الفبای گرمکهی

الفبای گرمکهی (انگلیسی: Gurmukhī alphabet) نوعی آبوگیدا است که از حروف لاندا توسعه یافته و در قرن ۱۶م توسط گورو انگد، دومین گوروی سیک به صورت معیار درآمد.

الفبای گرمکهی
نوع	آبوگیدا
زبان‌ها	زبان پنجابی به طور تاریخی: زبان دوگری، زبان فارسی، زبان هندوستانی، زبان سندی، زبان سانسکریت
دورهٔ زمانی	c. 1539–تاکنون
سامانهٔ مادر	Brahmi Gupta Śāradā Laṇḍā scripts الفبای گرمکهی
سامانهٔ خواهر	دیواناگری، Khojki، تاکری
دامنه یونیکد	U+0A00–U+0A7F

حروف بی صدا

الفبای گرمکهی

نام		تلفظ (IPA)	نام		تلفظ (IPA)	نام		تلفظ (IPA)	نام		تلفظ (IPA)	نام		تلفظ (IPA)
ੳ	uɽɑ	–	ਅ	æɽɑ	ə by itself	ੲ	iɽi	–	ਸ	səs:ɑ	sə	ਹ	ɦɑɦɑ	ɦə
ਕ	kək:ɑ	kə	ਖ	kʰəkʰ:ɑ	kʰə	ਗ	gəg:ɑ	ɡə	ਘ	kə̀g:ɑ	kə̀	ਙ	ŋɑŋ:ɑ̃	ŋə
ਚ	t͡ʃət͡ʃ:ɑ	t͡ʃə	ਛ	t͡ʃʰət͡ʃʰ:ɑ	t͡ʃʰə	ਜ	d͡ʒəd͡ʒ:ɑ	d͡ʒə	ਝ	t͡ʃə̀d͡ʒ:ɑ	t͡ʃə̀	ਞ	ɲəɲ:ɑ̃	ɲə
ਟ	ʈɛŋkɑ	ʈə	ਠ	ʈʰəʈʰ:ɑ	ʈʰə	ਡ	ɖəɖ:ɑ	ɖə	ਢ	ʈə̀ɖ:ɑ	ʈə̀	ਣ	ɳɑɳɑ	ɳə
ਤ	t̪ət̪:ɑ	t̪ə	ਥ	t̪ʰət̪ʰ:ɑ	t̪ʰə	ਦ	d̪əd̪:ɑ	d̪ə	ਧ	t̪ə̀d̪:ɑ	t̪ə̀	ਨ	nən:ɑ	nə
ਪ	pəp:ɑ	pə	ਫ	pʰəpʰ:ɑ	pʰə	ਬ	bəb:ɑ	bə	ਭ	pə̀b:ɑ	pə̀	ਮ	məm:ɑ	mə
ਯ	jəj:ɑ	jə	ਰ	ɾɑɾɑ	ɾə	ਲ	ləl:ɑ	lə	ਵ	ʋɑʋ:ɑ	ʋə	ੜ	ɽɑɽɑ	ɽə

نام		تلفظ (IPA)
ਸ਼	səs:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	ʃə
ਖ਼	kʰəkʰ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	xə
ਗ਼	gəg:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	ɣə
ਜ਼	d͡ʒəd͡ʒ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	zə
ਫ਼	pʰəpʰ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	fə
ਲ਼	ləl:ɑ pɛɾ bɪnd̪i	ɭə

حروف صدادار

حرف بیصدا			آوانویسی		IPA	نزدیکترین معادل انگلیسی
Ind.	Dep.	with /k/	نام	کاربرد
ਅ	(none)	ਕ	Muktā	a	[ə]	like a in about
ਆ	ਾ	ਕਾ	Kannā	ā	[ɑ] , [ä]	like a in car
ਇ	ਿ	ਕਿ	Sihārī	i	[ɪ]	like i in it
ਈ	ੀ	ਕੀ	Bihārī	ī	[i]	like i in litre
ਉ	ੁ	ਕੁ	Onkaṛ	u	[ʊ]	like u in put
ਊ	ੂ	ਕੂ	Dulankaṛ	ū	[u]	like oo as in food
ਏ	ੇ	ਕੇ	Lāvā̃	ē	[e]	like e in Chile
ਐ	ੈ	ਕੈ	Dulāvā̃	e	[ɛ]	like e in sell
ਓ	ੋ	ਕੋ	Hōṛā	ō	[o]	like o in Spanish amor
ਔ	ੌ	ਕੌ	Kanōṛā	o	[ɔ]	like o in off

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gurmukhī alphabet». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۶.