تای تی‌اف قاآن
تای-تی‌اف-قاآن یا تی‌ای‌آی-تی‌اف-کاآن (انگلیسی: TAI TF Kaan) جنگنده نسل پنجم[۴][۵] درحال ساخت توسط صنایع هوافضای ترکیه است. گفته می‌شود هدف از ساخت این جنگنده، جایگزین کردن اف-۱۶ فایتینگ فالکن در نیروی هوایی ترکیه است و همچنین برای صادرات درنظر گرفته می‌شود.[۶] ترکیه برنامه‌ریزی کرده بود که این جنگنده نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۲۳ انجام دهد که با اندکی تاخیر در ۲۱ فوریه ۲۰۲۴ انجام شد. قرار است قاآن در دهه ۲۰۳۰ میلادی به‌تدریج وارد ناوگان هوایی ترکیه شود.[۷][۸][۹]
| تای قاآن | |
|---|---|
| |
| تصویر تای قاآن هنگام تست‌های باند در آنکارا در ۱۷ مارس ۲۰۲۳ | |
| کاربری | جنگنده برتری هوایی و چندمنظوره پنهان‌کار[۱] |
| کشور سازنده | ترکیه |
| تولیدکننده | صنایع هوافضای ترکیه (تای)[۲] |
| نخستین پرواز | ۲۱ فوریه ۲۰۲۴[۳] |
| معرفی | دهه ۲۰۳۰ (برنامه‌ریزی‌شده)[۱] |
| وضعیت | درحال توسعه |
| کاربر اصلی | نیروی هوایی ترکیه |
پیش‌زمینه
ویرایشدر سال ۲۰۱۵ و به دنبال نیاز ترکیه برای ساخت یک جنگنده جدید، این کشور سفارش خود را به شرکت بی‌ای‌ئی سیستمز برای ساخت یک جنگنده نسل پنجم ارائه کرد. همان روز پیشنهادی از سوی شرکت رولز-رویس هلدینگ برای تأمین موتور ئی۲۰۰ به ترکیه داده شد.[۱۰] در سال ۲۰۱۷ در خلال سفر ترزا می به ترکیه، قراردادی به ارزش صد میلیون پوند بین بی‌ای‌ئی سیستمز و صنایع هوافضای ترکیه منعقد شد[۱۱] که در خلال آن تجهیزات صنعتی، نرم‌افزاری و شرایط لیسانس تولید آنها در خاک ترکیه فراهم شد.[۱۲]
مشخصات و تأمین موتور
ویرایشبدنه این جنگنده از جنس مواد کامپوزیت به کار رفته در بدنه اف-۳۵ است که آمریکا آن را با ترکیه به اشتراک گذاشته بود همچنین یک رادار آرایه اسکن الکترونیکی فعال با به‌کارگیری نیترید گالیم خواهد داشت.[۱۳][نیازمند منبع معتبر] در سال ۲۰۱۵ شرکت آسلسان ترکیه قراردادی با «یوروجت توربو» برای تأمین موتور ئی۲۰۰ منعقد کرد تا فناوری تولید، دانش نرم‌افزاری و روش نگهداری و تعمیر آن به ترکیه منتقل شود. شرکت رولز رویس با امضای قرارداد مسئول تأمین موتور جنگنده تی‌اف-ایکس شد.[۱۴] پس از سه سال رایزنی و در سال ۲۰۱۸ اعلام شد که شرکت رولز رویس به دلیل نگرانی از افشای فناوری و اطلاعاتش، از پروژه کناره‌گیری کرده‌است زیرا شرکت «ترکیه موتورز» دارای یک سهامدار قطری است و رولز رویس اعلام کرد که نگران درز فناوری موجود در موتورهای خود است؛ با کناره‌گیری رولز رویس، موتور آمریکایی جنرال الکتریک اف۱۱۰ برای تی‌اف-ایکس درنظر گرفته شده که در خاک ترکیه تحت لیسانس آمریکا ساخته می‌شود.[۱۵][۱۶]
روسیه
ویرایششرکت روستک نیز علاقه خود را به تأمین نیاز این کشور اعلام کرده‌است. در جریان دیدار پوتین و اردوغان در نمایشگاه ماکس ۲۰۱۹، شرکت روسی اعلام کرد آماده انتقال فناوری برای ساخت تی‌اف-ایکس است.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Türk Hava Kuvvetleri'nin MMU TF-X Sunumu ve Öne Çıkanlar" (به ترکی استانبولی). July 2021. Archived from the original on 14 November 2021. Retrieved 2021-07-01.
- ↑ "Turkish Aerospace: Facilities".
