ورزش زنان شامل همه مسابقات خاص زنان چه در شکل حرفه‌ای، آماتور یا ورزش همگانی در تمام رشته‌های ورزشی می‌شود. مشارکت زنان در ورزش درقرن بیستم میلادی، به ویژه در اواخر آن افزایش چشمگیری یافت. این افزایش تحت تأثیر تغییرات فرهنگی جامعه بود که بر برابری جنسیتی تأکید داشت.

در دنیای امروز شاید هیچ رشته ورزشی که زنان در آن مشارکت نورزند یا آن که ورزش ویژه‌ای برای زنان تلقی شوند یافت نگردد، اما میزان این مشارکت در هر رشته ورزشی و هر کشور متفاوت است.

فرهنگ یا قوانین برخی از کشورها (بیشتر کشورهای اسلامی) محدودیتهایی را برای حضور زنان در بعضی از رشته‌ها به همراه دارد و نیز میزان مشارکت و علاقه آنان در برخی از رشته‌های ورزشی مانند بوکس، کشتی، وزنه‌برداری و انواع فوتبال بسیار کمتر از همبازیان مرد خود است. در مقابل در تعدادی از ورزش‌ها مانند تنیس، ژیمناستیک، پاتیناژ نمایشی و والیبال ساحلی ورزشکاران زن اهمیت بیشتر یا حداقل برابری با همتایان مرد خود یافته‌اند. تعداد دیگری از رشته‌های ورزشی نیز مانند نت‌بال و سافت‌بال به ورزش‌هایی زنانه معروف شده‌اند.[۱]

ورزش همگانی

ویرایش
 
شناگران یک تیم دبیرستانی در آمریکا.

به‌طور کلی ورزش در دو بُعد حرفه‌ای و عمومی بررسی می‌شود. ورزش حرفه‌ای به مسابقات رسمی و شغل ورزشکاری برمی‌گردد ولی ورزش عمومی مربوط به انجام تمرینات ورزشی توسط تمام افراد جامعه و سلامتی عمومی افراد است و حداقل روزانه ۳۰ دقیقه و ۵ روز در هفته توصیه می‌شود.

از این نظر ورزش و انجام تمرین‌های ورزشی در میان زنان جایگاه بسیار پایینی دارد. به عنوان مثال، طبق تحقیقات «فدراسیون ورزش و آمادگی جسمانی زنان» (WSFF)، بریتانیا با بحران آمادگی جسمانی و ورزش زنان مواجه است و فقط یک پنجم (۲۰ درصد) از زنان برای تندرستی خود به تمرینات ورزشی کافی می‌پردازند، در حالی که ۶۰ درصد زنان تصور می‌کنند تمرینات ورزشی کافی دارند.

سو تیبالز، مدیر اجرایی WSFF معتقد است به تصویر کشیدن زنان مدل و لاغر اندام در رسانه‌ها، باعث می‌شود زنان بیشتر به دنبال حفظ لاغری بروند تا تناسب و سلامتی جسمانی. همچنین بسیاری از زنان هنوز فکر می‌کنند ورزش، غیرزنانه است.[۲] به نقل از هفته‌نامه شیرزنان، ورزش زنان مسلمان بریتانیا از این هم کمتر است و فقط ۱۳٫۲ درصد این زنان به میزان کافی ورزش می‌کنند.[۳]

تاریخ

ویرایش

اسلام

ویرایش
 
مدال داران از اسپانیا، بریتانیا، ایران و مصر در تکواندو[۴]

شرکت زنان مسلمان در ورزش حرفه‌ای به تدریج در حال افزایش است. برای مثال در المپیک تابستانی ۲۰۰۴ زنان ورزشکار کشورهای مسلمان عراق، افغانستان، بحرین، کویت و سومالی نیز حضور داشتند و از جمله حضور رقیه القیصر با پوشش اسلامی در رقابتهای دو ۱۰۰ متر مورد توجه رسانه‌های زیادی قرار گرفت.[۵] همچنین صنعت پوشاک ورزشی در حال سرمایه‌گذاری و طراحی لباس‌های بهتر و مناسبتر برای زنان مسلمان است.[۵] اما بعضی از این ورزشکاران در مصاحبه‌های غیررسمی از حجاب انتقاد می‌کنند.[۶]

زنان ایران

ویرایش
 
عکسی از تیم ملی دو و میدانی زنان ایران در سال ۱۳۱۹
 
صحنه ای از بازی پاس برابر تاج. آخرین بازی از جام قهرمانی باشگاه‌های تهران ۱۳۵۳.
 
