorities in Iran: Nationalism and Ethnicity after Khomeini. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-11584-2. OCLC 714725127. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «elling» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[uarkansas-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ University of Arkansas. Political Science department. Iran/Kurds (1943-present). Retrieved 09 September 2012. [۳]

[5] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۳.

[6] Iran: Freedom of Expression and Association in the Kurdish Regions. 2009. "This 42-page report documents how Iranian authorities use security laws, press laws, and other legislation to arrest and prosecute Iranian Kurds solely for trying to exercise their right to freedom of expression and association. The use of these laws to suppress basic rights, while not new, has greatly intensified since President Mahmoud Ahmadinejad came to power in August 2005." [۴]

[rudaw12072016-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ "KDPI leadership urges support for 'mountain struggle'". Rudaw. Archived from the original on 7 October 2016. Retrieved 14 February 2017.

[hicks2000-8] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام hicks2000 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[9] "Iran/Kurds (1943–present)". Archived from the original on 25 January 2016. Retrieved 23 January 2016.

[habeeb-10] William Mark Habeeb, Rafael D. Frankel, Mina Al-Oraibi. The Middle East in Turmoil: Conflict, Revolution, and Change. ABC-CLIO publishing. P.46. [۵]

[11] Chubin, Shahram; Zabih, Sepehr (1974). The Foreign Relations of Iran: A Developing State in a Zone of Great-Power Conflict. Berkeley: University of California Press. p. 312. ISBN 978-0-520-02683-4. OCLC 1219525.

[12] Hiltermann, Joost R. (2007). A Poisonous Affair: America, Iraq, and the Gassing of Halabja. New York City: Cambridge University Press. p. 162. ISBN 978-0-521-87686-5. OCLC 77831064.

[13] Contemporary Gulf. 1980

[14] Near East, North Africa report. 1994

[15] کردها و امنیت منطقه‌ای: ارزیابی تحولات پس از جنگ عراق." بیشتر نشان دهنده قدرت رو به رشد پ‌ک‌ک بود که در سال 2004 حزب برای زندگی آزاد در کردستان ایران (پژاک یا پژاک) به عنوان یک سازمان خواهر تاسیس شد. با هدف دامن زدن به تجزیه طلبی کرد در ایران از طریق پرورش ناسیونالیسم کردی در آن." [۶]

[16] «بارِزانیها». دانشنامهٔ جهان اسلام.

[kreyenbroek17194-17] ۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ ^۱۷٫۲ ^۱۷٫۳ Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. ISBN 978-0-415-07265-6. OCLC 24247652.

[Banuazizi,_Ali_1986_pp._186-18] ۱۸٫۰ ^۱۸٫۱ ^۱۸٫۲ Banuazizi, Ali; Weiner, Myron (1986). The State, Religion, and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran, and Pakistan. Syracuse, N.Y. : Syracuse University Press. pp. 186–187. شابک ‎۹۷۸−۰−۸۱۵۶−۲۳۸۵−۴. OCLC 13762196.

[romano240-19] Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. p. 240. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.

[20] Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 138–141. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.

[21] Kreyenbroek, Philip G. ; Sperl, Stefan (1992). The Kurds: A Contemporary Overview. London; New York: Routledge. pp. 17–19. شابک ‎۹۷۸−۰−۴۱۵−۰۷۲۶۵−۶. OCLC 24247652.

[۱۰]

[۱]

[۳]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۲]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]