ویکیپدیا:هیئت نظارت
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
هیئت نظارت[۱] که گروهی متشکل از کاربران واجد شرایط ویکی‌پدیای فارسی است، در غیاب هیئت داوری در ویکی‌پدیای فارسی تشکیل می‌گردد؛ با تشکیل اولین دورهٔ هیئت داوری، هیئت نظارت فوراً تعطیل شده و سیاست‌های مربوط به آن بی‌اثر خواهند گردید یا در صورت صلاحدید از آن سیاست‌ها در سیاست‌های مربوط به داوری استفاده خواهدشد.
این سیاست، وظایف و اختیارات، شرایط اعضا، نحوهٔ نامزدی، نحوهٔ انتخاب و مدت خدمت این هیئت را مشخص می‌کند؛ این هیئت اختیارات و دامنهٔ کار کوچک‌تری نسبت به هیئت داوری خواهد داشت و صرفاً مسئولیت رسیدگی به یک سری دعاوی خاص را خواهد داشت که در این سیاست مشخص شده‌است.
شرایط رأی‌گیری و انتخاب اعضاء، دامنهٔ اختیار هیئت نظارت و روش کار این هیئت در این سیاست مشخص شده‌است؛ در سایر مواردی که این سیاست در مورد آنها سکوت کرده‌است می‌توان از دستورالعمل‌های مشخص‌شده در سیاست‌ها و رهنمودهای مربوط به هیئت داوری در ویکی‌پدیای انگلیسی استفاده نمود.
هیئت نظارت، هیئتی ۷ نفره از کاربران است که پنج عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل دارد. در غیاب اعضای اصلی، یا در شرایطی که اعضای اصلی جزو طرفین شکایت باشند، اعضای علی‌البدل، به ترتیب جانشین اعضای اصلی خواهند بود. یک نفر از اعضای هیئت سمت سخنگوی هیئت نظارت را دارا خواهد بود و انتخاب سخنگو با خود اعضای هیئت است.[۲]
مذاکرات هیئت نظارت باید در داخل محیط ویکی‌پدیای فارسی انجام شود و نتیجهٔ آن به شکل علنی در ویکی‌پدیای فارسی اعلام خواهد گردید.
وظایف و اختیارات
بازپس‌گیری اختیارات ویکی‌بانان، مدیران یا دیوانسالاران
در غیاب هیئت داوری در ویکی‌پدیای فارسی، هیئت نظارت وظیفهٔ تشخیص تخلف ویکی‌بانان، مدیران یا دیوانسالاران از سیاست‌های مربوط به ایشان را برعهده دارد. هیئت نظارت پس از شنیدن نظر و دفاعیات طرفین درگیر، نتیجهٔ مذاکرات و رأی قطعی خود را اعلام خواهد کرد. نتیجهٔ مذاکرات هیئت نظارت بسته به مورد می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- ابقاء ویکی‌بان/مدیر/دیوانسالار در صورتی که تشخیص هیئت این باشد که کاربر مزبور تخلفی صورت نداده‌است یا تخلف وی با توجه به سابقهٔ ویکی‌بان/مدیریتی/دیوانسالاری وی قابل اغماض است.
- بازپس‌گیری اختیارات ویکی‌بانی، مدیریتی یا دیوانسالاری در صورتی که تشخیص هیئت این باشد که کاربر مذکور مرتکب تخلف از قوانین ویکی‌پدیای فارسی شده و ادامهٔ ویکی‌بانی، مدیریت یا دیوانسالاری وی به زیان ویکیپدیا است.
- در صورتی که ویکی‌بان، مدیر یا دیوانسالاری در حوزه‌هایی از فعالیتش مرتکب تخلفی شده‌است، اما در کل عملکرد ویکی‌بانی/مدیریتی/دیوانسالارانهٔ مثبتی داشته‌است، هیئت با اعلام تخلف وی می‌تواند او را برای مدت محدود یا نامحدود از برخی اختیارات ویکی‌بانی، مدیریتی یا دیوانسالارانه، در حوزه‌هایی که هیئت نظارت تشخیص داده، محروم کند. این موارد می‌تواند شامل محرومیت مدیر از اعمال مدیریت در نوشتارهایی خاص، محرومیت از رسیدگی به موضوعات معین مثلاً قانون حق تکثیر یا محرومیت مدیر از رسیدگی به شکایات در مورد کاربر/کاربرانی خاص، و نظایر آن باشد.