تیم ملی والیبال، دقایقی پیش از دریافت نخستین مدال تاریخ ورزش بانوان ایران. دوشنبه ۲۸ آذر ماه ۱۳۴۵ در تالار سرپوشیده بانکوک. بانوان شایسته به ترتیب از راست: دکتر لیلی امامی، دکتر عذرا ملک، ژاله سید هادی‌زاده، پری فردی، دکتر مینا فتحی، روحی پند نواز، نسرین شکوفی، مهری خرازی و ماری تت (کاپیتان)
 
تیم بسکتبال بانوان ارمنی‌های جلفای اصفهان در سال ۱۳۰۲خورشیدی

ورود زنان به عرصه ورزش در ایران، به تلاش‌های وسیعی که در دوران سلطنت دودمان پهلوی انجام شد، بازمی‌گردد.

زنان ورزشکار ایرانی در رشته‌های مختلفی فعالیت می‌کنند و مدال‌های جهانی کسب کرده‌اند، مانند اتومبیل‌رانی (که مشترک با مردان است)، تنیس، تیراندازی، والیبال، فوتبال، بسکتبال، دو و میدانی، انواع ورزش‌های رزمی و…

بعضی از ورزشکاران زن ایرانی بسیار مشهور هستند مانند:

  • ارغوان رضائی قهرمان تنیس ایرانی‌الاصل که هم‌اکنون در فرانسه بازی می‌کند.[۷] او به «ملکه تنیس ایران» معروف است.[۸]
  • یاسمین سعادت، اولین زن تنیسور ایرانی با حجاب اسلامی در مسابقات بین‌المللی.[۹]
  • لاله صدیق قهرمان اتومبیل‌رانی مشترک زنان و مردان در ایران[۱۰] که ادعا شده‌است در آخرین مسابقه‌اش تقلب نموده‌است.[۱۱] او به «شوماخر ایرانی» معروف است.

در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران، مهوش شفاعی، گیتی محبان، ژیلا الماسی، مریم شریعت‌زاده و مریم آچاک تیم تیم شمشیربازی زنان ایران را تشکیل می‌دادند. این تیم توانست اولین مدال طلای ورزش زنان ایران در مسابقه‌ای معتبر و بین‌المللی را کسب کنند. مهوش شفاعی در این مسابقات توانست افتخار کسب اولین مدال انفرادی ورزش زنان ایران در مسابقه‌ای معتبر و بین‌المللی را نیز کسب کنند.[۱۲]

کوهنوردی زنان ایران: اولین صعود زنان در سال ۱۳۱۵ به همت ملوک تیموری به قصد قله توچال با ارتفاع ۳۹۳۳ متر انجام گرفت. در سال ۱۳۲۵ نخستین تشکیلات کوه‌نوردی زنان در باشگاه ورزشی دبیرستان دخترانه نوربخش، به سرپرستی خانم نوکیانی تشکیل شد. در سال ۱۳۲۶ اولین صعود زنان به قله دماوند با ارتفاع ۵۶۷۱ متر توسط فروغ ارشدی، بدری تاجبخش، فرخ کوهکن، عصمت قاضی و سوزان شریکر با موفقیت انجام گرفت.[۱۳]

عناوین ورزشکاران زن ایران در دوره‌های مختلف المپیک:

موانعِ ورزشِ زنان در ایران

ویرایش

ازجملهٔ این موانع می‌توان به مواردِ زیر اشاره کرد:[۱۴]

  1. موانع فرهنگی و دینی: همچون ترس از آسیب رسیدن به ارزش‌های فرهنگی و دینی و عدم اعتمادبه‌نفس، تصور کمبودِ وقت برای بانوان، نداشتنِ انگیزه‌های لازم و خجالتی بودن.
  2. موانع اجتماعی: همچون ضعف در اطلاع‌رسانی، پیش‌بینی نکردنِ برنامه‌های مفرح، بی‌توجهیِ برخی مسئولان و کمبودِ الگوهای موفق.
  3. موانع خانوادگی: از جمله مخالفتِ والدین یا همسر، ترسِ والدین از اُفتِ تحصیلی فرزندان و آشنا نبودنِ اعضای خانواده با ورزش.
  4. نبود یا کمبودِ امکانات: همچون دسترسی نداشتنِ آسان و سریع به امکانات و نامناسب بودنِ وقتِ اماکن ورزشی برای بانوان.

