تئودئوس یکم

تئودئوس یکم، تئودوسیوس اول (زبان یونانی: Θεοδόσιος Theodosios؛ (زادهٔ ۱۱ ژانویه ۳۴۷ – درگذشتهٔ ۱۷ ژانویه ۳۹۵)، همچنین به نام تئودئوس بزرگ از سال ۳۷۹ تا ۳۹۵ امپراتور روم بود. او در طول سلطنت خود، در جنگ سرنوشت‌ساز جنگ گوتیک (۳۷۶–۳۸۲) و همچنین در دو جنگ داخلی و در تأسیس اعتقادنامه نیقیه به عنوان آموزه ارتدکس برای مسیحیت موفق شد. تئودوسیوس آخرین امپراتوری بود که بر کل امپراتوری روم حکومت کرد قبل از اینکه اداره آن به‌طور دائم بین دو دربار جداگانه (یکی امپراتوری روم غربی، دیگری امپراتوری بیزانس) تقسیم شود.

تئودئوس یکم
سولیدوس تئودوسیوس را با افسانه به تصویر می‌کشد: («پروردگار ما تئودوسیوس، پرهیزگار، خوشبخت، عالی‌نسب»)
امپراتور روم
آگوستوس	۱۹ ژانویه ۳۷۹ – ۱۷ ژانویه ۳۹۵
پیشین	والنس
جانشین	آرکادیوس (امپراتوری بیزانس) هونوریوس (امپراتوری روم غربی)
هم-حاکمان	دیدن فهرست گراتیان (۳۷۹–۳۸۳) والنتینیان دوم (۳۷۹–۳۹۲) اونوریوس (۳۹۳–۳۹۵) ماگنوس ماکسیموس (۳۸۳–۳۸۸) فلاویوس فاتح (۳۸۴–۳۸۸) یوگنیوس (۳۹۲–۳۹۴) آرکادیوس (۳۹۳–۳۹۵)
زاده	۱۱ ژانویه ۳۴۷ Cauca (کوکا، سگویا، اسپانیا) یا احتمالاً ایتالیکا (نزدیک سانتیپونثه، اسپانیا)
درگذشته	۱۷ ژانویه ۳۹۵ (سن ۴۸) مدیولانوم (شهر باستانی) (میلان، ایتالیا)
آرامگاه	کلیسای حواریون مقدس، قسطنطنیه (امروزه استانبول، ترکیه)
همسر(ان)	آلیا فلاکسیلا (۳۷۶–۳۸۶) گالا (۳۸۷–۳۹۴)
فرزند(ان) more...	آرکادیوس هونوریوس گالا پلاچیدیا
نام کامل فلاویوس تئودوسیوس
دودمان	دودمان تئودوسیان
پدر	فلاویوس تئودوسیوس
مادر	ترمانتیا

تئودوسیوس که در هیسپانیا (اسپانیا) به دنیا آمد، پسر یک ژنرال عالی‌رتبه فلاویوس تئودوسیوس بود که تحت هدایت او درجات ارتش روم را طی کرد. تئودوسیوس در سال ۳۷۴ در موئسیا فرماندهی مستقل داشت و در آنجا در برابر مهاجمان سارمات‌ها موفقیت‌هایی داشت. چندی بعد او مجبور به بازنشستگی شد و پدرش در شرایطی مبهم اعدام شد. تئودوسیوس به زودی در پی یک رشته دسیسه‌ها و اعدام‌ها در دربار امپراتور گراتیان موقعیت خود را بازیافت. در سال ۳۷۹، پس از کشته شدن امپراتور روم شرقی والنس در نبرد آدریانوپل (۳۷۸) در برابر گوت‌ها، گراتیان تئودوسیوس را به عنوان جانشین منصوب کرد و دستور داد تا مسئولیت وضعیت اضطراری نظامی فعلی را بر عهده بگیرد. منابع امپراتور جدید و ارتش‌های تهی شده، برای بیرون راندن مهاجمان کافی نبود. در سال ۳۸۲ به گوت‌ها اجازه داده شد که به عنوان متحدان خودمختار امپراتوری در جنوب دانوب ساکن شوند. در سال ۳۸۶، تئودوسیوس با شاهنشاهی ساسانی معاهده‌ای امضا کرد که مدت‌ها مورد مناقشه ارمنستان بزرگ را تقسیم کرد و صلح پایدار بین دو قدرت را تضمین کرد.

