ویکی‌پدیا

بمباران لیبی توسط ایالات متحده در سال ۱۹۸۶

بمباران سال ۱۹۸۶ ایالات متحده در لیبی، با نام رمز عملیات الدورادو کانیون شامل حملات هوایی ایالات متحده علیه لیبی در روز سه شنبه ۱۵ آوریل۱۹۸۶ بود. این حمله توسط نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده آمریکا از طریق حملات هوایی، به تلافی بمب‌گذاری ده روز قبل در دیسکوتک برلین غربی انجام شد. گزارش شده‌است که ۴۰ تلفات لیبیایی و یک هواپیمای آمریکایی سرنگون شده‌است. یکی از قربانیان ادعا کرده در لیبی مربوط به یک نوزاد دختر بود که گزارش شده بود دختر معمر قذافی، حنا قذافی بوده‌است. با این حال، تردیدهایی وجود دارد که آیا او واقعاً کشته شده‌است یا واقعاً وجود داشته‌است.[۱]

ریشه‌ها

ویرایش
 
پرزیدنت ریگان با رهبران دو حزبی کنگره دربارهٔ اعتصاب مشورت می‌کند

لیبی مدت کوتاهی پس از تحلیف رئیس‌جمهور رونالد ریگان در سال ۱۹۸۱ اولویت بالایی داشت. معمر قذافی رهبر لیبی به شدت مخالف اسرائیل بود و از سازمان‌های مبارز در سرزمین‌های فلسطین و سوریه حمایت می‌کرد. گزارش‌هایی مبنی بر تلاش لیبی برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای وجود داشت[۲][۳] و اشغال چاد توسط قذافی که غنی از اورانیوم بود، نگرانی عمده‌ای برای ایالات متحده بود. جاه طلبی‌های قذافی برای ایجاد فدراسیونی از کشورهای عربی و مسلمان در شمال آفریقا برای منافع ایالات متحده نگران کننده بود. علاوه بر این، الکساندر هیگ، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، می‌خواست اقدامات پیشگیرانه‌ای علیه قذافی انجام دهد، زیرا به ادعای آمریکا، قذافی از عوامل سابق آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) برای کمک به ایجاد اردوگاه‌های تروریستی (به ویژه ادوین پی ویلسون و فرانک ای ترپیل) استفاده کرده بود (ویلسون در سال ۲۰۰۳ تبرئه شد).[۴]

پس از حملات دسامبر ۱۹۸۵ رم و فرودگاه وین، که ۱۹ کشته و حدود ۱۴۰ زخمی برجای گذاشت، قذافی نشان داد که تا زمانی که دولت‌های اروپایی از عملیات ضد قذافی حمایت کنند، به حمایت از جناح ارتش سرخ، بریگادهای سرخ و ارتش جمهوری‌خواه ایرلند ادامه خواهد داد.[۵]

پس از سال‌ها درگیری‌های گاه به گاه با لیبی بر سر ادعای ارضی لیبی بر خلیج سدره، ایالات متحده به فکر حمله نظامی به اهدافی در سرزمین اصلی لیبی افتاد. در مارس۱۹۸۶، ایالات متحده،۱۲ مایل دریایی (۲۲ کیلومتر؛ ۱۴ مایل) محدود به آبهای سرزمینی طبق قوانین بین‌المللی، یک گروه ضربت حامل به منطقه اعزام شد. لیبی در ۲۴ مارس با مانورهای متقابل تهاجمی پاسخ داد که منجر به درگیری دریایی در خلیج سدره شد.

در ۵ آوریل ۱۹۸۶، عوامل لیبیایی کلوپ شبانه "La Belle"را در برلین غربی بمباران کردند که منجر به کشته شدن سه نفر، از جمله یک نظامی آمریکایی، و مجروح شدن ۲۲۹ نفر شد. آلمان غربی و ایالات متحده رونوشت‌های کابلی را از عوامل لیبیایی در آلمان شرقی که در این حمله دست داشتند به دست آوردند.

اطلاعات دقیق‌تر سال‌ها بعد، زمانی که آرشیو استاسی توسط آلمان متحد مورد بررسی قرار گرفت، بازیابی شد. عوامل لیبیایی که این عملیات را از سفارت لیبی در آلمان شرقی انجام داده بودند، در دهه ۱۹۹۰ توسط آلمان شناسایی و تحت تعقیب قرار گرفتند.[۶]

آماده‌سازی

ویرایش

مأموریت حمله علیه لیبی در اکتبر ۱۹۸۵ با تمرینی انجام شده بود که در آن بیستمین TFW مستقر در پایگاه هوایی سلطنتی هایفورد آپر در بریتانیا که مجهز به F-111 Es بود، دستور فوق سری برای انجام یک مأموریت حمله شبیه‌سازی شده دریافت کرد. در ۱۸ اکتبر، با ده F-111 Es مجهز به هشت بمب تمرینی ۵۰۰ پوندی، علیه یک فرودگاه شبیه‌سازی شده واقع در نیوفاندلند، کانادا در جنوب سی‌اف‌بی گوس بی. این مأموریت به عنوان عملیات گاست ریدر تعیین شد. این مأموریت تمرینی کامل برای حمله دوربرد علیه لیبی بود. این مأموریت با موفقیت به پایان رسید، به استثنای یک هواپیما که همه بمب‌های هشت‌گانه خود به جز یکی را روی یکی از قفسه‌های بال خود آویزان کرده بود. درس‌های آموخته شده به 48th TFW منتقل شد که به مدل‌های جدیدتر "F" F-111 مجهز بود.[۷]

عناصر گروه تاکتیکی مخفی 4450 (USAF) برای انجام مأموریت ضربتی علیه لیبی در حالت آماده باش قرار گرفتند. بیش از ۳۰ فروند F-117 قبلاً به فرماندهی هوایی تاکتیکی (USAF) تحویل داده شده بود و از فرودگاه تونوپا تست رنج در نوادا در حال عملیات بودند. فرماندهان در پایگاه‌های شمال آفریقا/دریای مدیترانه هیچ چیز در مورد توانایی‌های F-117 یا حتی وجود این هواپیما نمی‌دانستند. در عرض یک ساعت پس از پرتاب برنامه‌ریزی شده F-117s، وزیر دفاع از ترس به خطر افتادن این هواپیمای مخفی و برنامه توسعه آن، مأموریت رادارگریز را پاکسازی کرد. این حمله هوایی با هواپیماهای متعارف نیروی دریایی آمریکا و نیروی هوایی آمریکا انجام شد. F-117 قبل از اینکه در سال ۱۹۸۸ رونمایی شود و در پوشش رسانه‌ای عملیات طوفان صحرا به طور برجسته‌ای در پوشش رسانه‌ای قرار گیرد، برای چندین ماه دیگر برای جهان کاملاً ناشناخته باقی می‌ماند.

