تاشکند
تاشْکَنْد (نام‌های دیگر: تاشکنت، چاچ، چاچکند، شاش) (به ازبکی لاتین: Toshkent، ازبکی سیریلیک: Ташке́нт) پایتخت و بزرگ‌ترین شهر ازبکستان، همچنین پرجمعیت‌ترین شهر آسیای میانه، با جمعیت ۲٬۵۷۱٬۶۸۸ نفر در سال ۲۰۲۰ میلادی می‌باشد.[۳] تاشکند در شمال شرقی ازبکستان نزدیک به مرز قزاقستان واقع شده‌است.
تاشکند
چاچ | |
|---|---|
پایتخت ازبکستان | |
 مهر | |
| نام مستعار: «تاش» (قله) | |
| شعار(ها): کوچ عدالت دادیر! («!قدرت در عدالت است») | |
 شهر تاشکند در ازبکستان | |
| کشور |  ازبکستان |
| تاریخ شهر شدن | میان قرن پنجم تا سوم پیش از میلاد |
| حکومت | |
| • نوع | شهرداری |
| • شهردار (حاکم) | جهانگیر اورتگوجایف |
| مساحت | |
| • کل | ۳۳۴٫۸ کیلومتر مربع (۱۲۹٫۳ مایل مربع) |
| ارتفاع | ۴۵۵ متر (۱۴۹۳ فوت) |
| جمعیت (اول جنوری ۲۰۲۰) | |
| • کل | ۲۵۷۱۶۶۸[۱] |
| منطقهٔ زمانی | یوتی‌سی +۵ |
| کد منطقه | ۷۱+ |
| HDI (۲۰۱۷) | ۰٫۷۹۳[۲] high |
| وبگاه | https://tashkent.uz/ |
پیش از اینکه دین اسلام در میانه‌های قرن هشتم میلادی به آسیای میانه برسد، تاشکند دارای فرهنگ سغدی (ایرانی) بود. بعد از اینکه چنگیزخان آن را در ۱۲۱۹ میلادی از بن ویران نمود، به دلیل قرار گرفتن این شهر در مسیر جادهٔ ابریشم خیلی زود بازسازی‌شده و رشد کرد. پیش از اینکه تحت کنترل خانات خوقند بیاید، در قرن هجدهم و نوزدهم به دولت شهر تاشکند (تأسیس ۱۷۸۴) تبدیل گردید. امپراتوری روسیه تاشکند را در ۱۸۶۵ میلادی تصرف کرد و آن را پایتخت ترکستان روس نمود. در دوران تسلط شوروی شهر شاهد رشد سریع و ازدیاد جمعیت بسیاری بوده که چهارمین شهر بزرگ اتحاد شوروی، بعد از مسکو، لنین‌گراد و کیف بشمار می‌رفت.
تاشکند امروزه به عنوان پایتخت کشور ازبکستان شهری با جمعیت چندملیتی با اکثریت ازبک به‌شمار می‌آید. تاشکند زادروز ۲٬۲۰۰ سالگی تاریخ خود را در سال ۲۰۰۲ م. جشن گرفت.[۴]
نام
ویرایشتاشکند در طول تاریخ طولانی خود تغییرات گوناگونی را در نام‌ها و وابستگی‌های سیاسی و مذهبی پشت سر گذاشته است. ابوریحان بیرونی نوشته نام شهر تاشکند برگرفته از دو کلمه ترکی «تاش» و کلمهٔ فارسیِ (درواقع سُغدی) «کند»[۵] به معنای «شهر سنگی» یا «شهر سنگ‌ها» است.[۶]
ایلیا گرشویچ (۱۹۷۴) ریشهٔ زبانی نام قدیمی چاچ را *čāiča- «ناحیهٔ آب، دریاچه» (مشابه دریاچهٔ چیچست در اوستا) در زبان‌های ایرانی باستان می‌داند (که از آنجا وام واژهٔ چینی شی 石 به معنای «سنگ» می‌آید)[۷][۸] و در اصل چاچکند بوده که در ترکی به تاشکند تبدیل شده‌است و که نزد عوام «شهر سنگی» معنا می‌شود.[۹] در نظر ولادیمیر لیفشیتس «چاچ» در ابتدا فقط نام دریاچه آرال بوده و بعداً برای واحهٔ تاشکند هم استفاده شده‌است.[۹]
ارخون اونال (۲۰۲۲) ریشه‌شناسی گرشویچ و لیفشیتس را به خاطر «بنا شدن بر اساس مفروضات زیاد» نقد می‌کند. او در عوض معتقد است «چاچ» از ترکی باستان و ترجمهٔ *kaŋk- به معنای «سنگ» بوده‌است. هارولد والتر بیلی و ادوین جی. پولیبلانک برای *kaŋk- منشأ تخاری پیشنهاد کرده‌اند، اما اونال می‌گوید این یک کلمهٔ ایرانی است.[۱۰]
نام چاچ در ادبیات فارسی به‌ویژه در شاهنامه فردوسی بسیار بکار رفته. کمان‌هایی که در قدیم در چاچ ساخته می‌شدند از شهرت فراوانی برخوردار بوده‌اند چنانچه اصطلاح «کمان چاچی» در ادب فارسی معنی بهترین کمان به‌خود گرفته‌است.
| بمالید چاچی کمان را بدست | به چرم گوزن اندر آورد شست |
مردم
ویرایش۶۳٪ درصد تاشکند را ازبک‌ها تشکیل می‌دهند و بقیه را روسها ۲۰٪، تاتارها ۴٫۵٪، کره‌ای‌ها ۲٫۲٪، قزاق‌ها ۲٫۱٪، تاجیک‌ها ۱٫۲٪ و ۷٪ دیگر اقوام تشکیل می‌دهند. بیشتر مردم تاشکند مسلمان و سنی مذهب و پیرو فقه حنفی هستند. محل استقرار مرکز روحانی آسیای میانه در تاشکند است.