تئودوسیوس از طرفداران قوی آموزه مسیحی همسویگی و از مخالفان آریانیسم بود. او در سال ۳۸۱ اولین شورای قسطنطنیه را تشکیل داد که همسویگی را ارتدکس و آریانیسم را بدعت تأیید کرد. اگرچه تئودوسیوس در عملکرد فرقه‌های سنتی پیگنیسم (غیر یهودی و مسیحی) دخالت چندانی نداشت و غیر مسیحیان را به مناصب عالی منصوب کرد، اما نتوانست از آسیب دیدن چندین معبد هلنیستی دوران باستان کلاسیک مانند سراپئوم اسکندریه توسط متعصبان مسیحی جلوگیری کند یا آنها را مجازات کند. تئودوسیوس در طول سلطنت قبلی خود بر استان‌های شرقی حکومت می‌کرد، در حالی که غرب تحت نظارت امپراتوران گراتیان و والنتینیان دوم بود که او با گالا دختر والنتینیان یکم ازدواج کرد. تئودوسیوس اقدامات متعددی را برای بهبود پایتخت و اقامتگاه اصلی خود، قسطنطنیه انجام داد، که مهم‌ترین آن گسترش فروم تئودوسیوس بود که به بزرگ‌ترین میدان عمومی شناخته شده در دوران باستان تبدیل شد. تئودوسیوس دو بار لشکرکشی کرد، در سال‌های ۳۸۸ و ۳۹۴ و پس از کشته شدن گراتیان و والنتینیان، که دو مدعی امپراتوری، ماگنوس ماکسیموس و یوگنیوس را شکست داد که به جای آنها برخاسته بودند. پیروزی نهایی تئودوسیوس در سپتامبر ۳۹۴ بود که او را بر کل امپراتوری مسلط کرد. او چند ماه بعد درگذشت و دو پسرش آرکادیوس در نیمه شرقی امپراتوری و هونوریوس در غرب جانشین او شدند. او توانست روم شرقی و روم غربی را متحد کند؛ اما او آخرین کسی بود که امپراتور هر دو قسمت بود. پس از مرگ وی این دو قسمت برای همیشه از هم جدا شدند. او همچنین به خاطر این که توانست مسیحیت را دین رسمی روم کند، مشهور است.

گفته می‌شود که تئودوسیوس مدیری کوشا، در عادات سخت‌گیر، مهربان و مسیحی مؤمن بود. قرن‌ها پس از مرگش، تئودوسیوس به عنوان یک قهرمان ارتدوکس مسیحی در نظر گرفته می‌شد که قاطعانه بت‌پرستی را از بین برد. محققان مدرن تمایل دارند این را تفسیری از تاریخ توسط نویسندگان مسیحی بیش از نمایش دقیق تاریخ واقعی بدانند. او نسبتاً مسئول احیای هنر کلاسیک است که برخی از مورخان آن را «رنسانس تئودوسی» نامیده‌اند. گوت‌ها در طول زندگی او صلح را برای امپراتوری تضمین کردند، وضعیت آنها به عنوان یک موجودیت خودمختار در داخل مرزهای روم باعث ایجاد مشکلاتی برای امپراتورهای بعدی شد. تئودوسیوس همچنین به دلیل دفاع از منافع خاندان خود به قیمت دو جنگ داخلی و دسیسه‌های دربار، که به شدت امپراتوری را تضعیف کرد، مورد انتقاد قرار گرفته‌است. نوادگان تئودوسیوس برای شش دهه بعد بر جهان روم حکومت کردند و تقسیم شرق به غرب تا سقوط امپراتوری روم غربی در اواخر قرن پنجم ادامه یافت.

تئودئوس یکم دستور تخریب کتابخانه اسکندریه را در سال ۳۹۲ میلادی صادر کرد. هیپاتیا نیز در همان سال‌ها به قتل رسید.