- هیئت می‌تواند همچنین رأی به آن دهد که کاربر(ان) شکایت‌کننده نیز خود تخلفی انجام داده(اند) که نیاز به رسیدگی به آنها می‌باشد. این هیئت در صورتی که لازم باشد می‌تواند محدودیت‌هایی از جنس تحریم در مورد کاربر(ان) متخلف طرف شکایت اعمال نماید.
نظر هیئت نظارت در این خصوص برای مدیر و سایر طرف‌های درگیر لازم‌الاجراست. هیئت نظارت بجز آنچه صراحتاً در این سیاست و سیاست‌های مرتبط آمده‌است، اختیاراتی افزون بر کاربران عادی ندارد.
کمک به مدیران در برخورد با کاربر متخلف
در صورتی که مدیران در مورد برخورد با کاربری اختلاف نظر پیدا کنند، با درخواست حداقل سه مدیر از هیئت نظارت، پرونده کاربر متخلف به هیئت نظارت ارجاع می‌یابد. مدیرانی که خواستار ورود هیئت به موضوع هستند باید این درخواست را در پرونده‌ای که برای این موضوع ایجاد شده، ثبت و امضا کنند.
هیئت ظرف مدت مناسب تصمیم خود را در ویکی‌پدیای فارسی اعلام می‌کند و اگر این تصمیم نیازمند قطع دسترسی یا باز کردن[۳] کاربر مورد نظر باشد، یکی از مدیران می‌بایست نظر هیئت را اعمال نماید. هیئت نظارت می‌تواند به تشخیص خود برای کاربر تحریم به شکل موردی اعمال کند.[۴]
حل اختلاف در مورد حفاظت از مقاله‌ها
هیئت نظارت می‌تواند اختلافات راجع به این که کدام مقاله‌ها در سطح کاربران تأییدشدهٔ پایدار محافظت شوند را حل کند. خود عمل حفاظت توسط مدیران انجام می‌شود اما اختلافات در مورد این که کدام مقاله‌ها برای چه مدتی باید محافظت شوند، توسط هیئت حل می‌شود.[۵] محافظت به این شکل، که به نام «قفل آبی» نیز شناخته می‌شود، در شرایط ویژه و برای موضوعاتی که به شدت مناقشه برانگیز هستند استفاده می‌شود.
فرجام‌خواهی
هیئت نظارت در هر دوره، می‌تواند در آراء قبلی خود تجدید نظر نموده و آن را در هر زمان تغییر دهد.
زمانی که چنین تجدیدنظری منجر به ابطال حکم قبلی هیئت مبنی بر عزل یک مدیر شود، مدیر شدن دوبارهٔ کاربر کماکان باید توسط نظرخواهی برای مدیریت اتفاق بیافتد.[۶]
مراحل طرح شکایت
- در صورتی که کاربر یا کاربرانی در رابطه با عملکرد مدیر یا دیوانسالاری مشکل و اختلافی داشته باشند، ابتدا باید سعی کنند مشکلات خود را از طریق دیگر راه‌های مندرج در ویکیپدیا:حل اختلاف حل نمایند.
- در صورت نتیجه‌بخش نبودن مراحل حل اختلاف، کاربر می‌تواند شکایت خود را در ویکیپدیا:تابلوی اعلانات هیئت نظارت به عنوان آخرین دستاویز مطرح نماید.
- در زمان ایجاد پرونده و در طول مدت بررسی آن، طرفین درگیر باید مدارک و دفاعیات خود را مبنی بر تخلف یا عدم تخلف طرفین درگیر، به هیئت نظارت ارائه دهند. شاکیان باید ذکر کنند که فکر می‌کنند مشخصاً از کدام سیاست (یا سیاست‌های) ویکیپدیا تخطی شده‌است و تمامی شواهد مورد نظر را ارائه کنند. این مدارک از آن جهت مفید است که هیئت نظارت آنها را بازبینی کند و بر اساس آن مدارک، نظر نهایی خود را اعلام کند.
- هیئت نظارت می‌تواند پرونده را قبول یا رد کند. این شرط جهت جلوگیری از پرونده‌های غیر ضروری است. تشخیص قابل رسیدگی بودن پرونده با هیئت نظارت است.