تاریخچه
ویرایششهر تاشکند برای اولین بار بین قرن‌های ۵ و ۳ قبل از میلاد به عنوان واحه‌ای در کنار دریا (رودخانهٔ) چیرچیق نزدیک به دامنه کوه‌های تیان شان غربی، برای سکونت گزیده شد. در دوران باستان، بئیتین در این منطقه واقع بوده که احتمالاً نقش «پایتخت» تابستانی کنفدراسیون کانگجو را داشته‌است.[۱۱] برخی از پژوهشگران بر این باورند که «برج سنگی» در رسالهٔ جغرافیا اثر بطلمیوس و همچنین در سفرنامه‌های اولیهٔ جادهٔ ابریشم قدیم به این شهر اشاره دارد. گفته می‌شود این برج نقطهٔ میانی بین اروپا و چین را نشان می‌داده‌است. با این حال، برخی دیگر از پژوهشگران با این نظریه موافق نیستند، اگرچه تاشکند را همچنان یکی از چهار مکان احتمالی برای برج سنگی می‌دانند.[۱۲][۱۳]
این شهر در زمان ساسانیان نیز از سرزمین‌های ایران به‌شمار می‌رفت. در ۷۵۱ م. کاوسی‌ان چی فرمانروای چینی، پادشاه چاچ را کشت و دختر او از عرب‌ها کمک خواست. ابومسلم سردار ایرانی، زیاد بن صالح را با لشکری به آن سرزمین روانه کرد. وی چینیها را در ۱۳۳ق شکست داد و کاوسی‌ان چی در میدان نبرد کشته شد. به سبب این نبرد، اسلام به آسیای میانه راه یافت و چینیها دیگر نتوانستند در آن سامان حکمرانی کنند. در دورهٔ کائونچی دوم (سدهٔ چهارم و سدهٔ پنجم میلادی) تاشکند گسترش یافت و به شکل شهر درآمد و دارای اجزای شهری، مانند دژ و کاخ گردید.
در اوایل قرن هفتم ضمن لشکرکشی‌های سلطان محمد خوارزمشاه قسمتی از چاچ خراب شد. سپس فتنه مغول آنچه را که در زمان خوارزمشاه از خرابی خلاصی بود دستخوش همان ویرانی و مصیبتی کرد که به روزگار دیگر شهرها رسید ولی ظاهراً خرابی این شهر دیر نپایید و به‌سرعت گردوغبار فلاکت از پیشانی آن زدوده شد و در قرن هشتم که امیر تیمور و لشکریان وی بدان شهر فرود آمدند محلی با اهمیت بود.[۱۴]
در ۱۸۶۵ روسها تاشکند را که بخشی از خان‌نشین خوقند بود تسخیر کردند و در ۱۸۶۷ تاشکند به مرکز نو اداری، بازرگانی، سیاسی و صنعتی تبدیل شد.
دوران شوروی
ویرایش
در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، شهر تاشکند شروع به صنعتی شدن کرد. اولین پخش عمومی یک دستگاه تلویزیون کاملاً الکترونیکی در تابستان سال ۱۹۲۸ در تاشکند انجام شد.[۱۵]
آلمان نازی در ژوئن ۱۹۴۱ با نقض پیمان مولوتوف–ریبنتروپ به اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد. دولت برای حفظ ظرفیت صنعتی شوروی، کارخانه‌ها را از غرب روسیه و اوکراین به تاشکند منتقل کرد. این موضوع در طول جنگ جهانی دوم منجر به افزایش قابل توجه صنایع شهر شد. همچنین اکثر مهاجران کمونیست آلمانی به تاشکند منتقل شدند.[۱۶] جمعیت روس با مهاجرت پناهندگان جنگی به‌طور چشمگیری افزایش یافت و جمعیت تاشکند را به بیش از یک میلیون نفر رساند. روسها و اوکراینی‌ها در نهایت به بیش از نیمی از کل ساکنان تاشکند تبدیل شدند.[۱۷] بسیاری از پناهندگان سابق به جای بازگشت به خانه‌هایشان، پس از جنگ در تاشکند ماندند.
