هرپانژین
هرپانژین (انگلیسی: Herpangina) یا «تاول دهان و گلو»، نوعی بیماری دردناک دهان و گلو است که توسط اِنتروویروس‌هایی به نام «کوکساکی‌ویروس» (مخصوصا «کوکساکی‌ویروس آ»[۱] و گاهی توسط «کوکساکی‌ویروس ب» و «اکوویروس»[۲]) ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب در فصل تابستان[۳] و بیشتر در کودکان رخ می‌دهد، اما در نوجوانان و افراد بالغ هم ممکن است دیده شود. دوره نهفتگی بیماری (از زمان ورود ویروس به بدن تا آغاز علایم) ۷–۲ روز است. ویروس ایجادکنندهٔ بیماری معمولاً از طریق مسیر مدفوعی-دهانی یا از طریق قطرات تنفسی پخش می‌شود.[۴] هرپانژین نخستین بار در ۱۹۲۰ توصیف شد.[۵]
| هرپانژین | |
|---|---|
 | |
| نمونه‌ای از هرپانژین در یک کودک | |
 | |
| تخصص | بیماری عفونی (تخصص پزشکی)  |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
علائم
ویرایشعلائم بیماری شامل تب ناگهانی بالا به‌همراه گلودرد شدید، سردرد، از دست دادن اشتها و اغلب گردن‌درد است. در عرض دو روز پس از شروع بیماری، به‌طور متوسط چهار یا پنج (اما گاهی تا بیست عدد) توده خاکستری به قطر ۱ تا ۲ میلی‌متر در دهان و گلو تشکیل می‌شود و به وزیکول‌هایی تبدیل می‌شود که دورشان قرمز است. در طی ۲۴ ساعت بعدی، این ضایعات تبدیل به زخم‌های کم عمقی می‌شوند که به ندرت قطر آنها بیشتر از ۵ میلی‌متر است که در عرض یک تا هفت روز خوبه‌خود بهبود می‌یابند. این ضایعات اغلب روی ستون‌های لوزه‌ای (در مجاورت لوزه‌ها) ظاهر می‌شوند، اما همچنین روی نرم‌کام، لوزه‌ها، زبان کوچک یا زبان ظاهر می‌شوند.[۶]
تعداد کمی از ضایعات (معمولاً دو تا شش عددشان) در ناحیه پشت دهان، به ویژه نرم‌کام یا ستون‌های لوزه ایجاد می‌شوند. ضایعات در ابتدا به‌شکل ماکول‌های قرمز هستند که کم‌کم مبدل به وزیکول و در نهایت به زخم می‌شوند و اندازه آنها می‌تواند ۲ تا ۴ میلی‌متر باشد.[۴]
گلودرد گاهی چنان شدید است که بیمار نمی‌تواند حتی آب دهان را به‌راحتی قورت دهد و این درد ممکن است به گوش بزند.
تشخیص
ویرایشتشخیص بیماری از روی علائم و نشانه‌های بالینی مقدور است و درمان شامل به حداقل رساندن علائم و درد است.[۶] محل قرارگیری وزیکول‌ها می‌تواند آن را از بیمای «التهاب هرپسی لثه و مخاط دهان» متمایز کرد - در هرپانژین، وزیکول‌ها معمولاً در پشت حلق یافت می‌شوند، در حالی که در «التهاب هرپسی لثه و مخاط دهان» وزیکول‌ها معمولاً در بخش جلویی دهان دیده می‌شوند.[۷]
تشخیص افتراقی
ویرایشاین بیماری ممکن است با آفت دهانی، گلودرد استرپتوکوکی یا هرپس (تب‌خال) اشتباه گرفته شود. انجام آزمایش سریع استرپ و کشت گلو گاهی برای رد سایر دلایل «گلودرد شدید و تب» مثل گلودرد استرپتوکوکی لازم است.
درمان
ویرایشدرمان معمولاً فقط حمایتی است،[۸] زیرا این بیماری خودبه‌خود خوب می‌شود و معمولاً در کمتر از یک هفته سیر طبیعی خود را طی کرده و برطرف می‌گردد.
رعایت موارد زیر در مدیریت درمان اهمیت دارد:
- نوشیدن مایعات خنک و خوردن بستنی مفید است.
- استفاده از آسپیرین در این بیماری ممنوع است. اما می‌توان از ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش تب و درد استفاده کرد.
- بهتر است از مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های ترش و تند در دوره بیماری خودداری شود.
همه‌گیرشناسی
ویرایش- این بیماری بیشتر در شیرخواران و کودکان دیده می‌شود.
- بیشتر در فصل تابستان شیوع دارد.
ریشه‌شناسی
ویرایشهرپانژین از واژهٔ یونانی «هرپ» به معنای «خزنده، مارمانند» و واژهٔ لاتین «آنژین» به معنای «التهاب» گرفته شده است که معنای تحت‌الفظی‌اش «التهاب یا تورم گلو یا قسمتی از گلو، به ویژه التهاب لوزه» است.[۹][۱۰]
منابع
ویرایش- ↑ "Herpangina Virus" at Dorland's Medical Dictionary
- ↑ "Herpangina" at Dorland's Medical Dictionary
- ↑ Michael I. Greenberg (2005). Greenberg's text-atlas of emergency medicine. Lippincott Williams & Wilkins. p. 156. ISBN 978-0-7817-4586-4. Retrieved 11 April 2010.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Yu H, Li XW, Liu QB, Deng HL, Liu G, Jiang RM, Deng JK, Ye YZ, Hao JH, Chen YH, Nong GM, Shen ZB, Liu CS, Zou YX, Wu JZ, Wu XD, Chen BQ, Luo RP, Lin AW, Chen Y, Liu XD (April 2020). "Diagnosis and treatment of herpangina: Chinese expert consensus". World J Pediatr. 16 (2): 129–134. doi:10.1007/s12519-019-00277-9. PMID 31347021.
- ↑ Ralph D. Feigin (2004). Textbook of pediatric infectious diseases. Elsevier Health Sciences. p. 170. ISBN 978-0-7216-9329-3. Retrieved 11 April 2010.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ "Herpangina". Merckmanuals.com. Merck. Retrieved 21 December 2014.
- ↑ Parrot, RH; Wolf, SI; Nudelman, J; Naiden, E; Huebner, RJ; Rice, EC; McCullough, NB (August 1954). "Clinical and laboratory differentiation between herpangina and infectious (herpetic) gingivostomatitis". Pediatrics. 14 (2): 122–9. PMID 13185685.
- ↑ "ULCERATIVE LESIONS OF THE ORAL CAVITY". Utmb.edu. Archived from the original on 7 September 2013. Retrieved 21 December 2014.
- ↑ "Oxford English Dictionary". Oed.com. Retrieved 21 December 2014.
- ↑ "Quinsy - Define Quinsy at Dictionary.com". Dictionary.com. Retrieved 21 December 2014.
