تیغ اوکام

تیغ اُکام (به انگلیسی: Occam's razor) اصل منسوب به ویلیام اکام، منطق‌دان و فیلسوف انگلیسی است. در سده ۱۴ میلادی ویلیام اُکام اصلی را مطرح کرد که به «تیغ اکام»، «اُستُرهٔ اُکام»، «اصل امساک» یا «اصل اختصار تبیین» آوازه یافت. طبق این اصل، هرگاه دربارهٔ علت بروز پدیده‌ای دو توضیح مختلف ارائه شود، در آن توضیحی که پیچیده‌تر باشد، احتمال وجود اشتباه بیش‌تر است و بنابراین در شرایط مساوی احتمال صحیح بودن توضیح ساده‌تر بیش‌تر است.

ویلیام اُکام

صورت تیغ اکام

صورت نخستین این مهاد در لاتین چنین است:

.Numquam ponendo est pluritas sine necessitate

که در زبان انگلیسی به این شکل ترجمه می‌شود:

.Entities are not to be multiplied without necessity

ترجمهٔ مستقیم آن در فارسی به شکل زیر است:

موجودیت‌ها یا وجودها (نهادها) نباید بدون ضرورت افزایش یابد.

ترجمهٔ آزاد آن چنین می‌شود:

در توضیح و توصیف بخش‌های ناضروری را حذف کن.

و به صورت متداول‌تر:

«میان دو نگره که توان توصیف و پیش‌بینی یکسانی دارند، ساده‌ترین را بگزین.»

در این‌جا منظور از «ساده‌ترین» نگره، نگره‌ای است که کم‌ترین انگاشت‌ها در آن به کار رفته باشد.

بدین ترتیب در مواقعی که باید برای چیزی توضیحی پیدا کنیم، باید همیشه حداقل فرض‌های لازم را به کار بگیریم. بدون ضرورت نباید وجود چیزی را مسلم فرض کرد. در نگاه نخست شاید نامعقول به نظر برسد که بگوییم احتمال درست بودن توضیحات ساده‌تر بیش‌تر از پیچیده‌ترهاست؛ اما چنین است. البته شرط «مساوی بودن سایر موارد» هم در این میان اهمیت فراوان دارد.

پیشینه و دلیل

ویلیام اُکام این اصل را از ارسطو اخذ کرده است. ارسطو در کتاب پنجم طبیعیات خود آن را «اصل کارافزایی» نامیده و گفته است: «طبیعت برای عمل، کوتاه‌ترین راه ممکن را اختیار می‌کند.»

ویلیام اکام از طرفداران نام‌گرایی بود و وجود واقعی مفاهیم کلی را انکار می‌کرد و باور داشت که وجود حقیقی تنها از آنِ افراد جزئی‌ست، نه مفاهیم کلی؛ و چون علم به افراد جزئی تنها از راه حس و شهود حاصل می‌شود و مفاهیم کلی و انتزاعی نمی‌توانند مبدأ علم انسان قرار گیرند، در روش علمی باید تا اندازهٔ ممکن از این مفاهیم انتزاعی پرهیز کرد.

کاربردها

در علم و در فلسفهٔ علم

این اصل در ابداع نظریه‌های علمی کاربرد دارد و بیان می‌دارد اگر دو نظریه مشابه دارید که به نتیجه‌ای یکسان می‌رسند، آن که ساده‌تر است، ارزش بیش‌تری دارد.

یکی از کاربردهای این اصل در برنامه‌نویسی رایانه این است که برنامه‌های نوشته شده باید بهینه باشند.

توجه به این جمله از اینشتین نیز در کنار اصل فوق توصیه می‌شود: «هرچیز را باید تا آن‌جا که ممکن است ساده کرد، اما نه ساده‌تر از آن.»

این اصل همچنین در گزارش‌های پزشکی کاربرد بسیار یافته است.

در علم آمار برخی اوقات دو مدل آماری مختلف می‌توان یافت که هر دو مشاهده‌های انجام شده را توضیح می‌دهند. این دو مدل ممکن است دارای پارامترهای آزاد متفاوتی باشند. افزایش پیچیدگی مدل (افزودن پارامترهای آزاد اضافی) باعث کاهش احتمال درست بودن آن مدل می‌گردد.