در دوران پس از جنگ، اتحاد جماهیر شوروی تأسیسات علمی و مهندسی متعددی در تاشکند تأسیس کرد. در ۱۰ ژانویهٔ ۱۹۶۶، بهادر شاستری، نخست‌وزیر وقت هند، و ایوب خان، رئیس‌جمهور پاکستان، پیمانی را در تاشکند با آلکسی کاسیگین، نخست‌وزیر شوروی، به عنوان میانجی برای حل شرایط صلح پس از جنگ هند و پاکستان در سال ۱۹۶۵ امضا کردند. روز بعد، شاستری به‌طور ناگهانی درگذشت، گفته می‌شود دلیل آن حمله قلبی بوده‌است. ولی گمانه زنی می‌شود که شاستری با آب مسموم کشته شده‌است.[نیازمند منبع]
بخش اعظمی از شهر قدیمی تاشکند در اثر زلزله‌ای سهمگین در ۲۶ آوریل ۱۹۶۶ ویران شد. بیش از ۳۰۰٬۰۰۰ نفر بی خانمان شدند و حدود ۷۸٬۰۰۰ خانه با مهندسی ضعیف به ویژه در مناطق پرجمعیت شهر قدیم که در آن خانه‌های سنتی گلی غالب بود، تخریب شدند.[۱۸][۱۹] جمهوری‌های شوروی و برخی دیگر از کشورها مانند فنلاند، «گردان‌های برادری» و مهندسان شهری برای کمک به بازسازی تاشکند ویران فرستادند. تاشکند به عنوان یک شهر نمونهٔ شوروی با خیابان‌های عریض پوشیده از درختان سایه دار، پارک‌ها، میدان‌های وسیع برای رژه، فواره‌ها، بناهای نمادین و هکتارها ساختمان آپارتمانی بازسازی شد. متروی تاشکند نیز در همین زمان ساخته شد. تا سال ۱۹۷۰ حدود ۱۰۰٬۰۰۰ خانه جدید ساخته شده بود،[۱۹] اما سازندگانشان بسیاری از این خانه را تصاحب کردند و به بی‌خانمانان تاشکند ندادند. توسعهٔ بیشتر در سالهای بعد با پیشرفت‌های عمده در منطقهٔ چیلانزار، شمال شرق و جنوب شرق شهر، باعث افزایش وسعت شهر شد.[۱۹] در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، تاشکند چهارمین شهر بزرگ شوروی و از مراکز علم و مهندسی آن اتحادیه بود. با توجه به زلزله ۱۹۶۶ و توسعه مجدد شوروی، میراث معماری کمی از تاریخ باستان تاشکند باقی مانده‌است.
از استقلال ازبکستان
ویرایششهر تاشکند پایتخت و مهم‌ترین شهر ازبکستان است. این شهر به خاطر خیابان‌های سرسبز و فواره‌های متعدد شناخته می‌شد، اما دولت اقدام به قطع درختان در سال ۲۰۰۹ کرد.[۲۰] از سال ۱۹۹۱ شهر از نظر اقتصادی، فرهنگی و معماری تغییرات زیادی کرده‌است. پروژه‌های نوسازی جایگزین نمادهای دوران شوروی شده‌اند. بزرگ‌ترین مجسمهٔ ولادیمیر لنین با یک کرهٔ زمین که نقشهٔ جغرافیایی ازبکستان را نشان می‌دهد، جایگزین شده‌است. ساختمان‌های دوران شوروی نیز جایشان را به ساختمان‌های مدرن جدید دادند.[۲۱][۲۲]
در سال ۲۰۰۷، تاشکند به عنوان «پایتخت فرهنگی جهان اسلام» توسط مسکو نیوز انتخاب شد، زیرا این شهر دارای مساجد تاریخی متعدد و اماکن اسلامی مهم، از جمله دانشگاه اسلامی است.[۲۳] تاشکند نسخه خط کوفی قرآن سمرقند را در خود جای داده‌است که یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی قرآن است و از سال ۱۹۲۴ در این شهر نگهداری می‌شود.[۲۴]
جغرافیا
ویرایشاین شهر در کشور ازبکستان و در ۴۰ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی و ۶۹ درجه و ۱۳ دقیقه طول خاوری واقع شده‌است.
تاشکند شهری با آب فروان بین جاده سمرقند، دومین شهر بزرگ ازبکستان و چیمکند شهر بزرگ قزاقستان که در مرز با ازبکستان است، قرار گرفته‌است. تاشکند تنها ۱۳ km از مرز قزاقستان فاصله دارد.
شهرهای نزدیک به تاشکند با جمعیت بالای یک میلیون نفر عبارت اند از: چیمکند (قزاقستان), دوشنبه (تاجیکستان), بیشکک (قرقیزستان), کاشغر (چین), آلماتی (قزاقستان), کابل (افغانستان) و پشاور (پاکستان).
تاشکند در تلاقی دریای چیرچیق و دیگر معاونان آن در منطقه رسوبی با ارتفاع ۱۵ متر (۴۹ فوت) قرار گرفته‌است. شهر در منطقه فعال تکتونیکی زمین لرزه قرار گرفته‌است. وقت محلی تاشکند UTC/GMT +۵ است.