- پیش فرض در هیئت نظارت قبول تمام پرونده‌ها می‌باشد.
- هیئت می‌تواند یک پرونده را رد کند اگر و تنها اگر دست کم بیش از دو سوم اعضای هیئت در صفحهٔ پرونده آن را قابل بررسی ندانند. در این حالت اعضای یاد شده باید توضیح بدهند که چرا پرونده قابل بررسی توسط هیئت نیست.
- هیئت می‌تواند بررسی پرونده را به دلیل طی نشدن روال حل اختلاف رد کند و از کاربران بخواهد ابتدا روال حل اختلاف (نظیر گفتگوی مستقیم و درخواست نظر سوم) را طی کنند.
- اگر هیئت تشخیص بدهد که پرونده با طی شدن روال حل اختلاف رفع نخواهد شد می‌تواند پرونده را مستقیماً بپذیرد.
- هیئت پرونده‌هایی که در چارچوب اختیاراتش نیست را رد خواهد کرد.
- تخلفی که قبل از آخرین ارجاع ناموفق (با نتیجه «ادامه کار مدیر/دیوانسالار») برای عزل مدیر/دیوانسالار مورد نظر یا قبل از تصویب این قانون اتفاق افتاده‌است را نمی‌توان گزارش کرد.[۷]
- هیئت نظارت موظف است که حداکثر تا یک ماه پس از شروع بررسی پرونده، نتیجه نهایی را اعلام کند.
- نتیجهٔ جمع‌بندی برای طرفین لازم‌الاجراست.
کاربران بی‌پایان قطع‌دسترسی‌شده
کاربرانی که بی‌پایان قطع‌دسترسی (کامل یا موردی) می‌شوند می‌توانند در هیئت تشکیل پرونده دهند.[۸]
هیئت می‌تواند پرونده را در صورت طی نشدن مراحل حل اختلاف پذیرش نکند، در اینجا درخواست باز شدن توسط کاربر در مرحله اول و درخواست نظر سوم از دیگر مدیران در مرحله‌های بعدی مصداقی از طی شدن مراحل حل اختلاف است.
حساب‌های جایگزینی که توسط ابزار بازرسی و بازرسان، زاپاس نامشروع بودنشان اثبات شده‌است یا کاربرانی که بر پایه ویکیپدیا:سیاست تحریم توسط اجماع کاربران از ویکیپدیا «طرد» می‌شوند، نمی‌توانند درخواست تشکیل پرونده در هیئت نظارت دهند.
درخواست کاربر توسط سخنگو در وپ:تام اطلاع‌رسانی می‌شود تا اگر مدارکی مرتبط با درخواست کاربر وجود دارد به ناظران ارائه شود، این مدارک و شواهد می‌تواند مدارکی مبنی بر بحث‌های میلینگ لیستی، بازرسی‌ها یا نحوه ارتباط کاربر با ترول‌های باسابقه و شکل رفتارشان باشد که احتمال می‌رود اعضای هیئت از وجود چنین مدارکی بی‌خبر هستند
اگر سخنگو به نمایندگی هیئت پرونده را قابل طرح دانست، پس از ایجاد زیرصفحه در وپ:تاهن توسط سخنگو و انتقال مباحث مرتبط به آنجا، حساب کاربر صرفاً برای حضور در هیئت باز می‌شود. پذیرش، بررسی و حکم نهایی پرونده مانند پرونده‌های عادی انجام خواهد شد.
بررسی پرونده
تعیین جزئیات روند بررسی پرونده بر عهدهٔ خود هیئت نظارت است. اجتماع ویکیپدیا از تمام اعضای هیئت انتظار دارد که در بررسی تمام پرونده‌ها نقش ایفا کنند. در تمام پرونده‌ها، فهرست اعضایی از هیئت نظارت که در بحث مشارکت کرده‌اند در زمان جمع‌بندی پرونده، در خود پرونده درج می‌شود.