در فلسفهٔ دین

از این ایده در فلسفه دین هم در جهت اثبات وجود خدا و هم در جهت نفی وجود او استفاده شده است. از طرفی ریچارد داوکینز استدلال می‌کند که باور به خدا کمکی به فهم جهان نمی‌کند و تنها چیزی اضافی و زاید است، و بنابراین باید حذف شود. از طرف دیگر ریچارد سوئین برن وجود خدا را ساده‌ترین توضیح برای تجربه‌های مذهبی می‌داند. همچنین از تیغ اُکام در نظریه جهان تنظیم‌شده و در رد توضیح «وجود جهان‌های موازی» استفاده شده است. اما این استدلال نیز مورد اختلاف نظر بوده است.

در زبان

در زبان نیز از میان دو زنجیرهٔ واژگانی که یک معنا را می‌رسانند، در شرایط متساوی، زنجیرهٔ ساده‌تر درست‌تر است. برای نمونه از میان این دو جمله، جملهٔ نخست، درست است و جملهٔ دوم، حاوی انبوهی از خطاهاست:

• این تابلو را کمال الملک کشیده است.

• این تابلو توسط کمال الملک کشیده شده است.

در زبان‌شناسی، این اصل با عنوان اصل کم کوشی یا تنبلی زبانی یا اقتصاد زبانی مطرح است و موتور محرکهٔ زبان و عامل تبدیل زبان‌های پیچیدهٔ باستانی (مانند فارسی باستان) به زبان‌های سادهٔ نوین (مانند فارسی میانه و فارسی دری) دانسته می‌شود. آنچه در تاریخ زبان فارسی، متون پایه فارسی نامیده می‌شود، مانند تاریخ بلعمی و ترجمهٔ تفسیر طبری، مبتنی بر اصل استرهٔ اکام و موسوم به نثر مرسل است. همچنین والاترین آثار منظوم فارسی که با صفت «سهل ممتنع» معروف اند، مانند شاهنامهٔ فردوسی و غزلیات سعدی، همواره ساده‌ترین روش‌های اجرای یک مضمون را از میان چندین روش ممکن، برگزیده‌اند.

جستارهای وابسته

• فلسفه
• نظریه الگوریتمی اطلاعات
• شاخه‌بندی
• مغالطه عطف منطقی
• عقل سلیم
• تفنگ چخوف

منابع و مطالعه بیشتر

• سورندرا وارما (۱۳۸۷)، قوانین، نظریه‌های علمی و چیزهای دیگر، ترجمهٔ محمدرضا توکلی صابری، تهران: مازیار، ص. ۱۸، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۶۷۶-۷۳-۳

