هیپوترمی

هیپوترمی
هیپوترمی
	در خلال عقب‌نشینی ناپلئون بناپارت از روسیه در زمستان ۱۸۱۲، بسیاری از نیروهای نظامی در اثر سرمازدگی جان خود را از دست دادند.
تخصص	مراقبت‌های ویژه پزشکی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰	T68
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	991.6
دادگان بیماری‌ها	6542
مدلاین پلاس	000038
ئی‌مدیسین	med/۱۱۴۴
پیشنت پلاس	هیپوترمی
سمپ	D007035
	[ویرایش در ویکی‌داده]

هیپوترمی (به انگلیسی: Hypothermia) دسته ای از بیماری های عمومی است که به دنبال کاهش دمای بدن باعث آسیب به همهٔ اندام‌ها و اختلال کارکرد آن‌ها می‌شود. متابولیسم گلوکز کاهش یافته و در نتیجه اسیدوز متابولیک رخ می‌دهد.^[۲] این وضعیت در صورت پیشرفت و عدم درمان می‌تواند باعث مرگ موجود زنده شود. درمان در این حالت شامل گرم کردن و مراقبت دقیق از فرد آسیب دیده می‌باشد. اگر دمای مرکزی بدن به زیر ۲۵ درجه سلسیوس برسد مرگ (به احتمال قوی) بدون بازگشت اتفاق می‌افتد.

علائم هیپوترمی

تغییر وضعیت روانی؛ نخستین نشانهٔ ایجاد هیپوترمی است. نمونه‌های آن نداشتن آگاهی از زمان و مکان، کرختی، بی‌تفاوتی و پرخاشگری غیرعادی می‌باشد.
لرز؛ نخستین و مهمترین واکنش بدن در برابر پایین آمدن دما لرز است.
شکم خنک؛ اگر دمای شکم فرد سرمازده خنک‌تر از پشت دست فرد ارزیابی کننده باشد هیپوترمی اتفاق افتاده‌است.
پایین بودن دمای مرکزی بدن (روش غیر تهاجمی ارزیابی دمای مرکزی بدن، از طریق سنجش دمای رکتال است که البته به طور حدودی نمایانگر دمای مرکزی بدن است)^[۳]

تفاوت هیپوترمی و سرمازدگی

سرمازدگی مربوط به آسیب در سطح پوست و انتشار آن به بافت های زیرین است و در این حین دمای مرکزی بدن طبیعی می‌باشد، اما هیپوترمی زمانی رخ می‌دهد که دمای مرکزی بدن به زیر ۳۵ درجه سلسیوس کاهش یابد.

طبقه بندی بالینی

از منظر پزشکی سرمازدگی (COLD INJURIES) به سه دسته کلی تقسیم می‌شود^[۴] با این توضیح که دو مورد اول مربوط به سطح پوست و مورد سوم (هیپوترمی) در رابطه با دمای مرکزی بدن است:

سرمازدگی غیر انجمادی (NONFREEZING) پوست: در دمای بالای صفر و محیط زندگی افراد روی می‌دهد و شامل چهار حالت بالینی زیر است:

۱- پای سنگر (Trench Foot یا Immersion Foot): وجود رطوبت در کنار سرما الزامی است. بیماران فقط علامت عصبی شامل گزگز و بی حسی دست و پا دارند. درمان شامل گرم کردن اندام و داروهای وازودیلاتور و پروستاگلندین های خوراکی است.

۲- پرنیو (Chilblain یا Pernio): در سرمای خشک بالای صفر درجه رخ می‌دهد. در بچه ها و خانم ها بخصوص در زمینه بیماری لوپوس و سندرم رینود شایع تر است. در کنار علامت های عصبی (بی حسی و گزگز)، علائم پوستی (پلاک ها و ندول های قرمز رنگ) نیز در اندام درگیر وجود دارد. درمان علاوه بر گرم کردن شامل تریامسینولون موضعی، نیفیدیپین و پنتوکسی فیلین و پروستاگلندین هاست.