مناطق شهری
ویرایش
.jpg)
تاشکند به ناحیه‌های شهری (ازبکی: تومان) ذیل تقسیم شده‌است:
| شماره | ناحیه (تومان) | جمعیت (۲۰۰۹)[۲۵] |
مساحت (km۲)[۲۵] |
تراکم (مساحت/km۲)[۲۵] |
نقشه |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | بیکتمیر | ۲۷٬۵۰۰ | ۲۰٫۵ | ۱٬۳۴۱ | _Bektemir_district_(2018).png)
|
| ۲ | چیلان زار | ۲۱۷٬۱۰۰۰ | ۳۰٫۰ | ۷٬۲۳۳ | _Chilanzar_district_(2018).png)
|
| ۳ | یاشن آباد | ۲۰۴٬۸۰۰ | ۳۳٫۷ | ۶٬۰۷۷ | _Yashnobod_district_(2018).png)
|
| ۴ | میر آباد | ۱۲۲٬۷۰۰ | ۱۷٫۱ | ۷٬۱۷۵ | _Mirobod_district_(2018).png)
|
| ۵ | میرزا الغ بیگ | ۲۴۵٬۲۰۰ | ۳۱٫۹ | ۷٬۶۸۷ | _Mirzo_Ulugbek_district_(2018).png)
|
| ۶ | سیرجیلی | ۱۴۹٬۰۰۰ | ۵۶٫۰ | ۲٬۶۶۱ | _Sergeli_district_(2018).png)
|
| ۷ | شیخان طاهر | ۲۸۵٬۸۰۰ | ۲۷٫۲ | ۱۰٫۵۰۷ | _Shaykhontohur_district_(2018).png)
|
| ۸ | اولما زار | ۳۰۵٫۴۰۰ | ۳۴٫۵ | ۸٬۸۵۲ | _Olmazar_district_(2018).png)
|
| ۹ | آگ تپه | ۲۳۷٬۰۰۰ | ۲۸٫۲ | ۸٬۴۰۴ | _Uchtepa_district_(2018).png)
|
| ۱۰ | یکه سرای | ۱۱۵٬۲۰۰ | ۱۴٫۶ | ۷٬۸۹۰ | _Yakkasaray_district_(2018).png)
|
| ۱۱ | یونس آباد | ۲۹۶٬۷۰۰ | ۴۱٫۱ | ۷٬۲۱۹ | _Yunusabad_district_(2018).png)
|
در زمان حکومت تزاری تاشکند دارای ۴ منطقه شهری بود: (به ازبکی: داهه):
- بیش یوگوچ
- کوکچه
- شیخان طاهر
- سیب زور
در سال ۱۹۴۰ دارای مناطق (به روسی: район) ذیل بود:
در سال ۱۹۸۱ نامگذاری مناطق ذیل تغییر نمود:
- بیکتیمیر
- آکمال-ایکراموف (آگ تپه)
- خاماز (یاشن آباد)
- لنین (میر آباد)
- کای بایشیف (میرزا الغ بیگ)
- سیرجیلی
- اکتبر (شیخان طاهر)
- صابر رحیموف (اول مازار)
- چیلان زار
- فرونز (یکه سرای)
- کیروف (یونس آباد)
آب و هوا
ویرایشتاشکند مشخصات اقلیم مدیترانه ای[۲۶] و اقلیم مرطوب قاره ای را دارد.[۲۶] تاشکند زمستان‌های سرد و برفی که در تضاد با اقلیم مدیترانه ای است و تابستان‌های طولانی گرم و خشک را تجربه می‌کند. بیشتر بارندگی‌ها معمولاً به صورت برف در زمستان اتفاق می‌افتد. تابستان‌های تاشکند دور و دراز است و در بین ماه‌های جولای و آگوست بسیار گرم می‌شود. این شهر شاهد بارندگی مختصری در تابستان به خصوص بین ماه‌های ژوئن تا سپتامبر نیز می‌باشد.[۲۷][۲۸]
| داده‌های اقلیم تاشکند (۱۹۸۱–۲۰۱۰, و از ۱۸۸۱-اکنون) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| سابقهٔ بیشترین °C (°F) | ۲۲٫۶ (۷۳) |
۲۷٫۰ (۸۱) |
۳۲٫۵ (۹۱) |
۳۶٫۴ (۹۸) |
۳۹٫۹ (۱۰۴) |
۴۳٫۰ (۱۰۹) |
۴۴٫۶ (۱۱۲) |
۴۳٫۱ (۱۱۰) |
۴۰٫۰ (۱۰۴) |
۳۷٫۵ (۱۰۰) |
۳۱٫۶ (۸۹) |
۲۷٫۳ (۸۱) |
۴۴٫۶ (۱۱۲) |
| میانگین بیشترین °C (°F) | ۶٫۹ (۴۴) |
۹٫۴ (۴۹) |
۱۵٫۲ (۵۹) |
۲۲٫۰ (۷۲) |
۲۷٫۵ (۸۲) |
۳۳٫۴ (۹۲) |
۳۶٫۵ (۹۸) |
۳۴٫۷ (۹۴) |
۲۹٫۳ (۸۵) |
۲۱٫۸ (۷۱) |
۱۴٫۹ (۵۹) |
۸٫۸ (۴۸) |
۲۱٫۶ (۷۱) |
| میانگین روزانه °C (°F) | ۱٫۹ (۳۵) |
۳٫۹ (۳۹) |
۹٫۳ (۴۹) |
۱۵٫۵ (۶۰) |
۲۰٫۵ (۶۹) |
۲۵٫۸ (۷۸) |
۲۷٫۸ (۸۲) |
۲۶٫۲ (۷۹) |
۲۰٫۶ (۶۹) |
۱۳٫۹ (۵۷) |
۸٫۵ (۴۷) |
۳٫۵ (۳۸) |
۱۴٫۸ (۵۹) |
| میانگین کمترین °C (°F) | −۱٫۵ (۲۹) |
۰٫۰ (۳۲) |
۴٫۸ (۴۱) |
۹٫۸ (۵۰) |
۱۳٫۷ (۵۷) |
۱۸٫۱ (۶۵) |
۱۹٫۷ (۶۷) |
۱۸٫۱ (۶۵) |