• Ariew, Roger (1976). Ockham's Razor: A Historical and Philosophical Analysis of Ockham's Principle of Parsimony. Champaign-Urbana, University of Illinois.
• Charlesworth, M. J. (1956). "Aristotle's Razor". Philosophical Studies (Ireland). 6: 105–112.
• Churchland, Paul M. (1984). Matter and Consciousness. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 0-262-53050-3. ISBN.
• Crick, Francis H. C. (1988). What Mad Pursuit: A Personal View of Scientific Discovery. New York, New York: Basic Books. ISBN 0-465-09137-7. ISBN.
• Dowe, David L. (2007). "Bayes not Bust! Why Simplicity is no Problem for Bayesians". British J. for the Philosophy of Science. 58: 46pp. doi:10.1093/bjps/axm033. Archived from the original on 16 December 2008. Retrieved 2007-09-24. {{cite journal}}: External link in |journal= (help); Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
• Duda, Richard O. (2000). Pattern Classification (2nd ed.). Wiley-Interscience. pp. 487–489. ISBN 0-471-05669-3. ISBN. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
• Epstein, Robert (1984). "The Principle of Parsimony and Some Applications in Psychology". Journal of Mind Behavior. 5: 119–130.
• Hoffmann, Roald (1997). "Ockham's Razor and Chemistry". HYLE—International Journal for the Philosophy of Chemistry. 3: 3–28. Retrieved 2006-04-14. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
• Jacquette, Dale (1994). Philosophy of Mind. Engleswoods Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. pp. 34–36. ISBN 0-13-030933-8. ISBN.
• Jaynes, Edwin Thompson (1994). "Model Comparison and Robustness". Probability Theory: The Logic of Science. ISBN 0-521-59271-2.
• Jefferys, William H. (1991). "Ockham's Razor and Bayesian Statistics (Preprint available as Sharpening Occam's Razor on a Bayesian Strop) ," (PDF). American Scientist. 80: 64–72. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
• Katz, Jerrold (1998). Realistic Rationalism. MIT Press. ISBN 0-262-11229-9.
• Kneale, William (1962). The Development of Logic. London: Oxford University Press. pp. 243. ISBN 0-19-824183-6. ISBN. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
• MacKay, David J. C. (2003). Information Theory, Inference and Learning Algorithms. Cambridge University Press. ISBN 0-521-64298-1. ISBN.
• Maurer, A. (1984). "Ockham's Razor and Chatton's Anti-Razor". Medieval Studies. 46: 463–475.
• McDonald, William (2005). "Søren Kierkegaard". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved 2006-04-14.
• Menger, Karl (1960). "A Counterpart of Ockham's Razor in Pure and Applied Mathematics: Ontological Uses". Synthese. 12: 415. doi:10.1007/BF00485426.
• Morgan, C. Lloyd (1903). "Other Minds than Ours". An Introduction to Comparative Psychology (2nd ed.). London: W. Scott. p. 59. ISBN 0-89093-171-2. Archived from the original on 12 April 2005. Retrieved 2006-04-15.
• Nolan, D. (1997). "Quantitative Parsimony". British Journal for the Philosophy of Science. 48 (3): 329–343. doi:10.1093/bjps/48.3.329.
• Pegis, A. C. , translator (1945). Basic Writings of St. Thomas Aquinas. New York: Random House. p. 129. ISBN 0-87220-380-8. {{cite book}}: |first= has generic name (help)
• Popper, Karl (1992). "7. Simplicity". The Logic of Scientific Discovery (2nd ed.). London: Routledge. pp. 121–132. ISBN 8430907114.
• Rodríguez-Fernández, J. L. (1999). "Ockham's Razor". Endeavour. 23: 121–125. doi:10.1016/S0160-9327(99)01199-0.
• Schmitt, Gavin C. (2005). "Ockham's Razor Suggests Atheism". Archived from the original on 11 February 2007. Retrieved 2006-04-15.
• Smart, J. J. C. (1959). "Sensations and Brain Processes". Philosophical Review. The Philosophical Review, Vol. 68, No. 2. 68 (2): 141–156. doi:10.2307/2182164.
• Sober, Elliott (1975). Simplicity. Oxford: Oxford University Press.
• Sober, Elliott (1981). "The Principle of Parsimony". British Journal for the Philosophy of Science. 32: 145–156. doi:10.1093/bjps/32.2.145.
• Sober, Elliott (1990). "Let's Razor Ockham's Razor". In Dudley Knowles (ed.). Explanation and its Limits. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 73–94. ISBN.
• Sober, Elliott (2001). Zellner; et al. (eds.). "What is the Problem of Simplicity?" (PDF). Archived from the original (PDF) on 8 November 2006. Retrieved 2006-04-15. {{cite web}}: Explicit use of et al. in: |editor= (help)
• Swinburne, Richard (1997). Simplicity as Evidence for Truth. Milwaukee, Wisconsin: Marquette University Press. ISBN 0-87462-164-X.
• Thorburn, W. M. (1918). "The Myth of Occam's Razor". Mind. 27 (107): 345–353. doi:10.1093/mind/XXVII.3.345.
• Williams, George C. (1966). Adaptation and natural selection: A Critique of some Current Evolutionary Thought. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-02615-7. ISBN.

پیوند به بیرون

• What is Occam's Razor? This essay distinguishes Occam's Razor (used for theories with identical predictions) from the Principle of Parsimony (which can be applied to theories with different predictions).
• واژه‌نامه شک‌گرا: Occam's Razor
• Ockham's Razor بایگانی‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine, an essay at The Galilean Library on the historical and philosophical implications by Paul Newall.
• The Razor in the Toolbox: The history, use, and abuse of Occam’s Razor, by Robert Novella
• NIPS 2001 Workshop "Foundations of Occam's Razor and parsimony in learning"
• Simplicity at Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Occam's Razor at PlanetMath.
• Humorous corollary "Rev. Nocents' Toothbrush" (science vs. religion)
• Sherlock Hemlock from Sesame Street - teaching Occam's razor to young children, Sherlock Hemlock comes up with a complex solution to a simple problem. But then reality prooves him correct.