در صورت پذیرش پرونده‌ای در هیئت نظارت؛ ناظران اصلی موظف هستند تا ده روز پس از پذیرش پرونده، در رابطه با بررسی پرونده اعلام حضور کنند وگرنه باید با اعضای علی‌البدل به ترتیب جایگزین شوند.[۹] احکام هیئت برای رسمیت یافتن نیازمند تایید اکثریت ناظران مشارکت‌کننده در آن پرونده است. از آنجا که ترکیب هیئت از پنج عضو تشکیل می‌شود، احکام هیئت در هر حالتی باید دست کم توسط سه عضو حمایت شوند.[۱۰]
اگر پرونده‌ای در دوره کنونی هیئت (هیئت جاری در زمان ثبت پرونده) باز شود، ولی ارزیابی آن تا آغاز دوره بعدی به طول انجامد، بررسی آن در اختیار دوره کنونی باقی می‌ماند؛ مگر آن که بنا بر تصمیم دوره کنونی، بررسی پرونده به دوره بعدی تفویض شود.[۱۱]
در صورتیکه پرونده‌ای در هیئت تشکیل شد، در صورت پس گرفتن شکایت توسط شاکی، بستن پرونده منوط به نظر اکثریت ناظران پرونده خواهد بود.[۱۲]
فعالیت در ویکی داوطلبانه است و نمی‌توان ناظران را ملزم کرد که در تمام اوقات در ویکی حاضر باشند و قادر به بررسی پرونده‌ها باشند. با این حال عدم مشارکت ناظران، نقض غرض عضویت ایشان در هیئت است و تکرار آن مورد پذیرش اجتماع ویکیپدیا نیست. اعضای هیئت یک هفته فرصت دارند (از زمان تراگنجانش پرونده در تابلو) تا در مورد پذیرش یا رد پرونده‌ای که در تابلوی اعلانات هیئت نظارت مطرح شده نظر دهند وگرنه پرونده به شکل خودکار وارد مرحله بررسی خواهد شد.[۱۳]
سلب صلاحیت ناظران
چنانچه یکی از ناظرین یا یکی از طرفین شکایت بتواند به بقیهٔ اعضای هیئت نظارت اثبات کند که ناظری در این پرونده تعارض منافع دارد یا تردید موجهی در مورد تعارض منافع وی وجود دارد، آن ناظر می‌تواند از بررسی یک پرونده کنار گذاشته شود. تشخیص این که طرفین پرونده تا چه زمان فرصت دارند ادعاهای تعارض منافع مطرح کنند، با هیئت نظارت است. همچنین تشخیص این که کدام ادعا قابل قبول است و کدام ناظر باید کنار گذاشته بشود با اکثریت اعضای هیئت نظارت است. هر گاه ناظری از پرونده کنارگذاشته شد یا انصراف داد، یکی از اعضای علی‌البدل هیئت به ترتیب باید سریعاً جایگزین شود و به پرونده فراخوانی شود.[۱۴]
انتخاب اعضا و دورهٔ فعالیت
برگزاری انتخابات
همه‌ساله با فرا رسیدن دومین دوشنبهٔ اکتبر فرایند انتخابات هیئت نظارت ویکی‌پدیای فارسی آغاز می‌شود.[۱۵] برای هر یک از کاربران ویکی‌پدیای فارسی که مایل به عضویت در هیئت نظارت می‌باشند و شرایط عضویت در آن را دارند، صفحهٔ رأی‌گیری درست می‌شود و پیوند از تمام این صفحه‌ها به صفحهٔ اصلی رأی‌گیری داده می‌شود. یکی از دیوانسالاران ویکیپدیا، تطبیق شرایط کاربران داوطلب با شرایط مندرج در این سیاست را بررسی خواهد نمود و کاربران فاقد شرایط را از فهرست حذف خواهد نمود. فهرست نامزدها براساس نام کاربری و به ترتیب حروف الفبا (ابتدا الفبای فارسی و سپس الفبای انگلیسی) مرتب شده و رأی‌گیری برای نامزدها آغاز خواهد شد. مدت‌زمان رأی‌گیری ۱۴ روز می‌باشد.
مدت دوره
اعضای هیئت نظارت برای دوره‌های یک ساله و به صورت همزمان انتخاب می‌شوند. هر دورهٔ هیئت نظارت از اول آذر ماه[۱۶] شروع می‌شود. قبل از پایان هر دورهٔ هیئت نظارت و در دومین دوشنبهٔ ماه اکتبر، انتخابات هیئت نظارت بعدی آغاز می‌گردد. انتخاب اعضای هیئت نظارت برای دوره‌های متوالی بلامانع است. با تشکیل هیئت داوری و اعلام موجودیت آن، بلافاصله هیئت نظارت اختیارات خود را از دست خواهد داد.