۱۳٫۰ (۵۵) |
۷٫۸ (۴۶) |
۴٫۱ (۳۹) |
۰٫۰ (۳۲) |
۹٫۰ (۴۸) |
| سابقهٔ کمترین °C (°F) | −۲۸ (−۱۸) |
−۲۵٫۶ (−۱۴) |
−۱۶٫۹ (۲) |
−۶٫۳ (۲۱) |
−۱٫۷ (۲۹) |
۳٫۸ (۳۹) |
۸٫۲ (۴۷) |
۵٫۷ (۴۲) |
۰٫۱ (۳۲) |
−۱۱٫۲ (۱۲) |
−۲۲٫۱ (−۸) |
−۲۹٫۵ (−۲۱) |
−۲۹٫۵ (−۲۱) |
| بارندگی میلی‌متر (اینچ) | ۵۳٫۳ (۲٫۱) |
۶۳٫۸ (۲٫۵۱) |
۷۰٫۲ (۲٫۷۶) |
۶۲٫۳ (۲٫۴۵) |
۴۱٫۲ (۱٫۶۲) |
۱۴٫۳ (۰٫۵۶) |
۴٫۵ (۰٫۱۸) |
۳٫۱ (۰٫۱۲) |
۶٫۹ (۰٫۲۷) |
۲۴٫۷ (۰٫۹۷) |
۴۳٫۹ (۱٫۷۳) |
۵۸٫۹ (۲٫۳۲) |
۴۴۴٫۴ (۱۷٫۵) |
| میانگین روزهای بارندگی | ۱۴ | ۱۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱۱ | ۷ | ۴ | ۳ | ۳ | ۱۰ | ۱۰ | ۱۲ | ۱۱۰ |
| میانگین روزهای برفی | ۹ | ۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۲ | ۶ | ۲۷ |
| درصد رطوبت | ۷۳ | ۶۸ | ۶۱ | ۶۰ | ۵۳ | ۴۰ | ۳۹ | ۴۲ | ۴۵ | ۵۷ | ۶۶ | ۷۳ | ۵۶ |
| میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب | ۱۱۷٫۳ | ۱۲۵٫۳ | ۱۶۵٫۱ | ۲۱۶٫۸ | ۳۰۳٫۴ | ۳۶۱٫۸ | ۳۸۳٫۷ | ۳۶۵٫۷ | ۳۰۰٫۹ | ۲۲۴٫۸ | ۱۴۹٫۵ | ۱۰۵٫۹ | ۲٬۸۲۰٫۳ |
| منبع شماره ۱: مرکز آب و هواشناسی اوزبیکستان[۲۹] | |||||||||||||
| منبع شماره ۲: Pogoda.ru.net (یعنی حرارت/رطوبت/روزهای برفی ۱۹۸۱–۲۰۱۰, ثبت کمترین و بیشترین درجه حرارت),[۳۰] NOAA (یعنی ساعات ماهانه تابش نور آفتاب، ۱۹۶۱–۱۹۹۰)[۳۱] OGIMET[۳۲] | |||||||||||||
آموزش
ویرایشمهمترین مراکز علمی ازبکستان از قبیل آکادمی علوم ازبکستان در تاشکند قرار دارد. چندین دانشگاه و مرکز آموزش عالی در این شهر وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:
- دانشگاه ملی ازبکستان
- دانشگاه دولتی زبان‌های جهانی ازبکستان
- دانشگاه سیاست و اقتصاد جهانی
- دانشگاه دولتی نفت و گاز روسیه (NRU)(شاخه دولتی آن در تاشکند)
- آموزشگاه عالی توسعه مدیریت سنگاپور در تاشکند
- دانشگاه بین‌المللی ویست مینیستر در تاشکند
- دانشگاه فناوری و اطلاعات تاشکند
- دانشگاه اسلامی تاشکند
- دانشگاه دولتی تکنیک تاشکند
- دانشگاه پلی تکنیک تورین در تاشکند
- دانشگاه دولتی اقتصادی تاشکند
- دانشگاه دولتی حقوق تاشکند
- دانشگاه دولتی زبان‌های خارجی تاشکند
- دانشگاه اینها تاشکند
- دانشگاه تیم
- آموزشگاه عالی اتومبیل و جاده‌سازی تاشکند
- آموزشگاه عالی مالی تاشکند
- آموزشگاه عالی معماری تاشکند
- هنرستان هنرهای زیبای موسیقی
- آموزشگاه عالی طبی کودکان تاشکند
- آکادمی پزشکی دولتی تاشکند
- آموزشگاه عالی مطالعات شرقی
- آموزشگاه عالی پارچه و برق تاشکند
- آموزشگاه عالی مهندسان راه‌آهن تاشکند
- آموزشگاه عالی هنر و طراحی ملی (قبلا بنام کمال الدین بهزاد بود)
- مدرسه بین‌المللی تجارت کلاجک علمی
- آموزشگاه عالی آبیاری و اصلاح سازی تاشکند
ترابری
ویرایش- متروی تاشکند در سال ۱۹۷۷ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳ خط و ۲۹ ایستگاه می‌باشد.
- فرودگاه بین‌المللی تاشکند بزرگ‌ترین فرودگاه ازبکستان است و با قاره‌های آسیا، اروپا و آمریکای شمالی در ارتباط می‌باشد.
- قطار سریع‌السیر تاشکند-بخارا
- سیستم بس‌های برقی که فعالیت آن در سال ۲۰۱۰ متوقف شد.
- تراموای (قطار برقی) تاشکند که فعالیت آن در سال ۲۰۱۶ متوقف شد.