برای حمله به لیبی، فرانسه، اسپانیا، و ایتالیا آمریکا از حق پرواز بر فراز و همچنین استفاده از پایگاه‌های قاره اروپا محروم شدض، و بخش نیروی هوایی مجبور شد در اطراف فرانسه و اسپانیا، بر فراز پرتغال و از طریق این کشور پرواز کند. تنگه جبل‌الطارق، اضافه شدن ۱۳۰۰مایل (۲۱۰۰کیلومتر) از هر طرف و نیاز به سوخت‌گیری‌های هوایی متعدد دارد.[۸] رد فرانسه به تنهایی ۲۸۰۰ اضافه کرد کیلومتر[۹] فرانسوا میتران، رئیس‌جمهور فرانسه، مجوز پرواز را رد کرد، زیرا ایالات متحده به اقدام محدود در لیبی علاقه داشت، در حالی که فرانسه بیشتر علاقه‌مند به اقدام بزرگی بود که قذافی را از قدرت کنار بزند.[۹] یکی دیگر از عوامل تصمیم فرانسه، شکست ایالات متحده در آخرین لحظه در شرکت در حمله هوایی تلافی‌جویانه به مواضع ایران پس از بمباران پادگان بیروت در سال ۱۹۸۳ بود.

اهداف

ویرایش
 
خدمه زمینی یک هواپیمای جنگنده تاکتیکی 48 F-111F را برای حمله هوایی به لیبی آماده می‌کنند.

رونالد ریگان پس از چندین روز بی‌ثمر از ملاقات با کشورهای اروپایی و عرب و تحت تأثیر کشته شدن یک نظامی آمریکایی، در ۱۴ آوریل دستور حمله هوایی به اهداف لیبیایی زیر را صادر کرد:[۱۰]

  • پادگان باب العزیزیه در طرابلس مرکز فرماندهی و کنترل قذافی برای عملیات برون مرزی
  • مورات سیدی بلال در طرابلس یک اردوگاه آموزشی برای کماندوهای نیروی دریایی و قورباغه‌های رزمی
  • فرودگاه بین‌المللی میتیگا مورد استفاده توسط حمل و نقل ایلیوشین ایل-۷۶
  • پادگان گارد جماهیریه در بنغازی یک ستاد فرماندهی و کنترل جایگزین برای عملیات برون مرزی، و حاوی یک انبار برای ذخیره قطعات میگ
  • فرودگاه بین‌المللی بنینا به عنوان پایگاهی برای دفاع از جنگنده‌ها استفاده می‌شود

نیروی ضربت

ویرایش

در میان هواپیماهای تاکتیکی عملیاتی ایالات متحده، فقط جنرال دینامیک اف-۱۱۱ و آ-۶ اینترودر توانایی حمله در شب را با دقت لازم داشتند. اگرچه F-111ها باید از پایگاه‌های دور پرواز کنند، اما آنها برای موفقیت مأموریت ضروری بودند، زیرا هجده A-6 موجود در یواس‌اس کورال سی (سی‌وی-۴۳) و یواس‌اس آمریکا (سی‌وی-۶۶) نمی‌توانست بمب‌های کافی را حمل کند تا به‌طور همزمان به پنج هدف انتخاب شده آسیب مورد نظر را وارد کند.[۱۰]

بیست و هشت مک‌دانل داگلاس کی‌سی-۱۰ اکستندر و بوئینگ کی‌سی-۱۳۵ استراتوتانکرکمی بعد از ساعت 19:00[note ۱] در ۱۴ آوریل از فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی میلدنهال و فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی فیرفورد به پرواز درآمدند. این تانکرها چهار عملیات سوخت‌گیری بی‌صدا را بیش از ۶٬۰۰۰ مایل (۹٬۷۰۰ کیلومتر) مسیر رفت و برگشتی که اف-۱۱۱ها به سمت هدف پرواز می‌کنند. در عرض چند دقیقه تانکرها توسط بیست و چهار فروند هواپیمای ضربتی F-111F از 48th Tactical Fighter Wing که از فرودگاه لیکن‌هیث پرواز می‌کردند و پنج EF-111A Raven از پایگاه هوایی سلطنتی هایفورد آپر دنبال شدند. شش فروند F-111 و یک EF-111 قطعات یدکی تعیین شده بودند که پس از تکمیل اولین سوخت‌گیری بدون هیچ گونه نقص سیستمی در میان هواپیماهای ضربتی تعیین شده، به پایگاه بازگشتند.[۱۰]

نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا

ویرایش

آمریکا در خلیج سیدرا در ایستگاه بود، اما دریای مرجانی در حال آماده شدن برای ترک دریای مدیترانه بود و با سرعت بالا از اسپانیا بازگشت. هوانوردان نیروی دریایی از زمانی که پخش اخبار قبل از حمله با فهرست کردن زمان مأموریت و مناطق مورد نظر، هرگونه عنصر غافلگیری را از بین بردند.[۱۱] حدود ساعت 01:00[note ۱] آمریکا شش هواپیمای ضربتی A-6 را با بمب‌های مارک ۸۲ علیه پادگان گارد جماهیریه و شش هواپیمای پشتیبانی ضربتی A-7 پرتاب کرد.دریای مرجانی که در شرق آمریکا فعالیت می‌کرد، به‌طور همزمان ۸فروند A-6 و ۶ فروند F/A-18 را به فضا پرتاب کرد. جنگنده‌های اضافی برای گشت هوایی رزمی (CAP) پرتاب شدند.[۱۰]

حمله

ویرایش
 
ایلیوشین ایل-۷۶ هدف بمباران قرار گرفت.