۳- پانیکولیت (Panniculitis): در هوای سرد و خشک به شکل قرمزی روی پوست صورت کودکان مسافر از مکان های گرمسیر و قسمت داخل ران کودکان و سوارکاران دیده می‌شود. چون علت التهاب و نکروز چربی زیر پوستی است تنها درمان در موارد شدید جراحی پلاستیک پوست ناحیه آسیب دیده است.

۴- کهیر سرمایی (Cold Urticaria): به دنبال تماس پوست با سرما یک ضایعه پوستی (بصورت پچ یا پلاک) خارش دار ایجاد می‌شود. درمان موارد خفیف با آنتی هیستامین ها و مونته لوکاست است. دهان باید از نظر تورم حلق و یوولا معاینه شود و در صورت وجود تورم تجویز اپی نفرین لازم است لذا بیماران باید برای درمان مواجهات احتمالی در آینده سرنگ آماده Epipen به همراه داشته باشند.

سرمازدگی انجمادی پوست (Frost Bite): صرفا در مناطق کوهستانی و دمای زیر صفر رخ می‌دهد. چهار درجه دارد که افتراق درجه ۲ با تاول فاقد خون ریزی و درجه ۳ با رویت تاول های هموراژیک است. در درجه ۴ بافت زیرجلدی، غضروف ها، لیگامان ها و عضلات درگیر شده اند.

۱- درمان پیش بیمارستانی نوع انجمادی: شامل ممانعت از یخ زدن مجدد، مسکن خوراکی، بی حرکتی و عدم مالش اندام است. پماد موضعی نباید استفاده شود.

۲- درمان بیمارستانی نوع انجمادی: اندام با غوطه ور کردن در آب ۳۷ تا ۳۹ درجه به مدت ۳۰ دقیقه به سرعت گرم شود. صورت با کرم موضعی آلوئه ورا که در آب گرم شده است پوشانده شود. درد با مسکن تزریقی کنترل شود. واکسن کزاز در صورت نیاز تزریق گردد.

هیپوترمی: هر زمان دمای مرکزی بدن به کمتر ۳۵ درجه سانتی‌گراد برسد. این از دست رفتن حرارت بدن می تواند ناشی از اتلاف هدایتی، تشعشعی، تبخیری یا همرفتی باشد.

چگونگی رخداد و درمان

رخداد

در دماهای بسیار پایین (منفی ۴۰ درجه و بیشتر) سرمازدگی بسیار سریع اتفاق می‌افتد و اگر فرد لباس مناسب نداشته باشد وقوع سرمازدگی سبب پارگی سلولها و کریستالی شدن مایع داخل سلولها شده و مرگ برگشت‌ناپذیر به همراه دارد. در محدوده منفی یک درجه تا منفی ۳۰ درجه، سرمازدگی مراحل آهسته‌تری داشته و ابتدا لرز رخ می‌دهد و مغز تلاش می‌کند اندامها را حفظ نماید اما در ادامه و برای حفظ اعضای داخلی، ناگزیر به قربانی کردن اندامهای خارجی می‌شود و با منقبض شدن عروق محیطی، گردش خون تا حد امکان در اعضای داخلی (قلب، کبد، کلیه و…) برقرار می‌شود. این وضعیت با بی‌حسی دست و پا و در صورت ادامه یافتن آن با نکروز بخشی از دست و پا و نتیجتاً از بین رفتن اندامهای خارجی همراه است که ممکن است به قطع عضو بینجامد.

فاکتورهای خطر

مصرف سیگار (به دلیل انقباض عروق بدن)
مصرف مزمن الکل با دوز بالا (به دلیل انقباض عروق بدن)^[۵]
پوشیدن لباس تنگ
ابتلا به دیابت
خستگی (در سالمندان و کوهنوردان).

