هرمس تریسمجیستوس
هرمس تریسمجیستوسیک یا هرمس الهرامسه یا هرمس مثلث العظمة[۱] (یونانی باستان: Ἑρμῆς ὁ Τρισμέγιστοςبه معنی هرمس سه‌بار بزرگ؛ لاتین: Mercurius ter Maximus) از دانشمندان علوم غریبه و صاحبان طب و کیمیا در مصر بوده‌است.[۲] هرمس از باورمندان تناسخ انسان است.[۳]
هرمس تریسمجیستوس نامی است که یونانیان به تحوت داده‌اند که در اساطیر مصری، ایزد دانش و جادوگری و ادبیات و سخنگوی ایزدان است. بنا به اساطیری که از کاهنان مصری نقل شده، تحوت هجده هزار سال قبل از میلاد به مدت سه هزار سال بر زمین حکومت کرد و تمامی علوم را در بیست هزار جلد کتاب تدوین نموده‌است. این گفته ایامبلیخوس است، ولی منتحو مورخ مصری این عدد را دور از شأن آن خدا می‌داند و عقیده دارد که عدد کتاب‌های تحوت سی و شش هزار جلد بوده‌است.[۴] طبق گفتگان به دلیل قدرت کیمیا و جادوگری او قلمروی فرعونیان نیز، به شکوه و عظمت بی نظیری رسید، اما بعدها هرمس به دلیل قدردان نبودن فرعون، علیه او برخاست. اما فرعون موجب زندانی شدن او شد.
مبدأ و هویت
ویرایشبه نظر می‌رسد هرمس ترکیبی از یکی از اساطیر یونان به نام هرمس و تحوت از خدایان یونان باستان و مصر باستان باشد[۵] و در عصر هلنیستی این خدایان با یکدیگر در قالب هرمس ترکیب شده‌اند.[۶]
هر دو ی این خدایان، هرمس و تحوت، در فرهنگ‌های خود به عنوان خدای نوشتن و جادو شناخت می‌شدند. خدای ارتباطات یونان با خدای حکمت مصر ترکیب شده تا نمادی از دانش طالع‌بینی و کیمیاگری به وجود بیاید. هر دوی این خدایان به عنوان راهنمای روان‌ها، روح مردگان را به سوی زندگی پس از مرگ راهنمایی می‌کنند.
هرمس در میان ملل گوناگون
ویرایشآثار منسوب
ویرایش- رسالة معاتبة النفس
- زجرالنفس یا ینبوع الحیاة یا معاتَبَة النّفس یا یَنْبوع الحکمه کتابی منسوب به هرمس است که بابا افضل کاشانی بخشهایی از آن را به فارسی ترجمه کرده‌است. متن عربی برای اولین بار در ۱۸۷۳ در بن به چاپ رسید.[۱]
- السبع کواکب السیارة
- نفع البریة که چاپ دیگری از همان زجر النفس است.
در ادب فارسی
ویرایشنظامی گنجوی در بخش دوم اسکندرنامه از هرمس به عنوان یک فیلسوف یاد می‌کند:[۸]
| همان هفتمین، هرمس نیک رای | که بر هفتمین آسمان کرد جای |
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ زریاب، عباس. «باباافضل». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «هرمس». لغت‌نامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ نوامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ مینایی، فاطمه. «تناسخ». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ ویل دورانت، تاریخ تمدن، جلد اول: مشرق زمین گاهواره تمدن، ص ۲۱۴
- ↑ Budge, E.A. Wallis (1904). The Gods of the Egyptians Vol. 1. pp. 414–5.
- ↑ Hart, G. , The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses, 2005, Routledge, second edition, Oxon, p 158
- ↑ ثبوت، اکبر. «بودا». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «اسکندرنامه نظامی». گنجور.