فرخ‌خان غفاری
ابوطالب غفاری ملقب به فرخ خان و امین‌الدوله، (زاده ۱۸۱۲ میلادی، ۱۱۹۱ خورشیدی در کاشان - درگذشته ۱۸۷۱ میلادی، (۱۲۸۸ (قمری) و ۱۲۵۰ خورشیدی در تهران)[۱]، پسر میرزا محمدمهدی غفاری کاشی، از رجال قاجار بود.
فرخ‌خان غفاری | |
|---|---|
 ابوطالب غفاری ملقب به امین‌الدوله | |
| غلام بچه خاص | |
| پادشاه | فتحعلی شاه |
| عمله خلوت، پیش خدمت مخصوص | |
| پادشاه | محمدشاه |
| رئیس عمله خلوت، صندوقدار وجوه خاصه، مهردار شاه، امین‌الملک، امین‌الدوله | |
| پادشاه | ناصرالدین شاه |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ابوطالب غفاری سال ۱۱۹۱ خورشیدی کاشان |
| درگذشته | سال ۱۲۵۰ خورشیدی تهران |
| ملیت |  ایران |
| فرزندان | مهدی‌خان غفاری کاشانی، محمدابراهیم غفاری، محمدحسین خان (فرخ خان) |
| لقب(ها) | امین‌الملک، وزیر حضور، امین‌الدوله |
زندگانی
ویرایشدر سلطنت فتحعلی شاه
ویرایشابوطالب غفاری در ابتدا از غلام بچگان خاص فتحعلی شاه بود. پس از آنکه از پیش خدمتان خاص شاه شد، فتحعلی شاه نام او را فرخ گذاشته و مدتی او را به نام فرخ بیک خطاب می کرد و پس از چندی فرخ خان شد. یکی از کارهای وی این بود که لباس های بسیار قشنگ در بر میکرد که کاملا توجه حضار را جلب نماید. [۲]
در سلطنت محمدشاه
ویرایشوی در زمان محمدشاه قاجار (آبان ۱۲۱۳ تا شهریور ۱۲۲۷) پیش خدمت مخصوص و جزو عمله خلوت بود.[۲] در سال ۱۲۵۲ قمری (۱۲۱۵ خورشیدی) برای رفع شورش مازندران به شهر ساری اعزام شد و پس از عزل حاکم مازندران، فضل‌علی‌خان قره‌باغی ملقب به بیگلربیگی، چند ماهی تا پس از ورود حاکم تازه به اداره امور حکومتی می‌پرداخت. در سال ۱۲۵۳ قمری (۱۲۱۶ خورشیدی) برای رفع شورش اصفهان به آن شهر که حاکم را در عمارت هفت دست محصور نموده بودن اعزام شد و پس از عزل حاکم اصفهان، خسروخان گرجی، چهار ماه تا پس از ورود حاکم تازه به اداره امور حکومتی اصفهان پرداخت و به تهران بازگشت. در سال ۱۲۵۶ قمری (۱۲۱۹ خورشیدی) به واسطه اهمال کاری های حاکم گیلان و وزیر وی به شهر رشت رفت تا ایشان به تهران اعزام و خود به اداره امور بپردازد. وی مدت هشت ماه در رشت باقی ماند تا اینکه حاکم گیلان با وزیر جدید دوباره به رشت آمدند.[۲]
در سلطنت ناصرالدین شاه
ویرایشوی در سلطنت ناصرالدین شاه ترقی زیادی نموده و از مقربین و محارم وی محسوب می گردید و متصدی مشاغل مختلف و مهمی بود.[۲] در سال ۱۲۷۲ قمری (۱۲۳۴ خورشیدی و ۱۸۵۵ میلادی) از ناصرالدین شاه لقب امین‌الملک گرفت و از طرف میرزا آقاخان نوری با اختیارات تام جهت مذاکره و حل و فصل مناقشات بین ایران و انگلیس به اسلامبول فرستاده شد ولی لرد ردکلیف[۳]، سفیر انگلیس در اسلامبول، درخواست ملاقات وی را نپذیرفت. تا آنجا که قبول نمود کتبا اذعان نماید که از طرف دولت ایران موظف است رضایت دولت انگلیس را فراهم نموده و دولت ایران نیروهای مسلح خود را از هرات و افغانستان بازگردانده و به هیچ وجه در امور افغانستان دخالت ننموده و خسارات وارده به ارتش افغانستان از خزانه دولت ایران پرداخت شود. ولی پس از فتح هرات توسط حسام‌السلطنه (در ۷ صفر ۱۲۷۳ قمری برابر ۱۵ مهر ۱۲۳۵[۴]) به دستور ناصرالدین شاه تمام تعهدات داده شده را باطل اعلام نمود. و با یک کشتی جنگی فرانسوی عازم سواحل جنوبی فرانسه شد و در ۲۴ جمادی الاولی ۱۲۷۳ (۳۰ دی ۱۲۳۵) وارد پاریس گردید.[۲]
فتح هرات توسط دولت ایران موجب آغاز نبرد دوم بین ایران و انگلیس در ۳۰ ژانویه ۱۸۵۷ (۱۰ بهمن ۱۲۳۵) گردید[۵]. در پی آن میرزا آقاخان نوری طی حکمی به حسام‌السلطنه نوشت که هرات را تخلیه نموده و به مشهد بازگردد تا انگلیس دست از حمله و جنگ در بنادر خلیج فارس بردارد.[۶]
سرانجام با وساطت ناپلئون سوم در ۴ مارس ۱۸۵۷ (۸ رجب ۱۲۷۳ و ۱۳ اسفند ۱۲۳۵) معاهده پاریس (۱۸۵۷) طی مذاکرات فرخ خان امین الملک با لرد کولی[۷] در ۱۵ ماده بسته شد.[۲]
میرزا فرخ خان پس از سفر سه ساله خود به ایران بازگشت و به لقب امین‌الدوله نائل آمد. وی مدتی وزیر دربار ناصری بود و مدتی هم به حکومت خوانسار و نطنز رسید.