پس زمینه

تئودوسیوس در هیسپانیا در ۱۱ ژانویه، احتمالاً در سال ۳۴۷. پدرش که فلاویوس تئودوسیوس نیز نامیده می‌شود، یک ژنرال موفق و عالی‌رتبه («استاد سربازان») در زمان امپراتور روم غربی والنتینیان یکم و مادرش بود. ترمانتیا نامیده می‌شد. به نظر می‌رسد این خانواده از اشراف زمین‌دار کوچک در اسپانیا بوده‌اند، اگرچه مشخص نیست که آیا این موقعیت اجتماعی به چندین نسل برمی‌گردد یا اینکه به تئودوسیوس بزرگ به سادگی زمینی در آنجا برای خدمت سربازی‌اش اعطا شده‌است. با این وجود، ریشه آنها به هیسپانیا احتمالاً دیرینه بوده‌است، زیرا خویشاوندان مختلف از امپراتور آینده تئودوسیوس نیز به‌عنوان اسپانیایی تأیید شده‌است، و خود تئودوسیوس در منابع ادبی باستان و کتاب‌های همه‌جانبه با تصویر امپراتور اسپانیایی‌تبار تراژان - اگرچه او پس از امپراتور شدن دیگر هرگز از شبه جزیره دیدن نکرد.

در مورد تربیت تئودوسیوس اطلاعات بسیار کمی ثبت شده‌است. نویسنده قرن پنجم تئودورت ادعا کرد که به عنوان امپراتور آینده بزرگ شده و در سرزمین ایبری خود تحصیل کرده‌است، اما شهادت او قابل اعتماد نیست. در عوض، یک مورخ مدرن فکر می‌کند که تئودوسیوس باید در میان ارتش بزرگ شده باشد و در لشکرکشی‌های پدرش در سراسر استان‌ها شرکت کرده باشد، همان‌طور که در آن زمان برای خانواده‌های دارای سنت خدمت سربازی مرسوم بود. یکی از منابع می‌گوید که او تحصیلات مناسبی دریافت کرد و علاقه خاصی به تاریخ پیدا کرد، که سپس تئودوسیوس آن را به عنوان راهنمای رفتار خود در طول زندگی ارزشمند دانست.

جستارهای وابسته

• نبرد فریگیدوس
• گالا پلاچیدیا، دختر
• فهرست امپراتوران بیزانس
• شجره نامه امپراتوران روم
• سرنا، خواهرزاده تئودوسیوس و همسر استیلیکو
• زوسیموس، مورخ پیگن از زمان آناستاسیوس یکم