این حمله در ساعات اولیه ۱۵ آوریل با اهداف اعلام شده ارسال پیام و کاهش توانایی لیبی برای حمایت و آموزش تروریست‌ها آغاز شد. ریگان هشدار داد که «در صورت لزوم،[آنها] این کار را دوباره انجام خواهند داد.»[۱۲]

پارازیت هماهنگ شده توسط EF-111s و نورثروپ گرومن ئی‌ای-۶بی پراولر در ساعت ۰۱:۵۴ (به وقت لیبی)[note ۱] زیرا A-7s و F/A-18s شروع به پرتاب ای‌جی‌ام-۸۸ هارمو ای‌جی‌ام-۴۵ شرایک برای سرکوب موشک زمین به هوا کردند(SAM).[۱۰] این حمله در ساعت۰۲:۰۰ (به وقت لیبی) آغاز شد و حدود ۱۲دقیقه طول کشید و ۶۰ تن مهمات پرتاب شد.[۱۳] قوانین درگیری بمب افکن‌های F-111 نیازمند شناسایی هدف توسط رادار قبل از رهاسازی بمب برای به حداقل رساندن آسیب‌های جانبی بود. از ۹ فروند F-111 که باب العزیزیه را هدف قرار دادند، تنها سه فروند بمب جی‌بی‌یو-۱۰ خود را روی هدف قرار دادند.[۱۰] یک F-111 توسط ZSU-23-4 لیبیایی بر فراز خلیج سیدرا[۱۳] و یک بمب اف-۱۱۱ پادگان را از دست داد،[۱۰] به سایت‌های دیپلماتیک و غیرنظامی در طرابلس حمله کرد[۱۳] هر سه F-111 که به سیدی بلال اختصاص داده شده بودند، بمب‌های GBU-10 خود را روی هدف رها کردند. یکی از شش فروندF-111 که برای بمباران فرودگاه طرابلس تعیین شده بود، مأموریت خود را به دلیل نقص رادار تعقیب زمین متوقف کرد، اما پنج فروند باقیمانده بمب‌های کشش بالا BSU-49 را پرتاب کردند و دو هواپیمای ترابری Il-76 را منهدم کردند.آمریکا A-6s به آسیب دیده انبار مونتاژ میگ میگ و چهار جعبه را از حمل و نقل را نابود کرد. دو فروند A-6 از دریای کورال مأموریت خود را متوقف کردند، اما پنج فروند A-6 با بمب‌های خوشه ای CBU-59 APAM و یکی با بمب‌های Mk 82 به فرودگاه بنینا اصابت کردند و سه یا چهار میگ، دو هلیکوپتر Mil Mi-8، یک ترابری فوکر اف۲۷ فرندشیپ را منهدم کردند. و یک هواپیمای کوچک بال مستقیم.[۱۰]

برخی از سربازان لیبیایی، بنا به گزارش‌ها، مواضع خود را در ترس و سردرگمی رها کردند و افسران در دادن فرمان کند بودند.[۱۳] آتش ضدهوایی لیبی تا زمانی که هواپیماها از روی اهداف خود عبور کردند آغاز نشد.[۱۳][۱۴][۱۵] هیچ جنگنده لیبیایی پرتاب نشد،[۱۱] و پرتاب‌ها و پارازیت‌ها مانع از بازگشت هیچ‌یک از پرتاب‌های ۲کا۱۲ کیوب، اس-۷۵ دوینا، اس-۱۲۵پیچورا، یا موشک کروتال نشدند[۱۰][۱۱]

در عرض دوازده دقیقه، تمام هواپیماهای ایالات متحده «خیس» شدند و از دریای مدیترانه به بیرون رفتند. هواپیماهای تهاجمی نیروی دریایی تا ساعت ۰۲:۵۳ (به وقت لیبی)[note ۱] روی ناوهای خود بازیابی شدند و هواپیماهای بازمانده نیروی هوایی، به استثنای یک هواپیمای اف۱۱۱ که در روتا، اندلس با موتور بیش از حد گرم شده فرود آمد، به بریتانیا بازگشته بودند. ساعت۱۰:۱۰(به وقت لیبی).[note ۱][۱۰]

نیروهای آمریکایی و اهداف

ویرایش
نتایج عملیات[۱۶]
هدف برنامه‌ریزی شده واقعی
هواپیما بمب‌گذاری هواپیما اصابت از دست دادن
پادگان باب العزیزیه ۹× F-111F ۳۶× GBU-10 ۲٬۰۰۰ پوند (۹۱۰ کیلوگرم) LGB ۳ بمباران شد
۱از دست رفته
۴ سقط
۱باخت 		13 3
اردوگاه مورات سیدی بلال ۳× F-111F ۱۲× GBU-10 2000 پوند LGB همه بمباران شدند 12 –
فرودگاه طرابلس
(fmr.پایگاه هوایی ویلوس) 		۶× F-111F ۷۲ × 82 ۵۰۰ پوند (۲۳۰ کیلوگرم) RDB ۵ بمباران شد
۱سقط 		60 –
پادگان جماهیریه (بنغازی). ۷× A-6E ۸۴ × 82 500 Mk پوند RDB ۶ بمباران شد
۱سقط روی عرشه 		70 2
فرودگاه بنینا ۸× A-6E ۷۲ × 20 500 Mk پوند CBU



24 82 500 Mk پوند RDB 		۶ بمباران شد
۲ سقط می‌کند 		60 Mk ۲۰
12 Mk ۸۲ 		–
پدافند هوایی

شبکه‌های 		طرابلس 6 A-7E ۸شریک
۱۶ آسیب 		همه هواپیماها شلیک کردند 8 شریک
۱۶ آسیب
بنغازی ۶× F/A-18 VFA-131 و VFA-132 ۴ شریک
۲۰آسیب 		همه هواپیماها شلیک کردند 4 شریک
۲۰آسیب
جمع کل ۴۵ هواپیما ۳۰۰ بمب
۴۸موشک 		۳۵ بمباران شد
۱ از دست رفته
۱باخت
۸ سقط 		۲۲۷ بازدید
۵از دست دادن
۴۸موشک اصابت کننده

پدافند هوایی لیبی

ویرایش

شبکه پدافند هوایی لیبی گسترده بود و شامل موارد زیربود:

تلفات

ویرایش

لیبی

ویرایش

معمر قذافی، رهبر لیبی و خانواده‌اش که با تماس تلفنی از قبل هشدار داده شده بود، لحظاتی قبل از شلیک بمب‌ها، با عجله از محل اقامت خود در مجتمع باب العزیزیه خارج شدند. مدتها تصور می‌شد که این تماس از طرف نخست‌وزیر مالت، کارمنو میفسود بونیسی صورت گرفته‌است.[۱۷] با این حال، نخست‌وزیر ایتالیا بتینو کراشی کسی که در واقع هشدار داد قذافی، با توجه به بود جولیو آندریوتی، وزیر خارجه ایتالیا در آن زمان، و به عبد الرحمن شلقم، لیبی پس از آن سفیر به ایتالیا است.[۱۸] بیانیه شالغام توسط مارگریتا بونیور، مسئول روابط خارجی حزب سوسیالیست کراکسی در آن زمان نیز تأیید شد.[۱۹]

به گفته کادر پزشکی در یک بیمارستان مجاور، دو ده مجروح با لباس نظامی و دو نفر بدون یونیفورم آورده شدند. مجموع تلفات لیبی از جمله تلفات پایگاه‌های هوایی بمباران شده ۶۰نفر تخمین زده شد. یک دختر شیرخوار در میان قربانیان بود. جسد او به خبرنگاران آمریکایی نشان داده شد و به آنها گفته شد که او حنا دختر قذافی است که به تازگی به فرزندخواندگی گرفته شده‌است. با این حال، شک و تردیدهای زیادی در مورد این ادعا وجود داشت و باقی می‌ماند.[۲۰][۲۱] او ممکن است نمرده باشد. فرزندخواندگی ممکن است پس از مرگ بوده باشد. یا ممکن است دختر دومی را به فرزندی پذیرفته باشد و پس از مرگ دختر اول به همین نام به او داده باشد.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]