او در ۵۹ سالگی در سال ۱۲۸۸ قمری (یا ۱۲۹۰ قمری) در تهران درگذشت و در یک مقبرهٔ خصوصی در قسمت غربی صحن عتیق در حرم معصومه واقع در قم دفن شد.[۸]
سفرنامه
ویرایشوی در مدت اقامت خود در اروپا سفرنامه ای نوشت[۹] که به خاطر ثبت مذاکرات سیاسی با افرادی نظیر ناپلئون سوم، هوسمان، لئوپولد بلژیک، و شاهزاده ویکتوریای انگلیس توجه مورخان را جلب کرد. سفرنامه وی یکی از منابع مهم در شکل‌گیری تجربه ای بومی از مدرنیته در ایران شناخته شده است.[۱۰]
خانواده
ویرایشفرخ خان پنج پسر و یک دختر داشت، به شرح زیر:[۱۱]
- محمدحسن خان (بلا اولاد)
- محمدابراهیم غفاری، ملقب به معاون‌الدوله
- مهدی خان وزیرهمایون
- نصرالله خان (بلا اولاد)
- محمدحسین خان، فقط یک دختر داشت به نام خورشیدلقا خانم که با انتظام‌السلطنه ازدواج کرد و صاحب دو پسر به نام‌های عبدالله انتظام و نصرالله انتظام شد.
- فاطمه سلطان خانم، عیال پسرعمویش میرزا محمدخان اقبال‌الدوله غفاری
آثار
ویرایش- تیمچه امین‌الدوله [در بازار کاشان[۱۰]
- مسجد امین‌الدوله تهران در خیابان مصطفی خمینی، کوچه برادران نیری[۱۲]
نگارخانه
ویرایش-
پرتره امین‌الدوله ابوتراب غفاری برادر کمال‌الملک قرن نوزدهم قاجار، طول ۶۴ و عرض ۵۳ سانتی‌متر -
فرخ خان امین‌الدوله معاون نخست وزیر دربار مظفرالدین شاه قاجار و سفیر ایران نزد امپراتور فرانسه، ناپلئون سوم و ملکه ویکتوریا، توسط فِلیکس نادار -
امین‌الدوله به عنوان ریاست فرستاده ایران در دربار ناپلئون سوم. عکس اسکن شده از کپی سند اصلی از کتابخانه Weidener دانشگاه هاروارد -
ابوطالب غفاری ملقب به امین‌الدوله، سفیر ناصرالدین شاه قاجار در دربار ناپلئون سوم، توسط ابوالحسن ثالث -
مجموعه ای از خلاصه معاهدات منعقده بین ایران و انگلیس، فرانسه و روسیه، تهیه شده برای فرخ خان غفاری، اواسط قرن نوزدهم. -
تصویری مربوط به رجال سیاسی دوره ناصرالدین شاه، عزیزخان مکری وزیر جنگ و فرخ خان غفاری -
پرتره فرخ خان توسط صنیع‌الملک -
تصویر فرخ خان در هفته نامه «اخبار مصور لندن»، ۱۸۵۷ -
پسران فرخ خان امین‌الدوله، از راست به چپ: محمدحسین خان، نصرالله خان و محمدحسن خان
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ Vahdat، Vahid. Occidentalist Perceptions of European Architecture in Nineteenth-Century Persian Travel Diaries. New York: Taylor & Francis Group. ص. ۳۱. شابک ۹۷۸۱۳۱۵۵۴۷۵۱۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ بامداد. شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۳. ص. ۸۰ تا ۸۶.
- ↑ * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Stratford Canning, 1st Viscount Stratford de Redcliffe». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۴.
- ↑ بامداد، مهدی. شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، جلد 2. ص. ۱۰۶.
- ↑ * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Anglo-Persian War». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۴.
- ↑ بامداد، مهدی. شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، جلد 2. صص. ۱۰۶ و ۱۰۷.
- ↑ * مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Henry Wellesley, 1st Earl Cowley». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۴.
- ↑ «اميران و وزيران دفن شده در حرم حضرت معصومه عليهاالسلام». دفتر آستانه مقدسه قم. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۳ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ مجموعه اسناد و مدارک فرخ خان امین الدوله. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۵۸.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Vahid Vahdat. 'Occidentalist Perceptions of European Architecture in Nineteenth-Century Persian Travel Diaries: Travels in Farangi Space Routledge, 2017 ISBN 1-4724-7394-9
- ↑ نراقی، حسن (۱۳۵۳). «تاریخچه و شجره خاندان غفاری کاشانی». فرهنگ ایران زمین (۲۰): ۱۴۵-۲۰۵.
- ↑ مرآت البلدان - جلد ۴. انتشارات دانشگاه تهران. ص. ۱۹۷۲.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Farrokh Khan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۲۴.
- نراقی، حسن و غفاری، فرخ (۱۳۵۳)، خاندان غفاری کاشان، تهران: ایران‌زمین
- امانت، عباس (۱۳۸۴)، قبله عالم، تهران: کارنامه، شابک ۹۶۴-۴۳۱-۰۴۹-۷