ورزش
ویرایش
فوتبال مشهورترین ورزش تاشکند، با باشگاه‌های برجسته و عالی مانند، باشگاه فوتبال پاختاکور، باشگاه فوتبال بنیادکار و باشگاه فوتبال لوکوموتیف تاشکند می‌باشد که هر سه تیم در لیگ فوق‌العاده ازبکستان مسابقه می‌دهند. فوتبالیست ماکسیم شاتسکیخ، پیتر اودموینگی و واسیلیس هاتزیپاناگیس در این شهر متولد شده‌اند.
در سال ۲۰۱۹, تیم حرفوی هاکی روی یخ هومو تاشکند، به هدف پیوستن به لیگ عالیرتبه هاکی اورآسیا به نام لیگ هاکی کانتنینتال (KHL), تأسیس شد. نام هومو تاشکند از پرنده ای به نام هومو که سمبول آزادی است گرفته شده‌است. این تیم جز لیگ هاکی اوزبیکستان بود که بازی‌هایش را در فبروری ۲۰۱۹ شروع نمود.[۳۳] در پایان فصل هومو با بدست آوردن رتبه اول پیروز رقابت‌ها گردید.
دوچرخه سوار جمال الدین عبدالجباروف متولد تاشکند است و بازیکن تنیس، دنیس ستامین اینجا پرورش یافته‌است. آک گل امان مرادووا و ایرودا تولیاگانووا مشهورترین بازیکن‌های تنیس زن این شهر هستند.
ژیمناست علینا کابئوا و بازیکن المپیک اسرائیلی الکساندر شاتیلوف متولد تاشکند است.
قهرمان پیشین دنیا میخائیل کولگانوف، بازیکن اسرائیلی برنده مدال برنز حد اکثر سرعت دویدن K-1 ۱۵۰۰ متر در تاشکند تولد شده‌است.[۳۴]
مکان‌های دیدنی
ویرایش
.jpg)
به دلیل انقلاب اکتبر و پس از آن وقوع زمین لرزه در سال ۱۹۶۶ میلادی، امروزه تعداد بسیار کمی از ساختمان‌های قدیمی شهر به جا مانده‌است. با این وجود، شهر دارای سابقه غنی فرهنگی و تاریخی است که شامل چندین موزه و بنای تاریخی، آثار به جای مانده از دوران حکومت شوروی نیز می‌شود که برخی از آنان به شرح ذیل می‌باشد:
- مدرسه کوکلداش. تاریخ بنای آن به زمان زمامداری عبدالله خان دوم (۱۵۵۷–۱۵۹۸) بر می‌گردد. این مدرسه توسط علمای دینی مسلمان منطقه ماورالنهر ساخته شده و بنابر شنیده‌ها قرار است به موزه تبدیل شود. اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته‌است.
- چورسو بازار در نزدیکی مدرسه کوکلداش قرار دارد. این بازار بزرگ‌ترین فضای باز در هسته قدیمی شهر تاشکند است. هر چیزی که بخواهید اینجا پیدا می‌توانید و بزرگ‌ترین مرکز جذب گردشگران در شهر است.
- مسجد تلیا شیخ (مسجد خاست امام). قرآن عثمان که گفته می‌شود قدیمی‌ترین قرآن جهان است در این مسجد قرار دارد. قدمت آن به سال ۶۵۵ میلادی بر می‌گردد. درست به زمانیکه شورشیان به خانه عثمان ریخته و عثمان را که در حال تلاوت آن بوده به قتل می‌رسانند که هنوز هم لکه خون عثمان روی آن موجود می‌باشد. این قرآن توسط امیر تیمور جهانگشا به سمرقند برده شد. در جریان جنگ، روسها آن را به عنوان غنیمت جنگی تصاحب کرده به سن پیتیرزبورگ بردند، اما پس از آن در سال ۱۹۲۴ میلادی طی معاهدهٔ با امیر بخارا به ازبکستان برگرداندند.[۳۵]
- آرامگاه یونس خان. این بنا در اصل شامل سه آرامگاه مربوط به قرن پانزدهم میلادی می‌باشد که در قرن نوزدهم کشف شده‌است. بزرگ‌ترین قبر مربوط به یونس خان، نوه امیر تیمور و پدر بزرگ ظهیرالدین محمد بابر مؤسس امپراطوری مغولان هند می‌باشد.
- کاخ شاهزاده رومانوف. در خلال قرن نوزدهم دوک بزرگ نیکولای کنستانتینویچ، پسر عموی تزار الکساندر سوم روسیه بخاطر معامله‌های مشکوک بر سر جواهرات تاج شاهی روسیه به تاشکند تبعید شد. کاخ وی هنوز در مرکز شهر قرار دارد و یکبار توسط وزارت خارجه به عنوان موزه منظور شد.
- سالن اپرا و تئاتر هنرهای نمایشی علیشیر نوایی. این بنا توسط معماری که آرامگاه لنین را در مسکو طراحی کرده بود ساخته شده‌است. الکسی شچوسف معماری بود که در جنگ جهانی دوم به اسارت نیروهای امپراطوری ژاپن درآمد و مدتی را به عنوان کارگر زندانی در اسارت گذراند، این ساختمان را طراحی کرده‌است.
