عمارت قصر یاقوت سرخه‌حصار
عمارت قصر یاقوت سرخه‌حصار[۱] که با نام‌های عمارت قصر یاقوت، کاخ یاقوت یا کاخ سرخه حصار نیز شناخته می‌شود، کاخی در شرق تهران از دوره پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار است که در سی و نهمین سال پادشاهی او ساخته شد. قصر یاقوت از بخش‌های قصر بیرونی و حرم‌خانه سلطنتی تشکیل شده بود.[۲]
| عمارت قصر یاقوت سرخه‌حصار | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | عمارت قصر یاقوت سرخه‌حصار |
| کشور | ایران |
| استان | استان تهران |
| شهرستان | تهران |
| بخش | شرق تهران |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | عمارت قصر یاقوت کاخ یاقوت کاخ سرخه‌حصار |
| سال‌های مرمت | ۱۳۸۷–۱۳۸۹ |
| کاربری | کاخ سلطنتی |
| کاربری کنونی | دفتر بیمارستان |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| بانی اثر | ناصرالدین شاه |
| مالک فعلی اثر | سازمان تأمین اجتماعی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۰۴۱۲ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱ مهر ۱۳۸۲ |
  عمارت قصر یاقوت سرخه‌حصار | |
این کاخ درون پهنه کنونی «بیمارستان شهید لواسانی» جای دارد. این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۴۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۳][۴]
پیشینه
ویرایشکاخ سرخه حصار یا کاخ یاقوت، در سال ۱۲۶۲[۵] خورشیدی (۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ هجری قمری) و در دوران ناصرالدین شاه در منطقه سرخه حصار بنا نهاده شد. این کاخ سلطنتی دارای دو عمارت به نام‌های کوشک بیرونی و حرم‌خانه بود و روی هم رفته دارای نزدیک به دویست اتاق بود. افزون بر کاخ اصلی، ساختمان‌های دیگری مانند کاروانسرا، سربازخانه و گرمابه در این باغ وجود داشت که امروز اثری از آن‌ها باقی نمانده‌است.[۶]
برای ساخت این کاخ در سال ۱۲۶۲ خورشیدی نزدیک به ۱۵ هزار تومان هزینه شده‌است. در دوره قاجار این کاخ دچار آتش‌سوزی شد اما دوباره بازسازی شده بود.[۵]
گفته می‌شود این کاخ سرآغاز ضرب‌المثل‌هایی مانند «بادمجان دور قاب چین»، و «یه آشی برات بپزم که یک وجب روش روغن باشه» است که در آن زمان و در آشپزخانه این کاخ پدیدار شده بود.[۵]
ساختمان این قصر نخستین بنای ایران است که هیچ تأثیری از معماری ایرانی نگرفته‌است.[۷] این بنا ایوانی در بالای در ورودی دارد که در معماری اروپایی ویژه معرفی شدن اشخاص مهم (مانند ملکه انگلستان یا پاپ) و ابراز احساسات به مردم است.[۷]
در سال ۱۳۳۶ با تصویب مجلس شورای ملی باغ این قصر و تأسیسات همراه با آن به سازمان بیمه‌های اجتماعی واگذار شده و به بیمارستان ریوی تبدیل شد و در دهه بعد بخش‌های روانی و جراحی نیز به آن افزوده شد که در سال ۱۳۵۵ با تصویب مجلس، تبدیل به یک بیمارستان عمومی شد و اکنون بیمارستان و مرکز فوق تخصصی قلب دکتر لواسانی نام دارد.[۸]
بازسازی و بهسازی
ویرایشبازسازی و باززنده‌سازی این ساختمان در سال ۱۳۸۷ آغاز شد و در سال ۱۳۸۹ به پایان رسید. اجرای این طرح به دست مهندس علی قمری، مسعود امیری امامی و مسعود شریفی دیرین با نظارت دکتر جدی و مهندس محمد محمدیان انجام گرفت.[۳]
نگارخانه
ویرایش-
«عمارت مبارکه قصر یاقوتست در سرخ حصار فی هفتم شهر ربیع‌الاخر سنه ۱۳۱۱ ئیلان‌ئیل سنبله» (حدوداً ۲۵ مهر ۱۲۷۲) -
نمای اصلی کاخ یاقوت -
قصر یاقوت در بیمارستان شهید لواسانی -
ایوان قصر یاقوت -
نمایی از ایوان کاخ یاقوت -
کاخ یاقوت
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «پرونده‌ی ثبتِ اثر در فهرستِ آثارِ ملی». دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران. دریافت‌شده در ۲۵ آبان ۱۴۰۲.
- ↑ «آثار دیگر عهد ناصری». وب‌گاه فرمانداری تهران. ۱۸ تیر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۱۲ اوت ۲۰۰۸.[پیوند مرده]
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فهرست بناهای عمومی و محوطه‌های تاریخی - فرهنگی استان تهران». وب‌گاه سازمان میراث فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۲ اوت ۲۰۰۸.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «مسجد جامعی در کاخ ضرب‌المثل‌ها». همشهری‌آنلاین. ۲۷ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ «دیدنی‌های کاخ یاقوت در شرق تهران». روزنامه ایران. ۳۰ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «قصر یاقوت در سرخه حصار/«بادمجان دورقابچین» از دل این کاخ بیرون آمد». خبرگزاری میزان. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۶.
- ↑ شهلا محصل. «یک بیمارستان در خدمت قلب‌های بیمار». وب‌گاه هفته‌نامه آتیه. دریافت‌شده در ۱۲ اوت ۲۰۰۸.[پیوند مرده]