نقالی
نقالی یا افسانه‌گویی ایرانی یا پرده خوانی کهن‌ترین شکل بازگویی افسانه‌ها در ایران است و از مدت‌ها پیش نقش مهمی در جامعه دارد. نقال کسی است که نقل حماسی می‌گوید و مضمون نقل‌هایش بیشتر پیرامون داستان شاهان و پهلوانان ایران زمین است.[۱]
| نقالی ایرانی | |
|---|---|
 مرشد ولی‌اله ترابی | |
| کشور |  ایران |
| منبع | ۰۰۵۳۵ |
| منطقه | آسیا و اروپا |
| اطلاعات ثبت | |
| ثبت | ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ |
| وضعیت | در حال بهبودی |
در روستای خُنگ از توابع بیرجند این هنر را صورتی خوانی می گفتند.
نقال
ویرایشنقال شعر یا نثرها را با حرکات و اشارات و گاهی به همراه موسیقی و توصیف کتیبه‌ها و نقاشی‌ها بازگو می‌کند. نقال به استعداد قابل توجهی برای حفظ اشعار و متن‌ها و هم‌چنین توانایی بداهه‌گویی و مهارت سخنرانی نیاز دارد. لباس نقال، لباسی ساده‌است و گاهی به همراه کلاه باستانی یا کت‌های زرهی در طول اجرای برنامه برای بازگو کردن صحنه‌های نبرد است.
نقال به عنوان نگهبان فرهنگ عامیانه، داستانهای حماسی و قومی و موسیقی فولکلور ایران شناخته می‌شود. نقال‌ها پیش‌تر در قهوه‌خانه‌ها و مکان‌های تاریخی مانند کاروانسراها به اجرا برنامه می‌پرداختند. امروزه با کاهش محبوبیت قهوه‌خانه‌ها و از بین رفتن کاروانسراها و به وجود آمدن اشکال جدید سرگرمی و کم کاری عرصه فرهنگ در ایران هواداران این هنر دراماتیک ایرانی به تدریج رو به کاهش است.[۲]
در عصر رونق قهوه خانه از اوایل قرن یازدهم تا نخستین دهه های قرن چهاردهم شمار بزرگی از نقالان به این نهاد روی آوردند و آن را پایگاه نقالی و شاهنامه خوانی کردند. در این دوره قهوه خانه نهاد فعالی در انتقال فرهنگ و ادب کهن ملی و مذهبی ایران به توده مردم بی سواد یا کم سواد به شمار می‌رفت و در آموزش آداب زندگی گذشتگان اخلاق و منش پهلوانان و جوانمردان به افرادی که به قهوه خانه می‌رفتند نقش مهمی داشت. نقالان را بر حسب نوع داستان‌هایی که می‌گفتند چیرگی و تسلط‌شان به نقالی به سه دسته تقسیم کردند.
نخست شاهنامه خوانان یا نقالانی که فقط به نقل داستانهای حماسی شاهنامه می‌پرداختند دوم نقالانی که در نقل داستانهای تاریخی و افسانه‌ای مانند اسکندرنامه مهارت داشتند و سوم مذهبی خوانانی که داستانهای دینی مذهبی مانند حمزه‌نامه و حیدرنامه می‌خواندند. هر قصه‌گو در نقل قصه شیوه بیان خود را داشت. چست و چالاک بودن در بیان درک مجلس نقل و دریافت میزان ذوق و رغبت مردم آراستن نظم به نثر برای ملال انگیز نشدن نقل خواندن شعر با آهنگ و آواز شرح بیت‌های دشوار یادنامه سراینده شعر فاتحه خواندن و تکبیر گفتن نکاتی بود که نقال باید آن را رعایت می‌کرد.[۳]
ثبت نقالی در یونسکو
ویرایشتدوین پروندۀ ثبت جهانی نقالی با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بنیاد فردوسی، خانۀ تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی کشور ایران انجام پذیرفته‌است. ثبت پروندۀ «نقالی» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسید.[۲]
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ «نقالی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ دسامبر ۲۰۱۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ UNESCO Culture Sector - Intangible Heritage - 2003 Convention :
- ↑ «نقال و نقالی - www.naqqal.ir». نقال. ۲۰۱۹-۰۵-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۸.[پیوند مرده]
- نجم، سهیلا (۱۳۹۰). هنر نقالی در ایران. تهران: مؤسسهٔ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن». شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۳۲-۰۴۵-۵.
پیوند به بیرون
ویرایش