آمریکایی

ویرایش

دو نیروی هوایی ایالات متحده کاپیتال فرناندو اِل. ریباس دومینیچی و پل اف. لورنس در اثر سرنگونی جنگنده بمب افکن اف-۱۱۱ کشته شدند.[۲۶][۲۷] در طول خلیج سیدرا. در ساعات پس از حمله، ارتش ایالات متحده از حدس و گمان در مورد اینکه آیا این جنگنده بمب افکن سرنگون شده‌است یا خیر، امتناع ورزید، و کاسپار واینبرگر، وزیر دفاع، پیشنهاد کرد که ممکن است دچار مشکل رادیویی شده باشد یا به فرودگاه دیگری منحرف شده باشد.[۲۸] روز بعد،پنتاگون اعلام کرد که دیگر در جستجوی F-111 نیست که گمان می‌رود توسط یک موشک لیبی ساقط شده‌است.[۲۹] در ۲۵ دسامبر ۱۹۸۸، قذافی از طریق پاپ ژان پل دوم پیشنهاد داد جسد لورنس را به خانواده اش آزاد کند. جسد که در سال ۱۹۸۹ بازگردانده شد، از روی پرونده‌های دندانپزشکی به عنوان جسد ریباس-دومینیچی شناسایی شد. کالبد شکافی انجام شده در اسپانیا تأیید کرد که وی پس از سرنگونی هواپیمای خود بر فراز خلیج سیدرا غرق شده‌است. لیبی انکار می‌کند که جسد لورنس را در اختیار داشته‌است. با این حال، برادر لورنس گفت که او و مادرش تصاویر تلویزیونی از یک لیبیایی را دیدند که کلاهی سفید در دست داشت که نام «لورنس» در پشت آن نقش بسته بود.[۳۰] علاوه بر این، ویلیام سی چیسی، که از پادگان باب العزیزیه بازدید کرد، ادعا کرد که دو لباس پرواز و کلاه ایمنی را دیده‌است که نام‌های «لورنس» و «ریباس-دومینیچی» و همچنین لاشه هواپیمای F-111 آنها حک شده‌است.[۳۱]

عواقب

ویرایش

در لیبی

ویرایش

اعلامیه‌های قذافی

ویرایش

قذافی اعلام کرد که «پیروزی نظامی چشمگیر بر آمریکا به دست آورده‌است» و این کشور رسماً به «جمهوریه عرب لیبی خلق سوسیالیست بزرگ» تغییر نام داد.

قذافی گفت تا زمانی که ریگان در کاخ سفید باشد آشتی بین لیبی و ایالات متحده غیرممکن است. همچنین وی خطاب به ریگان رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده گفت: "او دیوانه است. او احمق است. او یک سگ اسرائیلی است.». او همچنین بیان کرد که هیچ برنامه ای برای حمله به ایالات متحده یا اهداف ایالات متحده ندارد. او مدعی شد که ریگان می‌خواست او را بکشد و گفت: «آیا ریگان قصد کشتن من را داشت؟ البته. حمله به خانه من متمرکز شده بود و من در خانه من بودم.»؛ او همچنین توضیح داد که چگونه خانواده اش را نجات داده‌است.

[۳۲]ی در پاسخ به این سؤال که آیا در خطر از دست دادن قدرت است، گفت: واقعاً این گزارش‌ها و نوشته‌ها صحت ندارد. همان‌طور که می‌بینید حال من خوب است و تغییری در کشور ما ایجاد نشده‌است.»[۳۲]

رویدادهای دیگر

ویرایش

دولت لیبی گفت که آمریکا طعمه استکبار و جنون قدرت شده و می‌خواهد پلیس جهان شود. هر حزبی که موافق تبدیل شدن به رعیت آمریکا نباشد، یک یاغی، تروریست و شیطان است.[۳۳]

قذافی یک شورش داخلی را که سازماندهی آن را به عهده ایالات متحده می‌دانست سرکوب کرد، اگرچه به نظر می‌رسید که قذافی برای مدتی در سال‌های۱۹۸۶ و۱۹۸۷ حوزه عمومی را ترک کرد.

پست لیبی از سال ۱۹۸۶ تا ۲۰۰۱ چندین شماره تمبر پستی را به این رویداد اختصاص داد. اولین شماره در ۱۳ ژوئیه ۱۹۸۶ منتشر شد.Scott catalog n.1311 – Michel catalog n.1699). آخرین شماره در سال ۲۰۰۱٬۱۵ آوریل منتشر شد.Scott catalog n.1653 – Michel catalog n.2748–2763).[۳۴]

تلافی لیبی

ویرایش

فوری

ویرایش

لیبی با شلیک دو موشک اسکاد به ایستگاه گارد ساحلی ایالات متحده در جزیره لامپدوزا ایتالیا پاسخ داد که از روی جزیره گذشت و در دریا فرود آمد.[۳۵]

بعدها تروریسم مرتبط با لیبی

ویرایش

تنها تغییرات محدودی در تروریسم مرتبط با لیبی وجود داشت.

ادعا می‌شود که دولت لیبی دستور ربودن پرواز ۷۳ پان ام در پاکستان را در ۵ سپتامبر ۱۹۸۶ داده‌است که منجر به کشته شدن ۲۰ نفر شد. این ادعا تا زمانی که ساندی تایمز در مارس ۲۰۰۴ گزارش داد، آشکار نشد چند روز پس از آن که تونی بلر، نخست‌وزیر بریتانیا، اولین دیدار رسمی یک رهبر غربی از طرابلس را در یک نسل انجام داد.[۳۶]

در می۱۹۸۷، استرالیا دیپلمات‌ها را اخراج کرد و روابط خود را با لیبی قطع کرد و مدعی شد که لیبی به دنبال دامن زدن به خشونت در استرالیا و اقیانوسیه است.[۳۷][۳۸]

در اواخر سال ۱۹۸۷مقامات فرانسوی یک کشتی تجاری به نام MV Eksund را که در تلاش بود ۱۵۰ تن سلاح شوروی را از لیبی به ارتش جمهوری‌خواه ایرلند (IRA) تحویل دهد، متوقف کردند.[۳۹][۴۰]

