ویکیپدیا:شیوهنامه/فیلمها
این رهنمود بخشی از شیوهنامهٔ ویکیپدیای فارسی است. مفاد و توصیههای این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقالهنویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آنها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه میشود، اما این مفاد جزو سیاستها نیستند. در ویرایش و بهروزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آنها استفاده کنید. |
هدف این شیوهنامه یکدستسازی شیوهٔ نوشتار در مقالههای مربوط به سینما میباشد و قوانین و ضابطههای درجشده در آن از کتابهای فیلمشناسی، مجلات سینمایی و به ویژه ویکیپدیای انگلیسی وام گرفته شده است.
سرشناسی
ویرایشاین صفحه رهنمودهای کلی جهت استفادهٔ ویراستاران ویکیپدیا ارائه میدهد تا تصمیم بگیرند آیا فیلمی باید در ویکی مقالهٔ خود را داشته باشد یا نه. برای بیشتر موضوعات مرتبط با فیلم، برخورداری از معیارهای عمومی سرشناسی کفایت میکند. این رهنمود، رهنمود اصلی سرشناسی را در راستای اعمالش برای موضوعات مرتبط با فیلم تبیین میکند و نیز سیاستها و رهنمودهای اساسی دیگر ویکیپدیا را مد نظر میگیرد.
قواعد نامگذاری
ویرایش- اگر نوشتاری با نام فیلم مورد نظر در ویکیپدیا وجود دارد و دربارهٔ فیلم دیگری نیست، ابهامزادیی کنید و عبارت (فیلم) را به عنوان اضافه کنید. مثال: عنوان فیلم (فیلم)
- اگر نوشتاری با نام فیلم مورد نظر در ویکیپدیا وجود دارد و دربارهٔ فیلم دیگری است، عبارت (فیلم سال) را به عنوان اضافه کنید. سال را به عدد بنویسید. مثال: عنوان فیلم (فیلم ۲۰۱۰). سپس نام نوشتار موجود را نیز تغییر دهید و عبارت (فیلم سال) را به عنوان آن نوشتاری که از پیش موجود بود نیز اضافه کنید.
ایتالیک
ویرایشبرپایهٔ قوانین ویکیپدیا، عنوان فیلم که در بالای صفحه نمایش داده میشود، به مانند متن بایستی ایتالیک باشد. {{جعبه اطلاعات فیلم}} دارای کدی است که به صورت خودکار عنوان فیلم در بالای صفحه را ایتالیک میکند. اگر مقالهای این الگو را ندارد، ویرایشگران بایستی به آن اضافه کنند. اگر دلیل خاصی وجود دارد که نمیتوان از این الگو استفاده کرد، از الگوی {{عنوان مورب}} استفاده نمایید.
مطالب اصلی
ویرایشبخش آغازین
ویرایشبخش آغازین بایستی به معرفی فیلم و ارائه خلاصهای از جنبههای مختلف آن که در متن مقاله آمده، بپردازد. دستکم جملهٔ ابتدایی بایستی شامل نام فیلم، سال انتشار عمومی و ژانر آن فیلم باشد. اگر در منابع معتبر به شکل صریح ذکر شده که فیلم محصول چه کشوری است، بایستی در جملهٔ اول ذکر شود. اگر فیلم محصول چند کشور است، نباید در جملهٔ اول حرفی دربارهٔ آن زده شود و در بخشهای بعدی در رابطه با آن توضیحی ارائه شود. در اولین پاراگراف بخش آغازین، باید بازیگر یا بازیگران و کارگردان فیلم نیز معرفی شوند. اگر نویسندگان و تهیهکنندگان اثر نیز شناخته شدهاند، میتوانند همانجا معرفی شوند. اگر فیلم اقتباس از اثر دیگری است، آن اثر به همراه پدیدآورندگان آن نیز باید معرفی شوند. در صورت امکان خلاصهای بسیار کوتاه (درنهایت یک یا دو خط) از فیلم و نقش بازیگران نیز در پاراگراف اول ذکر شود.
در پاراگراف دوم بایستی به جنبههای مهم از فیلم که در متن مقاله آمده و در پاراگراف اول از آنها نامی برده نشد، یاد شود. این جنبهها میتواند شامل نقاط عطف و وقایع مهم در طول تولید فیلم، زمینههای برجسته فیلم، بازخورد منتقدین و مخاطبین، فروش در گیشه و نقاط عطف آن، جنجالها، خلاصهای از افتخارات و جوایز، اسپینآفها (دنبالهها، پیشدرآمد، بازسازی و رسانههای دیگر) و تأثیرات مهمی که فیلم بر جامعه گذاشته است، باشد. از استفاده از عبارت «برندهٔ جایزهٔ...» در شروع جملات (به خصوص در جمله اول) برای رعایت بیطرفی بپرهیزید و سعی کنید خلاصهای از جوایز و نامزدیهای در بستری مناسب ارائه دهید.
افعالی که به فیلم اشاره میشود باید زمان حال باشند؛ حتی اگر فیلم دیگر در اکران عمومی نیست.
داستان
ویرایشداستان[۱] بخشی از مقالهٔ فیلم است که معمولاً با عناوین «داستان» یا «خلاصه داستان» در آن میآید و بر پایهٔ سیاستهای ویکیپدیا دربارهٔ نوشتن داستان مکمل بخشهای دیگر نوشتار میباشد. از آنجایی که فیلمها منابع اصلی مقالهٔ خودشان هستند، یک توصیف عمومی از داستانشان بدون منبع خاصی قابل پذیرش است. طبق سیاست ویکیپدیا دربارهٔ منابع دست اول «یک منبع اولیه فقط و فقط میتواند جهت بیان دعاوی توصیفیای به کار رود، دعاویای که هر فرد معقول و تحصیل کرده، ولی غیر متخصصی بتواند بگونهای که دقت آن را تأیید کند.» چون فیلمها منابع اولیه مقالههایشان هستند و جعبه اطلاعات جزئیات مربوط به آن را ارائه میدهند، نیازی نیست در مقاله صریحاً اشاره شود که خود فیلم منبع مورد استفاده میباشد. استثنائات در این باره، فیلمهایی هستند که هنوز منتشر نشدهاند یا فیلمهایی که مفقود شدهاند؛ در این موارد ویرایشگران میبایستی از منابع دست دوم استفاده کنند.
بخش داستان در مقاله میبایستی بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ کلمه باشد؛ مگر این که شیوهٔ روایتی فیلم غیرمتعارف باشد، مثل روایت غیر خطی داستان عامهپسند یا داستان آن قدر پیچیده باشد که در این محدوده نگنجد. داستانهای پیچیده ممکن است برای روشنسازی نیازی به منابع دست دوم داشته باشند. در صورت استفاده منابع را ذکر کنید. در ضمن لازم نیست وقایع داستان به همان شکلی که در فیلم روایت میشود، بیان گردد. اگر نیاز بود وقایع را به صورتی مرتب کنید که قابل فهمتر باشد.
این بخش داستان کلی فیلم را بیان میکند، بنابراین از اشاره به جزئیات نالازم، دیالوگها یا جزئیات فنی بپرهیزید.
این بخش داستان فیلمی را که به صورت عمومی به نمایش درآمده را بیان میکند؛ اگر نسخههای جدیدی از فیلم در ویدئوی خانگی یا بازانتشار سینمایی اثر منتشر شد آن را در بخشهای دیگر با منابع معتبر ذکر نمایید.
افشاسازی (اسپویلر)
ویرایشبر پایهٔ ویکیپدیا:تکذیبنامهٔ محتوا و ویکیپدیا:افشاسازی، تمامی وقایع مهم فیلم باید به صورت خلاصه و بدون هیچ اخطاری بیان شوند. به بیان دیگر، ویکیپدیا شامل افشاسازی (اسپویلر) میباشد.
بازیگران
ویرایشبازیگران و نقشهایشان به شکلهای مختلفی میتواند در مقاله ارائه شود، اما بر پایهٔ ۳ نکتهٔ کلیدی: ۱) اهمیت نقش بازیگر در فیلم ۲) مقدار مطلب موجود دربارهٔ هر بازیگر یا کل بازیگران ۳) ساختار مقاله. ویرایشگران میبایستی به گونهای عمل کنند که خواننده به بهترین شکل ممکن از مطلب استفاده کند. حتی اگر لازم بود، به اجماع برسید. شرح مفصل ۳ نکتهٔ کلیدی در ذیل آمده است:
- بازیگران یک فیلم ممکن است از نظر اهمیت و تعداد تفاوت داشته باشند. یک فیلم ممکن است یک گروه بسیار زیاد بازیگر داشته باشد یا تعداد آنها انگشتشمار باشد. ویکیپدیا مجموعهای از اطلاعات درهم و برهم نیست، پس بهتر است نام بازیگرانی که نقشهای مهمتری (بر پایهٔ نکاتی در ادامه خواهد آمد) دارند، ذکر شود: حقوق بازیگران[۲]، نقشهایی که در فیلم دیالوگ دارند، نقشهایی که نامشان در فیلم مشخص است، فهرست بازیگران در منابع معتبر، در برخی موارد حتی لینکهای آبی و غیره. اگر تعداد بازیگرانی باید نامشان ذکر شود زیاد است، برای آن چند راه وجود دارد: اول این که نام بازیگران در دو یا سه ستون ذکر شود، دوم نام بازیگران میتواند در گروههای مختلفی تقسیم شود. (برای مثال بازیگران بین ستارهای را ببینید) و سوم این که نام بازیگران فهرست نشود و به شکل نثر بیاید.
- مطالب دربارهٔ بازیگران در رابطه با فیلم و نقشهایشان میتواند دربارهٔ فیلمهای مختلف، متفاوت باشد. این مطالب میتواند شامل اینها باشد: این که چطور این نقش نوشته شده است، بازیگر چطور برای این نقش انتخاب شده است و چه آمادهسازیهایی برای ایفای نقششان انجام دادهاند. این به این معنی است که در فهرست بازیگران و نقشها، در مقابل نام هر کدام در صورت امکان چند خطی توضیحات در رابطه با مواردی که ذکر شد میآید. در موارد دیگر، میتوان در با یک نثر دربارهٔ بازیگرانی که تعداد کمی دارند، سخن گفت.
- ساختار مقاله میتواند بر شکل این بخش تأثیر بگذارد. یک فهرست ساده با نام بازیگران و نقشهایشان در مقالههای خرد میتواند کافی باشد. اما وقتی مقاله به مراحل پایانی توسعه رسید، اطلاعات دربارهٔ بازیگران میتواند به شکلهای دیگری نیز ارائه شود. بخش «بازیگران» میتواند شامل جدول یا جعبه اطلاعات باشد، یا نام بازیگران و نقشها در خلاصه داستان ذکر شود یا در بخش «انتخاب بازیگر» که از زیرمجموعههای بخش «تولید» است، توضیحاتی دربارهٔ آنها ارائه شود. از جدولها برای موارد پیچیده استفاده کنید؛ خصوصاً مقالات ثابت و توسعهیافته. همچنین از جدول میتوان برای اشاره به بازیگران در زبانهای مختلف اشاره کرد. به طور مثال انیمهای ژاپنی ساخته شده و دارای صداپیشگانی ژاپنی و انگلیسی است که میتوانند به شکل مناسبی در جدول بیایند.
اگر میخواهید در مورد نقشها خارج از خلاصه داستان صحبت کنید، آن را خلاصه بیان کنید. از استفاده از واژههایی مثل شخصیت اصلی، شخصیت بد داستان، قهرمان داستان و غیره بپرهیزید. یک خلاصه داستان خوب موقعیت این موارد را مشخص میکند.
تولید
ویرایشبخش «تولید» میتواند به چهار قسمت تقسیم شوند که هر کدام به ترتیب روند تولید فیلم را توضیح میدهند:
- آمادهسازی: این که تولید فیلم از کجا سرچشمه گرفته، ایده از کجا آمده، آمادهسازی فیلمنامه چگونه بوده و تهیهکنندگان و سرمایهگذاران چگونه به سراغ آن آمدهاند.
- پیشتولید: استخدام دستاندرکاران (بازیگران و عوامل) و آمادهسازی برای شروع فیلمبرداری.
- تولید یا فیلمبرداری: تاریخ شروع و پایان فیلمبرداری، لوکیشنها، تصمیمات مهمی که در طول فیلمبرداری اتخاذ شده و اتفاقات تأثیرگذار دیگر در این مدت (مثل فیلمبرداری مجدد، مشکلات مالی و غیره).
- پستولید: تکمیل کار با جلوههای ویژه، موسیقی و صداگذاری، و تدوین.
انتشار
ویرایشیکی از بخشهای کلیدی مقاله، مربوط به اکران فیلم و نحوهی بازخورد یا استقبال از آن است. جزئیات این بخش بسته به فیلم متفاوت خواهد بود و کاربران میتوانند محتوا را به گونهای ساختار دهند که بهترین بازدهی را برای خوانندگان داشته باشد. نحوهی ارائه محتوا در این بخش میتواند از یک بخش سادهی «انتشار» تا چندین زیربخش متغیر باشد. در ابتدا بایستی جزئیاتی راجع به انتشار فیلم در جشنوارهها، انتشار عمومی فیلم و نحوهٔ آن (مثلا به صورت آیمکس)، تغییرات در تاریخ اکران عمومی فیلم (اگر با اهمیت باشند) و غیره ذکر شود. دربارهٔ همهٔ این موارد بایستی توضیحات کافی داده شود.
جزئیات مربوط به انتشار میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نمایشهای قابل توجه در جشنوارههای فیلم و رویدادهای دیگر (با ذکر منبع)
- توزیع سینمایی و مسائل تجاری مرتبط
- نحوهی نمایش (بهصورت دیجیتال، آیمکس و غیره)
- تغییرات قابل توجه در تاریخ اکران (با ذکر منبع)
نکات مهم:
- در صورت امکان، از نظرات و نقدهای معتبر در مورد انتشار و بازخورد استفاده کنید.
- از ذکر جزئیات پخش در تمامی کشورها خودداری کنید:
الگو:جعبه اطلاعات فیلم در ویکیپدیا فضای کافی برای نمایش فهرستهای بلند تاریخ انتشار از منابعی مانند بانک اطلاعات اینترنتی فیلمها (IMDb) ندارد. بنابراین، تاریخهای اکران باید به موارد زیر محدود شود:
- اولین اکران فیلم: که میتواند در یک جشنواره فیلم، نمایش جهانی یا اکران عمومی باشد.
- تاریخ اکران در کشور یا کشورهای سازنده فیلم: به استثنای پیشنمایشها یا اکرانهای محدود.
اگر فیلم به طور رسمی توسط یک سرویس استریم مانند نتفلیکس در زمان انتشار اصلی توزیع شود (شامل مواردی نمیشود که سرویس فقط حق توزیع برای مناطق خاصی در خارج از کشورهای تولیدکننده را به دست آورده باشد)، تاریخ انتشار آن در پلتفرم نیز باید ذکر شود.
در صورتی که تاریخهای انتشار دیگری قابل توجه باشند، ممکن است ذکر آنها در بدنه مقاله و در این بخش مناسب باشد. صفحه بحث مقاله و اجماع مشخص خواهد کرد که چه مواردی قابل توجه هستند.
بازخورد منتقدین
ویرایشنظر کلی و عمومی منتقدین باید بر پایهٔ منابع معتبر بیان شود. در انتخاب واژگان دقت کنید. اگر هر گونه برداشتی از یک متن ممکن است محل جدال و بحث باشد، از متن مستقیماً نقل قول کنید. توصیه میشود که از اجماع منتقدین مختلف در یک منبع معتبر استفاده کنید. از نظرات منتقدین به صورت جداگانه میتوانید برای پرداختن به بخشهای مختلف فیلم استفاده نمایید. منتقدان حرفهای فیلم منابع معتبری به حساب میآیند. همچنین نظرات مفسرین و کارشناسان معتبر در حوزههای دیگر، اگر به فیلم یا موضوع فیلم مربوط باشد، میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. سایتهایی نظیر راتن تومیتوز و متاکریتیک منابع معتبری برای بررسی نسبت نظرات مثبت و منفی هستند. در مواردی که این وبسایتها با تجمیع نقدهای قدیمی و جدید، به فیلم نمره میدهند باید دقت بیشتری به عمل آورید. همچنین احتمالاً اطلاعات موجود در آنها دربارهٔ فیلمهایی که پیش از به وجود آمدن این سایتها ساخته شدهاند، خیلی دقیق نباشد؛ بنابراین در این موارد باید در مورد لزوم ارجاع به چنین سایتهایی دقت بیشتری داشته باشید. در چنین شرایطی برای این که به مطالب این سایتها ارزش ناحق داده نشود، این را هم در نظر بگیرید که آیا بهتر نیست ارجاع به این سایتها در اواسط و اواخر متن صورت بپذیرد. همچنین میتوانید به تاریخ برداشت اطلاعات اشاره کنید (مثلاً «تا مهٔ ۲۰۱۵، ۵۰٪ نقدهای موجود در وبسایت راتن تومیتوز مثبت بوده است و به صورت میانگین نمرهٔ ۵٫۲ از ۱۰ به آن داده شده است»). برای حفظ بیطرفی بهتر است تا به یک نتیجهگیری ساده میان این نقدهای موجود اشاره کنید. البته این موضوع همیشه ممکن و مطلوب نیست (مثلاً برای فیلمهایی که به صورت گسترده و جهانی مورد تحسین یا نقد قرار گرفتهاند) و به جای آن بهتر است از بهترین قضاوت استفاده شود.
توصیه میشود از نقدهایی که در کشور سازندهٔ فیلم مورد نظر منتشر میشود، استفاده کنید (مثلاً نقدهای فرانسوی برای فیلم فرانسوی یا نقدهای چینی برای یک فیلم چینی). برای فیلمهای قدیمی بسیار مهم است که به نقدهای قدیمی که در همان زمان فیلم منتشر شدهاند و نقدهای جدید که بعدتر منتشر شدهاند، اشاره کنید و میان آنها تفاوت قائل شوید. با استفاده از منابع ثانویه مشخص کنید که نقدهای اولیه در مورد فیلم با آن چه امروز در مورد آن مطرح میشود، متفاوت است یا خیر.
بازخورد مخاطبین
ویرایشلزومی ندارد که این بخش به صورت جداگانه در مقاله وجود داشته باشد. نتیجهٔ نظرسنجیهایی از منابع معتبر نظیر سینماسکور و پستترک میتواند مورد استفاده قرار بگیرد و در بخش مناسب قرار داده شود. به جز مواردی که از یک مولف معتبر در مورد نظرات عموم مردم نقل قول میکنید، از نظرات عمومی مخاطبین (مانند نظرات موجود در وبسایت آیامدیبی) استفاده نکنید، چرا که چنین نظراتی خودچاپکرده محسوب میشوند و همچنین نویسندهٔ آنها هیچ اعتبار و تخصص اثباتشدهای ندارد. از نمرات کاربران در سایتهایی نظیر آیامدیبی و راتن تومیتوز استفاده نکنید، چرا که احتمال تقلب و انحراف آماری در آنها وجود دارد.
فروش در گیشه
ویرایشخلاصهای از عملکرد فیلم در گیشه بیان کنید و اگر امکان داشت فروش فیلم در گیشه با واحد پولی کشور سازندهٔ فیلم بیان شود. از واژگانی همچون «فروش داخلی» و «فروش بینالمللی» استفاده نکنید. این واژهها توسط سایتهایی نظیر باکس آفیس موجو استفاده میشوند و به فروش فیلم در ایالات متحده و کاناده و بقیهٔ کشورها اشاره دارد. همچنین از عبارات «آمریکای شمالی» نیز استفاده نکنید، چون در میان خوانندگان مختلف ویکیپدیا میتواند برداشتهای مختلفی ایجاد شود. به جای آن کشورها را به صورت دقیق مشخص کنید، مثلاً «کانادا و ایالات متحده آمریکا» یا به صورت دقیق مشخص کنید که فروش فیلم در خارج از کشور سازندهٔ فیلم چه فروشی داشته است. در صورت مبهم بودن مقدار فروش در کشورها و مناطق مختلف، عبارات استفاده شده در منبع را عیناً تکرار کنید.
این بخش میتواند زیرشاخهای از بخش «بازخورد» باشد و یا اگر مطالب آن به مقدار کافی بود به صورت جداگانه در بخشی با عنوان «گیشه» یا «روند اکران» قرار بگیرد. علاوه بر آمار فروش جهانی فیلم، این بخش میتواند شامل اطلاعات دیگری نظیر فروش آخر هفتهٔ اول، فروش در کشورهای دیگر همزبان، تعداد سینماهایی که فیلم در آن اکران شده و آمار مخاطبان نیز باشد. همچنین فروش قابل توجه در کشوری به غیر از کشور سازندهٔ فیلم نیز میتواند ذکر شود (مثلاً اطلاعات فروش یک فیلم آمریکایی که در چین واقع شده است، در کشور چین میتواند مورد بررسی قرار بگیرد). برای آمار فروش میتوانید از وبسایتهایی نظیر باکس آفیس موجو و ددلاین.کام یا نشریاتی نظیر ورایتی و هالیوود ریپورتر استفاده کنید. میتوانید از یک نقطهنظر بیطرف، علل عملکرد فیلم در گیشه را بررسی کنید، اما ویرایشگران ویکیپدیا باید از انتقال نظرات خود در مورد موفقیت یا شکست یک فیلم به عنوان نتیجهگیری خودداری کنند.
جوایز و نامزدیها
ویرایشجوایز و نامزدیهای مختلفی که فیلم در طول جشنوارههای مختلف کسب کرده است. (نمونه: فیلم تایتانیک جایزه بهترین فیلم اسکار سال ۱۹۹۷ را کسب کرده است)
رسانه خانگی
ویرایشپانویس
ویرایشپیوند به بیرون
ویرایشمطالب ثانویه
ویرایشمستندها
ویرایشجنجالها
ویرایشموسیقی
ویرایشبسیاری از فیلمها دارای نکات ویژهای در قسمتهای فنی خود هستند یا اینکه این بخشها خود تبدیل به اثر کاملی در عالم هنر و سینما شدهاند که توضیح و بیان هر کدام از این بخشها کمک ویژهای به کاملتر شدن مقاله میکند. (نمونه: موسیقی فیلم خوب بد زشت)
مقایسه با اثر اصلی
ویرایشاین بخش برای مواقعی است که اثری که اقتباس از آن انجام گرفته است برجسته باشد. در این بخش میتوان با بیان دلیل و مدرک دو اثر را با هم مقایسه کرد. (نمونه: مقایسه فیلم ارباب حلقهها با کتابش)
اقتباسها
ویرایشدر هر فیلم به تعداد زیادی متن یا فیلم شاخص اشاره میشود و همچنین فیلمهای شاخصی هستند که در فیلمهای مختلف به نحوی به آنها اشاره میشود. در این بخش میتوان به این موارد اشاره کرد. (نمونه: در مغازهای که مارلون براندو در فیلم پدرخوانده در آن ترور شد پوستر مبارزه جیک لاموتا شخصیت اصلی فیلم گاو خشمگین وجود دارد.)
دقت علمی و تاریخی
ویرایشبازاریابی
ویرایشمحصولات جانبی
ویرایشدر صنعت سینما همیشه سعی میشود که از موقعیت به وجود آمده فیلم در نزد تماشاگران عادی استفاده شود و به همین جهت همراه و بعد از اکران هر فیلم محصولات در رابطه با فیلم از سوی شرکتهای تولیدی به وجود میآید که دیویدی، اسباببازیهای شخصیتهای فیلم، بازیهای رایانهای و پخش موسیقی فیلم از مهترین این فرآوردهها میباشد. (نمونه:«اسباببازیهای فیلم داستان اسباببازی یا دیویدی فیلم پدر خوانده»)