ابوالحسن ثالث یا یحیی‌خان غفاری، فرزند صنیع‌الملک، از نقاشان دوره قاجار و عصر ناصری و مظفری و از خاندان هنرمند غفاری بود که چندین نسل از آن‌ها در هنر نقاشی و نگارگری فعالیت داشتند. نام اصلی او یحیی غفاری،[۱] مشهور به یحیی‌خان غفاری بوده است.

چهره‌نگاری دولتمرد قاجاری، اثر ابوالحسن ثالث (یحیی غفاری)، آبرنگ و مرکب روی کاغذ، ۱۲۹۴ ق.، مجموعه موزه متروپولیتن. شماره شناسائی اثر در موزه: ۲۰۱۶.۷۳۰
دوشان‌تپه
ملیجک

زندگی

ویرایش

لقب ابوالحسن ثالث

ویرایش

درباره نام ابوالحسن ثالث، مشهور است که به دلیل شباهتش به پدر و علاقه ناصرالدین‌شاه به صنیع‌الملک، از سوی شاه لقب ابوالحسن ثالث گرفت تا ادامه‌دهنده سنت و میراث نقاشی در این خانواده باشد.[۲][۳] پیش از او، ابوالحسن مستوفی غفاری را ابوالحسن اول و صنیع‌الملک، پدر یحیی‌خان را ابوالحسن ثانی می‌خواندند.[۴]

تاریخ دقیق تولد و مرگ او معلوم نیست اما بر اساس شواهد و مستندات او تا سال ۱۳۲۴ ق. زنده بوده است.[۳] در بانک اطلاعات موزه متروپولیتن هم تاریخ مرگ او بین سالهای ۱۲۷۳ تا ۱۲۸۴ خورشیدی اعلام شده است که با تاریخ فوق همخوانی دارد.[۵]

واقعه مرگ میرزا ابوتراب غفاری

ویرایش

یکی از وقایع مهم زندگی ابوالحسن ثالث مربوط به خودکشی میرزا ابوتراب غفاری در خانه‌ او بوده است. گفته شده که ابوالحسن ثالث در نجات وی اهمال کرد. برخی منابع دلیل این رفتار را حسادت او به استعداد هنری میرزا ابوتراب دانسته‌اند.[۶] او تا زمان مظفرالدین‌شاه زندگی کرد و آثار و فعالیت‌هایش بخشی از میراث هنری دوره قاجار را شکل داد.[۷]

سبک هنری

ویرایش

ابوالحسن ثالث شاگرد پدر بود و به نقاشی‌های آبرنگ و رنگ روغن شهرت داشت؛ علاوه بر مهارت در این سبک‌ها، به رونگاری از آثار نقاشان دوره رنسانس نیز علاقه‌مند بود.[۳][۲] آثار باقی‌مانده از او شامل نقاشی‌های منظره و تابلوهای رنگ روغن است که نشان از تأثیرپذیری او از هنر غربی و در عین حال حفظ ریشه‌های هنری ایرانی دارد.[۷][۸]

منابع

ویرایش
  1. ابراهیم، غفاری (۱۳۵۳). «تاریخچه و شجره خاندان غفاری کاشانی». فرهنگ ایران زمین (۲۰).
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ذکرعلی، ن. (فروردین ۱۳۹۴). «سرآغاز منظره نگاری در نقاشی معاصر ایران با محمود خان صبا "ملک الشعرا"». دانش هنرهای تجسمی (۴).
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ کریم‌زاده‌تبریزی، محمدعلی (۱۳۷۷). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی. مستوفی. شابک ۹۶۴۶۵۳۲۰۱۲.
  4. شافعی، مینو (خرداد و تیر ۱۳۸۴). «هنر نقاشی دوره قاجار و صنیع الملک». کتاب ماه هنر (۸۱ و ۸۲).
  5. "Yahya Ghaffari | A Portrait of a Statesman". The Metropolitan Museum of Art (به انگلیسی). Retrieved 2024-09-27.
  6. سهیلی خوانساری، احمد. پنج ابوالحسن نقاش دریک قرن.هنر و مردم، دورهٔ 15، ش ۱۶۹ و ۱۷۰ (آبان و آذر ۱۳۵۵): ۶۴–۶۵
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ «پنج ابوالحسن نقّاش در یک قرن». پایگاه خبری هنر.
  8. ذکاء، یحیی (۱۳۴۲). «میرزا ابوالحسن خان صنیع الملک غفاری مؤسس هنرستان نقاشی در ایران». هنر و مردم مرداد (۱۰).