در بیروت لبنان، دو گروگان انگلیسی که توسط سازمان ابونیدال تحت حمایت لیبی نگهداری می‌شدند، لی داگلاس و فیلیپ پدفیلد به همراه یک آمریکایی به نام پیتر کیلبرن برای انتقام به ضرب گلوله کشته شدند. علاوه بر این، جان مک‌کارتی روزنامه‌نگار ربوده شد و پل اپلبی، جهانگرد، در اورشلیم به قتل رسید. یک گروگان انگلیسی دیگر به نام الک کولت نیز در انتقام بمباران لیبی کشته شد. کولت در یک نوار ویدئویی به دار آویخته شده بود. جسد او در نوامبر ۲۰۰۹ پیدا شد.[۴۱]

در ۲۱ دسامبر۱۹۸۸ لیبی پرواز ۱۰۳ پان ام را بمباران کرد که در هوا منفجر شد و پس از انفجار بمب در شهر لاکربی در اسکاتلند سقوط کرد و همه ۲۵۹ سرنشین هواپیما و ۱۱نفر در لاکربی کشته شدند. در ابتدا تصور می‌شد که ایران مسئول بمب‌گذاری در انتقام سرنگونی پرواز ۶۵۵ ایران ایر توسط رزمناو موشکی آمریکایی یو اس اس وینسنس بر فراز خلیج فارس بوده‌است، اما در سال۱۹۹۱ دو لیبیایی متهم شدند که یکی از آنها به این جنایت محکوم شد. یک حکم بحث‌برانگیز[۴۲] در۳۱ژانویه ۲۰۰۱. دولت لیبی مسئولیت بمب‌گذاری Pan Am Flight 103 در ۲۹ مه ۲۰۰۲ را پذیرفت و ۲٫۷ میلیارد دلار برای غرامت به خانواده‌های ۲۷۰ قربانی پیشنهاد داد.[۴۳] عبدالباسط المقرهی محکوم لیبیایی که از سرطان پروستات مبتلا بود، در اوت۲۰۰۹ توسط دولت اسکاتلند به دلایل دلسوزانه آزاد شد. او در سال۲۰۱۲ درگذشت. در ماه مه ۲۰۱۴، گروهی از بستگان قربانیان لاکربی به مبارزه برای پاکسازی نام المقرحی با بازگشایی مجدد پرونده ادامه دادند.[۴۴]

واکنش بین‌المللی

ویرایش

فوری

ویرایش

این حمله توسط بسیاری از کشورها محکوم شد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد با ۷۹رأی موافق، ۲۸رأی مخالف و ۳۳رأی ممتنع، قطعنامه ۴۱/۳۸ را تصویب کرد که «حمله نظامی انجام شده علیه جماهیریه عربی سوسیالیست خلق لیبی در ۱۵ آوریل۱۹۸۶ را محکوم می‌کند که نقض منشور است. سازمان ملل متحد و حقوق بین‌الملل».[۴۵]

در نشستی از جنبش غیرمتعهدها، این جنبش «عمل تجاوزگرانه وحشیانه، آشکار و بی‌دلیل» را محکوم کرد. اتحادیه کشورهای عرب ابراز داشت که از تجاوزات ایالات متحده خشمگین است و این امر موجب تقویت عنصر هرج و مرج در روابط بین‌الملل شده‌است. مجمع سران کشورهای اتحادیه آفریقا در بیانیه خود اعلام کرد که اقدام عمدی برای کشتن لیبیایی‌ها ناقض اصول حقوق بین‌الملل است. دولت ایران تأکید کرد که این حمله یک سیاست تجاوزکارانه، دیپلماسی قایق‌های توپدار، یک اقدام جنگی است و خواستار تحریم گسترده سیاسی و اقتصادی ایالات متحده شد. برخی دیگر انگیزه ایالات متحده را تلاشی برای از بین بردن انقلاب لیبی می‌دانستند.[۳۳] چین اعلام کرد که حمله آمریکا ناقض هنجارهای روابط بین‌الملل است و تنش در منطقه را تشدید کرده‌است. اتحاد جماهیر شوروی اعلام کرد که بین این حمله و سیاست ایالات متحده با هدف برانگیختن کانون‌های تنش موجود و ایجاد تنش‌های جدید و بی‌ثبات کردن اوضاع بین‌المللی، ارتباط واضحی وجود دارد. آلمان غربی اعلام کرد که اختلافات بین‌المللی نیازمند راه حل‌های دیپلماتیک و نه نظامی است و فرانسه نیز از این بمباران انتقاد کرد.

برخی ناظران عقیده داشتند که ماده۵۱ منشور ملل متحد محدودیت‌هایی را برای استفاده از زور در استفاده از حق مشروع دفاع مشروع در غیاب اقدام تجاوزکارانه تعیین می‌کند و تأیید می‌کند که چنین اقدامی از سوی لیبی وجود ندارد. متهم شد که ایالات متحده مقررات منشور را برای حل و فصل اختلافات طبق ماده۳۳ کامل نکرده‌است.وال استریت ژورنال اعتراض کرد که اگر سایر کشورها ماده۵۱ را مانند ایالات متحده آمریکا سرسختانه به کار گیرند،"دولت نیکاراگوئه، با پیش بینی بسیار منطقی که ایالات متحده در حال برنامه ریزی برای حمله به خاک خود است، حق دارد واشنگتن را بمباران کند." دنیس هیلی، وزیر امور خارجه سایه بریتانیا، به ای‌بی‌سی نیوز گفت که «با همین منطق دفاعی در برابر حملات آینده، بریتانیا می‌تواند بلوک‌های آپارتمانی در نیویورک و شیکاگو را به این دلیل که حاوی افرادی است که پول و تجهیزات نظامی برای ارتش جمهوری‌خواه ایرلند ارسال می‌کردند، بمباران کند."[۴۶]

برخی دیگر اظهار داشتند که لیبی دربمباران دیسکوتک برلین غربی بی گناه بوده‌است.[۴۷]

ایالات متحده از بریتانیا، کانادا، استرالیا، اسرائیل و ۲۵ کشور دیگر حمایت دریافت کرد. دکترین اعلان جنگ به آنچه که «پناهگاه تروریست‌ها» می‌خواند تا سال ۱۹۹۸ که رئیس‌جمهور بیل کلینتون دستور حمله به شش اردوگاه تروریستی در افغانستان را صادر کرد، تکرار نشد. موافقت مارگارت تاچر با استفاده از پایگاه‌های نیروی هوایی سلطنتی منجر به انتقادات عمومی قابل توجهی شد، از جمله داستان بی‌سابقه‌ای در ساندی تایمز که نشان می‌داد ملکه از یک نخست‌وزیر «بی‌اهمیت» ناراحت است. با این حال، آمریکایی‌ها به شدت از تاچر حمایت کردند و روابط ویژه دیرینه بین ایالات متحده و بریتانیا تقویت شد.[۴۸]

اگرچه اتحاد جماهیر شوروی ظاهراً با لیبی دوست بود، اما در زمان بمباران لیبی، دوگانگی فزاینده خود را نسبت به لیبی در ارتباطات عمومی آشکار کرده بود. قذافی سابقه حمله لفظی به برنامه‌های سیاست و ایدئولوژی اتحاد جماهیر شوروی را داشت و اغلب درگیر مداخلات بین‌المللی و مداخلاتی بود که در تضاد با اهداف شوروی در حوزه‌های مختلف بود. در دوره‌ای که اتحاد جماهیر شوروی ظاهراً تلاش می‌کرد تا یک تلاش دیپلماتیک ظریف را رهبری کند که می‌توانست بر وضعیت جهانی آن تأثیر بگذارد، ارتباط نزدیک با هوس‌های قذافی به یک مسئولیت تبدیل شد.