ورزش معلولین (پارالمپیک)

ویرایش

یکی از دستاورد های پیروزی جمهوری اسلامی ایران ، پیشرفت چشمگیر در حوزه ی ورزش است . که باعث شده ایران در سطح آسیایی و جهانی در پارالمپیک بدرخشد.ورزش بانوان معلول ایران از سال 1365 با تاسیس انجمن ورزش های معلولین و نابینایان و با هدف افزایش تواناییهای جسمانی، ایجاد نشاط و شادابی، افزایش تعاملات اجتماعی بانوان و در نهایت شناخت استعدادهای ورزش آغاز شد .[۱۵]رشد و توسعه ی ورزش معلولین یکی از ابعادی است که دارای اهمیت است و حمایت هایی ویژه از سوی مسئولین کشور باعث حل بسیاری از مشکلات و رفع کمبود ها شده است.[۱۶]اما نبود بودجه کافی یکی از موانع توسعه ورزش بانوان معلول است.[۱۷]حدود 4 هزار نفر ورزشکار معلول زن در رشته های واليبال نشسته، تيراندازي،‌ تنيس روي ميز، ‌دو و ميداني، و ... در کشور در حال فعالیت هستند. طبق آمار بهزيستي حدود 11 ميليون نفر معلول در کشور وجود دارد که تقريباً نيمي از اين تعداد را زنان تشکيل مي‌دهند که معلولیت تمام ابعاد زندگي آنها اعم از تحصيل، شغل و ازدواج را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد؛ به‌گونه‌اي که مشاهده مي‌شود که وضعيت روحي معلولان به شدت افت مي‌کند و دچار انزوا و گوشه‌گيري مي‌شوند. در اين ميان، ورزش مي‌تواند بر کاهش مشکلات فردي و اجتماعي اين زنان و بهبود شرايط روحي و جسمي آنها اثرگذار باشد[۱۸]

زنان ایران

ویرایش

در حال حاضر ورزش معلولین در ایران برای مردان ۱۹ رشته ورزشی دارد که از این میان، زنان با وجود اینکه مشکل پوشش و حجاب ندارند، تنها در دو رشته تیراندازی و والیبال نشسته امکان شرکت کردن دارند.[۱۹] در پارالمپیک بارسلونا ۱۹۹۲ سه بانوی ایران برای اولین بار در تاریخ پارالمپیک راهی این بازی‌ها شدند. مهناز کاظمی، منصوره اسوادی و سارا عزیزی بانوانی بودند که در تنیس روی میز المپیکی شدند.[۱۲]

نگارخانه

ویرایش

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. http://en.wiki.x.io/wiki/Female_sports ویکی‌پدیا، انگلیسی، بازدید در تاریخ ۱۰ دسامبر ۲۰۰۷
  2. http://www.shirzanan.com/spip.php?article921 نگاه منفی زنان به ورزش، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر۲۰۰۷
  3. http://www.shirzanan.com/spip.php?article900 بررسی ورزش زنان مسلمان در گاردین، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  4. Patrick Johnston (Aug 19, 2016). "Kimia Alizadeh Zenoorin Becomes The First Iranian Woman To Win An Olympic Medal". Reuters/Huffington Post.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ «بررسی ورزش زنان مسلمان در گاردین». وبگاه شیرزنان. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸.
  6. نسرین افضلی (۵ شهریور ۱۳۸۷). «عملکرد سازمان تربیت بدنی در سرکوب زنان برای پوشش». وبگاه میدان زنان. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸.
  7. http://www.shirzanan.com/spip.php?article164 رضایی:به همه بگویید من یک ایرانی هستم، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  8. http://www.shirzanan.com/spip.php?article143 ملکه تنیس ایرانی شگفتی‌ساز استانبول شد، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  9. http://www.shirzanan.com/spip.php?article130 در برابر هزینه‌ها دارم کم می‌آورم، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  10. http://www.shirzanan.com/spip.php?article194 تنها زن حاضر در مسابقات، قهرمان ایران شد!، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  11. http://www.shirzanan.com/spip.php?article901 صدیق در یک قدمی محرومیت یکساله، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «اولین‌های ماندگار در ورزش بانوان ایران؛ از سیمین صفامهر و جمیله صفوری تا پارمیدا محمودیان». PANA.IR. ۲۰۱۸-۰۴-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۰-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۹.
  13. «مهری جعفری؛ وکیل، کوهنورد، شاعر». شهروند. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱.
  14. «نگاه تبعیض‌آمیز به ورزش بانوان باید از بین برود؛ گفتگو با محمد گودرزی (وزیر ورزش و امور جوانان)». جامِ جمِ ورزشی. ۱ دی ۱۳۹۴.
  15. 10 (۲۰۰۹-۱۰-۱۲). «ورزش بانوان معلول در گذر زمان». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۸-۱۹.
  16. 2785 (۲۰۲۳-۰۵-۰۹). «توسعه ورزش معلولان نیازمند حمایت مسوولان». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۸-۱۹.
  17. «وضعیت فعلی ورزش بانوان». shamdani.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۸-۱۹.
  18. «فعالیت 4 هزار زن معلول در ورزش قهرمانی». akharinkhabar.ir. ۲۰۱۵-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۸-۱۹.
  19. http://www.shirzanan.com/spip.php?article764 کمتر از کم!، شیرزنان، بازدید ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷

پیوند به بیرون

ویرایش

«ورزش بانوان» رسانه ی ورزشی بانوانِ ایران