- موزه هنرهای زیبای ازبکستان. شامل مجموعه بزرگی از آثار هنری دوره قبل از حاکمیت روسیه، دیوارنماهای سوگدی، مجسمه‌های بودایی و هنر دوره زرتشتی به همراه کلکسیونی از آثار صنایع دستی مربوط به قرن‌های ۱۹ و ۲۰ میلادی مانند گلدوزی‌های معلق سوزنی می‌باشد. خاصترین اثر این موزه، تابلوهای نقاشی است که دوک بزرگ آنها را برای تزئین کاخ خود در تاشکند از موزه آرمیتاژ قرض گرفته بود که هیچوقت برنگرداند و امروزه در این موزه قرار دارد. همچنین پشت این موزه نیز پارک کوچکی است.
- موزه هنرهای صنایع دستی. این موزه، خانه سنتی است که احتمالاً مربوط به یکی از دیپلمات‌های ثروتمند تزاری بوده‌است. صرف نظر از آثار هنری که در این خانه قرار دارد، خود بنا نیز به تنهایی یکی از جاذبه‌های گردشگری است.
- موزه دولتی تاریخ ازبکستان. بزرگ‌ترین موزه شهر است که در خانه مخفی لنین قرار گرفته‌است.
- موزه امیر تیمور. در ساختمانی با گنبد براق آبی به همراه تزئینات داخلی قرار گرفته‌است. این موزه به احترام امیر تیمور و توسط رئیس‌جمهور وقت، اسلام کریم اف ساخته شده‌است. این باغ موزه شامل مجسمه تیمور سوار بر اسبش، فواره‌ها و بهترین گُلکاری‌های شهر می‌باشد.
- موزه ادبیات نوایی. به یادبود ادیب پرآوازه ازبکستان علیشیر نوایی ساخته شده که با تابلوهای نقاشی مینیاتوری قرن پانزدهم، خوشنویسی اسلامی و نسخه‌های خطی تزئین شده‌است.
- متروی تاشکند که به خاطر طراحی عجیب و معماری زیبای خود شناخته می‌شود. عکس گرفتن در داخل آن تا سال ۲۰۱۸ ممنوع بود.[۳۶]
کلیسای ارتدوکس روسی در میدان امیر تیمور و در سال ۱۸۹۸ ساخته شده بود و از سال ۱۹۲۰ به بعد، بخاطر اعتقادات ضد دینی بلشویک‌ها (کمونیست‌ها)، کسی اجازه اجرای مراسم مذهبی در این ساختمان را نداشت. در دوران تسلط شوروی، ازین بنا برای مقاصد مختلفی استفاده می‌شد که پس از استقلال ازبکستان نیز به عنوان بانک استفاده شده و در نهایت در سال ۲۰۰۹ تخریب گردید.
همچنان تاشکند دارای پارک و بنای یادبودی از جنگ جهانی دوم می‌باشد.[۳۷][۳۸][۳۹]
رسانه‌ها
ویرایش- ۹ روزنامه ازبک زبان، چهار روزنامه به انگلیسی و ۹ روزنامه به روسی
- چندین مرکز تلویزیونی و تلویزیونی کابلی، از جمله برج تاشکند، دومین سازه بلند در آسیای میانه
علاوه بر اینها، سیستم‌های پخش دیجیتال در تاشکند در دسترس است که در آسیای مرکزی بی نظیر است.
جستارهای وابسته
ویرایشنگارخانه
ویرایش-
نمایی از بوستان آب و شهر تاشکند -
یک زوج جوان در تاشکند -
کاخ شاهزاده رومانف(تالار پذیرایی وزارت امور خارجه) -
ایستگاه مرکزی راه‌آهن تاشکند
پانویس
ویرایش- ↑ stat.uz. "Численность постоянного населения по возрастным группам (in Russian)". Retrieved September 29, 2020.
- ↑ "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (به انگلیسی). Retrieved 13 September 2018.
- ↑ "Residents of Tashkent city exceeds 2.48m people". Uzdaily.com. Archived from the original on 13 October 2018. Retrieved 13 October 2018.
- ↑ "Юбилей Ташкента. Такое бывает только раз в 2200 лет". Фергана – международное агентство новостей. Retrieved 10 December 2017.
- ↑ Aksoy, Bilal (2019-12-19). ""Kent" Sözcüğünün Kökeni - Etimolojik Açıdan Ak Sözlük". aksozluk.org (به ترکی استانبولی). Retrieved 2024-06-21.
- ↑ Sachau, Edward C. Alberuni's India: an Account of the Religion. Philosophy, Literature, Geography, Chronology, Astronomy, Customs, Laws and Astrology of India about AD 1030, vol. 1 London: KEGAN PAUL, TRENCH, TRtJBNBR & CO. 1910. p.298.
- ↑ Čāč at دانشنامه ایرانیکا
- ↑ Personal Names, Sogdian i. in Chinese sources at دانشنامه ایرانیکا
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Livshits, Vladimir (2007). "The Leader of the People of Chach in Sogdian Inscriptions" in Macuch, Maggi, & Sundermann (eds.) Iranian Languages and Texts from Iran and Turan. Ronald E. Emmerick Memorial Volume. p. 179
- ↑ Ünal, Orçun (2022). "On *p- and Other Proto-Turkic Consonants" Sino-Platonic Papers, 325, pp. 45-46
- ↑ Pulleyblank, Edwin G. "The Consonantal System of Old Chinese," Asia Major 9 (1963), p. 94.
