سلوکیه

سِلوکیه (به یونانی: Σελεύκεια) نام یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان باستان در روزگار سلوکیان و پس از آن‌ها بود. این شهر در میانرودان در کرانهٔ باختری رود دجله و روبه‌روی شهرک اوپیس (و در آینده تیسفون) جای گرفته بود. پایه‌گذار این شهر سلوکوس یکم بود که با برپایی این شهر در سال ۳۰۵ (پیش از میلاد) آن را به نام خود نامگذاری کرد و آن را نخستین تخت‌گاه امپراتوری سلوکی نهاد. این شهر پس از نقل مکان پایتخت امپراتوری به انطاکیه، مرکز مهم بازرگانی و فرهنگ هلنیستی باقی ماند. این شهر در سال ۱۴۱ قبل از میلاد تحت حکومت اشکانیان به شکوفایی ادامه داد و متون باستانی ادعا می‌کنند که جمعیت آن به ۶۰۰۰۰۰ نفر رسیده‌است. سلوکیه در سال ۱۶۵ پس از میلاد توسط سردار رومی آویدیوس کاسیوس ویران شد و در قرن‌های بعدی به تدریج محو شد. این مکان در دهه ۱۹۲۰ توسط باستان‌شناسان کشف شد.

سلوکیه

ܣܠܝܩ Σελεύκεια (یونانی باستان)
نام دیگر	Salīq, Seleucia-on-Tigris, Seleucia on the Tigris
موقعیت	استان بغداد، عراق
منطقه	میان‌رودان
مختصات	۳۳°۵′۴۰″ شمالی ۴۴°۳۱′۲۰″ شرقی
نوع	مسکن گاه
محدوده	۵٫۵ کیلومتر مربع (۲٫۱ مایل مربع)
تاریخ
سازنده	سلوکوس یکم
ساخته‌شده	تقریباً ۳۰۵ پیش از میلاد
رهاشده	۱۶۵ میلادی
دوره‌ها	عصر هلنیستی تا امپراتوری روم
فرهنگ‌ها	یونانی، اشکانی، ساسانی
اطلاعات بیشتر
تاریخ‌های کاوش	۱۹۲۷–۱۹۳۲، ۱۹۳۶–۱۹۳۷، ۱۹۶۴–۱۹۶۸، ۱۹۸۵–۱۹۸۹
باستان‌شناسان	لروی واترمن، کلارک هاپکنیز، آنتونیو اینورنزی، جورجیو گولینی

بهرسیر یا به‌اردشیر، شهری باستانی در سرزمین عراق کنونی، بر ساحل غربی رود دجله در روبروی تیسفون و ایوان مدائن بوده‌است. به نوشته تاریخ طبری شهر «به اردشیر» را اردشیر بابکان ساخت و آنرا «کوره» (مرکز استان) قرار داد و شهرهای بهرسیر، رومگان، نهر درقیت، کوثا و نهر گوبر را تحت نظر آن قرار داد. هر یک از این شهرها یک رستاک، در نظام تقسیم‌بندی کشوری ساسانیان بوده‌است. به عقیده خاورشناسان این شهر را اردشیر ایجاد نکرد، بلکه در واقع همان شهر سلوکیه است که توسط سلوکوس یکم بنا شده بود و اردشیر آن را تجدید بنا کرده بود. بعدها بهرسیر و به‌اردشیر جای یکدیگر به کار برده شده‌اند. در دوره اسلامی بهرسیر و به اردشیر معادل هم شده‌اند. در این دوره بهرسیر همچون تیسفون یکی از شهرهای تشکیل دهنده مدائن بوده‌است.برای مدت طولانی تصور این بود که این شهر در مکان سلوکیه ساخته شده‌است، اما در کاوش‌های ایتالیایی‌ها نشان داده شد که یک شهر جدید جدا از سلوکیه و تیسفون بوده‌است.

در سال ۱۴۱ پیش از میلاد مهرداد یکم وارد میانرودان می‌گردد و شهر سلوکیه را آزاد می‌نماید و با تصرف سلوکیه، قلمروی سلوکیان محدود به سوریه شد.

سلوکیه در دوران ساسانی

این شهر را در دوران ساسانی، ویه‌اردشیر می‌خواندند و عرب‌ها آن را بهرسیر ضبط کرده‌اند. این شهر یکی از هفت شهر تشکیل دهندهٔ مدائن محسوب می‌شد. در این دوران شهری نسبتاً بزرگ بود با کوچه‌های سنگفرش و بازار بزرگ. مخصوصاً عیسویان در آنجا فراوان بودند و سوداگران یهودی نیز بازار پرازدحام آن را رونق می‌بخشیدند.

منابع

• زرینکوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲

Wikipedia contributors, "Seleucia," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wiki.x.io/w/index.php?title=Seleucia&oldid=205526277 (accessed June 6, 2008).