تاریخ گیتی‌گشا
تاریخ گیتی‌گشا کتابی دربارهٔ تاریخ زندیان به زبان فارسی است. این کتاب مجموعه‌ای است از سه تألیف: تاریخ گیتی‌گشا و دو ذیل که هر کدام نویسندهٔ جداگانه‌ای دارد.
| نویسنده(ها) | محمدصادق نامی اصفهانی |
|---|---|
| عنوان اصلی | تاریخ گیتی گشا |
| کشور | تهران |
| زبان | فارسی |
| موضوع(ها) | زندیه |
| ناشر | چاپخانه اقبال |
تاریخ نشر | ۱۳۶۸ (چاپ اول) |
| گونه رسانه | کتاب (چاپ) |
| شمار صفحات | ۳۷۸ |
| شابک | شابک ۹۶۴−۸۳۲۷−۶۸−۸ |
تاریخ گیتی‌گشا (بخش اول کتاب) نوشتهٔ میرزا محمدصادق موسوی اصفهانی (با تخلص نامی) است. او که رویدادنگار کریم‌خان زند بود، از سوی کریم‌خان و جعفرخان زند، برادرزادهٔ کریم خان، به نوشتن تاریخ سلسلهٔ زندیه مأمور شد.[۱] رویدادهای مربوط به جعفرخان و دوران پس از آن به دست عبدالکریم ابن علی رضا الشریف و علیرضا شیرازی تکمیل شده است.[۲]
رویدادهای یادشده در کتاب شامل شورش‌های داخلی ایران در برابر کریم‌خان، پیروزی‌های او در استرآباد، آذربایجان، ارومیه و مبارزات تقی‌خان درانی است. افزون بر این گاه به روابط خاندان زند با کشورهای دیگر مانند برخورد با هلندی‌ها و همچنین عثمانی‌ها اشاره شده است. سرانجام نوشته‌های نامی با بیان رویدادهای سال‌های آخر سدهٔ ۱۲ ه.ق. و بازگشت کریم‌خان به اصفهان پایان می‌گیرد.[۲]
تاریخ گیتی‌گشا از مهم‌ترین و معتبرترین اسناد تاریخی زندیه است، زیرا نویسندهٔ آن بسیاری از وقایعی را که خود شاهد آنها بوده، بدون کم و کاست، بیان کرده یا رویداد را از خاطرات و دیده‌ها و نوشته‌های میرزا محمدحسین فراهانی وزیر، گفته است. نثر این کتاب سست و متکلفانه و به شیوهٔ مرسوم برخی تاریخ‌نویسان پس از صفویه، همراه با کنایات و استعاره‌ها و تشبیهات فراوان و جملات زاید است، به طوری که خواننده رشتهٔ کلام را از دست می‌دهد.[۱]
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ دانشنامهٔ جهان اسلام، "تاریخ گیتی‌گشا"
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ورهرام، غلامرضا (۱۳۷۱)، منابع تاریخی ایران در دوران اسلامی، تهران: امیر کبیر، ص. ص۱۱۷