در کل بحران، اتحاد جماهیر شوروی به صراحت اعلام کرد که به لیبی کمک بیشتری به جز تأمین تسلیحات و مهمات اولیه نخواهد کرد. علیرغم عملیات مستمر آمریکا در خلیج سیدرا و اطلاع قبلی از احتمال حمله ایالات متحده، هیچ تلاشی برای ارعاب نظامی ایالات متحده نکرد. اتحاد جماهیر شوروی این رویداد را کاملاً نادیده نگرفت و این اقدام «وحشیانه» و «وحشیانه» ایالات متحده را محکوم کرد.

پس از حمله، مسکو سفر برنامه‌ریزی شده ادوارد شواردنادزه وزیر امور خارجه به ایالات متحده را لغو کرد. در عین حال، به وضوح نشان داد که نمی‌خواهد این اقدام بر مذاکرات دربارهٔ نشست تابستانی آتی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی و برنامه‌های آن برای توافق‌های جدید کنترل تسلیحات تأثیر بگذارد.

رمزی کلارک، دادستان کل سابق ایالات متحده، برای شهروندان لیبیایی که در بمباران توسط ایالات متحده با استفاده از پایگاه‌های هوایی بریتانیا کشته یا مجروح شده بودند، بر اساس قوانین بین‌المللی علیه ایالات متحده و بریتانیا در دادگاه فدرال ایالات متحده شکایت کرد. این شکایت به عنوان بیهوده رد شد. درخواست تجدیدنظر بعدی رد شد و تحریم‌های پولی علیه کلارک مجاز شد

پاسخ سازمان ملل

ویرایش

هر سال، حداقل بین سال‌های۱۹۹۴ تا۲۰۰۶،مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلامیه‌ای از سوی سازمان وحدت آفریقا در مورد این حادثه[۴۹] اما به‌طور سیستماتیک بحث را سال به سال به تعویق انداخت تا به‌طور رسمی آن را کنار بگذارد (همراه با چندین موضوع دیگر) که به‌طور مشابه برای سالها تغییر برنامه‌ریزی شده بود) در سال 2005.[۵۰]

اولین سالگرد

ویرایش

در اولین سالگرد بمباران، آوریل ۱۹۸۷، فعالان چپ اروپا و آمریکای شمالی برای بزرگداشت این سالگرد گرد هم آمدند. پس از یک روز شبکه اجتماعی و فرهنگی با مردم محلی لیبی، از جمله بازدید از خانه بمب‌گذاری شده قذافی، این گروه به همراه سایر لیبیایی‌ها برای مراسم بزرگداشتی گرد هم آمدند.[۵۱]

نظر ۲۰۰۹

ویرایش

در ژوئن ۲۰۰۹، سرهنگ قذافی در جریان سفر به ایتالیا، از سیاست خارجی آمریکا انتقاد کرد و در مورد تفاوت بین حملات القاعده و بمباران طرابلس در سال ۱۹۸۶ توسط ایالات متحده، اظهار داشت: "اگر اسامه بن لادن، رهبر القاعده، هیچ چیزی نداشته باشد. ایالتی و قانون‌شکن است، آمریکا کشوری با قوانین بین‌المللی است.»[۵۲]

تسویه مطالبات

ویرایش

در ۲۸ مه۲۰۰۸، ایالات متحده مذاکرات با لیبی را در مورد توافقنامه جامع دعاوی برای حل و فصل دعاوی معوق اتباع آمریکایی و لیبیایی علیه هر کشور در دادگاه‌های مربوطه خود آغاز کرد. سیف الاسلام پسر قذافی در ژوئیه همان سال علناً اعلام کرد که توافقی در حال مذاکره است.[۵۳]در ۱۴ اوت۲۰۰۸، توافقنامه جامع حل و فصل دعاوی بین ایالات متحده و لیبی در طرابلس توسط دیوید ولش دستیار وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک وتوسط وزیر امور آمریکا احمد فیتوری لیبی امضا شد[۵۴]

در اکتبر ۲۰۰۸، لیبی پرداخت $ آمریکا ۱٫۵میلیارد (در سه قسط از $ ۳۰۰میلیون دلار اکتبر ۲۰۰۸٬۶۰۰میلیون $ اکتبر ۲۰۰۸، و ایالات متحده ۶۰۰میلیون $ ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ ۹ در ۳۰) را به یک صندوق[۵۵] استفاده می‌شود به جبران قربانیان زیر و بستگان آنها:

  • قربانیان بمب‌گذاری لاکربی که پس از پرداخت ۸ میلیون دلار پیش از این به هر یک ۲ میلیون دلار اضافی داده شد.[۵۵]
  • قربانیان آمریکایی بمب‌گذاری در دیسکوتک برلین در سال 1986;[۵۵]
  • قربانیان آمریکایی بمب‌گذاری در پرواز 772 UTA در سال 1989.[۵۵] و،
  • قربانیان لیبیایی بمباران طرابلس و بنغازی توسط ایالات متحده در سال 1986.[۵۵]

لیبی برای پرداخت این تسویه حساب، ۱٫۵ میلیارد دلار از شرکت‌های نفتی جهانی که در میادین نفتی لیبی فعالیت می‌کنند، درخواست کرد، زیرا تهدید به «عواقب جدی» اجاره‌نامه‌های آنها خواهد شد. شهرک سازی لیبی حداقل تا حدی توسط چندین شرکت، از جمله برخی مستقر در ایالات متحده، که تصمیم گرفتند با تقاضای لیبی همکاری کنند، تأمین می‌شد.[۵۶]

در ۴ اوت۲۰۰۸، رئیس‌جمهور جورج دبلیو بوش قانون حل و فصل دعاوی لیبی را امضا کرد،[۵۷] که به اتفاق آرا کنگره را در ۳۱ ژوئیه تصویب کرد. در صورتی که وزیر امور خارجه تأیید کند که دولت ایالات متحده بودجه کافی برای حل و فصل ادعاهای مرگ و جراحات جسمی مرتبط با تروریسم علیه لیبی دریافت کرده‌است، این قانون احیای مصونیت‌های حاکمیتی، دیپلماتیک و رسمی لیبی را در مقابل دادگاه‌های ایالات متحده پیش‌بینی می‌کرد.