درمان

در خصوص مصرف مشروب الکلی در سرمای شدید و برای جلوگیری از فرایند سرمازدگی، بین متخصصین بحث وجود دارد. بعضاً آن را به علت کمک به گرم شدن بدن و برقراری جریان خون مناسب در اندامها صحیح و درست دانسته و بعضاً به علت احتمال وقوع کلاپس گردش خون (بر اثر ضعف قلب در شرایط سرمای شدید) نادرست و خطرناک می‌دانند. فرد سرمازده باید زودتر به یک محل گرم انتقال یابد. اولین اقدام در مورد فرد هشیار، قرار دادن اندامها در آب گرم (و نه داغ) است. این فرایند درد زیادی دارد که بایستی با داروهای مسکن مهار شود. نوشیدنی گرم نیز برای فرد هشیار توصیه می‌شود. در خصوص فرد ناهشیار اگر علائم حیاتی نداشته باشد احیای قلبی ریوی طولانی مدت توصیه می‌شود و اگر سرمازدگی به صورت فلش فریز (یخ زدن ناگهانی) نباشد احتمال برگشت بیمار بالاست.

انواع سرما

سرمای انتقالی یا جبهه‌ای

این نوع سرما گسترده وسیعی دارد و همراه با بادهای سرد و هوای ابری است و محلی نمی‌باشد و با کاهش دمای شدید همراه است و به دلیل وسعت زیاد، کنترل و مقابله با آن مشکل است.

سرمای تشعشعی

این سرما محلی است و به واسطه از دست رفتن حرارت ذخیره شده در زمین بر اثر تشعشع به وجود می‌آید. این نوع سرما در هوایی کاملاً آرام، بدون باد و ابر و در ساعات نزدیک به طلوع آفتاب اتفاق می‌افتد و در صورتی که از روش مناسبی استفاده شود می‌توان با آن مقابله کرد.

عواملی که باعث حساس شدن گیاهان به سرما می‌شوند

ضعف‌های تغذیه‌ای
آفات و بیماری‌ها
سن گیاه، گیاهان خیلی جوان و خیلی پیر به سرما حساس‌تر هستد.
سرعت افت درجه حرارت
مدت سرما
میزان ابری و صاف بودن و رطوبت هوا
میزان رطوبت بافتهای گیاهی و موارد ذخیره‌ای آن.
محل باغ، نوع خاک، جهت شیب، پستی و بلندی زمین.

جستارهای وابسته

"دخترک کبریت‌فروش", داستانی کوتاه از هانس کریستین اندرسن دربارهٔ دختر بچه‌ای که در اثر هیپوترمی جان خود را از دست داد.

منابع

ماهنامه ترویجی سبزینه

↑ Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. p. 1870. ISBN 978-0-323-05472-0.
↑ پرستاری داخلی-جراحی برونر و سودارث/مراقبت‌های بعد از عمل/سالمی، صدیقی/چاپ سوم ۱۳۸۸
↑ گروه کوهنوردی شهید وَرکِش بایگانی‌شده در ۲۲ مه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مارس ۲۰۰۹.
↑ «Tintinalli's emergency medicine».
↑ Kudo, Risa; Yuui, Katsuya; Kasuda, Shogo; Hatake, Katsuhiko (2015-06). "[Effect of alcohol on vascular function]". Nihon Arukoru Yakubutsu Igakkai Zasshi = Japanese Journal of Alcohol Studies & Drug Dependence. 50 (3): 123–134. ISSN 1341-8963. PMID 26502571. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)

پیوند به بیرون

CDC - NIOSH ایمنی و سلامت محل کار: تنش سرما

[Rosen2010-1] Marx, John (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. p. 1870. ISBN 978-0-323-05472-0.

[2] پرستاری داخلی-جراحی برونر و سودارث/مراقبت‌های بعد از عمل/سالمی، صدیقی/چاپ سوم ۱۳۸۸

[3] گروه کوهنوردی شهید وَرکِش بایگانی‌شده در ۲۲ مه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مارس ۲۰۰۹.

[4] «Tintinalli's emergency medicine».

[5] Kudo, Risa; Yuui, Katsuya; Kasuda, Shogo; Hatake, Katsuhiko (2015-06). "[Effect of alcohol on vascular function]". Nihon Arukoru Yakubutsu Igakkai Zasshi = Japanese Journal of Alcohol Studies & Drug Dependence. 50 (3): 123–134. ISSN 1341-8963. PMID 26502571. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)

[۲]

[۱]

[۳]

[۴]

[۵]