شرایط استعفای اعضاء
- استعفای اعضای اصلی و علی‌البدل هیئت نظارت در هر زمان بلامانع می‌باشد.
- هرگاه تعداد اعضای اصلی هیئت بر اثر استعفا، غیبت یا هر دلیل موجه و غیرموجه دیگری به کمتر از تعداد تعیین‌شده در ابتدای دوره رسید، اعضای علی‌البدل به ترتیب میزان رأی بدست‌آورده جایگزین خواهندشد. جایگزینی تا آنجا ادامه خواهد یافت که هیچ عضو علی‌البدلی باقی نماند و پس از اینکه تعداد اعضای علی‌البدل به صفر رسید با برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای افراد جدیدی جایگزین خواهندشد. اگر تعداد افراد خارج‌شده از هیئت از تعداد اعضای علی‌البدل بیشتر باشد انتخابات میان‌دوره‌ای شامل انتخاب افراد اصلی نیز خواهدشد.
انتخابات میان‌دوره‌ای
هرگاه تعداد اعضای علی‌البدل هیئت نظارت به صفر برسد یا تعداد کل اعضای هیئت نظارت به میزانی کاهش یابد که اعضای علی‌البدل هم آن را پوشش ندهند، می‌بایست برای جایگزینی افراد جدید انتخابات میان‌دوره‌ای صورت پذیرد. تمام شرایط نامزدها و رأی‌دهندگان و همچنین روش انتخابات (وپ:رگه) مانند انتخابات اول دوره می‌باشد. مدت زمان خدمت اعضای انتخاب‌شده همزمان با پایان پذیرفتن دورهٔ اصلی پایان خواهد یافت.
اعضای کنونی
هیئت نظارت از دوره پانزدهم تشکیل نشد.
فهرست ناظران
جستارهای وابسته
یادداشت
پانویس
- ↑ ویکیپدیا:رای‌گیری برای سیاست پیشنهادی هیئت نظارت
- ↑ تا پیش از ژوئیه ۲۰۱۴، فردی که بیشتر رأی را در انتخابات می‌آورد به طور خودبخود سخنگوی هیئت می‌شد. از آن زمان، طبق این بحث، انتخاب سخنگو به خود اعضای هیئت واگذار شده‌است.
- ↑ بر پایه این اجماع
- ↑ بر پایه این بحث و این بحث تکمیلی
- ↑ اجماع در مورد قفل آبی
- ↑ مطابق این اجماع
- ↑ تا پیش از ۷ مهٔ ۲۰۱۶، نظارت هیئت شامل حال دیوانسالاران نمی‌شد. مطابق بند بالا، تخلفات دیوانسالارانه که قبل از تغییر این قانون رخ داده‌اند را نیز نمی‌توان گزارش کرد.
- ↑ ویکیپدیا:نظرخواهی/طریقه تشکیل پرونده در هیئت نظارت توسط کاربران بی‌پایان قطع‌دسترسی‌شده (دوم)
- ↑ Special:Diff/29852689/29960933#پیشنهاد_۲
- ↑ Special:Permalink/29138692#حذف_نقش_سخنگو و Special:Permalink/29152718#اکثریت_سه_ناظر_در_هر_حالت
- ↑ بر پایه این بحث و اجماع
- ↑ Special:Permalink/29849010#پس_گرفتن_شکایت
- ↑ تعیین ضرب الاجل برای رد یا پذیرش پرونده
- ↑ بر پایه این اجماع و این دنباله
- ↑ انتخابات در هفت دوره اول هیئت نظارت ابتدای شهریور ماه شروع می‌شد که بر پایه این بحث برای دوره‌های بعدی به ابتدای آبان ماه منتقل شد، و سپس به استناد Special:Diff/25967450 به دومین دوشنبه اکتبر تغییر داده شد.
- ↑ شروع دوره در هفت دوره اول هیئت نظارت اول آبان ماه بود که بر پایه این بحث و اصلاحیه تقویم انتخابات برای دوره‌های بعدی به اول آذر ماه منتقل شد.