در ۱۴آگوست۲۰۰۸، ایالات متحده و لیبی توافقنامه جامع حل و فصل دعاوی را امضا کردند.[۵۸] روابط دیپلماتیک کامل بین دو کشور برقرار شد.

در سال۱۹۸۶، گروه پانک هاردکور The Meatmenبه عدم همکاری فرانسوی‌ها با این حمله در آهنگ خود "French People Suck" اشاره کرد: "فرانسوی‌ها مک می‌کنند، من فقط باید بگویم/باعث شدم خلبانان جت جنگنده از سر راهشان پرواز کنند." این آهنگ در آلبوم Rock & Roll Juggernaut(کارولاین رکوردز) ظاهر می‌شود.

در سال۱۹۸۷،نیل یانگ آهنگ «تعطیلات میانه» را از آلبوم زنده خود به نام زندگی دربارهٔ بمب‌گذاری نوشت

در سومین آلبوم استودیویی راجر واترز،تفریح تا سرحد مرگ آهنگ‌های Late Home Tonight,Part I و Late Home Tonight,Part II، بمباران را از دیدگاه دو «همسر معمولی» و یک خلبان جوان آمریکایی F-111 به یاد می‌آورد.

در کتاب بازی شیر اثر نلسون دمیل که در سال۲۰۰۰ منتشر شد، شرح مفصل اما تخیلی از این حمله از دیدگاه یکی از قهرمانان اصلی کتاب وجود دارد.