- ↑ "Turkey's Fifth-Generation Fighter Jet Kaan Makes Maiden Flight". Bloomberg.
- ↑ "Dassault Group's 'Digital Twin Technology' To Be Used To Develop Turkey Fifth-Gen TF-X Fighter Jet". Eurasian Times. 18 September 2021.
- ↑ "Turkish Aerospace to use twin technology for 5th-gen fighter jet". Daily Sabah. 16 September 2021.
- ↑ http://www.janes.com/article/47750/turkey-advances-tfx-fighter-project-orders-new-rifles-more-f-35s-ch-47s "Turkey advances TFX fighter project, orders new rifles, more F-35s, CH-47s", Jane’s 360
- ↑ https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-to-replace-f-16s-with-local-jets-43867"Turkey to Replace F-16s With Local Jets". Hürriyet daily news. TR: Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık. 29 March 2013.
- ↑ https://www.rolls-royce.com/media/our-stories/press-releases/2017/08-05-2017-rr-and-kale-group-create-defence-aero-engine-joint-venture.aspx"Rolls-Royce[پیوند مرده] and Kale Group create defence aero engine joint venture". Rolls-Royce. 8 May 2017.
- ↑ https://www.baesystems.com/en/article/bae-systems-signs-heads-of-agreement-for-a-future-contract-with-turkish-aerospace-industries-for-tf-x-programme"BAE Systems signs Heads of Agreement for a future contract with Turkish Aerospace Industries for TF-X Programme". BAE Systems. 28 January 2017.
- ↑ http://www.defensenews.com/story/defense/air-space/strike/2015/12/06/rolls-royce-offers-engine-for-turkish-made-fighter-jet/76890154/ "Rolls-Royce Offers Engine for Turkish-Made Fighter Jet". Defense News. 6 December 2015. Retrieved 8 January 2016.
- ↑ http://uk.reuters.com/article/uk-britain-eu-turkey-bae-idUKKBN15C0IM بایگانی‌شده در ۱۲ مه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine "Britain, Turkey sign defence deal to develop Turkish fighter jet". Reuters. 27 January 2017.
- ↑ https://www.gov.uk/government/publications/open-general-export-licence-exports-in-support-of-turkish-aerospace-industries-tf-x-programme "Open general export licence (exports in support of Turkish Aerospace Industries TF-X programme)". Department for International Trade, the UK. 26 July 2017. Retrieved 29 October 2018.
- ↑ https://www.ainonline.com/aviation-news/defense/2013-05-17/future-turkish-fighter-concepts-revealed-idef-13 "Future Turkish Fighter Concepts Revealed at IDEF 13". Aviation International News. 17 May 2013.
- ↑ https://www.aksam.com.tr/foto-galeri/teknoloji/tei-milli-muharip-ucak-mmu-motorunu-gelistirmek-uzere-teklif-verdi/43206/6 "TEI milli muharip uçak MMU motorunu geliştirmek üzere teklif verdi". Aksam. Retrieved 5 March 2019.
- ↑ http://c4defence.com/Gundem/mmu-icin-ge-motoru/7271/1 بایگانی‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine "MMU için GE Motoru". TR: C4 Defence. 23 October 2018.
- ↑ https://www.reuters.com/article/rolls-royce-hldg-turkey-defense/rolls-royce-scales-back-on-joining-turkish-fighter-jet-project-ft-idUSL5N20Q0N0"Rolls-Royce scales back on joining Turkish fighter jet project". Reuters. 4 March 2019.
- ↑ https://www.defensenews.com/industry/techwatch/2018/05/02/turkeys-fighter-jet-program-races-ahead-as-russian-firm-reveals-interest/Bekdil[پیوند مرده], Burak Ege (2 May 2018). "Turkey's fighter jet program races ahead as Russian firm reveals interest". Defense News.
- ↑ https://www.fort-russ.com/2018/05/hand-in-hand-russia-and-turkey-make-the-first-turkish-fighter-jet/ بایگانی‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine "Hand-in-hand: Russia and Turkey make the first Turkish fighter jet". 5 May 2018.
- ↑ https://ahvalnews.com/turkey-defence/russians-want-help-develop-first-turkish-fighter-jet بایگانی‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine "Russians want to help develop first Turkish fighter jet". Ahval.
- ↑ https://www.dailysabah.com/defense/2019/08/27/russia-showcases-5th-generation-su-57-jets-for-erdogan-at-maks-airshow "Russia showcases 5th-generation Su-57 jets for Erdoğan at MAKS airshow". Daily Sabah.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «TAI TF-X». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱.