ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/عربی
 | این رهنمود بخشی از شیوه‌نامهٔ ویکی‌پدیای فارسی است. مفاد و توصیه‌های این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقاله‌نویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آن‌ها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، اما این مفاد جزو سیاست‌ها نیستند. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آن‌ها استفاده کنید. |
در اینجا برخی موازینی که باید هنگام نوشتن مقالات در مورد عبارات عربی معمول در فارسی رعایت کرد، می‌آید.
ترکیب‌های عربی
ویرایشترکیبهای عربی متداول در زبان فارسی برابرِ قاعده‌ای که دارد، باید جدا نوشته شود. مانند:
| درست | غلط |
|---|---|
| انشاءالله | انشاءالله |
| علی‌حده (علی‌حَده) | علیحِدَة |
| معذلک | معذلک |
| علیرغم | علیرغم |
| معهذا | معهذا |
| منجمله | منجمله |
طای مؤلَّف
ویرایشحرف «ط» از حروف مخصوص عربی است و به کار بردن آن در کلمه‌های غیرعربی درست نیست. مانند:
| درست | غلط |
|---|---|
| اتاق | اطاق |
| باتری | باطری |
| تپیدن | طپیدن |
| غلتیدن | غلطیدن |
| تهماسب | طهماسب |
| تهران | طهران |
| اتریش | اطریش |
| بلیت | بلیط |
حرف «ة» و «ه»
ویرایش- حرف «ة»، در آخر کلمه‌های عربی معمول در زبان فارسی، اگر تلفظ شود، در نوشتن به صورت تای کشیده (ت) می‌آید. مانند:
| درست | غلط |
|---|---|
| آیت | آیة |
| رحمت | رحمة |
| عزّت | عزّة |
گرچه برخی عبارت‌ها و ترکیب‌های عربی متداول در زبان فارسی از این قاعده مستثنی هستند و به صورت رایج در زبان عربی نوشته می‌شوند. مانند: رحمة‌الله علیه، دائرة‌المعارف، لیلةالقدر، بقیة‌الله.
- در غیر موارد بالا اگر «ة» به صورت‌های بیانِ حرکت «ه» تلفظ شود، در این صورت از تمام قواعد نگارشی مربوط به آن تبعیت می‌کند.
| درست | غلط |
|---|---|
| آیه | آیة/آیت |
| معاینه | معاینة/معاینت |
| سیاره | سیارة/سیارت |
| دایره | دایرة/دایرت |
ال
ویرایشدر موارد زیر ال حذف می‌شود:
- بعد از ابن و بن و مؤنث آن بنت در تمام موارد (ابن عربی، احمد بن حارث، زینب بنت محمد)؛
- بر سر نام‌های مختوم به یاء نسبت (بغدادی، شافعی)؛
- در نام‌هایی که آخرش ی نسبت بیاید و نام ماقبل آن خاص باشد (داود طائی، دعبل خزاعی)؛
- در نام‌های نَسَبی (عبدالله بن عباس، قاسم بن فضل، محمد بشیر، کعب اشرف، علی بن قاسم).
اما در موارد زیر حذف نمی‌شود:
- در وسط القاب (ذات النطاقین، شیخ الحرم)؛
- اعلامی (اسامی خاص) که جزء اول آن‌ها مختوم به ة باشد (علقمة الفحل، قرة العین)؛
- هرگاه از کنیه به عنوان نام کوچک استفاده شده باشد (ابوالحسن، ابوالقاسم).
در موارد زیر اصل بر تابعیت از زبان عربی است، مگر در موارد استثنا که در عربی با ال به کار می‌روند ولی در فارسی بدون ال مشهورترند:
- آن‌هایی که با ابو شروع می‌شوند (ابوالاسود دُؤَلی، ابوالعلاء مَعرّی؛ چند مثال از استثناها: ابولهب، ابودُلَف عِجلی)؛
- کلماتی که با ابن ابی شروع می‌شوند (ابن ابی العاص، ابن ابی الاشعث؛ چند مثال از استثناها: ابن ابی بکره، ابن ابی عامر)[۱]
پانویس
ویرایش- ↑ صدیق بهزادی، ماندانا (۱۳۸۱). شیوه‌نامهٔ ضبط اعلام. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه نشر آثار. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۱۵-X.