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. ↑ Walker, Peter (26 August 2011). "Gaddafi's daughter Hana: dead or a practising doctor?". The Guardian. London. Retrieved 7 June 2016.
  2. ↑ "Libya Has Trouble Building the Most Deadly Weapons". The Risk Report. 1 (10). December 1995. Archived from the original on 20 April 2013.
  3. ↑ "1968 to 1990: Program Beginnings". NTI.
  4. ↑ Hersh, Seymour M. (22 February 1987). "TARGET QADDAFI". The New York Times.
  5. ↑ St. John, Ronald Bruce (1 December 1992). "Libyan terrorism: the case against Gaddafi". Contemporary Review.
  6. ↑ Flashback: The Berlin disco bombing. BBC on 13 November 2001.
  7. ↑ Warren Thompson "To the Bay and Back" Air Forces Monthly May 2010 published by Key Publishing Ltd
  8. ↑ Boyne, Walter. "El Dorado Canyon". Airforce-Magazine.com. Air Force Association. Archived from the original on 25 July 2009. Retrieved 28 July 2011.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Bernstein, Richard (23 April 1986). "FRENCH SAY THEY FAVORED STRONGER ATTACK ON LIBYA". The New York Times. Retrieved 16 June 2015.
  10. ↑ ۱۰٫۰۰ ۱۰٫۰۱ ۱۰٫۰۲ ۱۰٫۰۳ ۱۰٫۰۴ ۱۰٫۰۵ ۱۰٫۰۶ ۱۰٫۰۷ ۱۰٫۰۸ ۱۰٫۰۹ Parks, W. Hays (1986). "Crossing the Line". Proceedings. United States Naval Institute. 112 (11): 40–52.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ Stumpf, Robert E. (1986). "Air War with Libya". Proceedings. United States Naval Institute. 112 (8): 42–48.
  12. ↑ "1986 Year in Review: Strike on Qaddafi". Retrieved 28 October 2014.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ ۱۳٫۴ Pike, John. "Operation El Dorado Canyon". Globalsecurity.org. Retrieved 7 June 2016.
  14. ↑ Weinraub, Bernard (15 April 1986). "U.S. Jets Hit 'Terrorist Centers' in Libya; Reagan Warns of New Attacks If Needed". The New York Times.
  15. ↑ "Libya – Encounters with the United States". Country-data.com. Retrieved 7 June 2016.
  16. ↑ AIRPOWER VERSUS TERRORISM: THREE CASE STUDIES بایگانی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine, Thesis, June 2003, p.20
  17. ↑ "Libya thanks Malta for warning of US bombing". Times of Malta. Retrieved 28 October 2014.
  18. ↑ "Italy helped "save" Gaddafi by warning of US air raid". Monsters and Critics. Rome. 30 October 2008. Archived from the original on 28 February 2011. Retrieved 25 February 2011.
  19. ↑ Italy Warned Libya of Bombing, Saved Qaddafi's Life (Update3) بایگانی‌شده در ۲۲ ژانویه ۲۰۰۹ توسط Wayback MachineBloomberg.com – Retrieved 4 November 2008
  20. ↑ Kincaid, Cliff (22 February 2011). "NBC's Mitchell Regurgitates Gaddafi Lies". Accuracy in Media. Archived from the original on 12 August 2019. Retrieved 7 June 2016.
  21. ↑ Müller, Patrick (8 June 2011). "Gaddafis Kinder—Totgesagte leben länger" [Gaddafi's children—Declared dead]. Die Welt. Retrieved 7 June 2015. Hana Gaddafi soll 1986 beim Angriff amerikanischer Bomber umgekommen sein. Tatsächlich wurde ihr Tod offenbar nur vorgetäuscht. Eine Spurensuche." "[Hana Gaddafi [was said to have been] killed in 1986, during the attack of American bombers. In fact, her death was obviously faked. A search for clues.] English language translation of same article: "Hana Gaddafi, Libyan Leader's Presumed Dead Daughter, May Be Still Alive". The Huffington Post. 9 August 2011. Retrieved 7 June 2016.
  22. ↑ Walker, Peter (26 August 2011). "Gaddafi's daughter Hana: dead or a practising doctor?". The Guardian. Retrieved 7 June 2016. [Subtitle:] "Some accounts say Hana Gaddafi died in a 1986 raid, others that she lived to become a doctor or never existed at all."
  23. ↑ Shadid, Anthony (28 August 2011). "Enigmatic in Power, Qaddafi Is Elusive at Large". The New York Times. Retrieved 7 June 2016.
  24. ↑ Kirkup, James; Watt, Holly (12 August 2011). "Dental records for Hana Gaddafi reopen mystery of Libyan leader's daughter". The Telegraph. Retrieved 7 June 2016. Files stored in a basement room in one of London's most expensive districts could shed new light on one of the greatest mysteries of Muammar Gaddafi's Libya: the alleged death of his baby daughter Hana.
  25. ↑ Telegraph Staff (12 August 2011). "Exclusive: Gaddafi's 'dead' daughter Hana alive and well in family video [Ali, Mohammed, videographer]". The Telegraph. Archived from the original (video, with text description) on 23 September 2011. Retrieved 7 June 2016. The Telegraph has obtained the first video evidence that Hana, the adopted daughter that Col Gaddafi claimed had been killed in an American bombing raid in 1986, was alive years after the attack.
  26. ↑ The sad note is we have to assume the 2 missing men are dead. Evidence indicates their plane was shot down just off shore after dropping it's bombs. Reagan Diaries Volume 2: November 1985 – January 1989, Ronald Reagan, Douglas Brinkley, p. 590, Harper Collins, 2010
  27. ↑ Libya soon recovered the body of Captain Ribas-Dominicci but did not return it to the United States until 1989. An autopsy determined the cause of death to be drowning, not massive physical trauma … the autopsy finding and the eyewitness accounts of several aviators who saw the explosion and the descent of the fireball to the sea support the conclusion that Karma-52 was shot down by a SAM or AAA. El Dorado Canyon, Joseph T. Stanik, p. 190, Naval Institute Press, 2003
  28. ↑ "One plane missing after raid". The Evening Independent. 15 April 1986. Retrieved 28 October 2014.
  29. ↑ Walker, Tony (17 April 1986). "Air Raid Toll Comes Home to Gaddafi". The Age. Melbourne.
  30. ↑ Kay, Jennifer (29 April 2006). "Lost Over Libya". Associated Press. Archived from the original on 28 June 2009.
  31. ↑ Chasey, William C. – Pan Am 103: The Lockerbie Cover-Up (Chapter 18)
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ "Gadhafi: Reagan Tried To Kill Me". Sun Sentinel. Archived from the original on 28 October 2014. Retrieved 28 October 2014.
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ "UN Chronicle, August 1986". Findarticles.com. Archived from the original on 11 July 2012. Retrieved 28 October 2014.
  34. ↑ "Archived copy". Archived from the original on 28 June 2009. Retrieved 3 May 2009.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  35. ↑ Pike, John. "Libyan Missiles". Globalsecurity.org. Retrieved 28 October 2014.
  36. ↑ Swain, Jon (28 March 2004). "Revealed: Gaddafi's air massacre plot". The Times. London. Archived from the original on 23 May 2011. Retrieved 26 April 2010.
  37. ↑ The Middle East and North Africa 2003 (2002). Eur. p. 758
  38. ↑ "A Rogue Returns". AIJAC. February 2003. Archived from the original on 1 March 2003.
  39. ↑ p. 441, The dirty war: covert strategies and tactics used in political conflicts. Dillon, Martin
  40. ↑ news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/8241393.stm
  41. ↑ "Body of Lost British Reporter Found in Lebanon". English.cri.cn. Archived from the original on 22 July 2012. Retrieved 7 June 2016.
  42. ↑ "UN monitor decries Lockerbie judgement". BBC. 14 March 2002.
  43. ↑ "Security Council lifts sanctions imposed on Libya after terrorist bombings of Pan Am Flight 103 and UTA Flight 772".
  44. ↑ "BBC News – Lockerbie bombing: Megrahi conviction review sought by families". BBC Online. 6 May 2014. Retrieved 10 May 2014.
  45. ↑ A/RES/41/38. United Nations.
  46. ↑ Cockburn, Alexander (1986-04-17). "Bombing Libya". The Wall Street Journal.
  47. ↑ United Nations Yearbook, 1986, Volume 40, Department of Public Information, United Nations, New York
  48. ↑ Charles Moore, Margaret Thatcher: At Her Zenith: In London, Washington and Moscow (2016) pp 513-18
  49. ↑ "General Assembly Session 49 meeting 93". 20 December 1994. Archived from the original on 26 September 2007.
  50. ↑ "General Assembly Session 59 meeting 117". 12 September 2005. Archived from the original on 26 September 2007.
  51. ↑ US-Libya Relations / Bombing Anniversary Vanderbilt Television News Archive.
  52. ↑ "Students protest at Gaddafi visit". BBC News. 11 June 2009. Retrieved 2 January 2010.
  53. ↑ "Libya, Italy to sign compensation deal: Gaddafi son". Reuters. 24 July 2008. Archived from the original on 16 July 2011. Retrieved 25 February 2011.
  54. ↑ "Libya, US Sign Compensation Agreement". The Tripoli Post. 17 August 2008. Archived from the original on 17 July 2011. Retrieved 25 February 2011.
  55. ↑ ۵۵٫۰ ۵۵٫۱ ۵۵٫۲ ۵۵٫۳ ۵۵٫۴ "Libya compensates terror victims". BBC News. 31 October 2008. Retrieved 25 February 2011.
  56. ↑ Lichtblau, Eric; Rohde, David; Risen, James (24 March 2011). "Shady Dealings Helped Qaddafi Build Fortune and Regime". The New York Times. Retrieved 29 March 2011.
  57. ↑ Libyan Claims Resolution Act بایگانی‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine. The Library of Congress.
  58. ↑ U.S. Department of State, Significant Events in U.S.-Libyan Relations. 2 September 2008

مطالعهٔ بیشتر

ویرایش
  • کوگان، چارلز جی."پاسخ قوی به ضعیف: حمله آمریکا به لیبی، ۱۹۸۶".اطلاعات و امنیت ملی ۶#3 (1991): ۶۰۸–۶۲۰.
  • کوهن، دیوید بی، و کریس جی دولان."بازبینی دره الدورادو: تروریسم، دولت ریگان و بمباران لیبی در سال ۱۹۸۶." مطالعات کاخ سفید ۵#2 (2005): ۱۵۳–۱۷۵.
  • لهام، نیکلاس.بمباران لیبی توسط آمریکا: بررسی نیروی محاسبات اشتباه در سیاست خارجی ریگان (مک فارلند، ۲۰۰۷).
  • استانیک، جوزف تی."اولین حمله آمریکا علیه تروریسم" تاریخ دریایی ۲۵#1 (2011): ۲۴+
  • Zilian, Frederick, Jr."The Raid US on Libya – and NATO", Orbis (Autumn 1986), pp. 499-519
  • زیمرمن، تیم. بمباران لیبی توسط آمریکا: موفقیتی برای دیپلماسی اجباری؟ " Survival 29#3 (1987): 195-214.

پیوند به بیرون

ویرایش


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «note» وجود دارد، اما برچسب <references group="note"/> متناظر پیدا نشد. ().

برگرفته از «https://fa.wiki.x.io/w/index.php?title=بمباران_لیبی_توسط_ایالات_متحده_در_سال_۱۹۸۶&oldid=40437702»