منابع

• Bagnall, Roger S.; Alan Cameron; Seth R. Schwartz & Klaas A. Worp (1987). Consuls of the Later Roman Empire. Oxford University Press. ISBN 1-55540-099-X.
• Bayliss, Richard (2004). Provincial Cilicia and the Archaeology of Temple Conversion. Oxford: Archaeopress. ISBN 1-84171-634-0.
• Brown, Peter (1993). "The Problem of Christianization" (PDF). Proceedings of the British Academy. Oxford University Press. 84: 89–106. Archived from the original (PDF) on 3 March 2022. Retrieved 13 March 2023.
• Brown, Peter (1998). "21 Christianization and religious conflict". In Garnsey, Peter; Cameron, Averil (eds.). The Cambridge Ancient History, volume 13. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-30200-5.
• Brown, Peter (2012). Through the Eye of a Needle: Wealth, the Fall of Rome, and the Making of Christianity in the West, 350–550 AD. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-15290-5.
• Cameron, Alan (2010). The Last Pagans of Rome. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-974727-6.
• Canto, Alicia M. (2006). "Sobre el origen bético de Teodosio I el Grande, y su improbable nacimiento en Cauca de Gallaecia". Latomus. 65 (2): 388–421. ISSN 0023-8856. JSTOR 41544102.
• Curran, John (1998). "From Jovian to Theodosius". In Averil Cameron & Peter Garnsey (eds.). The Cambridge Ancient History XIII: The Late Empire, A.D. 337–425 (2nd ed.). Cambridge University Press. pp. 78–110. ISBN 0-521-30200-5.
• Errington, R. Malcolm (1996a). "The Accession of Theodosius I". Klio. 78 (2): 438–453. doi:10.1524/klio.1996.78.2.438. S2CID 193468287.
• Errington, R. Malcolm (1996b). "Theodosius and the Goths". Chiron. 26: 1–27.
• Errington, R. Malcolm (1997). "Christian Accounts of the Religious Legislation of Theodosius I". Klio. 79 (2): 398–443. doi:10.1524/klio.1997.79.2.398. S2CID 159619838.
• Errington, R. Malcolm (2006). Roman Imperial Policy from Julian to Theodosius. Chapel Hill: University of North Carolina Press. ISBN 0-8078-3038-0.
• Glenn, Hinson, E. (1995). The church triumphant: a history of Christianity up to 1300. Mercer University Press. ISBN 0-86554-436-0. OCLC 32509437.
• Graf, Fritz (2014). "Laying Down the Law in Ferragosto: The Roman Visit of Theodosius in Summer 389". Journal of Early Christian Studies. 22 (2): 219–242. doi:10.1353/earl.2014.0022. S2CID 159641057.
• Hebblewhite, Mark (2020). Theodosius and the Limits of Empire. London: Routledge. doi:10.4324/9781315103334. ISBN 978-1-138-10298-9. S2CID 213344890.
• Kelly, Gavin (2013). "The Political Crisis of AD 375–376" (PDF). Chiron. 43: 357–409. Archived from the original (PDF) on 20 June 2021.
• Kahlos, Maijastina (2019). Religious Dissent in Late Antiquity, 350–450. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-006725-0.
• Lavan, Luke & Mulryan, Michael, eds. (2011). The Archaeology of Late Antique 'Paganism'. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-19237-9.
• Lippold, Adolf (1973), "Theodosius 10", دائرةالمعارف واقعی باستان‌شناسی کلاسیک, supplement 13, columns 837–961.
• Majeska, George P. (1984). Russian Travelers to Constantinople in the Fourteenth and Fifteenth Centuries. Dumbarton Oaks Research Library. ISBN 0-88402-101-7.
• McLynn, Neil B. (1994). Ambrose of Milan: Church and Court in a Christian Capital. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-08461-6.
• McLynn, Neil (2005). "'Genere Hispanus': Theodosius, Spain and Nicene Orthodoxy". In Kim Bowes & Michael Kulikowski (eds.). Hispania in Late Antiquity: Current Perspectives. Leiden: Brill. pp. 77–120. ISBN 90-04-14391-2.
• Potter, David Stone (2004). The Roman Empire at Bay AD 80–395. ISBN 0-415-10058-5.
• Rodgers, Barbara Saylor (1981). "Merobaudes and Maximus in Gaul". Historia. 30 (1): 82–105. JSTOR 4435744.
• Sáry, Pál (2019). "Remarks on the Edict of Thessalonica of 380". In Vojtech Vladár (ed.). Perpauca Terrena Blande Honori dedicata pocta Petrovi Blahovi K Nedožitým 80. Narodeninám. Trnavská univerzity. pp. 67–80. ISBN 978-80-568-0313-4.
• Smith, R.R.R. & Christopher Ratté (1998). "Archaeological Research at Aphrodisias in Caria, 1996". American Journal of Archaeology. 102 (2): 225–250. doi:10.2307/506467. JSTOR 506467. S2CID 163666014.
• Vasiliev, A.A. (1948). "Imperial Porphyry Sarcophagi in Constantinople" (PDF). Dumbarton Oaks Papers. 4: 1, 3–26. doi:10.2307/1291047. JSTOR 1291047.
• Williams, Stephen; Friell, Gerard (1995). Theodosius: The Empire at Bay. Yale University Press. ISBN 978-0-300-06173-4.
• Woods, David. "Theodosius I (379–395 A.D.)". De Imperatoribus Romanis.

پیوند به بیرون

• Josef Rist: Theodosios I. , römischer Kaiser (379–395). In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Bd. 11, Herzberg 1996, ISBN 3-88309-064-6, Sp. ۹۸۹–۹۹۴. (آلمانی)
• This list of Roman laws of the fourth century shows laws passed by Theodosius I relating to Christianity.