- ↑ Dean, Riaz (2022). The Stone Tower: Ptolemy, the Silk Road, and a 2,000-Year-Old Riddle (به انگلیسی). Delhi: Penguin Viking. pp. 134 (Map 4), 170. ISBN 978-0-670-09362-5.
- ↑ Dean, Riaz (2015). "The Location of Ptolemy's Stone Tower: the Case for Sulaiman-Too in Osh". The Silk Road. 13: 76.
- ↑ جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ص. ۵۱۲.
- ↑ "Видеолекторий "Ферганы": Изобретение телевидения и Борис Грабовский". Фергана. Ру.
- ↑ Robert K. Shirer, "Johannes R. Becher 1891–1958" بایگانی‌شده در ۷ سپتامبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine, Encyclopedia of German Literature, Chicago and London: Fitzroy Dearborn Publishers, 2000, by permission at Digital Commons, University of Nebraska, accessed 3 February 2013
- ↑ Edward Allworth (1994), Central Asia, 130 Years of Russian Dominance: A Historical Overview بایگانی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine, Duke University Press, p. 102. شابک ۰−۸۲۲۳−۱۵۲۱−۱
- ↑ Nurtaev Bakhtiar (1998). "Damage for buildings of different type". Institute of Geology and Geophysics, Academy of Sciences of Uzbekistan. Retrieved 7 November 2008.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ Sadikov, A C; Akramob Z. M.; Bazarbaev, A.; Mirzlaev T.M.; Adilov S. R.; Baimukhamedov X. N.; et al. (1984). Geographical Atlas of Tashkent (Ташкент Географический Атлас) (به روسی) (2 ed.). Moscow. pp. 60, 64.
- ↑ "Good bye the Tashkent Public Garden!". Ferghana.Ru. 23 November 2009. Archived from the original on 11 June 2012. Retrieved 30 September 2012.
- ↑ "Tashkent city". Archived from the original on 21 December 2019. Retrieved 4 May 2020.
- ↑ "Fitch присвоило городу Ташкенту рейтинг "BB-", прогноз "Стабильный"". www.fitchratings.com (به اوکراینی). Retrieved 2023-09-15.
- ↑ "Moscow News – World – Tashkent Touts Islamic University". Mnweekly.ru. 21 June 2007. Archived from the original on 15 April 2008. Retrieved 6 May 2009.
- ↑ "Tashkent's hidden Islamic relic". BBC. 5 January 2006. Retrieved 16 April 2011.
- ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ (به روسی) Statistics of the subdivisions of Tashkent بایگانی‌شده در ۷ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ Updated Asian map of the Köppen climate classification system
- ↑ سفر تاشکند. "آب و هوای تاشکند". تاشکند، ازبکستان. Archived from the original on 29 May 2009. Retrieved 11 June 2009.
- ↑ Happy-Tellus.com. "Tashkent, Uzbekistan travel information". هیلسنکی، فنلاند: انتشارات بین‌المللی مرکز شهر. Archived from the original on 27 June 2009. Retrieved 11 June 2009.
- ↑ "اطلاعات متوسط ماهانه درجه حرارت هواو پیش‌بینی‌های ١٣ منطقه جمهوری اوزبیکستان بین سالهای ١٩٨١ الی ٢۰١۰". مرکز آب و هواشناسی اوزبیکستان (Uzhydromet). Archived from the original on 15 December 2019. Retrieved 15 December 2019.
- ↑ "آب و هوا-آب و هوای تاشکند" (به روسی). آب و هوا و اقلیم. Archived from the original on 15 December 2019. Retrieved 15 December 2019.
- ↑ "اقلیم عادی تاشکند ١٩۶١–١٩٩۰". ریاست ملی هوایی و اقیانوسی. Retrieved 12 February 2017.
- ↑ "٣٨۴٥٧: تاشکند (اوزبیکستان)". OGIMET. ١۶ January ٢۰٢١. Retrieved 16 January 2021.
- ↑ "چشمان اوزبیکستان برای پیوستن به لیگ بین‌المللی جهان" (به انگلیسی). ١٥ February ٢۰١٩. Retrieved 28 July 2019.
- ↑ "Sports-reference.com". Sports-reference.com. 24 October 1974. Archived from the original on 3 December 2013. Retrieved 29 March 2018.
- ↑ مک ویلیامز، یان (٥ January ٢۰۰۶). "یادگار پنهان اسلامی تاشکند". خبرگزاری بی‌بی‌سی. Retrieved 8 June 2010.
- ↑ داخل متروی زیبا و کمتر دیده شدهٔ اوزبیکستان. نشنال جیو گرافیک. ٢ October ٢۰١٨.
- ↑ uznews.net, Tashkent's central park is history بایگانی‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine, 25 November 2009
- ↑ Army memorial dismantled in Tashkent بایگانی‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine, 24 November 2009
- ↑ Ferghana.ru, МИД России указал послу Узбекистана на обеспокоенность «Наших» بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine, 16 January 2010 (به روسی)
منابع
ویرایش- انوشه، حسن (به سرپرستی) (۱۳۸۰)، دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شابک ۹۶۴-۴۲۲-۴۱۷-۵
- Wikipedia contributors, "Tashkent," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wiki.x.io/w/index.php?title=Tashkent&oldid=184391737 (accessed January 16, 2008).
- لسترینج، گای (۱۳۹۳). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. تهران: علمی و فرهنگی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۴۵-۱۰۵-۸.
پیوند به بیرون
ویرایش
